OGÓLNE BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

PRZYCZYNY

WYPADKÓW LOTNICZYCH

TEORIA

JAMESA REASON

Syst. ochr.

(wspom.

ostrz.)

Operator

(załoga)

Czynniki

sprzyj

Kierowanie
niski
szczeb.
zarządz.

obszar

niezabezp

WYPADEK

niepr.

dział.

WZAJEMNE

ODDZIAŁYWANIE

CZYNNIKÓW

LOKALNYCH

Zarządzanie
- wysoki
szczebel

ukryte zagrożenia (opóźnione skutki)

niepr.

działania

(natychmiasto

we skutki)

ZARZĄDZANIE

FILOZOFIA,

POLITYKA,

PROCEDURY,

KULTURA

PRAWO, PRZEPISY,

NAUKA,

KSZTAŁCENIE, SANKCJE

WYKORZYSTANI

ŚRODKÓW

KIEROWANIE

SYSTEM
NADZORU

WARUNKI
SPRZYJAJĄCE

MENTALNO-FIZYCZNE

PRZYG. OPERACYJNE

MENTALNE

FIZYCZNE

OGRANICZENIA

CRM

GOTOWOŚĆ

NIEWŁAŚCIWE DZIAŁANIE

BŁĘDY

NARUSZENIA

WYSZKOLENI
A

ODBIORU INFORMACJI

DECYZJI

RUTYNOWE

SPORADYCZNE

ŚRODOWISKO

FIZYCZN
E

TECHNOLOGICZN
E

FILOZOFIA,

POLITYKA,

PROCEDURY,

KULTURA

WYKORZYSTANI

ŚRODKÓW

PLANOWANI
E

NIEWŁAŚCIWE
DZIAŁANIE

BŁĘDY

NARUSZENIA

DECYZYJI

ODBIORU
INFORMACJI

WYSZKOLENIA

RUTYNOW
E

SPORADYCZNE

(ZAŁOGA)

zarządzanie

kierowanie

działanie

war. sprzyjaj.

NIEWŁAŚCIWE
DZIAŁANIE

BŁĘDY

• niski poziom techniki pilotowania

• złe rozłożenie uwagi

• opóźnione działanie

• skupienie się na jednej czynności
(przyrządzie)

• zbyt późne rozpoznanie zagrożenia

• niewłaściwa obserwacja przyrządów

• ominięcie czynności

• niewykonanie (ominięcie) sprawdzenia

WYSZKOLENIA

DRĄŻEK I
GAZ !!!

zapomnienie, opuszczenie
czynności,
uwaga, opóźnienie
wykonania, automatyka, brak
nawyków,

NIEWŁAŚCIWE
DZIAŁANIE

BŁĘDY

• niewłaściwe wykonanie procedur

• zła interpretacja otrzymanej
informacji

• wybór złego działania

• zła ocena sytuacji

• zły manewr

DECYZJI

NIEWŁAŚCIWA
DECYZJA LUB JEJ BRAK

Podjęcie świadomych działań nie
adekwatnych do danej sytuacji.
Wpływ na to może mieć brak
odpowiedniej informacji lub
błędna informacja.

NIEWŁAŚCIWE
DZIAŁANIE

BŁĘDY

• niewłaściwe ocena wysokości,
prędkości, odległości,

• iluzje wzrokowe (człowiek widzi to
co chce widzieć)

• utrata orientacji przestrzennej

ODBIORU
INFORMACJI

ODBIÓR INFORMACJI
INNEJ NIŻ JEST ONA
W RZECZYWISTOSCI

Tego typu błędy prowadzą
najczęściej do zderzenia w
powietrzu lub CFIT.

NIEWŁAŚCIWE
DZIAŁANIE

NARUSZENI
A

RUTYNOWE
SPORADYCZN
E

ŚWIADOME ZŁAMANIE
NAKAZÓW LUB
ZAKAZÓW

Tego typu naruszenia nie mogą być
w żadnym przypadku tolerowane.

• złamanie przepisów

• naruszenia procedur

• nieprawidłowa
korespondencja radiowa

• nie włączanie systemów
ostrz.

