ŻYWIENIE W
ŻYWIENIE W
CHIRURGII
CHIRURGII
PODSTAWY
PODSTAWY
FIZJOLOGICZNE
FIZJOLOGICZNE
ŻYWIENIA
ŻYWIENIA
ZASOBY ENERGETYCZNE USTROJU
ZASOBY ENERGETYCZNE USTROJU
Są 3 źródła energii w metaboliźmie
Są 3 źródła energii w metaboliźmie
człowieka: węglowodany, białka i
człowieka: węglowodany, białka i
tłuszcze.
tłuszcze.
Białka, przyjęte w pożywieniu, bądź
Białka, przyjęte w pożywieniu, bądź
pochodzące z katabolizmu, są
pochodzące z katabolizmu, są
zamieniane na glukozę przed
zamieniane na glukozę przed
wykorzystaniem ich jako źródło
wykorzystaniem ich jako źródło
energii.
energii.
ZASOBY ENRGETYCZNE
ZASOBY ENRGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
SKŁAD ZASOBÓW ENERGETYCZNYCH
SKŁAD ZASOBÓW ENERGETYCZNYCH
ZDROWEGO CZŁOWIEKA (wg Cahilla)
ZDROWEGO CZŁOWIEKA (wg Cahilla)
WĘGLOWODANY 0,3 kg 1200 kcal
WĘGLOWODANY 0,3 kg 1200 kcal
BIAŁKA 6,0 kg 25000 kcal
BIAŁKA 6,0 kg 25000 kcal
TŁUSZCZE 15,0 kg 140000
TŁUSZCZE 15,0 kg 140000
kcal
kcal
ZASOBY ENERGETYCZNE
ZASOBY ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
ZASOBY WĘGLOWODANÓW
ZASOBY WĘGLOWODANÓW
Głównym jest glikogen wątrobowy i
Głównym jest glikogen wątrobowy i
mięśniowy.
mięśniowy.
Mogą one pokryć podstawowe
Mogą one pokryć podstawowe
zapotrzebowanie energetyczne przez
zapotrzebowanie energetyczne przez
okres ok. 1 dnia.
okres ok. 1 dnia.
1 g glukozy to źródło jedynie 2-3 kcal.
1 g glukozy to źródło jedynie 2-3 kcal.
ZASOBY ENERGETYCZNE
ZASOBY ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
ZASOBY BIAŁKA
ZASOBY BIAŁKA
Białko jest bogatszym źródłem energii,
Białko jest bogatszym źródłem energii,
ale każda cząstka białka ma swoją
ale każda cząstka białka ma swoją
funkcję w organizmie (np. enzymy,
funkcję w organizmie (np. enzymy,
białka kurczliwe mięśni). Stąd każda
białka kurczliwe mięśni). Stąd każda
utrata białka powoduje wypadnięcie
utrata białka powoduje wypadnięcie
określonych funkcji.
określonych funkcji.
ZASOBY TŁUSZCZY
ZASOBY TŁUSZCZY
Tłuszcze są bogatym energetycznie
Tłuszcze są bogatym energetycznie
materiałem zapasowym w stosunku
materiałem zapasowym w stosunku
do swojej masy, dając ok. 9 kcal na
do swojej masy, dając ok. 9 kcal na
1g.
1g.
PODSTAWOWE
PODSTAWOWE
POTRZEBY USTROJU
POTRZEBY USTROJU
ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE
ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
Spoczynkowe zapotrzebowanie
Spoczynkowe zapotrzebowanie
energetyczne (REE – resting energy
energetyczne (REE – resting energy
expend) = (BMR – basal metabolic
expend) = (BMR – basal metabolic
rate) wynosi ok. 30 kcal/kg/24h.
rate) wynosi ok. 30 kcal/kg/24h.
Dobowy wydatek energetyczny
Dobowy wydatek energetyczny
zmienia się w zależności od wieku,
zmienia się w zależności od wieku,
płci, aktywności fizycznej, np. jest
płci, aktywności fizycznej, np. jest
większy u dzieci, rośnie na skutek
większy u dzieci, rośnie na skutek
wykonywanej pracy lub ćwiczeń.
wykonywanej pracy lub ćwiczeń.
ZAPOTRZEBOWANIE
ZAPOTRZEBOWANIE
ENERGETYCZNE
ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
Dobowe zapotrzebowanie kaloryczne pomaga
Dobowe zapotrzebowanie kaloryczne pomaga
wyliczyć
wyliczyć
np. wzór Harrisa – Benedicta.
np. wzór Harrisa – Benedicta.
Dla mężczyzn
Dla mężczyzn
66,47 + 13,35 (M) + 5,00 (W) –
66,47 + 13,35 (M) + 5,00 (W) –
6,76 (A)
6,76 (A)
Dla kobiet
Dla kobiet
65,51 + 9,56 (M) + 1,85 (W) – 4,68
65,51 + 9,56 (M) + 1,85 (W) – 4,68
(A)
(A)
M – masa ciała w kg, W – wzrost w cm, A – wiek
M – masa ciała w kg, W – wzrost w cm, A – wiek
w latach
w latach
W celu ostatecznego wyliczenia dobowego
W celu ostatecznego wyliczenia dobowego
zapotrzebowania energetycznego, wynik ten
zapotrzebowania energetycznego, wynik ten
należy pomnożyć przez odpowiedni czynnik
należy pomnożyć przez odpowiedni czynnik
aktywności:
aktywności:
1,2 – odpoczynek w łóżku
1,2 – odpoczynek w łóżku
1,3 – chodzenie
1,3 – chodzenie
1,8 – uraz i złamania
1,8 – uraz i złamania
2,0 – ciężka posocznica
2,0 – ciężka posocznica
1,3 – na każdy 1 stopień wzrostu ciepłoty ciała
1,3 – na każdy 1 stopień wzrostu ciepłoty ciała
ZAPOTRZEBOWANIE
ZAPOTRZEBOWANIE
ENERGETYCZNE
ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
Inny bardziej uproszczony wzór
Inny bardziej uproszczony wzór
pomagający wyliczyć dobowe
pomagający wyliczyć dobowe
zapotrzebowanie energetyczne
zapotrzebowanie energetyczne
35 kcal/kg mc/24h
35 kcal/kg mc/24h
+ 12 % u chorych po większych
+ 12 % u chorych po większych
zabiegach operacyjnych
zabiegach operacyjnych
+ 20 – 50 % u chorych z posocznicą
+ 20 – 50 % u chorych z posocznicą
+ 100 % przy oparzeniach
+ 100 % przy oparzeniach
ZAPOTRZEBOWANIE
ZAPOTRZEBOWANIE
ENERGETYCZNE
ENERGETYCZNE
USTROJU
USTROJU
ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO
ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO
Pewna ilość białka tracona jest
Pewna ilość białka tracona jest
codziennie w postaci złuszczonych
codziennie w postaci złuszczonych
nabłonków (nabłonek jelit, skóra).
nabłonków (nabłonek jelit, skóra).
