Zasady

resuscytacji dzieci i

kobiet w ciąży.

Mechanizmy zatrzymania

czynności serca:

Zatrzymanie serca w mechanizmie
częstoskurczu (hyperdynamiczne) –
80%

-

migotanie / trzepotanie komór

-

częstoskurcz komorowy

Dochodzi do zupełnej niewydolności

hemodynamicznej serca i braku tętna.

Mechanizmy zatrzymania

czynności serca:

Zatrzymanie serca w mechanizmie

rozkurczu (hypodynamiczne) – 20%

-

brak czynności elektrycznej komór

(asystolia)

-

rozkojarzenie elektromechaniczne

(„zespół umierającego serca”)

Polega na zachowaniu czynności

elektrycznej przy braku czynności

mechanicznej serca.

Patomechanizm

zatrzymania czynności

serca:

u dorosłych najczęściej pierwotną

przyczynę stanowi patologia w

układzie sercowo – naczyniowym,

podczas gdy u dzieci zatrzymanie

pracy serca jest na ogół zjawiskiem

wtórnym do zaburzeń oddechowych.

Sercowe: stanowią

ponad 90%

Choroba wieńcowa (zawał lub
niedokrwienie mięśnia sercowego) -
80%
Kardiomiopatie - 10%
Zapalenie mięśnia sercowego
Wady serca

Sercowe:

Zatrucia - min. lekami
Zaburzenia elektrolitowe
Porażenie prądem
Tamponada serca
Inne: np. hipotermia

Oddechowe:

Zatkanie dróg oddechowych
Aspiracja ciała obcego
Ośrodkowe zaburzenia oddychania
Zatrucia
Zaburzenia nerwowo – mięśniowe
Niedobór tlenu we wdychanym
powietrzu (utonięcie, uduszenie)

Krążeniowe:

Choroba nadciśnieniowa
Wstrząs kardiogenny
Zator płuc

Schyłkowy okres różnych

chorób

Mechanizmy doprowadzające

do zatrzymania krążenia u

dzieci:

Nieprawidłowości krążenia

-

niski rzut serca z przeciekiem prawo
– lewym

-

wstrząs

-

zaburzenia rytmu
Niedotlenienie

Mechanizmy doprowadzające

do zatrzymania krążenia u

dzieci:

Urazy
Zatrucia
Utonięcie
Choroby układowe
Zespół nagłej śmierci niemowlęcia
SIDS

U dzieci zaburzenia oddychania i

niedotlenienie są wynikiem

niedrożności dróg oddechowych

w następstwie:

Utraty przytomności
Obecności ciała obcego lub
zachłyśnięcia się wymiocinami
Stanów zapalnych (nagłośni, okolicy
podgłośniowej)
Wad wrodzonych układu oddechowego
Urazów

Przyczyny obniżonej

żywotności noworodka:

Ze strony matki:

-

nadciśnienie tętnicze

-

cukrzyca

-

choroby serca

-

krwawienia w ciąży

Przyczyny obniżonej

żywotności noworodka:

-

patologie łożyska

-

konflikt Rh

-

późna pierwiastka > 35 rż

-

leki: opioidy, nasenne, alkohol

Przyczyny obniżonej

żywotności noworodka:

Ze strony płodu:

-

wcześniactwo

-

ciąża mnoga

-

ciąża przenoszona

-

wady wrodzone

Przyczyny obniżonej

żywotności noworodka:

Czynniki okołoporodowe:

-

nieprawidłowe ułożenie płodu

-

wypadnięcie pępowiny

-

przedłużony poród

-

nie planowany poród kleszczowy

-

powikłania znieczulenia

Podstawy anatomiczne i

fizjologiczne decydujące o

wyborze postępowania

resuscytacyjnego u dzieci i

kobiet w ciąży.

Dzieci – dorośli

różnice:

anatomiczne

fizjologiczne

biochemiczne

psychologiczne

Dzieci - układ

oddechowy

Względnie duża głowa

Względnie krótka szyja

Duży język

Wąskie drogi oddechowe

Dzieci - układ

oddechowy

Krtań

-

w kształcie lejka

-

wysoko położona

-

okolica podgłośniowa - dużo luźnej,
bogato unaczynionej tkanki łącznej

Dzieci - układ

oddechowy

Krótka tchawica
Mała średnica i wiotkie ściany

oskrzeli i oskrzelików
Oskrzela odchodzą od tchawicy

pod kątem 55

o

Nie w pełni wykształcony

odruch kaszlowy

Czynniki te sprzyjają występowaniu

powikłań oddechowych u dzieci

i sprawiają trudności w

utrzymaniu drożności dróg

oddechowych w czasie sztucznej

wentylacji.

