Bezrobocie są to zjawiska i sytuacje, które:
• dotyczą większych grup i zbiorowości społecznych
• polegają na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego,

społecznego lub politycznego

• odbierane są przez grupę jako niesprawiedliwe, przy czym kryterium

stanowi porównanie własnego położenia do aprobowanego społecznego
systemu wartości, bądź położenia innych grup

• zakłócają prawidłowy rozwój grupy a przez to wywołują społeczny

niepokój i wzburzenie

• są źródłem napięć społecznych, niekiedy nawet ostrych konfliktów,

przez co wpływają destrukcyjnie na rozwój całego społeczeństwa

• nie mogą być w pełni rozwiązane w ramach grupy, przy pomocy

dostępnych jej metod i możliwości

• mogą być rozwiązane tylko drogą podjęcia działań przez państwo lub

inne podmioty polityki społecznej

Przez pojęcie bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną,

nieprowadzącą działalności gospodarczej i niewykonującą innej pracy
zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub
niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja.

Natomiast wąską definicję stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe

lub wojewódzkie). Mianowicie bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

jest osoba poszukująca

zatrudnienia, która:

•ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia)
•nie ukończyła 65 lat w przypadku kobiet i 67 lat w przypadku mężczyzn
•aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest

skierowana na szkolenie przez PUP

•jest zameldowana lub pozostaje w Polsce legalnie lub jej pobyt może

zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu,
obywatele UE)

•nie jest zatrudniona i nie wykonuje pracy zarobkowej
• jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu

pracy

•jest zarejestrowana w rejonowym urzędzie pracy
•nie nabyła praw do emerytury lub renty inwalidzkiej
•nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych

powyżej 2 ha przeliczeniowych

• jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie

zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy

•nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia

wolności

Rodzaje bezrobocia:

• bezrobocie krótkookresowe – rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające

bez pracy do 3 miesięcy.

• bezrobocie średniookresowe – rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające

bez pracy przez czas od 3 do 12 miesięcy

• bezrobocie długotrwałe (in. chroniczne) – dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy

przynajmniej 12 miesięcy. Bezrobotni długotrwale posiadają często cechy, które
ograniczają ich szanse powrotu na rynek pracy.

• bezrobocie ukryte - rozumiane jako bezrobocie wśród zatrudnionych. Dotyczy ludzi

nie ujętych w statystykach bezrobocia, ponieważ nie rejestrują się w urzędach pracy.
Osoby te posiadają dochód, ale nie mają zawartego stosunku ubezpieczeniowego.

• bezrobocie jawne - zarejestrowane (da się określić).

• bezrobocie strukturalne - niedopasowanie struktury podaży pracy i popytu na pracę

ze względu na posiadane kwalifikacje, wykształcenie, zawód czy miejsce zamieszkania.
Wynika ono z niedopasowania kwalifikacji pracowników do nowej technologii i braku
kompetencji, trudności w dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego. Ten
rodzaj bezrobocia może mięć charakter dosyć trwały, ponieważ jego likwidacja wymaga
zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy też miejsca zamieszkania.

• bezrobocie technologiczne – bezrobocie wynikające z postępu technicznego, który

powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter
tymczasowy, do chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych
zastosowań.

• bezrobocie cykliczne (in. koniunkturalne) – powstaje na skutej spadku

zagregowanego popytu w gospodarce. W czasie kiedy występuje zapotrzebowani
na wytwarzane produkty, nie ma problemów z miejscami pracy. Kiedy jednak
zapotrzebowanie to maleje zaczynają się problemy z pracą. Producenci w celu
zmniejszenia kosztów produkcji zwalniają pracowników.

• bezrobocie sezonowe – rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowany porą roku i

związanymi z nią zmianami pogodowymi. Występuje w zakładach pracy sezonowej
np. w budownictwie, rolnictwie i innych. Sezonowy charakter ma również
bezrobocie absolwentów, których wejście na rynek pracy dokonuje się stopniowo i
jest związane z terminem zakończenia nauki w szkołach.