Pewna ilość białek jest metabolizowana
Pewna ilość białek jest metabolizowana
jako źródło energii podczas codziennych
jako źródło energii podczas codziennych
krótkich okresów głodzenia.
krótkich okresów głodzenia.
Dobowe zapotrzebowanie na białko
Dobowe zapotrzebowanie na białko
wynosi
wynosi
30 – 50 g/dobę.
30 – 50 g/dobę.
CHORY HOSPITALIZOWANY WYMAGA
CHORY HOSPITALIZOWANY WYMAGA
2000 kcal i 60 g BIAŁKA NA DOBĘ
2000 kcal i 60 g BIAŁKA NA DOBĘ
ZABURZENIA
ZABURZENIA
METABOLICZNE
METABOLICZNE
ZABURZENIA METABOLICZNE W GŁODZIE
ZABURZENIA METABOLICZNE W GŁODZIE
W czasie pierwszych kilku dni głodowania
W czasie pierwszych kilku dni głodowania
zapotrzebowanie energetyczne ustroju jest
zapotrzebowanie energetyczne ustroju jest
pokrywane przez tłuszcze i białka, glikogen
pokrywane przez tłuszcze i białka, glikogen
jest oszczędzany.
jest oszczędzany.
Większość zużywanego białka (gł.z mięśni
Większość zużywanego białka (gł.z mięśni
szkieletowych) jest przekształcane w
szkieletowych) jest przekształcane w
wątrobie w glukozę.
wątrobie w glukozę.
Większość tej endogennie produkowanej
Większość tej endogennie produkowanej
glukozy jest zużywana przez OUN.
glukozy jest zużywana przez OUN.
Jeśli głodowanie trwa dłużej niż kilka dni
Jeśli głodowanie trwa dłużej niż kilka dni
utrata białka zmniejsza się wraz ze wzrostem
utrata białka zmniejsza się wraz ze wzrostem
zużycia tłuszczu jako źródła energii dla OUN.
zużycia tłuszczu jako źródła energii dla OUN.
ZABURZENIA
ZABURZENIA
METABOLICZNE
METABOLICZNE
ZABURZENIA METABOLICZNE
ZABURZENIA METABOLICZNE
POURAZOWE
POURAZOWE
Metaboliczne i endokrynologiczne
Metaboliczne i endokrynologiczne
skutki zabiegów operacyjnych, urazów
skutki zabiegów operacyjnych, urazów
czy zakażeń można podzielić na 3
czy zakażeń można podzielić na 3
fazy.
fazy.
Nasilenie zmian i czas trwania każdej
Nasilenie zmian i czas trwania każdej
z faz zmienia się znacznie i ściśle
z faz zmienia się znacznie i ściśle
zależy od ciężkości urazu.
zależy od ciężkości urazu.
ZABURZENIA
ZABURZENIA
METABOLICZNE
METABOLICZNE
POURAZOWE
POURAZOWE
FAZA PIERWSZA – FAZA
FAZA PIERWSZA – FAZA
KATABOLICZNA
KATABOLICZNA
Najbardziej uderzające są zmiany
Najbardziej uderzające są zmiany
wywołane przez hormony rdzenia i
wywołane przez hormony rdzenia i
kory nadnerczy.
kory nadnerczy.
Organizm w tym okresie nie może
Organizm w tym okresie nie może
efektywnie wykorzystać
efektywnie wykorzystać
endogennych źródeł energii z
endogennych źródeł energii z
jednoczesnym oszczędzaniem
jednoczesnym oszczędzaniem
białka.
białka.
Szczególnie urazy powodują stałe,
Szczególnie urazy powodują stałe,
systematyczne zwiększenie zużycia
systematyczne zwiększenie zużycia
białek ustroju.
białek ustroju.
ZABURZENIA
ZABURZENIA
METABOLICZNE
METABOLICZNE
POURAZOWE
POURAZOWE
FAZA DRUGA – WCZESNA FAZA
FAZA DRUGA – WCZESNA FAZA
ANABOLICZNA
ANABOLICZNA
Po kilku dniach lub tygodniach ustrój
Po kilku dniach lub tygodniach ustrój
przechodzi
przechodzi
w fazę anabolizmu, jest to okres
w fazę anabolizmu, jest to okres
wycofywania się kortykosterydów i
wycofywania się kortykosterydów i
powrotu do dodatniego bilansu
powrotu do dodatniego bilansu
azotowego.
azotowego.
FAZA TRZECIA – PÓŹNA FAZA
FAZA TRZECIA – PÓŹNA FAZA
ANABOLICZNA
ANABOLICZNA
Jest ściśle związana ze stopniowym
Jest ściśle związana ze stopniowym
przyrostem tkanki tłuszczowej, podczas
przyrostem tkanki tłuszczowej, podczas
gdy dodatni już uprzednio bilans
gdy dodatni już uprzednio bilans
azotowy wraca do wartości
azotowy wraca do wartości
fizjologicznych.
fizjologicznych.
Okres ten kończy się z chwilą osiągnięcia
Okres ten kończy się z chwilą osiągnięcia
prawidłowej masy ciała.
prawidłowej masy ciała.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE – jego celem jest
LECZENIE ŻYWIENIOWE – jego celem jest
dostarczenie białek, węglowodanów,
dostarczenie białek, węglowodanów,
tłuszczów, elektrolitów i witamin w takiej
tłuszczów, elektrolitów i witamin w takiej
formie i ilości, aby chory mógł odtworzyć
formie i ilości, aby chory mógł odtworzyć
i utrzymać masę komórkową.
i utrzymać masę komórkową.
Zapotrzebowanie na kalorie oraz na białko
Zapotrzebowanie na kalorie oraz na białko
zwiększa się w czasie choroby, po urazie,
zwiększa się w czasie choroby, po urazie,
operacji, zakażeniu.
operacji, zakażeniu.
Istnieje ścisły związek pomiędzy częstością
Istnieje ścisły związek pomiędzy częstością
powikłań
powikłań
i śmiertelnością pooperacyjną a stanem
i śmiertelnością pooperacyjną a stanem
odżywienia chorego.
odżywienia chorego.