Fizjologia oddychania

Częstość oddechów / min

-

noworodek 38-42

-

6 mż 24-29

-

5 rż 18-22

-

15 rż 16-18
Płytki oddech
Nieregularny, szybki oddech u noworodków

Fizjologia oddychania

Bardzo wysoka podatność klatki
piersiowej u noworodka
Wyższy opór dróg oddechowych
Wentylacja pęcherzykowa
noworodka 2 x większa

Fizjologia oddychania

Regulacja biochemiczna oddychania

- niższe wartości PaO

2

i PaCO

2

Reakcja na niedotlenienie < 1 tyg.
życia tylko w warunkach
normotermii

Fizjologia oddychania

mechanizmy kompensacyjne układu

oddechowego są bardzo ograniczone

wszelkie zaburzenia szczególnie u dzieci

najmłodszych, w postaci zwolnienia lub

spłycenia oddechu, doprowadzają szybko

do hipoksji i hiperkapnii

Układ krążenia

Centralizacja krążenia w trzewiach
Częstość pracy serca

-

noworodek 70-190/min

-

4 lata 80-120/min

-

14 lat 65-105/min
Niższe ciśnienie tętnicze krwi

Układ krążenia i krew

Większa objętość minutowa serca w

przeliczeniu na jednostkę masy ciała

Większa objętość krwi krążącej w

przeliczeniu na jednostkę masy ciała

Układ krążenia i krew

Hemoglobina– po urodzeniu 18-
22mg%
RKZ – u noworodków niższe pH
krwi i stężenie dwuwęglanów w
osoczu

Niedojrzałe mechanizmy termoregulacji
i szybka utrata ciepła
Niedostatecznie rozwinięta podskórna
tkanka tłuszczowa
Wyższy poziom przemiany materii i
energii – większe zapotrzebowanie na
tlen
Niewielkie zapasy energii u noworodków

Duża zawartość wody w organizmie u
noworodków i małych dzieci – źle
tolerowana utrata płynów, szybko
prowadzi do odwodnienia

Ograniczona zdolność do zagęszczania
i oszczędzania wody przez nerki

Odrębności

farmakologiczne

dawkowanie leków w
przeliczeniu na jednostkę :

- masy ciała
- powierzchni ciała

odmienna dystrybucja leków
w organizmie

dawkowanie leków w
przeliczeniu na jednostkę :

- masy ciała
- powierzchni ciała

odmienna dystrybucja leków
w organizmie

Dystrybucja leków

-

zmniejszone wiązanie z białkami

-

przepuszczalność błon komórkowych
–u noworodków niedojrzała bariera
krew - mózg

-

niedojrzałe szlaki metaboliczne
wątroby

-

opóźnione wydalanie przez nerki

Ciąża

Zmiany fizjologiczne:

-

układ oddechowy

-

układ krążenia

-

objętość i skład krwi

-

układ pokarmowy

-

fizjologiczna otyłość

-

przerost gruczołów piersiowych

Układ oddechowy

Przekrwienie, rozpulchnienie,

zaczerwienienie błony śluzowej jamy

nosowo-gardłowej, krtani, tchawicy,

oskrzeli
Uniesiona przepona (około 4 cm)
Zmiana toru oddechowego z żebrowego

na przeponowy
Powiększenie wymiaru przednio-tylnego

i poprzecznego klatki piersiowej

Układ oddechowy

Zwiększenie zapasowej objętości
wydechowej i objętości zalegającej
daje wzrost czynnościowej
pojemności zalegającej o ok. 20%
Zwiększone zużycie tlenu
Fizjologiczna hiperwentylacja

Układ krążenia

Przyspieszona czynność serca o ok. 20

uderzeń/min.
Zwiększona objętość wyrzutowa serca
Zwiększona objętość minutowa serca

do 6 l/min.
Zwiększone obciążenie wstępne serca,

zmniejszone obciążenie następcze
Nieznacznie obniżone ciśnienie tętnicze

krwi

Serce

EKG – lewogram
Zmiana położenia serca wskutek
uniesienia przepony
RTG klatki piersiowej –
powiększenie sylwetki serca