• bezrobocie frykcyjne – związane z naturalną płynnością siły roboczej, możliwą

dzięki pełnej swobodzie zmiany miejsca pracy i wyboru stanowiska pracy. W
dynamicznie rozwijającej się gospodarce często pojawiają się niedopasowania
między wolnymi miejscami pracy, napływem i odpływem siły roboczej z rynku
pracy oraz zmianie miejsc pracy przez pracowników. Rezultatem tych procesów
jest to, że występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych. Jest
to spowodowane niedostatecznie szybkim przepływem informacji między
pracodawcami a pracownikami, zatem musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą
czekające na nich miejsca pracy. Decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia
innego zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania nowej pracy jest
stosunkowo krótki.

• bezrobocie z wyboru – pojawia się w niektórych krajach, gdzie wysokość

zasiłków przyznawanych bezrobotnym jest na tyle wysoka, aby zrekompensować
utratę stałego zarobku i tym samym stworzyć zachętę do pozostawania zawodowo
bezczynnym.

Przyczyny bezrobocia:

w krajach wysoko rozwiniętych:
• zmiany technologiczne (automatyzacja i komputeryzacja)
• przenoszenie miejsc pracy do krajów o niższych płacach i podatkach
• ograniczanie zatrudnienia w przedsiębiorstwach (edukacja, służba zdrowia,

administracja, policja, kolej) ze względu na trudności budżetowe

• finansowe i biurokratyczne bariery podejmowania działalności gospodarczej
• mała przedsiębiorczość, bezradność niektórych grup społecznych
• napływ dużej ilości imigrantów
w krajach wprowadzających restrukturyzację gospodarki:
• upadek nierentownych przedsiębiorstw państwowych(górnictwo, rolnictwo, hutnictwo)
• wprowadzenie nowoczesnych technologii
• zmniejszenie zatrudnienia w instytucjach państwowych
• zmniejszenie zatrudnienia i upadek przedsiębiorstw wskutek napływu

konkurencyjnych towarów i usług

• niechęć do zmiany zawodu i miejsca zamieszkania w celu znalezienia pracy
w krajach słabo rozwiniętych:
• brak kapitału umożliwiającego tworzenie miejsc pracy
• wysoki przyrost naturalny
• nieudolne, skorumpowane rządy
• niskie kwalifikacje osób w wieku produkcyjnym
• częściową niezdolność do pracy w wyniku niedożywienia i chorób

Skutki bezrobocia:
• w skali makroekonomicznej pociąga za sobą drenaż finansów

publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne oraz na programy
przeciwdziałania bezrobociu

• powoduje zmniejszenie dochodów budżetowych państwa ponieważ

bezrobotni nie płacą podatków dochodowych, nie płacą składek na
ubezpieczenie społeczne, nie kupuje towarów (a w nich jest ukryty
podatek pośredni)

• niepełne wykorzystanie siły roboczej
• niemożność znalezienia pracy skłania młodych wykształconych ludzi

do emigracji zarobkowej

• pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego
• wzrost liczby rozwodów
• bezradność, frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju osobowości,

obniżenie aspiracji edukacyjnych, lęk o przyszłość, które w rezultacie
prowadzą do alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i przestępczości

Skutki bezrobocia dotykają także rodzinę osoby bezrobotnej. Prawidłowo

rozwijająca się rodzina powinna spełniać (i to w interesie społecznym)
szereg funkcji. I otóż sytuacja bezrobocia zakłóca a czasem po prostu
uniemożliwia jej wypełnianie tych zadań.

• Najbardziej oczywiste jest, że bezrobocie zatamuje realizację funkcji

ekonomiczno-konsumpcyjnej rodziny, która musi być spełniana jeśli rodzina ma
trwać i wychowywać dzieci. Aby zaspokoić podstawowe potrzeby rodziny
bezrobotnych najpierw wykorzystują oszczędności, potem sprzedają rzeczy,
następnie się zadłużają, rezygnują z zakupów obuwia i odzieży, minimalizują
spożycie żywności, nie korzystają z usług, dóbr kultury, turystyki, wyjazdów
urlopowych, życia towarzyskiego. Najbardziej obciążające w opinii bezrobotnych są
wydatki mieszkaniowe. Najdłużej ochraniane są zazwyczaj potrzeby dzieci, ale w
przypadku długotrwałego bezrobocia i tych nie można zaspokoić. Wielka jest rola
szkoły w dostrzeżeniu takich zjawisk i zapobieganiu ich skutkom. Pedagog szkolny
we współpracy z miejscowym ośrodkiem pomocy społecznej może zorganizować
różnorodne działania ratownicze.

