Gospodarka przestrzenna

Ekonomika miasta jako nauka szczegółowa jest silnie związana z problematyką przestrzenną. Lokalizacja działalności i inne wybory przestrzenne w powiązaniu z problematyką społeczną są w obszarze zainteresowania tej nauki. Przyjmujemy że ekonomika miasta skupia się na badaniu zjawisk i procesów oraz rządzących nimi prawidłowości ekonomicznych związanych z rozwojem i funkcjonowaniem miasta. Oznacza to jej służebny charakter wobec polityki gospodarczej (miejskiej) w ramach ustalonych narzędzi.

Przestrzeń geograficzna jest to przestrzeń ograniczona dającą się opisać przy pomocy konkretnych miar. Przestrzeń może oferować różne korzyści o charakterze społecznym, ekonomicznym. Ponieważ na przestrzeń geograficzną jest nałożona przestrzeń abstrakcyjna oznaczająca sieć powiązań zbudowana z wielu relacji pomiędzy podmiotami, budynkami, fragmentami przestrzeni (przestrzeń geograficzna konkretna).

Przestrzenie abstrakcyjne :

• Ekonomiczna

• Naukowa

• Religijna

• Kulturowa

Gospodarka przestrzenna :

• Gospodarka odległościami (patrzymy w jaki sposób pokonywać odległości)

• Gospodarka zasobami środowiska (jak rozmieszczać produkcję aby jak najlepiej wykorzystać zasoby)

• Gospodarka regionalna (myślenie o przestrzeni, nakierowanie na pewien popyt miejski)

• Zagospodarowanie przestrzenne (przystosowanie do określonych celów, związane z planowaniem przestrzennym)

• Przestrzeń jako wartość (wartości ekonomicznych, estetycznych, skala narodowa)

Przestrzeń geograficzna jako przestrzeń ekonomiczna - jest to dobro złożone, kompleksowe, specyficzne.

Przestrzeń miejska to przestrzeń geograficzna konkretna w której wielkość dostarczanych usług i ich charakter umożliwia zaspokajanie indywidualnego popytu na konkretne usługi i produkty.

Korzyści ekonomiczne oferowane przez jedno miasto nie są wymienialne przez korzyści oferowane przez inne miasto.

Przestrzeń miejska jest niepodzielna, natomiast popyt na przestrzeń miejską jest popytem wieloaspektowym (bycie, posiadanie, oglądanie, przebywanie).

Aspekt korzyści zewnętrznych - efekty zewnętrzne, są to korzyści jakie uzyskuje się podmioty w przestrzeni miejskiej dzięki temu że z kimś współpracują, posiadają w jakimś miejscu obiekt, funkcjonują w jakiejś grupie.

Warstwy informacyjne przestrzeni miasta -> warstwa ekonomiczna (struktura gospodarcza miasta)

Dominujące podmioty gospodarcze i ich lokalizacje - wyznacznik atrakcyjności miejskiej.

Struktura i ich udział gospodarczy i ich oddziaływanie w przestrzeni.

Styl gospodarczy i charakter dominujących zachowań gospodarczych.

Warstwa polityczna :

• Przestrzenie publiczne

• Rodzaj i charakter obiektów użyteczności publicznej

• Style architektoniczne i wzorce urbanistyczne

Warstwa aksjologiczna :

• Symbole bądź dominujące elementy wartości widoczne w przestrzeni lokalnej

• Formy kontaktu członków społeczności lokalnej bądź obyczajowość mieszkańców

Aksjologia - jest to nauka o wartościach.

Gospodarka miasta

Udogodnienia i dobra wspólne

Udogodnienia - Są to wszystkie urządzenia lub podmioty dzięki którym użytkownicy mogą lepiej zaspokajać swoje potrzeby (wszelki e produkty i usługi dobrze realizujące popyt użytkownika) udogodnienia mogą mieć charakter publiczny lub prywatny.

Dobro wspólne - jest to takie dobro z którego korzystając nie wyklucza się z użytkowania innych użytkowników.

