Żywienie w chorobie

refluksowej

przełyku

Mgr Anna Kopiczko

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)

GERD jest schorzeniem
przewlekłym, którego istotą
jest zarzucanie kwaśnej
treści żołądkowej do
przełyku co wywołuje
charakterystyczne objawy
i/lub zmiany zapalne w
błonie śluzowej przełyku,
prowadzące do pogorszenia
jakości życia chorych.

Typowe objawy choroby to zgaga i kwaśne

regurgitacje

Atypowe objawy:

•

bóle w nadbrzuszu

•

nudności/wymioty

•

chudnięcie

•

bóle w klatce piersiowej

•

przewlekły kaszel

•

chrypka

•

stany zapalne gardła i strun głosowych

•

astma

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



Choroba ta występuje zdecydowanie częściej wśród
mieszkańców krajów rozwiniętych przemysłowo



Etiopatogeneza choroby jest wieloczynnikowa



Za podstawową przyczynę choroby uważane są
zaburzenia funkcjonowania dolnego zwieracza
przełyku (LES) i przejściowe spontaniczne relaksacje
tego zwieracza (TLESRs) oraz zaburzenia motoryki
przełyku, opóźnienie opróżniania żołądkowego,
obecność przepukliny rozworu przełykowego
przepony, czynniki psychologiczne, stres



Nieleczona choroba refluksowa przełyku może
prowadzić do poważnych powikłań takich jak
owrzodzenia i krwawienia z przełyku, zwężenie
przełyku, przełyk Baretta, rak przełyku

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



stan chorobowy polegający na pojawianiu się w
błonie śluzowej dolnej części przełyku ognisk
metaplazji jelitowej dochodzi do zastąpienia
nabłonka wielowarstwowego płaskiego
(prawidłowego dla przełyku) nabłonkiem
walcowatym charakterystycznym dla żołądka)



Dochodzi do przemieszczenia granicy pomiędzy
nabłonkami w okolicy połączenia przełyku z
żołądkiem.



Przełyk Barretta można uważać za zmianę
przedrakową, ponieważ zwiększa ryzyko
wystąpienia raka przełyku



rozwija się u 10–20% osób cierpiących na
przewlekłe zarzucanie treści żołądkowej
(refluks żołądkowo-przełykowy) i zapalenie
błony śluzowej przełyku



dotyczy częściej mężczyzn

Przełyk Barretta



W diagnostyce refluksu żołądkowo-przełykowego

największą rolę odgrywają badania radiologiczne, 24-
godzninna pH-metria i badanie endoskopowe z
pobraniem wycinków



Na zdjęciu radiologicznym można uwidocznić

przepuklinę rozworu przełykowego przepony (jako
przyczynę dolegliwości)



RTG z kontrastem podawanym doustnie służy do

wykrywania wrodzonych wad przewodu pokarmowego.
24-godzinna pH-metria to najlepsza metoda do
wykrywania refluksu żołądkowo-przełykowego.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease) DIAGNOSTYKA



Jedną z form terapii stosowaną w leczeniu tych

chorób jest terapia niefarmakologiczna

polegająca na modyfikacji stylu życia i diety



Należy zaznaczyć, że w przypadku GERD

stosowanie terapii niefarmakologicznej przynosi

pożądane efekty wówczas gdy objawom choroby

nie towarzyszy zapalenie przełyku wywołane

refluksem



Ponadto zalecenia dietetyczne tylko w

niewielkim stopniu mają znaczenie uniwersalne

– aby osiągnąć pożądane rezultaty konieczna

jest indywidualizacja dietoterapii!