• Degradacja materialna wpływa też na realizację funkcji opiekuńczo-

wychowawczej rodziny. Większość bezrobotnych to ludzie znajdujący się w wieku
aktywnego rodzicielstwa. Utrata pracy zmienia formy opieki nad dziećmi
młodszymi. Bezrobocie matki z reguły oznacza odebranie dziecka z przedszkola ze
względu na niemożność ponoszenia związanych z tym kosztów. Tymczasem
przedszkole to nie tylko placówka opiekuńcza ale przede wszystkim wychowawcza.
Jej zadaniem jest pełnienie także funkcji wyrównawczej, szczególnie wobec dzieci z
tych rodzin, w których wychowanie pozbawione jest elementów edukacyjnych,
stymulujących rozwój intelektualny dziecka. Poziom wykształcenia bezrobotnych
pozwala domniemywać, że są to w znacznej części takie właśnie rodziny.

• Funkcja emocjonalno-ekspresyjna, tak ważna dla zawartości i trwałości rodziny

również podlega wpływom bezrobocia, szczególnie długookresowego.

Badania wykazują, że w pierwszej fazie bezrobocia następuje konsolidacja, zacieśnienie
więzi rodzinnych- bezrobotni otrzymują wsparcie psychiczne od innych członków
rodziny. Ale wraz z wydłużaniem się okresu bezrobocia narastają konflikty w rodzinach.
Wkład materialny bezrobotnego jest wysoce nieadekwatny do potrzeb rodziny.
Bezrobotny traci swą pozycję w małżeństwie i rodzinie, obniża się jego autorytet w
oczach współmałżonka i dzieci. Złe zaczynają się układać stosunki rodzice-dzieci,
obniża się pozycja dzieci bezrobotnych w środowisku rówieśniczym, narasta poczucie
lęku o przyszłość własną i dzieci. Konflikty, wzajemne żale, obwinianie się, poczucie
zawodu, bezradność wobec dzieci, dla których przestaje się być autorytetem - to
wszystko naraża trwałość rodziny, nie sprzyja wypełnianiu niezwykle ważnej funkcji
rodziny, jaką jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.

• Funkcja socjalizacyjna. Bieda, konflikty, napięcia - nie stwarzają właściwego klimatu

do wszechstronnego rozwoju dzieci, rozbudzania szerszych zainteresowań,
kształtowania pozytywnego systemu wartości, wzorów i norm postępowania,
wprowadzania w obszar kulturowy. Stygmat niższości bardzo deformuje spełnianie tej
funkcji. Na bardzo istotne dla socjalizacji zjawisko zwraca uwagę A. Kotlarska-
Michalska. Okazuje się, że rodziny bezrobotnych funkcjonują w sposób bezplanowy,
bezzadaniowy, utrwalając przy tym zarówno u dorosłych jak i u dzieci roszczeniowe
postawy wobec państwa i jego instytucji. Sytuacja taka sprzyja „kształtowaniu się
osobowości uzależnionej od zewnętrznych warunków.

• Funkcja prokreacyjna - jest i będzie realizowana w sytuacji deprywacji materialnej.

Młodzi ludzie -jak wynika z badań- deklarują zamiar rezygnacji z zawarcia małżeństwa i
przesunięcie w czasie decyzji urodzenia dziecka. Ale nie należy spodziewać się
ograniczonej prokreacji w rodzinach już istniejących. Niewielka znajomość metod
regulacji urodzeń, stosowanie metod o małym stopniu skuteczności, może prowadzić
do „wymuszonych" urodzeń w rodzinach bezrobotnych wbrew ich możliwościom
materialnym i wychowawczym.

Pojęcie ubóstwa w świadomości społecznej funkcjonuje jako brak dostatecznych środków

materialnych do życia, jako bieda, niedostatek. Ubóstwo można zdefiniować jako stan poniżej
pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu
do jednostki, rodziny lub grupy społecznej.