Objętość i skład krwi

Zwiększona objętość osocza

Wzrost RBC - wolniejszy w stosunku do
wzrostu objętości osocza – pozorna
niedokrwistość i obniżenie HTC,
zmniejszona lepkość krwi

Wzrost WBC

Nieznaczny wzrost PLT

Objętość i skład krwi

Zwiększona krzepliwość – podwyższony
poziom osoczowych czynników krzepnięcia

Zmniejszenie poziomu albumin (w związku z
hemodilucją) – obniżenie ciśnienia
koloidoosmotycznego i skłonność do
obrzęków

Elektrolity w surowicy – dolna granica normy

Układ pokarmowy

Ucisk ciężarnej macicy na żołądek i

jelita – zmiana ich położenia
Rozciągnięcie przepony i wzrost

ciśnienia śródbrzusznego –

niedomoga zwieracza wpustu
Zmniejszone napięcie ścian i

osłabienie motoryki żołądka
Spowolniona motoryka mięśniówki

całego przewodu pokarmowego

Zmiany w zakresie anatomii i
funkcjonowania przewodu pokarmowego w
ciąży stanowią potencjalne
niebezpieczeństwo wystąpienia wymiotów
lub biernego zaciekania treści żołądka do
dróg oddechowych po wyłączeniu
świadomości.

Zespół żyły głównej

dolnej

Nagłe utrudnienie powrotu
żylnego spowodowane przez
ucisk ciężarnej macicy na żyłę
główną dolną.

Zespół żyły głównej

dolnej

Objawy początkowo
niecharakterystyczne:

- nudności, osłabienie, potliwość,

duszność

- następnie: nagły spadek ciśnienia

tętniczego krwi, tachykardia,
zblednięcie, utrata świadomości

Zespół żyły głównej

dolnej

Natychmiast ułożyć ciężarną
na lewym boku lub pod
prawym bokiem umieścić
podpórkę.

PODSTAWOWE ZABIEGI RATUJĄCE ŻYCIE

(BLS)

U DZIECI

W resuscytacji krążeniowo oddechowej dzieci

najważniejsze jest usunięcie pierwotnej przyczyny NZK .

W zależności od wieku małego pacjenta różne są techniki

prowadzenia BLS.

NOWOŚCI

•

Zniesiony podział na dzieci poniżej i

powyżej 8-ego roku życia

•

Uproszczenie zasad resuscytacji i

ujednolicenie ich z wytycznymi

resuscytacji osób dorosłych

•

Technika uciskania klatki piersiowej

•

Rurki z mankietem wewnątrzszpitalnie

w niektórych okolicznościach

•

Obecność rodziców w trakcie

resuscytacji

Noworodek odnosi się do dziecka od momentu urodzenia do 30

dnia życia.

Niemowlę jest to dziecko od 30 dnia życia do 1 roku życia.

Dziecko to osoba w wieku od 1 r.ż.

Nie jest ważne ścisłe określenie wieku

dziecka, jeśli ratownik uważa, że

poszkodowany jest dzieckiem, należy

użyć algorytmów dla pacjentów

pediatrycznych.

BLS wykonywany przez

ratowników

przedmedycznych



Po stwierdzeniu zatrzymania
krążenia należy wykonać 5
oddechów ratowniczych a
następnie rozpocząć
resuscytację w stosunku 30
uciśnięć klatki piersiowej do 2
oddechów ratowniczych.

BLS wykonywany przez

personel medyczny

•

W przypadku stwierdzenia NZK
stosunek uciśnięć do
wentylacji wynosi 15:2.

•

Samotny ratownik może
prowadzić resuscytację
używając 30:2.

SEKWENCJA POSTĘPOWANIA
 
1. Zapewnić bezpieczeństwo ratownika i dziecka.
2. Sprawdzić reakcję dziecka:
• Delikatnie poruszyć dziecko i głośno zapytać: „Jak się

czujesz?”

• Niemowląt i dzieci, u których istnieje podejrzenie

uszkodzenia szyjnego odcinka kręgosłupa, nie należy
potrząsać.