U pacjentów niedożywionych śmiertelność
U pacjentów niedożywionych śmiertelność
operacyjna jest 4 – 10 krotnie wyższa,
operacyjna jest 4 – 10 krotnie wyższa,
szczególnie maleje odporność na zakażenia,
szczególnie maleje odporność na zakażenia,
a proces gojenia ran jest upośledzony.
a proces gojenia ran jest upośledzony.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Większość chorych poddanych
Większość chorych poddanych
zabiegom chirurgicznym przechodzi
zabiegom chirurgicznym przechodzi
krótki okres katabolizmu i głodowania
krótki okres katabolizmu i głodowania
bez klinicznie znamiennych zaburzeń.
bez klinicznie znamiennych zaburzeń.
Nie wymagają oni specjalnego
Nie wymagają oni specjalnego
żywienia.
żywienia.
Odpowiednia ilość płynów o
Odpowiednia ilość płynów o
właściwym składzie elektrolitowym i
właściwym składzie elektrolitowym i
przynajmniej 100g glukozy na dobę
przynajmniej 100g glukozy na dobę
dla ograniczenia katabolizmu
dla ograniczenia katabolizmu
białkowego, to wszystko co jest tym
białkowego, to wszystko co jest tym
chorym potrzebne.
chorym potrzebne.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Istnieje grupa pacjentów, u których
Istnieje grupa pacjentów, u których
wspomagające odżywianie nie jest
wspomagające odżywianie nie jest
konieczne dla ratowania życia, ale
konieczne dla ratowania życia, ale
może znacznie skrócić okres odnowy
może znacznie skrócić okres odnowy
pooperacyjnej i ograniczyć do
pooperacyjnej i ograniczyć do
minimum liczbę powikłań.
minimum liczbę powikłań.
Czasem przyczyną krytycznego stanu
Czasem przyczyną krytycznego stanu
chorego jest nie zasadnicza choroba,
chorego jest nie zasadnicza choroba,
ale wtórne zaburzenia metaboliczne
ale wtórne zaburzenia metaboliczne
wynikające z niedożywienia.
wynikające z niedożywienia.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Pewna grupa chorych wymaga
Pewna grupa chorych wymaga
odżywienia dodatkowego, decyduje to
odżywienia dodatkowego, decyduje to
o skuteczności leczenia.
o skuteczności leczenia.
Są to chorzy z poważnymi rozległymi
Są to chorzy z poważnymi rozległymi
obrażeniami, chorzy z uprzednią
obrażeniami, chorzy z uprzednią
utratą masy ciała i zmniejszonymi
utratą masy ciała i zmniejszonymi
zasobami energetycznymi ustroju,
zasobami energetycznymi ustroju,
chorzy w stanie zakażenia, wszyscy ci,
chorzy w stanie zakażenia, wszyscy ci,
którzy nie mogą odżywiać się
którzy nie mogą odżywiać się
normalnie, z poważnymi powikłaniami
normalnie, z poważnymi powikłaniami
pooperacyjnymi.
pooperacyjnymi.
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
STAN NIEDOŻYWIENIA przy przyjęciu do
STAN NIEDOŻYWIENIA przy przyjęciu do
szpitala lub możliwość jego wystąpienia
szpitala lub możliwość jego wystąpienia
podczas hospitalizacji należy podejrzewać u
podczas hospitalizacji należy podejrzewać u
chorych:
chorych:
Ze znaczną niedowagą (poniżej 80% masy
Ze znaczną niedowagą (poniżej 80% masy
należnej)
należnej)
Z niezamierzoną utratą masy ciała o 10% w
Z niezamierzoną utratą masy ciała o 10% w
ostatnich 3 miesiącach.
ostatnich 3 miesiącach.
Po przebytych operacjach lub radioterapii.
Po przebytych operacjach lub radioterapii.
W wieku powyżej 65 lat.
W wieku powyżej 65 lat.
U chorych ubogich.
U chorych ubogich.
Z badań biochemicznych największe
Z badań biochemicznych największe
znaczenie dla oceny odżywienia ma stężenie
znaczenie dla oceny odżywienia ma stężenie
albumin w surowicy krwi poniżej 3,2g/dl i
albumin w surowicy krwi poniżej 3,2g/dl i
liczba limfocytów poniżej 1200 w 1mm
liczba limfocytów poniżej 1200 w 1mm
3
3
krwi
krwi
obwodowej
obwodowej
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
Żywienie można prowadzić
Żywienie można prowadzić
następującymi drogami:
następującymi drogami:
ŻYWIENIE DOJELITOWE ( ENTERALNE )
ŻYWIENIE DOJELITOWE ( ENTERALNE )
Doustne
Doustne
Zgłębnik żołądkowy lub jelitowy
Zgłębnik żołądkowy lub jelitowy
Przetoka żołądkowa
Przetoka żołądkowa
Mikrojejunostomia
Mikrojejunostomia
ŻYWIENIE POZAJELITOWE
ŻYWIENIE POZAJELITOWE
( PARENTERALNE )
( PARENTERALNE )
Przez żyły obwodowe
Przez żyły obwodowe
Przez żyły centralne
Przez żyły centralne
LECZENIE ŻYWIENIOWE
LECZENIE ŻYWIENIOWE
ŻYWIENIE DOUSTNE
ŻYWIENIE DOUSTNE
Najkorzystniejsza forma żywienia i
Najkorzystniejsza forma żywienia i
powinna być stosowana we wszystkich
powinna być stosowana we wszystkich
przypadkach, gdy tylko jest to możliwe.
przypadkach, gdy tylko jest to możliwe.
Niestety zbyt mało uwagi poświęca się
Niestety zbyt mało uwagi poświęca się
optymalnemu wykorzystaniu tej drogi
optymalnemu wykorzystaniu tej drogi
żywienia.
żywienia.
Problemem jest brak umiejętności
Problemem jest brak umiejętności
przygotowania posiłków szpitalnych w
przygotowania posiłków szpitalnych w
postaci atrakcyjnej i smacznej.
postaci atrakcyjnej i smacznej.
Posiłków powinno być co najmniej 5.
Posiłków powinno być co najmniej 5.
ŻYWIENIE DOUSTNE
ŻYWIENIE DOUSTNE
W operacjach brzusznych w dniu operacji
W operacjach brzusznych w dniu operacji
chorzy pozostają bez napojów i
chorzy pozostają bez napojów i
pokarmów, a jedynie nawilżają usta.
pokarmów, a jedynie nawilżają usta.
W następnym dniu podaje się herbatę,
W następnym dniu podaje się herbatę,
początkowo od powolnego picia
początkowo od powolnego picia
łyżeczkami,
łyżeczkami,
a później w dowolnej ilości.
a później w dowolnej ilości.
Gdy zacznie się perystaltyka jelit, chory
Gdy zacznie się perystaltyka jelit, chory
może pić mleko i kleik, a w następnych
może pić mleko i kleik, a w następnych
dniach spożywać pełne posiłki.
dniach spożywać pełne posiłki.
