OSOBOWOŚĆ ZAWODOWA
TEORIA JOHNA
HOLLANDA
Anna Paszkowska-Rogacz
Małgorzata Tarkowska
John L. Holland, Ph. D.
Badacz, praktyk
doradca oraz
nauczyciel akademicki
Uniwersytetu
Minnesota (USA)
KONCEPCJA OSOBOWOŚCI
ZAWODOWEJ JOHNA HOLLANDA
Realistyczny(R)
Konwencjonalny(C)
Badawczy(I)
Artystyczny(A)
Przedsiębiorczy(E)
Społeczny(S)
MODEL HEKSAGONALNY – KORELACJE
Realistyczny
Konwencjonalny
Badawczy
Artystyczny
Przedsiębiorczy
Społeczny
.
40
.
43
.
55
.
65
.
71
.
51
.39
.22
.
43
.
39
.51
.57
.34
.
48
.34
ZAŁOŻENIE I
Każda osoba posiada cechy
każdego typu występujące
hierarchicznie w malejącym
natężeniu
TYP OSOBOWOŚCI
REALISTYCZNY
Preferowane zachowania
posługiwanie się rzeczami, narzędziami,
maszynami i zwierzętami
Kompetencje
kompetencje manualne mechaniczne,
rolnicze, elektryczne, techniczne
Słabe strony
społeczne, oświatowe
Wizerunek samego siebie
zdolności mechaniczne, sprawność
fizyczna
Wartości
pieniądze, władza, status
Cechy
nietowarzyski, bezpośredni, uparty,
jednostronny
Zainteresowania
zawodowe
rośliny i zwierzęta, mechaniczne,
ochronne przemysłowe
Zawody
inżynier mechanik, pilot helikoptera,
projektant narzędzi, stolarz
TYP OSOBOWOŚCI
BADAWCZY
Preferowane zachowania
badanie zjawisk: fizycznych, biologicznych,
kulturowych
Kompetencje
kompetencje naukowe i matematyczne
Słabe strony
przywództwo, perswazja
Wizerunek samego siebie
zdolności intelektualne, szkolne,
matematyczne i naukowe
Wartości
nauka
Cechy
analityczny, dociekliwy, niezależny,
introspektywny, precyzyjny, racjonalny,
chłodny
Zainteresowania
zawodowe
naukowe
Zawody
biochemik, botanik, dentysta, chemik
TYP OSOBOWOŚCI
ARTYSTYCZNY
Preferowane zachowania
posługiwanie się materiałem fizycznym,
słownym i ludzkim w celu
wytworzenia dzieł sztuki lub produkcji
artystycznej
Kompetencje
kompetencje artystyczne: języki, sztuka,
muzyka, teatr, pisarstwo
Słabe strony
biurowe
Wizerunek samego siebie
ekspresyjny, oryginalny, intuicyjny,
introspektywny, niekonformistyczny,
niezależny, „niepoukładany”
Wartości
estetyka
Cechy
niezorganizowany, ekspresyjny delikatny,
oryginalny, niezależny, introspektywny
Zainteresowania
zawodowe
artystyczne
Zawody
architekt, projektant wnętrz, projektant
mody, autor scenariuszy
TYP OSOBOWOŚCI
SPOŁECZNY
Preferowane zachowania
manipulowanie innymi w celu
informowania, szkolenia, rozwoju,
Kompetencje
kompetencje międzyludzkie i oświatowe
Słabe strony
manualne i techniczne oraz zdolności
naukowe
Wizerunek samego
siebie
lubiący pomagać innym, rozumiejący
innych, zdolności nauczania
Wartości
działalność społeczna i etyczna
Cechy
chętny do współpracy, przyjacielski,
pomocny, dobry, pełen taktu, ciepły
Zainteresowania
zawodowe
humanitarne, przywódcze - wpływanie na
innych, usługi
Zawody
doradca zawodowy, dietetyk, pielęgniarka
szkolna, dyrektor
TYP OSOBOWOŚCI
PRZEDSIĘBIORCZY
Preferowane zachowania
manipulowanie innymi w celu osiągnięcia
celów organizacji lub korzyści
ekonomicznych
Kompetencje
kompetencje przywódcze, międzyludzkie,
umiejętność perswazji
Słabe strony
naukowe
Wizerunek samego siebie
agresywny, lubiany, pewien siebie,
towarzyski, zdolności krasomówcze
Wartości
osiągnięcia w dziedzinie polityki i
gospodarki
Cechy
pełen ambicji, dominujący,
ekstrawertyczny, rozmowny,
optymistyczny
Zainteresowania
zawodowe
przewodzenie, wpływanie na innych,
sprzedaż
Zawody
prawnik, reprezentant handlowy,
kucharz, kierownik
