1

Marcin Budziński

Na podstawie:

Miasto. Ekonomicznie aspekty funkcjonowania.

Małgorzata Czornik, AE Katowice 2004

EKONOMIKA MIASTA

2

Zalecana literatura

PODSTAWOWA



Czornik M., Miasto. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania,

Wydawnictwo AE w Katowicach 2004 lub nowsze,

Ustawy:



o samorządzie gminnym,



o samorządzie powiatowym,



o samorządzie województwa.

UZUPEŁNIAJĄCA



Bury P., Markowski T., Regulski J., Podstawy ekonomiki miasta,

Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości, Łódź 1993



Parysek J. Podstawy gospodarki lokalnej, Wydawnictwo

Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,

Poznań 2001



Markowski T. Zarządzanie rozwojem miast

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.



Klasik A., Kuźnik F. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem

lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo AE w Katowicach,

Katowice 2001

3

Ekonomika miasta -

zakres tematyczny

4

Ekonomika miasta –
podstawowy zakres
tematyczny 1/4

W ujęciu miasta jako przedmiotu

gospodarowania zakres tematyczny dotyczy

między innymi:



definicji i istoty miasta,



czynników miastotwórczych,



zarysu historycznego,



rodzajów i funkcji miast,



produktów i rynków miasta.

5

Ekonomika miasta –
podstawowy zakres
tematyczny 2/4

W ujęciu miasta jako podmiotu gospodarującego

zakres tematyczny dotyczy między innymi:



demokracji lokalnej,



władz miasta,



użytkowników miasta,



społeczności lokalnej.

6

Ekonomika miasta –
podstawowy zakres
tematyczny 3/4

W ujęciu miasta jako zbioru korzyści zakres

tematyczny dotyczy między innymi:



przestrzeni miejskiej i nieruchomości



korzyści urbanizacyjnych,



miejskich dóbr publicznych,



środowiska przedsiębiorczości w mieście.

7

Ekonomika miasta –
podstawowy zakres
tematyczny 4/4

W ujęciu miasta jako obiektu dynamicznie

zmieniającego się zakres tematyczny dotyczy

między innymi:



rozwoju miasta,



wielkości i rangi miasta,



procesów urbanizacji,



procesów metropolizacji.

8

Miasto jako przedmiot

gospodarowania

9

Definiowanie miasta

Wspólną cechą wielu definicji miasta jest

odmienność miasta w stosunku do obszarów

wiejskich.



Miasto – jednostka osadnicza, grupująca

przede wszystkim ludność zatrudnioną w

zawodach pozarolniczych (Bury, Markowski,

Regulski),



Gmina miejska odznaczająca się przewagą

zajęć przemysłowo-handlowych swych

mieszkańców (Weber, Broszkiewicz)

10

Wyznaczniki miejskości
jednostki osadniczej - istota
miejskości 1/2

(M.Czornik, - A.Wallis, J. Malanowski)



zwartość skupiska ludzi,



zróżnicowanie zawodowe mieszkańców,



heterogeniczność mieszkańców,



znaczny obszar zwartej zabudowy,



zróżnicowanie zabudowy (przestrzenne,
funkcjonalne, estetyczne itp.),

11

Wyznaczniki miejskości
jednostki osadniczej - istota
miejskości 2/2

(M.Czornik, - A.Wallis, J. Malanowski)



przewaga grup wtórnych nad pierwotnymi,
przewaga kontaktów rzeczowych nad
osobistymi,



odmienne w stosunku do wsi demograficzne
zarysy miejskich społeczności,



miejski styl życia ludności,



proces zmian użytkowania terenów nieciągły
w czasie i przestrzeni,



nagromadzenie podmiotów gospodarczych.

12

Zasady delimitacji miasta

(M.Czornik)



System prawny państwa – nadający prawa
miejskie po spełnieniu określonych prawem
kryteriów,



Cechy mieszkańców potwierdzone ich stylem
życia i rodzajem działalności stanowiącej ich
utrzymanie,



Gęstość zaludnienia – zamieszkanie dużej
grupy ludzi na względnie małej powierzchni,



Gęstość zabudowy – jako stosunkowo
niewielkie odległości pomiędzy budynkami,



Intensywne wykorzystanie terenu – np.
budownictwo wielokondygnacyjne,



Występowanie renty budowlanej.

13

Czynniki miastotwórcze



Przyrodnicze – sprzyjające warunki życia ludzi:
woda, klimat, wiatry, nasłonecznienie itp.,



Militarne – dobre warunki obronne, możliwość
zabezpieczenie otaczających obszarów
wiejskich,



Ekonomiczne – surowce naturalne, warunki
prowadzenia działalności handlowej, duże
zakłady przemysłowe, rynek usług,



Komunikacyjne – położenie przy szlaku, drodze,
miejscu przeprawy, linii kolejowej, nad żeglowną
rzeką, w miejscu nadającym się do budowy
portu,



Administracyjne – decyzja o charakterze
politycznym, spełniająca pożądane warunki.

14

Rodzaje miast



Kryterium wielkości – liczba mieszkańców,
powierzchnia (małe, średnie, duże),



Kryterium funkcji miejskich – przemysłowe,
handlowe, usługowe, rekreacyjne, siedziby
władz, ośrodki kultu religijnego, centa życia
artystycznego, naukowego itp.



Dynamika rozwoju, poziom aktywności funkcji
miastotwórczych – tworzenie nowych funkcji,
rozwijające się, w fazie stagnacji, w fazie
schyłkowej, w fazie odbudowy funkcji,



Miejsce w podziale administracyjnym państwa –
stolica, miasta wojewódzkie, miasta na prawach
powiatu, miasta siedziby władz powiatowych,
gminy miejskie.

15

Rodzaje miast według relacji
przestrzenno - ekonomicznych
w układzie regionalnym



Centralne (wysoka motoryczność, niska zależność),



Wyspecjalizowane, (wysoka motoryczność, wysoka
zależność),



Satelitarne, (wysoka zależność, niska motoryczność),



Autarkiczne (niska motoryczność, niska zależność).

16

Typy dziejowe miast

(P.Rybicki)



Miasta stanowiące skupienia rodów.



Miasta-kolonie,



Grody i miasta przy grodach,



Miasta portowe i handlowe,



Miasta górnicze i przemysłowe,



Miasta ośrodki kultu, życia artystycznego i
umysłowego,



Miasta administracji publicznej,



Miasta rekreacyjne i rezydencjonalne,



Miasta mieszane.

17

Funkcje miast



Funkcje zewnętrzne (egzogeniczne,
miastotwórcze, podstawowe) – rodzaje
działalności realizowanej przez podmioty
zlokalizowane w mieście i pozostałych
użytkowników miasta, których rezultaty
przeznaczone są na rynek pozamiejski są
odpowiedzą miasta na potrzeby zgłaszane przez
nabywców nie będących jego mieszkańcami.



Funkcje wewnętrzne (endogeniczne, obsługowe,
uzupełniające) - rodzaje działalności
podejmowane dla zaspokojenia wewnętrznych
potrzeb miasta, stworzenia pożądanych
warunków życia mieszkańców miasta i
prowadzenia działalności gospodarczej w mieście.