Po operacjach jelita grubego można
Po operacjach jelita grubego można
wcześniej niż po operacjach żołądka
wcześniej niż po operacjach żołądka
podawać napoje i pokarmy, oczywiście
podawać napoje i pokarmy, oczywiście
nie zawierające błonnika.
nie zawierające błonnika.
RODZAJE DIET
RODZAJE DIET
DIETA OGÓLNA ( PODSTAWOWA )
DIETA OGÓLNA ( PODSTAWOWA )
Stosujemy w przygotowaniu chorych bez
Stosujemy w przygotowaniu chorych bez
objawów niedożywienia do planowych
objawów niedożywienia do planowych
operacji.
operacji.
W późnym niepowikłanym przebiegu
W późnym niepowikłanym przebiegu
pooperacyjnym.
pooperacyjnym.
2000 kcal/24h + 60 g białka.
2000 kcal/24h + 60 g białka.
DIETA BOGATOBIAŁKOWA,
DIETA BOGATOBIAŁKOWA,
BOGATOENERGETYCZNA I
BOGATOENERGETYCZNA I
BOGATOWITAMINOWA
BOGATOWITAMINOWA
Stosowana u chorych niedożywionych lub
Stosowana u chorych niedożywionych lub
wymagających zwiększonej podaży energii
wymagających zwiększonej podaży energii
np. nadczynność tarczycy, gorączka, okres
np. nadczynność tarczycy, gorączka, okres
zdrowienia.
zdrowienia.
Powinna dostarczać co najmniej 3000 – 3500
Powinna dostarczać co najmniej 3000 – 3500
kcal i 100 – 150 g białka na dobę .
kcal i 100 – 150 g białka na dobę .
RODZAJE DIET
RODZAJE DIET
DIETA HIPERALIMENTACYJNA
DIETA HIPERALIMENTACYJNA
Jej zadaniem jest usunięcie stanu
Jej zadaniem jest usunięcie stanu
niedożywienia.
niedożywienia.
Dla osób w wieku dojrzałym nie przekracza
Dla osób w wieku dojrzałym nie przekracza
60 kcal/kg należnej masy ciała/dobę, powyżej
60 kcal/kg należnej masy ciała/dobę, powyżej
50 rż 50 kcal/kg należnej masy ciała/dobę.
50 rż 50 kcal/kg należnej masy ciała/dobę.
WSKAZANIA DO DIETY
WSKAZANIA DO DIETY
HIPERALIMENTACYJNEJ
HIPERALIMENTACYJNEJ
Przed operacją w niedożywieniu.
Przed operacją w niedożywieniu.
U chorych z posocznicą i ciężkimi
U chorych z posocznicą i ciężkimi
powikłaniami chirurgicznymi.
powikłaniami chirurgicznymi.
Z zewnętrzną przetoką żołądkową i jelitową.
Z zewnętrzną przetoką żołądkową i jelitową.
Z rozległymi oparzeniami lub urazami.
Z rozległymi oparzeniami lub urazami.
Poddanych radioterapii lub chemioterapii w
Poddanych radioterapii lub chemioterapii w
nowotworach.
nowotworach.
RODZAJE DIET
RODZAJE DIET
DIETA PŁYNNA
DIETA PŁYNNA
Powinna zawierać do 2500 kcal, do
Powinna zawierać do 2500 kcal, do
100 g białka.
100 g białka.
Stosuje się u chorych z prawidłowym
Stosuje się u chorych z prawidłowym
odchodzeniem gazów, brakiem wzdęć
odchodzeniem gazów, brakiem wzdęć
i zalegania w żołądku.
i zalegania w żołądku.
2 doba po appendektomii
2 doba po appendektomii
3 doba po cholecystektomii
3 doba po cholecystektomii
4 doba po gastrektomii
4 doba po gastrektomii
RODZAJE DIET
RODZAJE DIET
DIETA PÓŁPŁYNNA
DIETA PÓŁPŁYNNA
Podaje się potrawy w postaci
Podaje się potrawy w postaci
rozdrobnionej
rozdrobnionej
Zaleca się po wypróżnieniu, a więc
Zaleca się po wypróżnieniu, a więc
zwykle 4 – 6 dzień po operacji.
zwykle 4 – 6 dzień po operacji.
Jest to żywienie przejściowe między
Jest to żywienie przejściowe między
dietą płynną a dietą której chory
dietą płynną a dietą której chory
będzie przestrzegał przez dłuższy czas
będzie przestrzegał przez dłuższy czas
po zabiegu.
po zabiegu.
RODZAJE DIET
RODZAJE DIET
DIETA NISKORESZTKOWA (BEZ
DIETA NISKORESZTKOWA (BEZ
BŁONNIKA)
BŁONNIKA)
Niskie przetoki jelitowe.
Niskie przetoki jelitowe.
Przygotowanie do operacji na jelicie
Przygotowanie do operacji na jelicie
grubym.
grubym.
Zapalne choroby jelita grubego.
Zapalne choroby jelita grubego.
Uchyłkowatość jelit.
Uchyłkowatość jelit.
METODY ŻYWIENIA
METODY ŻYWIENIA
DOJELITOWEGO
DOJELITOWEGO
(ENTERALNEGO)
(ENTERALNEGO)
ŻYWIENIE PRZEZ ZGŁĘBNIK ŻOŁĄDKOWY LUB
ŻYWIENIE PRZEZ ZGŁĘBNIK ŻOŁĄDKOWY LUB
JELITOWY
JELITOWY
Cienka sonda (średnicy 1-2 mm,najlepiej
Cienka sonda (średnicy 1-2 mm,najlepiej
silionowa lub
silionowa lub
z poliuretanu) wprowadzona przez nos do
z poliuretanu) wprowadzona przez nos do
żołądka, dwunastnicy lub jelita cienkiego.
żołądka, dwunastnicy lub jelita cienkiego.
Cienkie zgłębniki pozwalają na długotrwałe ich
Cienkie zgłębniki pozwalają na długotrwałe ich
utrzymywanie w przewodzie pokarmowym, ale
utrzymywanie w przewodzie pokarmowym, ale
nie wszystkie mieszanki możemy stosować.
nie wszystkie mieszanki możemy stosować.
Zaleca się podawanie odżywek lub diet
Zaleca się podawanie odżywek lub diet
elementarnych
elementarnych
w stałym wlewie kroplowym, a nie w postaci
w stałym wlewie kroplowym, a nie w postaci
odżywienia porcjowanego.
odżywienia porcjowanego.