Korzyści zewnętrzne - korzyści które wynikają i które otrzymujemy z faktu bycia w jakimś miejscu. Wśród tych korzyści wyróżnia się korzyści aglomeracji i korzyści urbanizacji.

Korzyści aglomeracji - oznaczają dodatkową korzyść wynikającą z nagromadzeni asię różnych podmiotów.

Koszty społeczne - jest to większy nakład na bieżące działania lub na osiąganie celu, większy nakład jest niezależny od użytkownika jego umiejscowienia i miejsca przebywania.

Atrakcyjność i konkurencyjność - jest to pewne odniesienie do otoczenia (np. miasta które sobie lepiej radzą z problemami ekonomicznymi).

Modele gospodarcze miasta

Model neoliberalny - gospodarka miejsca jest budowana na rynkach lokalnych i zależy od tego jak funkcjonują , podstawą jest kształtowanie popytu i podaży, w praktyce oznacza to iż władze publiczne nie przejmują mienia i na warunkach miejskich prowadzą działania jako organizator usług a nie jako dostawca i producent.

Model wspólnotowy - miast jest traktowane jako wspólnota użytkowników, wspólnota może sama rozwijać ekonomikę lokalną posiadając mienie publiczne, władza jest aktywnym producentem usług.

Model miasta ze względu na zarządzanie usługami

Miasto jako podmiot społeczny - miasto jest dostawcą usług jak najtańszych, bardzo często bezpłatnych.

Miasto jako firma - miasto nastawione na inwestycje możliwe dzięki uzyskanym dochodom, miasto stara się kalkulować - zarabiać.

Miasto jako koncern (holding) - jest to miast kreujące firmy zarabiają ce w jego imieniu.

Miejski system gospodarczy:

• Sektory gospodarcze miasta (sektor prywatny i publiczny)

• Rodzaje działalności

• Rynki zbytu i zapotrzebowania

• Firmy i organizacje non - profit i podmioty publiczne

• Technologie oraz procesy informacyjne

Wymiar potencjału zasobów miasta - zasoby wykorzystywane są w ramach sektorów (zasób ludzki).

Potencjał infrastruktury (urządzenia i obiekty)

Potencjał finansowy (dochody gospodarstw domowych i budżety)

Potencjał instytucjonalny (liczba instytucji, organizacji które mogą wspierać działalność gospodarczą, pewna zdolność podmiotu do budowania ekonomicznych relacji)

Potencjał inwestycyjny

Potencjał endogeniczny (zasoby które są dostępne na terenie miasta)

Potencjał środowiskowy

Wymiar relacji przestrzennych:

• Udogodnienia

• Korzyści zewnętrzne

• Dobra publiczne

• Koszty społeczne

• Mono i polifunkcyjność przestrzeni

• Rynki nieruchomości

Gospodarka komunalna

Gospodarka komunalna jest węższym znaczeniem gospodarki miejskiej, jest to pewien zbiór działań i efektów tych działań za który odpowiada władza samorządowa.

Gospodarka komunalna :

• Zadania które realizuj gmina (zadania dotyczące funkcji niezbędnych mieszkańcom i innym użytkownikom miasta w tym m.in. opieka społeczna, ochrona zdrowia, gospodarka wodno kanalizacyjna, oświata podstawowa).

• Zasoby komunalne (budynki, budowle, urządzenia i inne sprzęty, środki finansowe własne - gwarantowany udział w podatkach, subwencje, podatki, środki pomocowe i kredyty).

• Gospodarka komunalna (jednostki gospodarki komunalnej) oznaczają takie podmioty jakie gmina kreuje, powołuje lub do których wstępuje w celu prowadzenia zadań o charakterze komunalnym.

Ustawa o gospodarce komunalnej z roku 1995 reguluje działalność komercyjną gminy, wskazując iż spółki gminne uzyskujące nadwyżki możliwe są jedynie w ściśle określonych przypadkach (dotyczy to sytuacji znaczącego poziomu bezrobocia, sytuacji losowych).

Produkty na rynkach lokalnych i regionalnych

Charakteryzując rynek lokalny i regionalny powinniśmy go klasyfikować 3 elementami :

• Podaż (S)

• Popyt (D)

• Cena (P)

W przypadku tych rynków (miejskich i regionalnych) znaczenia nabiera pojęcie produktu i to wybija się na pierwszy plan zasłaniając pojęcie ceny.