 
Głównym przedmiotem sporu na etapie formułowania definicji jest to, czy ubóstwo to stan

niezaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (ujęcie absolutne) czy też jest sytuacją
naruszenia zasad sprawiedliwości społecznej poprzez istnienie nadmiernego dystansu
pomiędzy poziomem życia poszczególnych grup ludności (ujęcie względne).

Ubóstwo absolutne w węższym znaczeniu oznacza stan niezaspokojenia minimalnych

biologicznych potrzeb organizmu ludzkiego (a więc niemal takich samych w każdym miejscu i
czasie). Bardziej stosowaną definicją ubóstwa absolutnego jest określenie go jako
niezaspokojenia potrzeb uznanych w danym społeczeństwie i w danym czasie za minimalne.
Zwolennicy traktowania ubóstwa jako zjawiska absolutnego zdecydowanie oddzielają kwestię
nierówności i ubóstwa. Bierze się to z afirmacji rynku jako sprawiedliwego dystrybutora
dochodów. W sytuacji, gdy jedni pracują lepiej i z większym pożytkiem dla społeczeństwa niż
inni, równy podział byłby niesprawiedliwy i nieuzasadniony.

Zupełnie inny stosunek do nierówności mają zwolennicy interpretacji ubóstwa jako zjawiska

względnego. Utożsamiają oni ubóstwo z nadmiernymi rozpiętościami w poziomie życia. Jeśli
w społeczeństwie występują duże, nierówności, to najgorzej sytuowani jego członkowie,
nawet gdy mają środki pozwalające zaspokoić więcej niż tylko podstawowe potrzeby, powinni
być nazywani ubogimi. Istotna jest więc nie bezwzględna wysokość dochodów, lecz dystans
między nimi. P. Townsend stwierdza, że jednostki i rodziny w ubóstwie to te, których zasoby w
danym czasie w istotny sposób spadają poniżej zasobów będących w dyspozycji przeciętnej
jednostki lub rodziny w społeczeństwie, do którego należą. Tłumaczy to faktem, że potrzeby
ludzkie zależą od społeczeństwa, do którego należą jednostki.

Różnica poglądów na przyczyny ubóstwa polega na podejściu do oceny rynku. Zwolennicy

twardych reguł rynkowych, którzy opowiadają się za stosowaniem kategorii ubóstwa
absolutnego, jego przyczyn poszukują generalnie w niewłaściwych zachowaniach samych
ubogich; natomiast egalitaryści postrzegający go w kategoriach względnych, obarczają winą
system gospodarczo-społeczny.

 
Najnowsza praca B.R. Schillera podaje trzy stanowiska w kwestii przyczyn ubóstwa, które są

zapewne

wynikiem zaprezentowanych rozbieżności w podejściu doktrynalnym.:
A. Teoria skażonych charakterów
To, że jedni stają się biedni, a inni bogaci jest kwestią skażonych charakterów. Z tego punktu

widzenia ubóstwo uważane jest za naturalny rezultat indywidualnych defektów (brak aspiracji
albo umiejętności, zdolności, możliwości). Każdy, kto chce powiększyć swoje dochody może to
zrobić. Przez implikację - kto jest biedny - oznacza to, że nie włożył odpowiedniego wysiłku.
Według tej teorii, słabości biednych wynikają z braku motywacji do nauki w szkole. Kto nie
pracował ciężko w szkole przegrywał potem na rynku pracy.

B. Teoria ograniczonych możliwości
Alternatywnie teoria ta opiera się na stwierdzeniu, że ubożenie społeczeństwa może być

rezultatem sił

pozostających poza kontrolą jednostki. Biedni są biednymi dlatego, że nie mają równego

dostępu do szkół, miejsc pracy. Powoduje to również dyskryminacja w zarabianiu ze względu
na płeć, czy kolor skóry oraz dlatego, że rząd nie obdarza ich sprawiedliwie przywilejami,
subwencjami - nie stosuje polityki protekcjonizmu.