Zgłębnik należy przepłukiwać po każdej porcji
Zgłębnik należy przepłukiwać po każdej porcji
zagęszczonego pokarmu lub 3-krotnie w ciągu
zagęszczonego pokarmu lub 3-krotnie w ciągu
doby w razie podawania ciągłego.
doby w razie podawania ciągłego.
Im wyżej w przewodzie pokarmowym znajduje
Im wyżej w przewodzie pokarmowym znajduje
się zgłębnik, tym lepsza jest tolerancja
się zgłębnik, tym lepsza jest tolerancja
podawanych substancji.
podawanych substancji.
ŻYWIENIE PRZEZ
ŻYWIENIE PRZEZ
ZGŁĘBNIK ŻOŁĄDKOWY
ZGŁĘBNIK ŻOŁĄDKOWY
LUB JELITOWY
LUB JELITOWY
Do żołądka można podawać diety
Do żołądka można podawać diety
zbliżone do doustnych pod warunkiem
zbliżone do doustnych pod warunkiem
rozdrobnienia i upłynnienia.
rozdrobnienia i upłynnienia.
W jelicie tolerowane są rozcieńczone
W jelicie tolerowane są rozcieńczone
produkty prostej budowy chemicznej.
produkty prostej budowy chemicznej.
Używając grubych zgłębników możemy
Używając grubych zgłębników możemy
stosować różnorodne odżywki (w tym
stosować różnorodne odżywki (w tym
również normalne posiłki miksowane do
również normalne posiłki miksowane do
postaci płynnej, jeśli zgłębnik jest
postaci płynnej, jeśli zgłębnik jest
umieszczony w żołądku).
umieszczony w żołądku).
Wadą tej metody jest ograniczony czas
Wadą tej metody jest ograniczony czas
stosowania grubych zgłębników. Chorzy
stosowania grubych zgłębników. Chorzy
źle je znoszą, mogą prowadzić do stanów
źle je znoszą, mogą prowadzić do stanów
zapalnych jamy nosowo-gardłowej i
zapalnych jamy nosowo-gardłowej i
utrudniać oddychanie.
utrudniać oddychanie.
ŻYWIENIE ENTRERALNE
ŻYWIENIE ENTRERALNE
ŻYWIENIE PRZEZ PRZETOKĘ
ŻYWIENIE PRZEZ PRZETOKĘ
ŻOŁĄDKOWĄ
ŻOŁĄDKOWĄ
Jest kilka metod wytwarzania odżywczej
Jest kilka metod wytwarzania odżywczej
przetoki żołądka.
przetoki żołądka.
MIKROGASTROSTOMIA ODŻYWCZA
MIKROGASTROSTOMIA ODŻYWCZA
wytworzona metodą endoskopową.
wytworzona metodą endoskopową.
Gastroskop wprowadzamy do wnętrza
Gastroskop wprowadzamy do wnętrza
żołądka i oświetlamy jego ściany.
żołądka i oświetlamy jego ściany.
Przezskórnie, w kierunku widocznego
Przezskórnie, w kierunku widocznego
przez powłoki światła wprowadzamy
przez powłoki światła wprowadzamy
przezskórnie specjalną igłę, a przez jej
przezskórnie specjalną igłę, a przez jej
kanał cienki cewnik, igłę wyjmujemy, a
kanał cienki cewnik, igłę wyjmujemy, a
cewnik jest mocowany do skóry.
cewnik jest mocowany do skóry.
ŻYWINIE PRZEZ
ŻYWINIE PRZEZ
PRZETOKĘ ŻOŁĄDKOWĄ
PRZETOKĘ ŻOŁĄDKOWĄ
MIKROGASTROSTOMIA ODŻYWCZA
MIKROGASTROSTOMIA ODŻYWCZA
wytworzona za pomocą zgłębnika
wytworzona za pomocą zgłębnika
zakończonego balonem.
zakończonego balonem.
Zgłębnik zakończony balonem
Zgłębnik zakończony balonem
wprowadzamy do żołądka.
wprowadzamy do żołądka.
Balon wypełniony powietrzem lub
Balon wypełniony powietrzem lub
płynem napina ściany żołądka i
płynem napina ściany żołądka i
uwypukla jego zarys na skórze brzucha,
uwypukla jego zarys na skórze brzucha,
ukazuje w ten sposób miejsce
ukazuje w ten sposób miejsce
przezskórnego wprowadzenia cewnika.
przezskórnego wprowadzenia cewnika.
Likwidacja mikrogastrostomii nie
Likwidacja mikrogastrostomii nie
wymaga żadnego zabiegu i polega na
wymaga żadnego zabiegu i polega na
prostym usunięciu cewnika.
prostym usunięciu cewnika.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
GASTROSTOMIA ODŻYWCZA
GASTROSTOMIA ODŻYWCZA
W przeciwieństwie do mikrogastrostomii
W przeciwieństwie do mikrogastrostomii
gastrostomia wymaga otwarcia jamy
gastrostomia wymaga otwarcia jamy
brzusznej i to często w znieczuleniu ogólnym.
brzusznej i to często w znieczuleniu ogólnym.
Likwidacja wymaga ponownego zabiegu.
Likwidacja wymaga ponownego zabiegu.
Zabieg polega na wprowadzeniu do światła
Zabieg polega na wprowadzeniu do światła
żołądka grubego drenu, wyprowadzamy go
żołądka grubego drenu, wyprowadzamy go
na zewnątrz przez powłoki jamy brzusznej.
na zewnątrz przez powłoki jamy brzusznej.
Innym sposobem wytworzenia gastrostomii
Innym sposobem wytworzenia gastrostomii
jest połączenie światła żołądka z powłokami
jest połączenie światła żołądka z powłokami
jamy brzusznej antyperystaltyczną wstawką
jamy brzusznej antyperystaltyczną wstawką
jelitową (metoda Lopeza).
jelitową (metoda Lopeza).
Ta metoda znajduje szczególne zastosowanie
Ta metoda znajduje szczególne zastosowanie
w przypadkach, w których przetoka żołądka
w przypadkach, w których przetoka żołądka
ma mieć charakter stały np. nieoperacyjny
ma mieć charakter stały np. nieoperacyjny
rak przełyku.
rak przełyku.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
Dostarczenie mieszanek odżywczych
Dostarczenie mieszanek odżywczych
do żołądka pozwala na wykorzystanie
do żołądka pozwala na wykorzystanie
całej powierzchni absorpcyjnej jelita,
całej powierzchni absorpcyjnej jelita,
co ma znaczenie u chorych, u których
co ma znaczenie u chorych, u których
pozostaje jedynie niewielka jego
pozostaje jedynie niewielka jego
część.
część.
Ponieważ żołądek jest zbiornikiem, w
Ponieważ żołądek jest zbiornikiem, w
którym zostaje wymieszane
którym zostaje wymieszane
pożywienie i wyrównanie jego
pożywienie i wyrównanie jego
toniczności.
toniczności.