Rynek lokalny oznacza przestrzennie ograniczony zbiór produktów oferowanych w danej jednostce lokalnej, przeciwieństwem tego rynku są rynki globalne, zaś esencją rynku lokalnego są produkty miejscowe. Są to takie produkty, dobra lub usługi które są wytwarzane lub udostępniane w danym miejscu i na warunkach określonych specyfikacją tego miejsca. W części są to produkty oferowane i wytwarzane przez władze publiczne. Często jednak „producentem” produktów miejscowych nie są władze miasta. Produkty miejscowe są nierozerwalnie związane z danym miejscem poprzez swoje cechy użytkowe, wartość ekonomiczną bądź warunki dostępności przestrzennej.

Typy produktów miejscowych

Produkty inwestycyjne - nieruchomości (gruntowe, budynkowe) które mogą być adresowane do adresatów wewnętrznych i zewnętrznych. Produkt ten ma charakter oferty lokalizacyjno - inwestycyjnej.

Produkty lokalne :

• Produkty mieszkaniowe są to mieszkania jak i domy oferowane przez różne podmioty (spółdzielnie mieszkaniowe, firmy developerskie, władze miejskie oraz podmioty indywidualne).

• Produkty edukacyjne, zdrowotne, komunikacyjne oraz infrastrukturalne są to produkty charakteryzujące się „nierynkową” specyfiką ponieważ oferowane są po obniżonych cenach lub bezpłatnie, kryterium wyznaczania ceny jest kryterium społeczne a nie rynkowe. Proces świadczenia podlega komercjalizacji i współistnieniu z usługami rynkowymi, tym samym w warunkach jednego segmentu np. edukacyjnego (kształcenie podstawowe odbywa się w ramach szkoły społecznej jak i miejskiej). Produkty te są adresowane w większości do mieszkańców nowego miasta lub społeczności będących w zasięgu stałych dojazdów do tego miasta.

• Produkty turystyczny są to tereny i obiekty posiadające wysokie walory przyrodniczo - krajobrazowe lub sportowo - rekreacyjne które w postaci kompleksowej oferty są udostępnianie przede wszystkim osobom przyjezdnym a w drugiej kolejności mieszkańcom, są one oferowane jako oferta komercyjna jednakże ich przynależność terytorialna i powiązania z danym miejscem powoduje że mają one znaczenie wizytówkowe stąd często są wykorzystywane do promocji, zaś dla firm tworzą atrakcyjny rynek subproduktów turystycznych.

• Produkty kulturalne to dobra, imprezy, festiwale, wydarzenia oferowane przez miejscowe środowiska kulturalne na stałe wpisane w specyfikę miejsca. Produkty obejmują kulturę masową jak i produkt elitarny. Ważnym elementem oferty produktów kulturalnych jest zarówno treść jak i forma (konkretnemu miejscu zawdzięczają swe istnienie albo miejscowe obiekty umożliwiają ich oferowanie).

• Produkty intelektualne są to prace konstruktorskie i projektowe, patenty związane z jednostkami badawczymi, biurami projektowymi oraz szkołami wyższymi. Powyższe podmioty poprzez swój związek z danym środowiskiem i miejscem charakteryzuje wysoki poziom identyfikacji produktu.

• Produkty finansowe są to produkty oferowane na danym terenie i związane z jego rynkiem finansowym najczęściej dotyczy to obligacji komunalnych możliwe są także produkty finansowe związane z publicznymi środkami oferowane ściśle określonym grupom odbiorców np. mikrokredyty. Ilość i jakość wpływa na ocenę zasobności finansowej miasta.

• Produkty kulinarne są to produkty związane ze specyficznymi lokalnymi zasobami i warunkami lokalnymi. Często te produkty bazują na wielopokoleniowej kulturze producentów.

• Produkty branżowe są to np. „górnicze” wynikają z posiadania przez dany region zasobów dzięki którym rozwijają się branże i powstają unikalne produkty.

---