C. Teoria Wielkiego Brata
Ten punkt widzenia lokuje się między oboma ekstremalnymi wyżej wymienionymi. Generalnie

winę składa się na rząd za zniszczenie bodźców do umocnienia niezależności ekonomicznej
rodziny. Rząd przez wysokie podatki, liczne programy socjalne sprowadza je na manowce
państwowej pomocy i powoduje rdzewienie w uzależnieniu.

Odzwierciedleniem sporów definicyjnych jest wielość stosowanych mierników

ubóstwa i co za tym idzie, znaczne różnice w podawanych przez różne źródła
rozmiarach tego zjawiska.

W Polsce najważniejszy miernik ubóstwa to minimum socjalne obliczane przez

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w sposób ciągły (co kwartał) od 1981 roku.
Jest to kategoria odnosząca się do umownie ustalonego poziomu zaspokojenia
potrzeb jednostki uznanych za społecznie niezbędne.

Metoda badań polega na:
1. określeniu stałego zestawu dóbr i usług (tzw. koszyk rzeczowy) służących

zaspokajaniu ustalonych grup potrzeb (żywność, odzież i obuwie, higiena i
ochrona zdrowia, koszty utrzymania mieszkania i jego wyposażenia, kultura,
oświata i wypoczynek oraz transport i łączność),

2. przyjęciu stałych form spożycia tych dóbr i usług,
3. pieniężnej wycenie koszyka na podstawie aktualnie obowiązujących,

możliwie najniższych cen występujących na rynku, notowanych przez GUS;
ponadto dolicza się 10-procentową rezerwę finansową na zakup artykułów nie
przewidzianych w koszyku.

Walka z ubóstwem dlatego jest tak trudna, gdyż przyczyny, które się na to

składają mają wysoce złożoną naturę. Mogą to być przyczyny leżące u
psychologicznych podstaw jednostki, jak również ogólniejsze, wynikające z
charakteru ładu społecznego i ekonomicznego. Zazwyczaj nakładają się na
siebie.

W celu walki z tymi oraz innymi problemami związanymi z

ubóstwem Unia Europejska stworzyła ramy umożliwiające
krajom członkowskim rozwój własnych strategii i priorytetów.
Ramy te biorą pod uwagę wielowymiarową naturę ubóstwa i
skupiają się na następujących elementach:

•eliminacja ubóstwa wśród dzieci oraz rodzin
•ułatwianie dostępu do rynku pracy, edukacji oraz szkoleń
•walka z dyskryminacją oraz problemami ubóstwa

powiązanymi z aspektami płci oraz wieku

•walka z wykluczeniem finansowym i nadmiernym

zadłużeniem

•walka ze złymi warunkami mieszkaniowymi oraz

wykluczeniem mieszkaniowym

•promocja integracji społecznej słabszych grup społecznych

Według Wilsona I., Szałkowskiego A. „bezdomny, bezdomność to
terminy używane przez nas powszechnie. Bezdomność dotyka ludzi
w różnych czasach, nie przywiązując wagi do płci, wieku,
wcześniejszego statusu, stanu posiadania. Swoim zasięgiem
obejmuje osoby z różnymi doświadczeniami i z różnych środowisk.
Bezdomność to przede wszystkim to czego nie dostrzegamy,
odzwierciedla nieszczęścia i ludzkie tragedie. Naznacza swoim
piętnem ludzi o najniższych dochodach, którzy doświadczyli
niepowodzeń życiowych, czy rodzinnych dramatów”.

Zdaniem M. Porowskiego „bezdomność można określić jako
względnie trwałą sytuację człowieka pozbawionego dachu nad
głową i nie posiadającego własnego mieszkania”.

Według Słownika języka polskiego bezdomnym jest człowiek, który
nie ma gdzie
mieszkać, który opuścił własne mieszkanie lub jest wygnańcem. W
Leksykonie Pojęć Socjologicznych bezdomni zostali zdefiniowani
jako „ludzie bez wystarczającego schronienia, którzy żyją w
schroniskach

lub

innych

pomieszczeniach

pomocniczych

korzystających z nich bez umowy najmu”.