3A. Jeśli dziecko odpowiada lub się poruszy:
• Pozostawić dziecko w pozycji, w której je zastano (pod

warunkiem, że nie zagraża to jego bezpieczeństwu).

• Ocenić jego stan i w razie potrzeby wezwać pomoc.
• Regularnie oceniać stan dziecka.

3B. Jeśli dziecko n i e r e a g u j e:
• Wołać głośno o pomoc.
• Udrożnić drogi oddechowe dziecka przez odgięcie jego głowy i

uniesienie żuchwy.

— Jeśli jest to możliwe w pozycji dziecka, w której je zastano, ułożyć

rękę dziecka na jego czole i odgiąć mu głowę ku tyłowi;

— Równocześnie jeden lub dwa palce umieścić pod żuchwą dziecka i,

unosząc ją, udrożnić drogi oddechowe. Nie wywierać ucisku na
tkanki miękkie podbródka, gdyż może to zatkać drogi oddechowe;

 
Zrezygnować z odgięcia głowy, jeśli podejrzewa się obrażenia

kręgosłupa szyjnego.

Gdy istnieje podejrzenie obrażeń w obrębie szyi, do

udrożnienia dróg oddechowych posłużyć się metodą
wysunięcia żuchwy.

Umieścić po dwa palce obu rąk na gałęziach żuchwy dziecka i

wysunąć ją ku przodowi.

4. Utrzymując drożność dróg oddechowych —

wzrokowo, słuchowo i dotykiem sprawdzać
oddychanie, przybliżając swój policzek do twarzy
dziecka,

równocześnie

obserwując

klatkę

piersiową:

• Wzrokowo oceniać ruchy oddechowe.
• Wysłuchiwać szmerów oddechowych przy nosie i ustach

dziecka.

• Wyczuwać policzkiem ruch powietrza.
• Poświęcić 10 sekund na wzrokowe, słuchowe i dotykowe

poszukiwanie oznak spontanicznego oddechu.

5A. Jeśli dziecko oddycha:
• Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej
• Regularnie sprawdzać oddech.

5B. Jeśli dziecko n i e o d d y c h a:
• Dokładnie usunąć wszelkie widoczne przyczyny

zatkania dróg oddechowych.

• Wykonać 5 oddechów ratowniczych tak, aby przy

każdym klatka piersiowa unosiła się i opadała. W
trakcie

wykonywania

sztucznej

wentylacji

zwracać uwagę na krztuszenie się dziecka lub
odruchy kaszlowe w reakcji na wdmuchiwanie
powietrza. Występowanie tych odruchów lub ich
brak składają się na ocenę „oznak zachowanego
krążenia” krwi, o których będzie mowa niżej.

U dziecka:
• Zapewnić odgięcie głowy i uniesienie żuchwy.
• Zacisnąć miękkie części nosa dziecka palcem wskazującym i

kciukiem ręki ułożonej na jego czole.

• Lekko uchylić usta dziecka, nadal utrzymując uniesienie żuchwy.
• Nabrać powietrza i ułożyć swe wargi wokół ust dziecka,

zapewniając jak najlepszą szczelność.

• W sposób ciągły wdmuchiwać powietrze do ust dziecka przez 2

sekundy, równocześnie obserwując unoszenie się jego klatki
piersiowej.

• Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć usta

od twarzy dziecka i sprawdzić, czy wraz z wydobywaniem się
powietrza oddechowego opada klatka piersiowa.

Ponownie nabrać powietrza i powtarzać opisaną sekwencję 5-

krotnie. O skuteczności świadczy widoczne unoszenie się i
opadanie klatki piersiowej w podobny sposób, jak to się dzieje
przy prawidłowym oddychaniu.

U niemowlęcia:
• Upewnić się, że główka niemowlęcia znajduje się w pozycji

neutralnej, a żuchwa jest uniesiona.

• Nabrać powietrza i objąć swymi wargami usta i nos dziecka,

zapewniając jak najlepszą szczelność. Jeśli u większego

dziecka niemożliwe jest jednoczesne objęcie wargami ust i

nosa, ratownik może próbować zapewnić szczelność tylko

wokół nosa lub tylko wokół ust (zaciskając wargi dziecka dla

zapewnienia szczelności, gdy wykonuje się wdech przez

nos).

• W sposób ciągły wdmuchiwać powietrze do ust i nosa

niemowlęcia przez 2 sekundy, dopóki nie nastąpi widoczne

uniesienie się klatki piersiowej.

• Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsunąć usta

od twarzy dziecka i sprawdzić, czy wraz z wydobywaniem

się powietrza wydechowego opada klatka piersiowa.

• Ponownie nabrać powietrza i powtarzać opisaną sekwencję 5-

krotnie.

Jeśli natrafia się na trudności wykonania skutecznego wdechu,

przyczyną może być zatkanie dróg oddechowych —

wówczas:

• Otworzyć usta dziecka i usunąć wszelkie widoczne

przyczyny zatkania dróg oddechowych. Nie wykonywać

oczyszczania jamy ustnej palcem na ślepo.

• Upewnić się o odgięciu głowy i uniesieniu żuchwy, ale też

skorygować nadmierne odgięcie głowy.

• Jeśli odgięcie głowy i uniesienie żuchwy nie doprowadziło do

udrożnienia dróg oddechowych, podjąć próbę wysunięcia

żuchwy.

• Wykonać 5 oddechów ratowniczych.
• Jeśli się to nie udaje, postępować zgodnie z protokołem

zatkania dróg oddechowych.

6. Ocena stanu krążenia krwi u dziecka:
• Przeznaczyć nie więcej niż 10 sekund na poszukiwanie

oznak zachowanego krążenia krwi. Należą do nich
wszelkie ruchy dziecka, kaszel lub prawidłowe
oddychanie (ale nie agonalne westchnięcia: te można
rozpoznać jako oddechy rzadkie i nieregularne).

• Sprawdzanie tętna (dotyczy to tylko ratowników

medycznych).

U dziecka — poszukuje się tętna na tętnicach szyjnych
U niemowlęcia — poszukuje się tętna na tętnicy

ramiennej na wewnętrznej powierzchni ramienia.

7A. Jeśli i s t n i e j e p e w n o ś ć, że w ciągu 10

sekund udało się stwierdzić oznaki zachowanego
krążenia:

• W miarę potrzeby kontynuować oddechy ratownicze, dopóki

dziecko nie podejmie własnego skutecznego oddychania.

• Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej, jeśli jest nadal

nieprzytomne.

• Regularnie oceniać stan dziecka.
7B. Jeśli n i e m a o z n a k z a c h o w a n e g o k r ą ż

e n i a, nie wyczuwa się tętna lub jest ono wolne
(poniżej 60/min przy jednoczesnym pogorszeniu
perfuzji) albo gdy nie ma się pewności:

• Rozpocząć uciśnięcia klatki piersiowej.

U dziecka powyżej 1 roku życia:
• Zlokalizować dolną połowę mostka i umieścić tam

nadgarstek jednej ręki; nie uciskać na wyrostek
mieczykowaty ani poniżej.

• Unieść palce, by nie wywierać ucisku na żebra.
• Ustawić się pionowo ponad klatką piersiową ratowanego,

wyprostować kończyny górne w łokciach i ucisnąć
mostek na głębokość 1/3 do 1/2 głębokości klatki
piersiowej dziecka.

• Zwolnić ucisk i powtarzać to z częstością około 100

razy na minutę.

• Natychmiast ponownie ułożyć dłoń w odpowiedniej

pozycji na mostku i podjąć pośredni masaż serca.

• Kontynuować uciśnięcia klatki piersiowej i oddechy

ratownicze w stosunku 30:2.

UWAGA: Mimo że uciskanie wykonuje się 100 razy

na minutę, rzeczywista liczba uciśnięć w ciągu

minuty będzie mniejsza z uwagi na przerwy

poświęcone na oddychanie.

U dzieci starszych może się okazać konieczne stosowanie

„dorosłej” metody pośredniego masażu serca dwoma

rękami, by uzyskać dostateczną głębokość ucisku.

Należy wtedy:
• Wykonac 5 oddechów ratowniczych
• Zlokalizować połowę klatki piersiowej i umieścić tam nadgarstek

jednej ręki, a na nim ułożyć drugi.

• Spleść palce obu rąk i unieść je, by nie wywierać nacisku na żebra

dziecka.

• Ustawić się pionowo ponad klatką piersiową ratowanego,

wyprostować kończyny górne w łokciach i uciskać mostek z taką siłą,

by zagłębiał się on w przybliżeniu o 1/3 do 1/2 głębokości klatki

piersiowej dziecka.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na minutę.
• Po 30 uciśnięciach odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i

wykonać 2 skuteczne oddechy.