Podział strukturalny:

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



Główne zmiany w stylu życia dotyczą: masy
ciała, objętości posiłków i tempa ich spożycia,
palenia papierosów, pozycji ciała w czasie snu i
odpoczynku, aktywności fizycznej, czynników
psychosocjalnych



Osobom otyłym lub z nadwagą zaleca się
obniżenie masy ciała, gdyż otyłość wiąże się ze
wzrostem ciśnienia śródbrzusznego co nasila
dolegliwości chorobowe



Ponadto BMI>25 jest czynnikiem ryzyka
choroby refluksowej przełyku, nadżerkowego
zapalenia przełyku

Podział psychomotoryczny (funkcjonalny):

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



Znaczenie ma także objętość spożywanych posiłków i

tempo ich spożycia



Posiłki obfite zwiększają ilość epizodów refluksu, a jeśli

dodatkowo posiłki te charakteryzują się dużą

osmomolalnością to dochodzi do zwiększenia siły refluksu



Zaleca się więc aby chorzy spożywali 5-6 niewielkich

posiłków dziennie



Posiłki powinny być spożywane w spokojnej atmosferze, w

wolnym tempie



Szybkie spożywanie posiłków sprzyja połykaniu większych

ilości powietrza w czasie jedzenia co wpływa na wzrost

ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej i przyczynia się do

wzrostu ilości epizodów refluksu

Podział praktyczny (stosowany):

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



Palenie papierosów przyczynia się do zwiększenia ilości
epizodów refluksu (poprzez upośledzenie oczyszczania
przełyku i zmniejszenie napięcia LES), dlatego też
osobom z objawami choroby refluksowej i dyspepsji
zaleca się „rzucenie” palenia.



Zmniejszenie dolegliwości można również osiągnąć
poprzez przyjmowanie odpowiedniej pozycji w czasie snu
i odpoczynku



Zaleca się aby bezpośrednio po posiłkach nie przyjmować
pozycji leżącej. Uniesienie wezgłowia łóżka o 15-20 cm
sprzyja natomiast sprawniejszemu oczyszczaniu przełyku
w czasie snu co ma wpływ na zmniejszenie objawów
chorobowych



Czynniki psychologiczne i psychosocjalne mogą
odgrywać rolę w pojawianiu się objawów chorobowych



U osób, u których dominują takie cechy jak:
neurotyczność, skłonność do negatywnego oceniania
stanu własnego zdrowia, somatyzacji objawów i do
depresji, objawy choroby refluksowej przełyku i
depresji występują częściej



Dotychczas nie udało się jednak jednoznacznie określić,
jaki typ osobowości sprzyja omawianym chorobom.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)



Równie istotnym elementem terapii
niefarmakologicznej co modyfikacja stylu
życia jest przestrzeganie odpowiedniej diety



Osoby z objawami GERD powinny unikać:
produktów i potraw tłustych, odsmażanych i
ciężkostrawnych, pikantnych, cebuli i warzyw
cebulowych, pomidorów i przetworów
pomidorowych, owoców cytrusowych i soków
z tych owoców, czekolady i wyrobów
czekoladowych, kawy, naparu z mięty,
napojów gazowanych i alkoholu.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)

Czynniki wywołujące
chorobę

Produkty

Obniżenie ciśnienia w LES

czekolada, napar z mięty, kawa,

mocna herbata, alkohol

TLESRs

tłuszcze, warzywa cebulowe,
szparagi, karczochy

Stymulacja receptorów
czuciowych w przełyku

owoce cytrusowe, soki z
owoców cytrusowych, pomidory,
sok pomidorowy, ostre
przyprawy

Opóźnienie opróżniania
żołądkowego

czekolada, tłuszcze, produkty
zawierające błonnik
rozpuszczalny

Zwiększenie wydzielania soku

żołądkowego

kawa, alkohol

Tabela 1. Czynniki wywołujące objawy
chorobowe.

1. Leczenie GERD zwykle rozpoczyna się od zaleceń

dotyczących modyfikacji stylu życia.

