Żywice i balsamy

•

żywice stanowią nielotne mieszaniny bezpostaciowe związków terpenowych
lub pochodnych fenylopropanu, są produktami utleniania olejków eterycznych

•

żywice są substancjami stałymi mającymi właściwości lipofilne, rozpuszczalne
w rozpuszczalnikach tłuszczowych, alkoholu i w małym stopniu w wodzie
(gumożywice)

•

balsamy to roztwory żywicy w olejku

•

składniki żywic:



kwasy żywiczne (kwas abietynowy, siarezynolowy, oleanolowy, ursolowy,
ferulowy, kwasy aromatyczne: beznoesowy, salicylowy, cynamonowy)



związki o charakterze alkoholi lub fenoli (alkohol cynamonowy, koniferylowy,
benzoesowy)

 związki estrowe (estry kwasu benzoesowego, salicylowego,

cynamonowego, ferulowego)

 inne substancje (rezeny”, lignany, pochodne antracenu, związki fenolowe,

pochodne floroglucyny)

 Myrrha-

żywica z Commiphora abyssinica (habessinica) z rodziny

Burseraceae:

-

zawiera rezeny, estry, śluzy (60%), olejek eteryczny

-

działa jako adstringens i desinficiens

 Benzoё-

żywica ze Styrax tonkinense (Styrax tonkinensis ):

-

zawiera benzoesan koniferylu (80%), kwas benzoesowy, wanilinę

-

działa jako expectorans

 Asa foetida-

żywica z Ferula asafoetida z rodziny Apiaceae:

-

zawiera estry kwasu ferulowego, śluz (do 30%), olejek eteryczny (do 20%),
ma zapach czosnku

-

działa jako nervinum

 Mastix-

żywica z Pistacia lentiscus z rodziny Anacardiaceae:

-

zawiera „rezeny” i kwasy żywiczne

-

służy do przylepiania opatrunków

 Terebinthina-

terpentyna: balsam otrzymywany przez żywicowanie Pinus

sylvestris z rodziny Pinaceae:

-

jasnożółta, gęstawa ciecz o silnym zapachu, wydzielająca po dłuższym
staniu białawy osad kwasów żywicowych, rozpuszcza się dobrze w alkoholu
etylowym, eterze i chloroformie

-

zawiera olejek eteryczny (kalafonia i substancje gorzkie)

-

stosowana do nacierań (linimenta)

 Colophonium-

kalafonia: żywica pozostała po oddestylowaniu olejku

terpentynowego z terpentyny Pinus sp. z rodziny Pinaceae:

-

surowcem są żółte lub żółtobrunatne kruche bryłki pokryte żółtym pyłem,
przy podgrzaniu topi się na przezroczystą ciecz rozpuszczalną w
rozpuszczalnikach tłuszczowych, etanolu, kwasie octowym, roztworach
wodorotlenku potasu i sodu

-

w skład kalafonii wchodzą: diterpenowe kwasy żywiczne (kwas
abietynowy), substancje gorzkie, olejek lotny

-

stosowana do wyrobu plastrów, przylepców i maści, wykazuje działanie
przeciwbakteryjne

 Balsamum peruvianum-

balsam peruwiański; jest patologicznym

wytworem pni drzewa Myroxylon balsamum z rodziny Fabaceae:

-

surowiec stanowi gęstą, ciemną, przejrzystą, nie wysychającą ciecz o
przyjemnym aromatycznym zapachu, rozpuszcza się w etanolu,
chloroformie, nie rozpuszcza się w wodzie

-

zawiera 40% płynnego benzoesanu benzylu, do 20% cynamonianu benzylu,
estry kwasu cynamonowego, wolne kwasy: cynamonowy i benzoesowy,
wanilinę, farnezol

-

ma właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne, pobudzające
ziarninowanie, stosowany w leczeniu ran, odmrożeń, chorób skórnych

 Resina Podophyll-

podofilina: jest żywicą gromadzącą się w organach

podziemnych Podophyllum peltatum lub Podophyllum emodi z rodziny
Podophyllaceae

-

żywica zawiera związki lignanowe i pochodne podofilotoksyny

-

ma właściwości silnie przeczyszczające i stosowana jako środek przeciw
brodawkom