• Natychmiast ponownie ułożyć ręce w odpowiedniej pozycji na mostku

i wykonać kolejne 30 uciśnięć.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 30 : 2.

U niemowlęcia:
Gdy resuscytację prowadzą ratownicy niemedyczni lub jeden

ratownik medyczny — stosować metodę dwupalcową:

• Zlokalizować mostek i umieścić opuszki dwóch palców w dolnej

części mostka niemowlęcia.

• Opuszkami obu palców ucisnąć mostek na głębokość 1/3 do 1/2

głębokości klatki piersiowej niemowlęcia.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na minutę.
• Po 5 uciśnięciach odgiąć głowę dziecka, unieść jego żuchwę i

wykonać jeden skuteczny oddech.

• Natychmiast ponownie ułożyć palce w odpowiedniej pozycji na

mostku i wykonać kolejne 5 uciśnięć. Przy pewnej wprawie

ratownik

może

utrzymać

drożność

dróg

oddechowych

niemowlęcia, używając wolnej ręki, którą trzeba delikatnie

uchwycić głowę niemowlęcia po obu stronach czoła.

Dzięki temu skraca się czas na ponowne udrażnianie dróg

oddechowych i układanie palców podczas naprzemiennej
sztucznej wentylacji i uciskania mostka.

Gdy resuscytację prowadzi więcej niż jeden ratownik medyczny —

stosować metodę dwóch kciuków:

• Zlokalizować mostek i płasko ułożyć obok siebie obydwa kciuki na

dolnej części mostka tak, by ich końce były skierowane ku głowie
niemowlęcia. Kciuki powinny się znajdować o szerokość jednego
palca poniżej linii międzysutkowej niemowlęcia. Pozostałymi
złączonymi palcami należy objąć dolną część klatki piersiowej
niemowlęcia tak, by końce palców podpierały jego plecy.

• Obydwoma kciukami ucisnąć mostek na głębokość w przybliżeniu

1/3 do 1/2 głębokości klatki piersiowej niemowlęcia.

• Zwolnić ucisk i powtarzać go z częstością około 100 razy na

minutę.

• Kontynuować masaż i sztuczną wentylację w stosunku 5:1.

Wyjątek:
Dotyczy noworodków (na oddziałach położniczych)

8. Prowadzić resuscytację do czasu:
— Powrotu spontanicznego oddechu/krążenia;
— Nadejścia kwalifikowanej pomocy i przejęcia przez

nią resuscytacji;

— Fizycznego wyczerpania ratownika.

Kiedy wzywać pomocy:
Zasadnicze znaczenie ma wezwanie pomocy przez ratowników

natychmiast, gdy tylko dziecko straci przytomność.

• W sytuacji gdy jest dwóch lub więcej ratowników, jeden z nich

powinien rozpocząć resuscytację, a drugi udać się po pomoc.

• Gdy ratownik jest sam, powinien prowadzić resuscytację przez

około 1 minutę, zanim uda się po pomoc. Można zabrać

niemowlę lub małe dziecko ze sobą i kontynuować uciskanie

mostka i sztuczną wentylację w trakcie poszukiwania pomocy.

• Jedynym wyjątkiem od zasady jednominutowych BLS przed

udaniem się po pomoc jest sytuacja, kiedy do nagłej utraty

przytomności dochodzi u dziecka, które cierpi na rozpoznaną

już wcześniej wadę serca. W takiej sytuacji zatrzymanie

krążenia jest prawdopodobnie spowodowane zaburzeniami

rytmu serca i dziecko będzie wymagało zastosowania

defibrylacji. Wtedy specjalistyczna pomoc powinna być

wezwana od razu.

POZYCJA BEZPIECZNA
Nieprzytomne dziecko, u którego nie stwierdza się zatkania dróg

oddechowych i które samodzielnie oddycha, należy ułożyć w

pozycji bezpiecznej. Zapobiega to zapadaniu się języka, który

mógłby zatkać drogi oddechowe, zmniejsza też groźbę

zachłyśnięcia się treścią żołądkową. Istnieje wiele odmian pozycji

bezpiecznej, z których każda ma swych zwolenników. Trzeba się

jednak stosować do następujących podstawowych zasad:

• Należy starać się o ułożenie dziecka na boku tak, by usta znalazły

się jak najniżej, umożliwiając w ten sposób swobodny wypływ

wydzieliny.