• obniżanie wysokości lotu

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PSYCHICZ-
FIZJOLOG

PRZYG. OPERACYJNE

PSYCHICZNE

FIZYCZNE

FIZJOLOGICZNE

CRM

GOTOWOŚĆ

(ZAŁOGA)

zarządzanie

kierowanie

działanie

war. sprzyjaj.

PRZYG.
OPERACYJNE

ŚRODOWISK
O

FIZYCZNE

TECHNOLOGICZN
E

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PRZYG. OPERACYJNE

ŚRODOWISKO

FIZYCZNE

TECHNOLOGICZNE

•
zachmurzenie

• widzialność

• opady

• pora doby

• windshire

• ptaki

• dymy,
popioły

• ciała obce

• stan DS

• środki nawig.

• pomoce

• warunki pracy

• charakt. statku

• niezawodność

• stopień trudn.
pilot.

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PSYCHICZ-

FIZJOLOG

PSYCHICZNE

Przygotowanie psychiczne jest
często decydujące o powodzeniu
każdego działania, a szczególnie
w lotnictwie.

• skupienie uwagi na
jednej
czynności

• samozadowolenie

• rozpraszanie uwagi

• zmęczenie psychiczne

• pośpiech

• brak motywacji

• problemy życiowe

• przesyt lotami

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PSYCHICZ-

FIZJOLOG

FIZJOLOGICZNE

Stan zdrowia ma zdecydowany
wpływ na takie czynniki jak
odporność na przeciążenia,
utrzymywanie orientacji
przestrzennej, złudzenia

• utrata świadomości na

skutek przeciążeń

• choroba

• niewydolność
fizjologiczna

• niedotlenienie

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PSYCHICZ-

FIZJOLOG

FIZYCZNE/MENTALN
E

Brak zdolności i predyspozycji
do zawodu pilota może być
przyczyną wielu zdarzeń
lotniczych. Brak określonych
predyspozycji powoduje
nadmierne obciążenia pracą.

• cechy osobowe

• wydłużony czas reakcji

• ograniczenia
widzialności

• brak zdolności

• ograniczone możliwości

fizyczne

•przygotowanie
kondycyjne

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PRZYG.

OPERACYJNE

Crew
Resource
Management

CRM współpraca pomiędzy
wszystkim współpracującymi w
czasie realizacji danego zadania.
Dotyczy to współpracy w
kabinie, w ugrupowaniu,
stanowiskami dowodzenia jak
również wykorzystanie
urządzeń.

• brak wzajemnego wsparcia

• niewłaściwa komunikacja

• brak odpowiedniego
briefingu

• nie wykorzystanie
wszystkich dostępnych
urządzeń

• niewłaściwe kierowanie
(Modlin)

• zła ocena sytuacji ruchowej

• zła współpraca w kabinie

WARUNKI SPRZYJAJĄCE

PRZYG.

OPERACYJNE

GOTOWOŚĆ

W każdym zawodzie, a
szczególnie w lotnictwie załoga
musi być gotowa do realizacja
zadania.

• brak odpoczynku

• zbyt duży wysiłek fizyczny
bezpośrednio przed lotem

• przyjmowanie
medykamentów bez
konsultacji z lekarzem

• brak przygotowania do lotu

NIEWŁAŚCIWE
KIEROWANIE

zarządzanie

kierowanie

działanie

war. sprzyjaj.

SYSTEM NADZORU

SMS

BADANIE ZDARZEŃ

PLANOWANIE
(ORGANZACJA PRACY,
ODPOCZYNEK)
NARUSZNIE
PRZEPISÓW

FILOZOFIA,
POLITYKA,
KULTURA,
PROCEDURY

WYKORZYSTANIE
ŚRODKÓW

(ZYSK v
BEZPIECZEŃSTWO)

NIEWŁAŚCIWE KIEROWANIE

FILOZOFIA,

POLITYKA,
KULTURA,
PROCEDURY

Filozofia (philosophy)

– stosunek zarządzających i pracowników

do problemów bezpieczeństwa;

Polityka (policy)

– planowanie nastawione na utrzymanie

odpowiedniego stanu bezpieczeństwa;

Procedury

(

procedures)

zapewniające działanie personelu

zapewniające wymagany stan bezpieczeństwa (zdarzenie ATR –
Bydgoszcz);

Działanie (practices)

obieg informacji o zdarzeniach;
rozwiązywanie sytuacji problemowych;
program „just culture” – praktyka;
znajomość i stosowanie programu na wszystkich szczeblach.