Zdaniem A. Duracz- Walczak „bezdomnym jest człowiek nie mający
miejsca spełniającego warunki mieszkalne, w którym mógłby stale
przebywać, ani aktualnej
możliwości uzyskania takiego miejsca”.

Na podstawie genetycznego podłoża wyróżniamy:
1. Bezdomność z wyboru;
2. Bezdomność z konieczności.

Na podstawie sytuacji faktycznej i stosunku do niej
wyróżniamy:
1. Bezdomność sensu stricte (jawna, rzeczywista) – brak
własnego mieszkania oraz jakiegokolwiek innego schronienia
przeznaczonego i przystosowanego do zamieszkania;
2. Bezdomność sensu largo (utajona, społeczna) – opiera się na
ocenie posiadanego lokum jako nie spełniającego kryteriów
mieszkania ze względu na jaskrawe odstępstwo od minimalnych
standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo
usprawiedliwione aspiracje.

W Polsce w kategorii bezdomnych wyłania się nowa grupa
młodych robotników, którzy na skutek narastającego bezrobocia
i likwidacji hoteli robotniczych popadają w krańcowe formy
bezdomności społecznej. Nowym dla Polski są także bezdomni
cudzoziemcy, którzy zasiedlają wysypiska śmieci i w nachalnym
żebractwie szukają sposobu na życie.

Przyczyny bezdomności jako zjawiska społecznego
wiązane są także:

• ze zmianami demograficznymi,
• z ruchliwością społeczną,
• z recesją gospodarczą i sprzężonym z nią bezrobociem oraz
zubożeniem społeczeństwa,
• z niedowładem polityki mieszkaniowej,
• kurczeniem się komunalnych zasobów mieszkaniowych,
• brakiem lokali zastępczych,
• wzrostem cen mieszkań czynszowych,
• z redukcją nakładów państwa na pomoc społeczną,
• z dysfunkcjonalnością instytucji opiekuńczo-resocjalizujących i
karnych.

Przyczyny bezdomności jako cechy położenia społecznego
związane są:

• z patologiami (alkoholizm, przestępczość, prostytucja,
narkomania, rozpad więzi rodzinnych, włóczęgostwo, żebractwo)
• z zaburzeniami psychicznymi
• z konfliktami na tle obyczajowym i odtrąceniem
niesamodzielnych członków rodziny (samotne matki, porzucone
dzieci, chorzy na AIDS, zniedołężniali starcy).

Działania normalizujące zjawisko bezdomności, jeżeli
chodzi o bezdomnych z wyboru – polegają na tworzeniu
sieci

placówek

czasowego

zakwaterowania,

połączonego z poradnictwem i pomocą doraźną.
Bezdomność z konieczności – bez względu na postać i
źródła

jest

zjawiskiem

patologii

społecznej.

Przeciwdziałanie jej wymaga decyzji politycznych i
rozwiązań makrosystemowych, kompensujących braki
polityki mieszkaniowej i niedostatki zaplecza opieki
społecznej.

Współczesne

formy

bezpośredniej

pomocy

dla

bezdomnych oparte są na systemie różnych pod
względem przeznaczenia, organizacji wewnętrznej,
zasad finansowania, statusu prawnego instytucji:
1. zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla
grup bezproblemowych;

2.

zakłady

długoterminowego

pobytu

dla

wyselekcjonowanych

kategorii

bezdomnych

z

programami pomocy dostosowanej do ich specjalnej
sytuacji;
3. zakłady poprzestające na zapewnieniu noclegu z
pomocą ograniczona do podstawowych potrzeb
biologicznych.

Migracja – wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu.

Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem, które

występowało we wszystkich czasach i trwa do dziś.

Migracja zarobkowa zachodzi wtedy, gdy powodem wyjazdu

(opuszczenia) kraju ojczystego są względy ekonomiczne. Migracje

zarobkowe stają się dominującymi migracjami w Europie. Na rzecz

migracji powodowanych kryterium zarobkowym, pierwsze miejsce utraciły

emigracje polityczne i klasyczne.

Migracja zarobkowa, powszechnie znana jako „podróż za chlebem”, jest

kołem ratunkowym dla wielu polskich rodzin i szansą rozpoczęcia

dorosłego życia przez młodych Polaków. Dzieje się tak ze względu na

przerażający brak miejsc pracy w naszym kraju, w którym nieszczęśliwie,

pod względem polityki i gospodarki, przyszło nam żyć.