• Pozycja powinna być stabilna. U niemowlęcia, dla utrzymania

właściwej pozycji, czasem konieczne jest podparcie małą poduszką

lub zrolowanym kocem podłożonym za plecami.

• Trzeba unikać jakiegokolwiek ucisku na klatkę piersiową, który

mógłby utrudniać oddychanie.

• Powinno się zachować możliwość łatwego i bezpiecznego

odwracania dziecka na wznak i z powrotem, zwracając szczególną

uwagę na ochronę kręgosłupa szyjnego przy podejrzeniu istnienia

jego obrażeń.

• Powinna być możliwość dobrej obserwacji i dostępu do dróg

oddechowych.

Zatkanie dróg oddechowych:
Jeśli natrafia się na trudności w wykonaniu skutecznego

oddechu:

• Ponownie skontrolować jamę ustną dziecka i usunąć wszelkie

dostrzeżone przeszkody.

• Ponownie sprawdzić właściwe odgięcie głowy i uniesienie

żuchwy, ale stwierdzić też, czy głowa nie jest nadmiernie

odgięta. Spróbować wysunąć żuchwę.

• Wykonać pięć oddechów ratowniczych.
• W przypadku niepowodzenia zastosować procedurę usuwania

ciała obcego z dróg oddechowych.

Istnieje wiele odmian sekwencji postępowania ratowników

medycznych w zatkaniu dróg oddechowych przez ciało obce,

z których każda ma swych zwolenników. Trzeba się stosować

do następujących zasad podstawowych:

• Jeśli dziecko oddycha spontanicznie, należy je

zachęcać do efektywnego kaszlu. Interwencja jest

konieczna tylko wówczas, gdy próby kaszlu są

zdecydowanie nieskuteczne, a oddech niewydolny.

• Nie wykonywać na ślepo oczyszczania jamy ustnej lub

górnych dróg oddechowych palcem, gdyż może to

doprowadzić do przesunięcia ciała obcego głębiej lub

uszkodzenia tkanek miękkich.

• Zastosować sposoby wytworzenia nagłego wzrostu

ciśnienia w klatce piersiowej:

— U dzieci stosuje się uderzenia w plecy, ucisk klatki

piersiowej i ucisk nadbrzusza. U niemowląt można

wykonywać tylko uderzenia w plecy i ucisk klatki

piersiowej.

1. Wykonać maksymalnie 5 uderzeń w plecy:
• Trzymać dziecko na swojej ręce brzuchem do dołu i

próbować pochylić je tak, aby głowa znajdowała się
poniżej poziomu klatki piersiowej.

• Wykonać 5 uderzeń między łopatkami.
• Jeśli nie powoduje to usunięcia ciała obcego, przejść do

uciśnięć klatki piersiowej.

2.

Wykonać

maksymalnie

5

uciśnięć

klatki

piersiowej:

• Odwrócić dziecko na plecy, utrzymując jego głowę

poniżej poziomu klatki piersiowej.

• Wykonać 5 uciśnięć mostka.
Miejsce wykonania tych uciśnięć jest takie samo jak przy

pośrednim masażu serca.

Uciśnięcia klatki piersiowej winny być silniejsze i bardziej

energiczne niż w trakcie pośredniego masażu serca i
wykonywane w tempie około 20 na minutę.

3. Skontrolować jamę ustną:
Po 5 uderzeniach w plecy i 5 uciśnięciach klatki piersiowej

skontrolować jamę ustną.

Dokładnie usunąć wszelkie widoczne ciała obce.
4. Udrożnić drogi oddechowe:
Udrożnić drogi oddechowe odginając głowę i unosząc

żuchwę (lub wysuwając żuchwę).

Ponownie ocenić oddychanie.

5A. Jeśli dziecko oddycha:
Ułożyć dziecko w pozycji bezpiecznej.
Regularnie sprawdzać oddychanie.
5B. Jeśli dziecko nie oddycha:
Podjąć próbę maksymalnie 5 oddechów ratowniczych aż do

uzyskania 2 oddechów skutecznych, powodujących

unoszenie się i opadanie klatki piersiowej.