NIEWŁAŚCIWE KIEROWANIE

WYKORZYSTANIE

ŚRODKÓW

(ZYSK v

BEZPIECZEŃSTWO)

Strategia biznesowa

– korzyści wynikające z wysokiego stanu
bezpieczeństwa- promocja przedsiębiorstwa;
– dobra reputacja przedsiębiorstwa (czarna
lista);

Korzyści w zarządzaniu

– poprawa organizacji pracy;
– poprawa skuteczności działania;
– szybkie wykrycie problemów bez
widocznych neg. skutków;

NIEWŁAŚCIWE
KIEROWANIE

PLANOWANIE

(ORGANZACJA PRACY,

ODPOCZYNEK)

NARUSZNIE

PRZEPISÓW

• zły dobór załóg

• podejmowanie
nadmiernego ryzyka bez
odpowiednich korzyści

• pośpiech w działaniu

• tolerowanie spłycania
zadań (loty w lepszych
WA)

•pozostawianie zadań
planowania na
nieodpowiednim szczeblu

• CZAS WYPOCZYNKU

• akceptacja
niepotrzebnego
ryzyka

• zezwalanie na
łamanie przepisów
w zakresie
aktualności

• akceptacja lotów
w gorszych WA niż
przewidziane w
zadaniu

NIEWŁAŚCIWE KIEROWANIE

SYSTEM

NADZORU

SMS

BADANIE

ZDARZEŃ

SAFETY MANAGEMENT SYSTEM
SMS

JASNY I WSZECHSTRONNY

PROCES

ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM, DZIAŁAJĄCY

Z WYPRZEDZENIEM

(PROACTIVE), KTÓRY

INTEGRUJE SYSTEMY:
ZARZĄDZNIA OPERACYJNEGO, ZARZĄDZANIA
TECHNICZNEGO Z SYSTEMAMI ZARZĄDZANIA
FINANSAMI, ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI
ORGANIZACJI.

ZARZĄDZANI
E

KULTURA
POLITYKA

PRAWO,
PRZEPISY,
NAUKA,
KSZTAŁCENIE
, SANKCJE

zarządzanie

kierowanie

działanie

war. sprzjaj.

POLITYKA
PAŃSTWA,
WŁADZA
LOTNICZA

•SPRAWDZENIE POSZYCIA, POWIERZCHNI STEROWYCH, ŚMIGŁA, ZEWNĘTRZNYCH INSTALACJI

•SPRAWDZENIE PODWOZIA, OŚWIETLENIA I ANTEN

•SPRAWDZENIE ILOŚCI PALIWA, OLEJU I INNYCH PŁYNÓW W ZABUDOWANYCH INSTALACJACH

•SPRAWDZENIE WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

•REGULACJA FOTELA I ZABEZPIECZENIE

•UPRZĘŻE I PASY BEZPIECZEŃSTWA I PERWSZA POMOC

•WYPOSAŻENIE awaryjne i jego użycie:

•Gaśnica

•Spadochron

•Zabezpieczenie pożarowe silnika, kabiny

•Wyposażenie do przetrwania

•Kamizelki ratunkowe

•Nadajniki elt

1.ZATRUCIE TLENKIEM WĘGLA
2.ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS TANKOWANIA
3.MATERIAŁY ŁATWOPALNE, POJEMNIKI CIŚNIENIOWE
4.DOKUMENTACJA, ZEZWOLENIA, MAPY, PROGNOZY, LISTY PODRÓŻNYCH
5.TURBULENCJA W ŚLADZIE AERODYNAMICZNYM
6.POŚLIZG HYDRODYNAMICZNY (AQUAPLANING)
7.USKOK WIATRU, START, PODEJŚCIE I LĄDOWANIE
8.KOMUNIKATY DLA PASAŻERÓW
9.WYJŚCIA AWARYJNE
10.OPERACJE LĄDOWAŃ PRZYMUSOWYCH
11.EWAKUACJA PO LĄDOWANIU PRZYMUSOWYM:

•Lądowaniu ze schowanym podwoziem

•Wodowaniu

•TECHNIKA RATOWNICZEGO SKOKU SPADOCHRONOWEGO

•ZAGROŻENIA ZE STRONY ŁADUNKU I INNYCH STATKÓW POWIETRZNYCH

•WSPÓŁPRACA Z NAZIEMNYMI SŁUŻBAMI KONTROLI I INFORMACJI

SPRAWDZENIE POSZYCIA, POWIERZCHNI

STEROWYCH, ŚMIGŁA, ZEWNĘTRZNYCH

INSTALACJI

SPRAWDZENIE PODWOZIA, OŚWIETLENIA

I ANTEN

SPRAWDZENIE ILOŚCI PALIWA, OLEJU

I INNYCH PŁYNÓW W ZABUDOWANYCH

INSTALACJACH

SPRAWDZENIE WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW

REGULACJA FOTELA I ZABEZPIECZENIE

UPRZĘŻE I PASY BEZPIECZEŃSTWA

PIERWSZA POMOC

WYPOSAŻENIE AWARYJNE I JEGO UŻYCIE:

1.Gaśnica
2.Spadochron i system ratunkowy
3.Zabezpieczenie pożarowe silnika, kabiny
4.Wyposażenie do przetrwania
5.Kamizelki ratunkowe
6.Nadajniki elt

GAŚNICA

ŚRODEK GAŚNICZY

POJEMNOŚĆ

SPADOCHRON I SYSTEM RATUNKOWY

ZABEZPIECZENIE POŻAROWE SILNIKA I KABINY

WYPOSAŻENIE DO PRZETRWANIA

KAMIZELKI RATUNKOWE

NADAJNIKI ELT (EMERGENCY LOCATOR TRANSMITTER)

121,5 MHz

406 MHz

ZATRUCIE TLENKIEM WĘGLA

POWINOWACTWO TLENKU WĘGLA DO HEMGLOBINY
210-250 RAZY WIĘKSZE NIŻ TLENU

KUMULACJA EFEKTÓW ZATRUCIA

CHARAKTERYSTYKA TLENKU WĘGLA

DETEKTORY TLENKU WĘGLA

ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS

TANKOWANIA

MATERIAŁY ŁATWOPALNE, POJEMNIKI

CIŚNIENIOWE

DOKUMENTACJA, ZEZWOLENIA, MAPY,

PROGNOZY, LISTY PODRÓŻNYCH

TURBULENCJA W ŚLADZIE

AERODYNAMICZNYM

POŚLIZG HYDRODYNAMICZNY

(AQUAPLANING)

USKOK WIATRU, START, PODEJŚCIE

I LĄDOWANIE

KOMUNIKATY DLA PASAŻERÓW

WYJŚCIA AWARYJNE

OPERACJE LĄDOWAŃ PRZYMUSOWYCH

LĄDOWANIE PRZYMUSOWE

LĄDOWANIE ZAPOBIEGAWCZE

WODOWANIE

LĄDOWANIE PRZYMUSOWE

NATYCHMIASTOWA KONIECZNOŚĆ WYKONANIA LĄDOWANIA
WYNIKAJĄCA Z NIEMOŻNOŚCI KONTYNUWANIA LOTU
NP: AWARIA SINIKA, ZARZYMANIE SIĘ SILNIKA Z BRAKU PALIWA,
POŻAR NIEMOŻLIWY DO OPANOWANIA

LĄDOWANIE ZAPOBIEGAWCZE

PRZEMYŚLANE LĄDOWANIE KIEDY LOT JEST (TECHNICZNIE)
MOŻLIWY ALE NIEWSKAZANY NP.: WARUNKI POGODOWE,
UTRATA ORIENTACJI GEOGRAFICZNEJ, DEFICYT PALIWA
LUB POSTĘPUJĄCE DEGRADACJA SILNIKA