Wyróżnia się dwa obszary migracji:

obszary emigracyjne - tereny, z których ludność wyjeżdża, np. kraje

biedne (o niskim poziomie rozwoju społecznego), rejony konfliktów

zbrojnych lub klęsk żywiołowych.

obszary imigracyjne - tereny, w które ludność przyjeżdża, zwłaszcza

państwa wysoko rozwinięte gospodarczo.

Wyróżnia się:

• migracje wewnętrzne - odbywają się w granicach danego miasta czy

kraju.

Dzieli się je głównie na migracje:

• ze wsi do miasta.

• z miasta do wsi.

• ze wsi do wsi.

• z miasta do miasta;

• migracje zewnętrzne - odbywają się poza granice miast, krajów i

kontynentów;

Migracje mogą być także:

• stałe - wyjazdy na pobyt stały;

• okresowe - wyjazdy na pobyt czasowy (np. w celach turystycznych lub

związane z sezonową pracą zarobkową).

Biorąc pod uwagę czynnik decydujący o migracji wydziela się:

• migracje przymusowe (np. przymusowe przesiedlenia);

• migracje dobrowolne;

Ze względu na status prawny wyróżnia się:

• migracje legalne;

• migracje nielegalne.

Ze względu na przyczyny migracji rozróżnia się:

• migracje zarobkowe (ekonomiczne) - powodowane chęcią

poprawienia warunków życia (współcześnie jest to najpowszechniejszy

rodzaj migracji, np. wyjazdy Polaków do Stanów Zjednoczonych lub

zachodnich krajów Unii Europejskiej);

• migracje polityczne - powodowane wojnami, prześladowaniami

politycznymi uciskiem władz (reżimy) lub związane ze zmianami granic

politycznych lub powstaniem nowego państwa (np. Bośniacy, Serbowie,

Kurdowie);

• migracje religijne - powodowane chęcią przebywania wśród

wyznawców tej samej religii, pielgrzymki do miejsca kultu bądź w celu

uniknięcia prześladowań lub sporów na tle religijnym;

• migracje rodzinne - związane z łączeniem rodzin i zawieraniem

małżeństw;

• migracje społeczne - mające na celu chęć zmiany środowiska

społecznego;

• migracje zdrowotne - mające na celu poprawę zdrowia.

• migracje turystyczne - polegają na odwiedzaniu pewnych miejsc z;

względów poznawczych;

• inne - np. na skutek klęsk żywiołowych.

Migracja polegająca na trwałym lub czasowym opuszczeniu

miejsca stałego pobytu i przemieszczeniu się na inne

miejsce, jest procesem społecznym o wielkim znaczeniu w

dziejach ludzkości. Typologia migracji zakłada podział na

migracje dobrowolne i przymusowe, legalne i nielegalne,

okresowe (krótkotrwałe) stałe i wahadłowe, wewnętrzne (w

obrębie danego państwa, np. wieś-miasto) i zewnętrzne, w

tym wewnątrzkontynentalne (międzypaństwowe) i

międzykontynentalne.

Ze względu na przyczyny migracji dzielimy ją najczęściej na

migracje o podłożu politycznym, ekonomicznym, religijnym,

światopoglądowym czy też rasowym. Cele stawiane przez

migrantów mogą być zróżnicowane, np. zarobkowe,

polityczne (uzyskanie wolności politycznej), innowacyjne

(budowa nowego ładu), konserwatywne (próba przywrócenia

dawnego porządku), emerytalne, łączenia rodzin i

małżeńskie (w celu zawarcia związku małżeńskiego).

Niezależnie od swej formy, migracje były doniosłym

czynnikiem wpływającym na dzieje kontynentów,

starożytnych potęg i nowożytnych państw, rodzin, plemion i

współczesnych narodów.

Migracje powodują różnorodne skutki, zwłaszcza

demograficzne i to zarazem na obszarach

emigracyjnych jak i imigracyjnych. Do głównych

konsekwencji emigracji w państwach, w których

występuje odpływ ludności należą:

ubywanie ludności młodej i wykształconej,

zachwianie struktury wiekowej (wynika z

poprzedniego),

rozdzielenie rodzin.