Dziecko może mieć drożne drogi oddechowe, ale być w

bezdechu lub też jego drogi oddechowe mogą być

udrożnione tylko częściowo. W obu tych sytuacjach

ratownik powinien podjąć próby zapewnienia skutecznej

wentylacji.

Jeśli drogi oddechowe są nadal niedrożne, powtarza się całą

sekwencję działań.

U dziecka powyżej 1 roku życia:
• Powtórzyć cykl (punkty 1–5 powyżej), zastępując jednak 5

uciśnięć klatki piersiowej 5 uciśnięciami nadbrzusza.

• Uciśnięcia nadbrzusza wykonuje się w postaci 5 silnych uciśnięć

skierowanych ku górze w stronę przepony.

• Jeśli dziecko jest przytomne, zabieg wykonuje się w pozycji

siedzącej. Trzeba uklęknąć za dzieckiem lub umieścić je na

krześle, jeśli krzesło jest w pobliżu.

• Dziecko nieprzytomne układa się na wznak i umieszcza

nadgarstek jednej ręki w środku nadbrzusza. Wspomagając się

drugą ręką, wykonuje się silne uciśnięcie skierowane ku górze

i do tyłu, jak gdyby do środka klatki piersiowej.

• Naprzemiennie wykonuje się cykle uciśnięć klatki piersiowej i

uciśnięć nadbrzusza.

• Powtarza się te cykle aż do oczyszczenia dróg oddechowych i

możliwości skutecznego oddechu ratowniczego lub do podjęcia

przez dziecko samoistnego oddychania.

U niemowlęcia:
• U niemowląt nie zaleca się uciśnięć nadbrzusza, gdyż

grozi to uszkodzeniem narządów jamy brzusznej.

• Wykonuje się tylko cykl 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć

klatki piersiowej. Trzeba ułożyć głowę niemowlęcia
poniżej klatki piersiowej tak, by ciało obce mogło w
czasie tej próby wypaść na zewnątrz.

• Powtarza się te cykle aż do oczyszczenia dróg

oddechowych i możliwości wykonania skutecznej
sztucznej wentylacji lub do podjęcia przez niemowlę
samoistnego oddychania.

Algorytm postępowania w

zadławieniu

MASAŻ POŚREDNI SERCA U KOBIETY W CIĄŻY

Jest utrudniony ze względu na wysokie ustawienie przepony,
otyłość , przerost gruczołów sutkowych.
Przy ułożeniu na wznak występuje ucisk żyły głównej dolnej

przez ciężarną macicę , w efekcie upośledzenie powrotu
żylnego oraz spadek pojemności minutowej ( gdy nie
zapobiegniemy uciskowi to działania resuscytacyjne
okażą się nieefektywne).

Może być konieczne wyższe niż normalne ułożenie rąk na

mostku w związku z uniesieniem przepony i narządów
jamy brzusznej przez powiększoną macicę.

Ucisk żyły głównej dolnej znosimy poprzez:
        ułożenie pacjentki na lewym boku co najmniej pod

kątem 15 stopni (klin typu Cardiff do resuscytacji
ciężarnych)

       uniesienie kończyn dolnych ponad poziom głowy
        próba ręcznego przemieszczenia ciężarnej macicy -

odsuwamy macicę od żyły głównej dolnej przemieszczając
ją oburącz w lewo i w kierunku głowy pacjentki.

Poza tym w przypadku zatrzymania krążenia mają

zastosowanie wszystkie zasady podstawowych

zabiegów resuscytacyjnych.

Utrudnienia:

Zwiększone zapotrzebowanie na tlen, zmniejszona

podatność klatki piersiowej, utrudniona obserwacja
unoszenia się i opadania klatki piersiowej , pośredni
masaż serca utrudniony- ciążowe ustawienie żeber,
wysokie ustawienie przepony, otyłość pacjentki,
uciskania przez ciężarną macicę żyły głównej dolnej,
gdy leży na wznak.

Najczęstsze przyczyny zgonów matek w ciąży

Krwotok maciczno-łożyskowy, tętniak, jatrogenne, udar

krwotoczny, zator tętnicy płucnej, wodami płodowymi

Sercowe- niedokrwienie, wady wrodzone, anafilaksja,

hypoksja, stan padaczkowy, zespół ostrej niewydolności
oddechowej.