Możliwość podania pokarmu do
Możliwość podania pokarmu do
żołądka zapewnia większy wybór diety
żołądka zapewnia większy wybór diety
i techniki samego podawania.
i techniki samego podawania.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
Należy pamiętać o tym, że odżywianie
Należy pamiętać o tym, że odżywianie
przez zgłębnik lub przetokę żołądka
przez zgłębnik lub przetokę żołądka
łączy się z ryzykiem :
łączy się z ryzykiem :
zarzucania żołądkowo-
zarzucania żołądkowo-
przełykowego,
przełykowego,
wymiotami.
wymiotami.
Co za tym idzie istnieje
Co za tym idzie istnieje
prawdopodobieństwo zachłyśnięcia i
prawdopodobieństwo zachłyśnięcia i
aspiracji treści do dróg oddechowych
aspiracji treści do dróg oddechowych
w następstwie czego mogą powstać
w następstwie czego mogą powstać
poważne powikłania płucne.
poważne powikłania płucne.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
Przeciwwskazaniami do odżywiania przez
Przeciwwskazaniami do odżywiania przez
zgłębnik lub przetokę żołądka są:
zgłębnik lub przetokę żołądka są:
stan nieprzytomności,
stan nieprzytomności,
brak odruchu gardłowego.
brak odruchu gardłowego.
Problemy te, prawie całkowicie eliminuje
Problemy te, prawie całkowicie eliminuje
wprowadzenie odżywek do jelita
wprowadzenie odżywek do jelita
cienkiego.
cienkiego.
Ponadto większość procesów zapalnych
Ponadto większość procesów zapalnych
lub obturacyjnych toczących się w górnej
lub obturacyjnych toczących się w górnej
części przewodu pokarmowego nie
części przewodu pokarmowego nie
wpływa na perystaltykę jelit, ale może
wpływa na perystaltykę jelit, ale może
hamować opróżnianie żołądka.
hamować opróżnianie żołądka.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
PRZETOKA JELITA CIENKIEGO –
PRZETOKA JELITA CIENKIEGO –
MIKROJEJUNOSTOMIA ODŻYWCZA.
MIKROJEJUNOSTOMIA ODŻYWCZA.
Jest to najczęstszy, bardzo korzystny sposób
Jest to najczęstszy, bardzo korzystny sposób
odżywiania dojelitowego.
odżywiania dojelitowego.
Cienki cewnik wprowadza się do jelita
Cienki cewnik wprowadza się do jelita
czczego z jednoczesnym wykonaniem tunelu
czczego z jednoczesnym wykonaniem tunelu
podśluzówkowego długości 6-10 cm, który
podśluzówkowego długości 6-10 cm, który
zabezpiecza cewnik przed wypadnięciem, a
zabezpiecza cewnik przed wypadnięciem, a
treść jelitową przed wyciekiem do jamy
treść jelitową przed wyciekiem do jamy
otrzewnowej.
otrzewnowej.
Innym sposobem wytworzenia
Innym sposobem wytworzenia
mikrojejunostomii to wykonanie
mikrojejunostomii to wykonanie
mikrogastrostomii przezskórnej, a następnie
mikrogastrostomii przezskórnej, a następnie
założony do żołądka cewnik specjalnymi
założony do żołądka cewnik specjalnymi
szczypczykami endoskopu przesuwamy do
szczypczykami endoskopu przesuwamy do
światła jelita czczego.
światła jelita czczego.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
Istnieje wiele gotowych preparatów, tzw.
Istnieje wiele gotowych preparatów, tzw.
Diet przemysłowych, co pozwala na
Diet przemysłowych, co pozwala na
odpowiedni wybór dla każdego pacjenta.
odpowiedni wybór dla każdego pacjenta.
Preparaty te można podzielić na 3 grupy:
Preparaty te można podzielić na 3 grupy:
DIETY POLIMERYCZNE, czyli
DIETY POLIMERYCZNE, czyli
zbilansowane diety pochodzenia
zbilansowane diety pochodzenia
naturalnego,
naturalnego,
DIETY CHEMICZNIE
DIETY CHEMICZNIE
OKREŚLNE,monomeryczne, zawierają
OKREŚLNE,monomeryczne, zawierają
mało substancji resztkowych,
mało substancji resztkowych,
DIETY CZĄSTKOWE, zawierają jedynie
DIETY CZĄSTKOWE, zawierają jedynie
jeden lub zaledwie kilka składników
jeden lub zaledwie kilka składników
odżywczych, stosowane u chorych,
odżywczych, stosowane u chorych,
którzy tolerują jedynie określone
którzy tolerują jedynie określone
substancje odżywcze.
substancje odżywcze.
ZYWIENIE ENTERALNE
ZYWIENIE ENTERALNE
POWIKŁANIA ŻYWIENIA DOJELITOWEGO
POWIKŁANIA ŻYWIENIA DOJELITOWEGO
MECHANICZNE
MECHANICZNE
Zarzucanie treści do dróg oddechowych
Zarzucanie treści do dróg oddechowych
lub przełyku.
lub przełyku.
Zaburzenia odruch kaszlowego.
Zaburzenia odruch kaszlowego.
Zapalenie ślinianki przyusznej.
Zapalenie ślinianki przyusznej.
Zapalenie ucha środkowego.
Zapalenie ucha środkowego.
Nadżerki błony śluzowej przełyku.
Nadżerki błony śluzowej przełyku.
Przypadkowe podanie mieszanki
Przypadkowe podanie mieszanki
odżywczej do dróg oddechowych.
odżywczej do dróg oddechowych.
Zatkanie cewnika.
Zatkanie cewnika.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
POWIKŁANIA ŻYWIENIA
POWIKŁANIA ŻYWIENIA
ENTERALNEGO ZE STRONY
ENTERALNEGO ZE STRONY
PRZEWODU POKARMOWEGO.
PRZEWODU POKARMOWEGO.
Biegunki, bo podano jednoczasowo
Biegunki, bo podano jednoczasowo
całą porcję pokarmu. Najlepiej
całą porcję pokarmu. Najlepiej
stosować wlew kroplowy, który
stosować wlew kroplowy, który
rozpoczynamy od 25 ml/h
rozpoczynamy od 25 ml/h
i przyspieszamy stopniowo do 100
i przyspieszamy stopniowo do 100
ml/h.
ml/h.
Kurczowe bóle brzucha.
Kurczowe bóle brzucha.
Zaostrzenie choroby przewodu
Zaostrzenie choroby przewodu
pokarmowego.
pokarmowego.
Nudności i wymioty.
Nudności i wymioty.