2. Przyjmuj posiłki najpóźniej 2 – 3 h przed snem
3. Unieś wezgłowia łóżka
4. Anatomiczna bariera antyrefluksowa działa znacznie lepiej

podczas snu na lewym boku

5. Przestań palić papierosy
6. Odpowiednia dieta: spróbuj sam zidentyfikować te

składniki pokarmowe, które wpływają na nasilenie objawów

7. Zmniejszenie masy ciała u osób otyłych!
8. Unikaj leków mogących zmniejszać ciśnienie w obrębie

dolnego zwieracza przełyku: metyloksantyn, azotanów,
blokerów kanału wapniowego, B2-mimetyków

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

1. Powszechnie akceptowana strategia postępowania w GERD

zakłada rozpoczęcie leczenia od najskuteczniejszej grupy
leków, którymi są

inhibitory pompy protonowej

(IPP) – leki

hamujące wydzielanie kwasu solnego

2. U większości chorych powodują one szybkie ustąpienie

objawów klinicznych niezależnie od stopnia zapalenia przełyku
i powrót parametrów jakości życia do wartości prawidłowych.

3. Wstępne leczenie powinno trwać 4 – 8 tygodni. IPP powinny być

stosowane raz na dobę 30 – 45 minut przed śniadaniem,
ponieważ wtedy najlepiej hamują aktywność pomp
protonowych stymulowanych posiłkami. Dawki standardowe:
20 mg omeprazolu lub 30mg lanzoprazolu lub 40 mg
pantoprazolu.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

4. Po zakończeniu wstępnego 4 – 8 tygodniowego leczenia choroby

refluksowej za pomocą IPP tylko u nielicznych chorych uzyskuje
się trwałą remisję objawów.

5. W ciągu kolejnych 6-12 miesięcy od odstawienia leków dochodzi

do nawrotu aż w 80% przypadków. Dlatego większość chorych
wymaga leczenia przewlekłego, które polega na indywidualnym
dobraniu najmniejszej skutecznej dawki IPP utrzymującej remisję
objawów i niedopuszczającej do nawrotu choroby.

6. Umiarkowaną poprawę może spowodować sukralfat stosowany w

zawiesinie lub leki neutralizujące zawierające wodorotlenek glinu.

7. Przewlekle leczenie antagonistami receptora H2 np. Ranigast

jest skuteczniejsze niż placebo, ale zastosowanie tej grupy leków
jest ograniczone z powodu szybkiego rozwoju zjawiska tolerancji.

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE- c.d.



Refluks fizjologiczny

,

związany z niedojrzałością
czynnościową przewodu
pokarmowego u dzieci
najmłodszych
(do 18. m.ż.), niezaburzający
prawidłowego rozwoju dziecka
i ustępujący w miarę
wzrastania



Refluks patologiczny

, związany

z dysfunkcją dolnego
zwieracza oraz zaburzeniem
motoryki trzonu przełyku i
żołądka, prowadzący do
rozwoju choroby
refluksowej przełyku.

Objawy z przewodu

pokarmowego występujące

u niemowląt i małych dzieci

Refluks patologiczny u dzieci wpływa na
pogorszenie ich rozwoju fizycznego oraz
powoduje występowanie objawów ze strony
przewodu pokarmowego, układu oddechowego i
ogólnoustrojowych!

Objawy z przewodu pokarmowego występujące u

niemowląt i małych dzieci

Czy możliwe jest

całkowite wyleczenie

refluksu?

Choroba refluksowa przełyku jest schorzeniem

przewlekłym, przebiegającym z okresami

zaostrzeń i remisji

Jak wykazują długoletnie obserwacje, blisko

połowa pacjentów z rozpoznaną chorobą

refluksową w okresie dziecięcym ma w wieku

dorosłym objawy lub wyniki badań wskazujące

na utrzymywanie się choroby, często w formie

skrytej



Jarosz M., Taraszewska A.: Porównanie sposobu
żywienia osób z chorobą refluksową żołądkowo-
przełykową i osób zdrowych. Badania pilotażowe.,
Żyw. Czł. i Metab., 2007, 6, 1595-1605



Marcinkowska-Bachlińska M., Małecka-Panas: Rola
Wzoru zachowania Typu A w patogenezie choroby
refluksowej, Przegl. Gastroenterol., 2006, 1(2), 98-104



Stanley-Rodriguez S., Collings K.L., Robinson M. et al.:
The effects of capsaicin on reflux, gastric emptying
and dyspepsia., Aliment. Pharmacol. Ther., 2000, 14,
129-134

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa

(GERD - gastroesophageal reflux disease)