WODOWANIE

PSYCHOLOGICZNE ZAGROŻENIA

 NIECHĘĆ DO ZAAKCEPTOWANIA NIEBEZPIECZNEJ SYTUACJI
PRAGNIENIE URATOWANIA SAMOLOTU
NADMIERNA OBAWA PRZED ZRANIENIEM

EWAKUACJA PO LĄDOWANIU

PRZYMUSOWYM:

1.Lądowaniu ze schowanym podwoziem
2.Wodowaniu

TECHNIKA RATOWNICZEGO SKOKU

SPADOCHRONOWEGO

Spadochron ratowniczy SK-94
Plecowy spadochron ratowniczy SK-94 przeznaczony jest do wykonywania
skoków ratowniczych ze śmigłowców, samolotów, szybowców i balonów.

W konstrukcji SK-94 wykorzystano wiele nowatorskich rozwiązań. Poprzez
zastosowanie zewnętrznego pilocika wyrzucanego sprężyn± znacznie skrócono
czas otwarcia spadochronu. W czaszy wykorzystano dwa rodzaje tkaniny
zwiększając stateczność w czasie opadania. Projektując otwory sterujące w
czaszy i zaopatrując spadochron w linki sterujące umożliwiono aktywne
sterowanie. Szczeliny sterujące i pas wokół obrzeża czaszy pokryto siatką,
co pozwoliło na znaczne ograniczenie niebezpieczeństwa przerzucenia linek.

Spadochron SK-94 posiada miękki pokrowiec o małej grubości, co znacząco
zwiększa komfort jego użytkowania w czasie długich lotów, a brak
wystających elementów umożliwia szybkie opuszczenie statku powietrznego.
Małe gabaryty i masa predestynują go do wykorzystywania przez pokładowych
członków załóg sprzętu latającego zmuszonych do wykonywania operacji na
pokładzie (np. wyrzut ładunków).

Opis techniczny
Spadochron SK-94 posiada okrągłą czaszę o powierzchni 51 m2, którą w celu
zwiększenia stateczności opadania wykonano z dwóch rodzajów tkanin. W
części centralnej zastosowano tkaninę o pewnej przewiewności, natomiast na
część zewnętrzną tkaninę zero przewiewną. Czasza połączona jest z uprzężą
poprzez 24 linki nośne. Dzięki umieszczeniu w czaszy trzech szczelin oraz
wyprowadzeniu dwóch linek sterowniczych skoczek może aktywnie sterować
spadochronem. Szczeliny sterownicze i obrzeże czaszy zabezpieczono siatką
w celu ograniczenia możliwości przełożenia linek nad czaszą lub zaplątania
się w niej skoczka. Trzypunktowa uprząż z zamkami szybko wyczepnymi wraz z
pokrowcem stanowi integralną całość opinającą ciało skoczka.
Spadochron SK-94 otwiera się ręcznie przy pomocy uchwytu wyzwalającego.
Resurs spadochronu wynosi 20 lat. Po wykonaniu skoku określa się stan
spadochronu i na tej podstawie dopuszcza do dalszej eksploatacji.
W okresie eksploatacji okres wietrzenia spadochronu wynosi:
- 4 miesiące (120 dni) dla spadochronu złożonego do skoku,
- 6 miesięcy (180 dni) dla spadochronu złożonego do magazynowania.

Dane techniczne
Wymiary
długość pokrowca [mm] 600
szerokość pokrowca [mm] 400
wysokość pokrowca [mm] 85
powierzchnia czaszy [m2] 51
Masy
masa własna [kg] 7,5
optymalna masa całkowita [kg] 100
Osiągi
prędkość opadania (masa 100 kg) [m/s] 4,4
prędkość opadania (masa 70 kg) [m/s] 3,6
min. prędkość postępowa [m/s] 2
czas wykonania obrotu o 360o [s] 12
zakres prędkości użytkowych [km/h] 0-270
min. wysokość skoku (V = 130 km/h) [m] 70
min. wysokość skoku z balonu [m] 80
min. wysokość skoku ze śmigłowca [m] 150