TYP OSOBOWOŚCI
KONWENCJONALNY
Preferowane zachowania
manipulowanie danymi
Kompetencje
kompetencje biurowe, obliczeniowe
Słabe strony
artystyczne
Wizerunek samego siebie
konformistyczny, zorganizowany,
zdolności urzędnicze i arytmetyczne
Wartości
osiągnięcia w biznesie
Cechy
zorganizowany, konformistyczny,
wydajny, z kompleksami,
rozważny, posłuszny
Zainteresowania
zawodowe
szczegółowa praca biurowa
Zawody
stróż nocny, planista działalności
gospodarczej, rachmistrz
NARZĘDZIA DO BADANIA TYPU
OSOBOWOŚCI ZAWODOWEJ
• Kwestionariusz Preferencji zawodowych (KPZ) -
1953
• Skale osobowości (6)
• Wymiary psychologiczne – samokontroli,
męskości/kobiecości, statusu, nietypowości, ugodowości
• Zestaw do Samobadania (ZdS) – 1971
– Zeszyt oceny –
• wymarzone zawody
• skale czynności (6),
• skale kompetencji (6)
• skale zawodowe (6)
• skale samooceny (12)
– Przewodnik po zawodach
ZAŁOŻENIE II
Istnieje sześć typów środowisk pracy.
Każde środowisko przyciąga
konkretne typy osobowości
ZAŁOŻENIE III
• Ludzie poszukują takiego środowiska
pracy, które umożliwia im realizacje
własnych umiejętności, wyrażanie
wartości, cech charakteru, preferowanych
ról oraz będzie zgodne z ich postrzeganiem
samego siebie
• Jeśli poszukiwanie środowiska nie kończy
się powodzeniem, jednostka odczuwa
konflikt i frustrację, ma niskie
osiągnięcia i niską motywację do pracy
ŚRODOWISKO
RELISTYCZNE
Zachowania
stosowanie zasad mechaniki:
maszyny i narzędzia,
zorientowane na rzeczy
Promowany sposób
postrzegania siebie
zdolności mechaniczne
Obraz świata
prosty, namacalny, tradycyjny
Nagradzane wartości
dobra materialne, pieniądze,
władza, własność
Wzmacniane cechy
nietowarzyski, bezpośredni,
konformistyczny, uparty
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje realistyczne
Wzmacniany styl radzenia
sobie z problemem
prosty, bezpośredni, naturalny,
metodyczny
Zawody
inżynier mechanik, projektant,
rzeźnik, stolarz
ŚRODOWISKO
BADAWCZE
Zachowania
odkrywanie, zbieranie oraz
analizowanie danych na temat
świata przyrody i
stosowanie odkryć naukowych
Promowany sposób postrzegania
siebie
zdolności w nauce, matematyczne
i naukowe
Obraz świata
złożony, abstrakcyjny, niezależny,
oryginalny
Nagradzane wartości
wartości naukowe
Wzmacniane cechy
analityczny, dociekliwy,
niezależny, badawczy, racjonalny,
skromny
Pożądane kompetencje, osiągnięcia
kompetencje naukowe,
osiągnięcia w nauce
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
racjonalny, analityczny
Zawody
biochemik, dentysta radiolog,
gleboznawca
ŚRODOWISKO
ARTYSTYCZNE
Zachowania
rysowanie, aktorstwo, śpiew, taniec,
dekorowanie
Promowany sposób postrzegania
siebie
ekspresyjny, oryginalny, intuicyjny,
niekonformistyczny, niezależny,
posiadający uzdolnienia artystyczne
Obraz świata
złożony, niezależny, niekonwencjonalne
i elastyczne rozwiązania
Nagradzane wartości
wartości artystyczne
Wzmacniane cechy
niezorganizowany, emocjonalny,
idealistyczny, pełen wyobraźni,
niekonformistyczny, delikatny,
introspektywny, ekspresyjny
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje artystyczne i osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
emocjonalny, ekspresyjny, rozwiązania
niekonwencjonalne
Zawody
projektant odzieży, kompozytor,
architekt, projektant wnętrz, pisarz
ŚRODOWISKO
SPOŁECZNE
Zachowania
pomaganie osobom z problemami
psychicznymi, duchowymi, społecznymi,