Wzdęcia brzucha.
Wzdęcia brzucha.
ŻYWIENIE ENTERALNE
ŻYWIENIE ENTERALNE
PRZECIWSKAZANIA DO ŻYWIENIA
PRZECIWSKAZANIA DO ŻYWIENIA
DOJELITOWEGO
DOJELITOWEGO
Przewlekłe, niepowściągliwe
Przewlekłe, niepowściągliwe
wymioty.
wymioty.
Ostre krwawienia z przewodu
Ostre krwawienia z przewodu
pokarmowego.
pokarmowego.
Niedrożność jelit.
Niedrożność jelit.
Choroby zapalne jelit.
Choroby zapalne jelit.
Ostre zapalenie trzustki.
Ostre zapalenie trzustki.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
Żywienie pozajelitowe parenteralne
Żywienie pozajelitowe parenteralne
polega na stałym dożylnym
polega na stałym dożylnym
podawaniu hiperosmolarnych cukrów,
podawaniu hiperosmolarnych cukrów,
białek i innych składników
białek i innych składników
odżywczych przez cewnik
odżywczych przez cewnik
umieszczony w żyle głównej górnej
umieszczony w żyle głównej górnej
lub żyłach obwodowych.
lub żyłach obwodowych.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
WSKAZANIA DO ŻYWIENIA
WSKAZANIA DO ŻYWIENIA
POZAJELITOWEGO
POZAJELITOWEGO
NIEMOŻLIWE PROWADZENIE ŻYWIENIA
NIEMOŻLIWE PROWADZENIE ŻYWIENIA
DOJELITOWEGO
DOJELITOWEGO
Przedłużająca się niedrożność
Przedłużająca się niedrożność
porażenna jelit.
porażenna jelit.
Zapalenie jelit.
Zapalenie jelit.
Popromienna uszkodzenie jelita.
Popromienna uszkodzenie jelita.
Przetoki jelitowo-skórne lub jelitowo-
Przetoki jelitowo-skórne lub jelitowo-
jelitowe.
jelitowe.
Zmartwiające zapalenie błony śluzowej
Zmartwiające zapalenie błony śluzowej
jelita.
jelita.
Łagodne lub nowotworowe zwężenie
Łagodne lub nowotworowe zwężenie
przełyku.
przełyku.
Rozległa resekcja jelita.
Rozległa resekcja jelita.
WSKAZANIA DO
WSKAZANIA DO
ŻYWIENIA
ŻYWIENIA
POZAJELITOWEGO
POZAJELITOWEGO
NIEWYSTARCZAJĄCA PODAŻ POKARMU
NIEWYSTARCZAJĄCA PODAŻ POKARMU
DROGĄ DOUSTNĄ LUB WSKAZANIA DO
DROGĄ DOUSTNĄ LUB WSKAZANIA DO
„ODPOCZYNKU JELIT”
„ODPOCZYNKU JELIT”
Nasilone procesy kataboliczne:
Nasilone procesy kataboliczne:
oparzenia, posocznica, uraz
oparzenia, posocznica, uraz
wielonarządowy.
wielonarządowy.
Ostre krwotoczne zapalenie trzustki.
Ostre krwotoczne zapalenie trzustki.
Wcześniactwo znacznego stopnia.
Wcześniactwo znacznego stopnia.
Uporczywe wymioty.
Uporczywe wymioty.
Nie poddająca się leczeniu biegunka.
Nie poddająca się leczeniu biegunka.
Rozejście rany z wytrzewieniem.
Rozejście rany z wytrzewieniem.
WSKAZANIA DO
WSKAZANIA DO
ŻYWIENIA
ŻYWIENIA
POZAJELITOWEGO
POZAJELITOWEGO
TERAPIA WSPOMAGAJĄCA INNY
TERAPIA WSPOMAGAJĄCA INNY
PROCES LECZNICZY
PROCES LECZNICZY
Chemioterapia nowotworów.
Chemioterapia nowotworów.
Leczenie promieniowaniem.
Leczenie promieniowaniem.
Choroby zapalne jelit.
Choroby zapalne jelit.
Ostre zapalenie wątroby i jej
Ostre zapalenie wątroby i jej
niewydolność.
niewydolność.
Poprawa stanu odżywienia w okresie
Poprawa stanu odżywienia w okresie
okołooperacyjnym.
okołooperacyjnym.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
ŻYWIENIE PARENTERALNE PRZEZ ŻYŁY
ŻYWIENIE PARENTERALNE PRZEZ ŻYŁY
OBWODOWE
OBWODOWE
Stosuje się u chorych, u których powrót do
Stosuje się u chorych, u których powrót do
normalnego doustnego żywienia
normalnego doustnego żywienia
spodziewany jest w ciągu kilku dni,
spodziewany jest w ciągu kilku dni,
maksymalnie 7.
maksymalnie 7.
Jako uzupełnienie niedostatecznego
Jako uzupełnienie niedostatecznego
odżywiania doustnego czy dojelitowego.
odżywiania doustnego czy dojelitowego.
Wykorzystuje się izotoniczne roztwory L-
Wykorzystuje się izotoniczne roztwory L-
aminokwasów, 5- 10% roztwory glukozy, 10%
aminokwasów, 5- 10% roztwory glukozy, 10%
roztwory emulsji tłuszczowych, te preparaty
roztwory emulsji tłuszczowych, te preparaty
nie powodują zakrzepicy żył obwodowych.
nie powodują zakrzepicy żył obwodowych.
Przeciwwskazaniem do stosowania tej
Przeciwwskazaniem do stosowania tej
metody jest stan głębokiego katabolizmu.
metody jest stan głębokiego katabolizmu.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE POZAJELITOWE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE POZAJELITOWE
TPN (TOTAL PARENTAL NUTRITION)
TPN (TOTAL PARENTAL NUTRITION)
Jedyna forma żywieniowa stosowana
Jedyna forma żywieniowa stosowana
przez dłuższy czas.
przez dłuższy czas.
Najczęstszym sposobem dostępu do żyły
Najczęstszym sposobem dostępu do żyły
centralnej głównej górnej jest
centralnej głównej górnej jest
przezskórne nakłucie żyły
przezskórne nakłucie żyły
podobojczykowej lub szyjnej
podobojczykowej lub szyjnej
wewnętrznej
wewnętrznej
i wprowadzenie cewnika.
i wprowadzenie cewnika.
Bez względu na drogę wprowadzenia
Bez względu na drogę wprowadzenia
cewnika, zanim rozpocznie się
cewnika, zanim rozpocznie się
podawanie jakiegokolwiek płynu
podawanie jakiegokolwiek płynu
hipertonicznego, należy upewnić się, czy
hipertonicznego, należy upewnić się, czy
koniec cewnika znajduje się w żyle
koniec cewnika znajduje się w żyle
głównej górnej (za pomocą RTG).
głównej górnej (za pomocą RTG).