Głównymi skutkami przyjmowania imigrantów na

obszarach imigracyjnych są:

•wzrost liczby ludności,

•zachwianie struktury wiekowej,

•zwiększenie możliwości zatrudnienia taniej siły

roboczej,

•problemy związane z asymilacją ludności

napływowej, które prowadzą często do konfliktów na

tle kulturowym i narodowościowym.

Przy analizie zjawiska migracji bierze się pod uwagę

dwie grupy czynników wpływających na nie:

•czynniki wypychające – wywołują chęć opuszczenia

danego miejsca,

•czynniki przyciągające – dają jakąś alternatywę i

skłaniają do przyjazdu do danego miejsca.

Migracja natrafia jednak na pewne przeszkody, które

stanowią główne przyczyny małej mobilności ludności.

Należą do nich:

•bariery polityczne – prawdopodobnie główna przyczyna

niskiej mobilności ludności w skali świata,

•bariery językowe – jedna z głównych przyczyn niskiego

poziomu migracji międzynarodowej w Unii Europejskiej i

na innych obszarach bez barier politycznych,

•bariery kulturowe,

•bariery infrastrukturalne – np. słaby rozwój

mieszkalnictwa (ważne w Polsce

).

Na podstawie analiz tendencji migracyjnych,

Stephen Castels wyróżnił cztery tendencje, które

będą kształtowały wzory migracji w najbliższym

czasie:

•Nasilenie – migracje będą liczniejsze niż

kiedykolwiek przedtem;

•Zróżnicowanie – brak możliwości określenia

konkretnych fal migracji (np. emigracja zarobkowa),

imigranci będą należeć do bardzo różnych grup

społecznych i etnicznych;

•Globalizacja – migracje stopniowo obejmą cały

świat, wiele krajów będzie źródłem i celem

migrantów;

•Feminizacja – większość migrantów będą stanowiły

kobiety.

W dzisiejszej Polsce wykształceni ludzie mają problem ze
znalezieniem pracy pomimo wieloletniej owocnej nauki na
wyższych uczelniach. Jako studentom ciężko jest im się
utrzymać. Gdy kończą edukację, ich sytuacja rzadko kiedy ulega
zmianie. Często wykształceni ludzie biorą przykład z tych, którzy
już dawno porzucili edukację, a wiedzie im się po stokroć lepiej,
od ludzi którzy postawili na rozwój umysłu. Młodzi ludzie są
wabieni żądzą pieniądza i najzwyczajniej „uciekają” z tego kraju.
Jednakże za granicą znajdą lepsze perspektywy dla portfela.

Migracje stanowią często poważny problem kulturowy, gdyż

dochodzi do napięć i niechęci wobec imigrantów obywateli

krajów ich przyjmujących. Konflikty wybuchają zwłaszcza na tle

kulturowym, narodowościowym, językowym i religijnym.

Wyróżnia się cztery cechy współczesnych migracji:

•coraz więcej krajów angażuje się w pomoc imigrantom (staje się

to problemem globalnym).

•proces migracji staje się coraz bardziej intensywny (następuje

wzrost liczby migrantów i kierunków migracji).

•następuje coraz większe zróżnicowanie migracji.

•następuje feminizacja migracji (coraz częściej zaczynają

migrować kobiety z dziećmi, stanowią znaczną większość

zwłaszcza wśród uchodźców).

 Bibliografia:

• T. Pilch, I. Lepalczyk, Pedagogika społeczna, Warszawa 1995r.;

•

http://ec.europa.eu/employment_social/2010againstpoverty/about/tackling_pl
.htm

•

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie

•

http://www.mojebezrobocie.pl/o_bezrobociu

• I. Wilson, A. Szałkowski, Bezdomność jako kryterium ubóstwa,

Warszawa 1998r.;

• G Firlit-Fesnak, B. Szatur-Jaworska, Leksykon Pojęć

Socjologicznych, Warszawa 1995r.;

• A. Duracz - Walczak, Bezdomni, Warszawa 1998r.

DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