fizycznymi lub zawodowymi, usługi
szpitalne
Promowany sposób
postrzegania siebie
pomagający innym, rozumiejący innych,
współpracujący z innymi i towarzyski
Obraz świata
elastyczne rozwiązania
Nagradzane wartości
wartości społeczne, etyczne
Wzmacniane cechy
chętny do współpracy, współczujący,
pomocny, pełen taktu, ciepły
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje społeczne
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
przyjacielski, pomocny, chętny do
współpracy
Zawody
doradca zawodowy, terapeuta,
fizykoterapeuta, pielęgniarka szkolna
ŚRODOWISKO
PRZEDSIĘBIORCZE
Zachowania
sprzedaż i kierowanie innymi
Promowany sposób postrzegania
siebie
agresywny, lubiany, pewny siebie,
towarzyski, mający zdolności
krasomówcze i przywódcze
Obraz świata
postrzeganie świata w kategoriach
władzy, statusu, odpowiedzialności,
prosty i niezawodny
Nagradzane wartości
Pieniądze, władza, status
Wzmacniane cechy
pełen ambicji, energiczny, towarzyski,
dominujący, ekstrawertyczny,
rozmowny
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje przedsiębiorcze,
osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
dominujący, perswazyjny, apelujący,
słowny
Zawody
reprezentant handlowy, kucharz,
kierownik biura
ŚRODOWISKO
KONWENCJONALNE
Zachowania
rozpoznanie danych, organizowanie lub
obliczanie liczb
Promowany sposób
postrzegania siebie
konformistyczny, zorganizowany,
nieartystyczny, posiadający uzdolnienia
urzędnicze
Obraz świata
konwencjonalny, konstruktywny, proste,
niezawodne rozwiązania
Nagradzane wartości
pieniądze, konformizm, niezawodność
Wzmacniane cechy
ostrożny, konformistyczny, wydajny,
zorganizowany, z kompleksami,
posłuszny
Pożądane kompetencje,
osiągnięcia
kompetencje konwencjonalne,
osiągnięcia
Wzmacniany styl radzenia sobie
z problemem
kontrolujący, konformistyczny,
praktyczny
Zawody
planujący działalność gospodarczą,
rachmistrz, sekretarka, inspektor
ZAŁOŻENIE IV
Zachowanie jednostki jest
determinowane interakcją jej osobowości
i środowiska, w którym funkcjonuje –
interakcja ta określona jest przez
zbieżność, spójność, zróżnicowanie i
tożsamość zawodową
ZAŁOŻENIE V
Pracownik, którego osobowość podobna jest do
konkretnego typu, wymaga określonego środowiska
pracy. Istnieją cztery stopnie zbieżności:
– Najwyższy np.: typ realistyczny - środowisko
realistyczne
– Drugi np.: typ realistyczny – środowisko badawcze i
konwencjonalne
– Trzeci np.: typ realistyczny – środowisko artystyczne i
przedsiębiorcze
– Czwarty np.: – typ realistyczny – środowisko społeczne
ZAŁOŻENIE VI
• Stopień związku wzajemnych elementów we wzorcu
osobowości lub w modelach środowiska określa
stopień spójności czyli zintegrowania
zainteresowań, systemu wartości, cech charakteru,
umiejętności, postrzegania świata. Może on być:
– Wysoki – np.: RB
– Średni – np.: RA
– Niski – np.: RS
• Wysoki stopień spójności wzorca osobowości
pozwala przewidywać zachowania klienta
• Środowisko spójne stawia podobne wymagania dla
obu typów w profilu
ZAŁOŻENIE VII
• Jasno zarysowany – wyróżniający się
profil osobowości charakteryzuje się
dużą dozą podobieństwa do jednego lub
dwóch typów oraz niewielkim stopniem
podobieństwa do innych typów
• Jasno zarysowane środowisko
charakteryzuje się jednym typem
pracownika
ZAŁOŻENIE VIII
Osoba o wysokim poczuciu
tożsamości ma jasny i stabilny
obraz swoich celów, zainteresowań,
osobowości i umiejętności