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
POZAJELITOWE TPN można stosować
POZAJELITOWE TPN można stosować
przez wiele tygodni podając płyny o
przez wiele tygodni podając płyny o
wysokiej osmolarności.
wysokiej osmolarności.
Płyny o wysokiej osmolarności
Płyny o wysokiej osmolarności
podawane do
podawane do
żył obwodowych powodowałoby ich
żył obwodowych powodowałoby ich
zapalenie
zapalenie
i włóknienie.
i włóknienie.
W świetle dużej żyły roztwór jest
W świetle dużej żyły roztwór jest
szybko rozcieńczany i nie uszkadza
szybko rozcieńczany i nie uszkadza
ściany żylnej.
ściany żylnej.
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
POZAJELITOWE TPN
POZAJELITOWE TPN
Roztwory żywieniowe złożone są zwykle z
Roztwory żywieniowe złożone są zwykle z
różnych objętości glukozy ( zwykle w 50%
różnych objętości glukozy ( zwykle w 50%
stężeniu ), roztworów aminokwasów zwykle 10%,
stężeniu ), roztworów aminokwasów zwykle 10%,
składniki mineralne, pierwiastki śladowe, emulsje
składniki mineralne, pierwiastki śladowe, emulsje
tłuszczów.
tłuszczów.
Obecnie zastosowanie mają dwa podstawowe
Obecnie zastosowanie mają dwa podstawowe
rodzaje roztworów: oparte na glukozie i
rodzaje roztworów: oparte na glukozie i
tłuszczach.
tłuszczach.
Roztwór oparty na glukozie może powodować
Roztwór oparty na glukozie może powodować
czasem hiperglikemię.
czasem hiperglikemię.
Roztwór oparty na tłuszczach składa się w dużej
Roztwór oparty na tłuszczach składa się w dużej
mierze
mierze
z emulsji tłuszczowej, która pokrywa większość
z emulsji tłuszczowej, która pokrywa większość
zapotrzebowania kalorycznego. Pozwala to na
zapotrzebowania kalorycznego. Pozwala to na
zmniejszenie stężenia podawanej glukozy, dzięki
zmniejszenie stężenia podawanej glukozy, dzięki
czemu zmniejsza się możliwość wystąpienia
czemu zmniejsza się możliwość wystąpienia
hiperglikemii, ale niektórzy chorzy nie tolerują
hiperglikemii, ale niektórzy chorzy nie tolerują
wlewów emulsji tłuszczowej i występuje u nich
wlewów emulsji tłuszczowej i występuje u nich
wzrost stężenia trójglicerydów.
wzrost stężenia trójglicerydów.
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
POZAJELITOWE TPN
POZAJELITOWE TPN
Wlewy dostępne są w workach o
Wlewy dostępne są w workach o
pojemności 2,5 – 3l i zawierają
pojemności 2,5 – 3l i zawierają
wszystkie substancje wymagane na
wszystkie substancje wymagane na
okres 24h.
okres 24h.
Konieczna jest regulacja szybkości
Konieczna jest regulacja szybkości
przetaczania. Powinny być stosowane
przetaczania. Powinny być stosowane
urządzenia liczące lub pompy
urządzenia liczące lub pompy
infuzyjne.
infuzyjne.
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
CAŁKOWITE ŻYWIENIE
POZAJELITOWE TPN
POZAJELITOWE TPN
PIELĘGNACJA CEWNIKA
PIELĘGNACJA CEWNIKA
Przestrzeganie zasad ścisłej aseptyki podczas
Przestrzeganie zasad ścisłej aseptyki podczas
wprowadzania cewnika i właściwa jego
wprowadzania cewnika i właściwa jego
pielęgnacja pozwalają na uniknięcie większości
pielęgnacja pozwalają na uniknięcie większości
powikłań infekcyjnych.
powikłań infekcyjnych.
Jeśli w miejscu wprowadzenia cewnika znajduje
Jeśli w miejscu wprowadzenia cewnika znajduje
się opatrunek, to należy go zmieniać
się opatrunek, to należy go zmieniać
przynajmniej 3 razy tygodniowo.
przynajmniej 3 razy tygodniowo.
Opatrunek z przeźroczystego materiału można
Opatrunek z przeźroczystego materiału można
bezpiecznie utrzymywać na miejscu przez 3 dni.
bezpiecznie utrzymywać na miejscu przez 3 dni.
Przez ten cewnik nie wolno pobierać krwi, ani jej
Przez ten cewnik nie wolno pobierać krwi, ani jej
przetaczać, nie podaje się leków.
przetaczać, nie podaje się leków.
Obecnie dostępne są cewniki o podwójnym lub
Obecnie dostępne są cewniki o podwójnym lub
potrójnym świetle, wówczas 1 kanał służy do
potrójnym świetle, wówczas 1 kanał służy do
przetaczania roztworów odżywczych, a pozostałe
przetaczania roztworów odżywczych, a pozostałe
do pobierania krwi lub podawania leków.
do pobierania krwi lub podawania leków.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
KONTROLA CHORYCH ŻYWIONYCH
KONTROLA CHORYCH ŻYWIONYCH
PARENTERALNIE
PARENTERALNIE
Stan ogólny.
Stan ogólny.
Dobowa zbiórka moczu.
Dobowa zbiórka moczu.
Codzienne ważenie chorych.
Codzienne ważenie chorych.
Codziennie poziom glukozy, mocznika,
Codziennie poziom glukozy, mocznika,
elektrolitów we krwi, co 6h test na
elektrolitów we krwi, co 6h test na
glukozę w moczu.
glukozę w moczu.
2 razy w tygodniu morfologia krwi,
2 razy w tygodniu morfologia krwi,
poziom wapnia i fosforu.
poziom wapnia i fosforu.
Posiew krwi jeśli gorączkuje.
Posiew krwi jeśli gorączkuje.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
POWIKŁANIA ŻYWIENIA
POWIKŁANIA ŻYWIENIA
POZAJELITOWEGO
POZAJELITOWEGO
Uszkodzenie mechaniczne cewnikiem
Uszkodzenie mechaniczne cewnikiem
żył, opłucnej i sąsiednich narządów.
żył, opłucnej i sąsiednich narządów.
Zakrzepica wokół cewnika.
Zakrzepica wokół cewnika.
Zakażenie cewnika i posocznica.
Zakażenie cewnika i posocznica.
Zaburzenia meaboliczne:
Zaburzenia meaboliczne:
hiperglikemia, hiperwitaminoza,
hiperglikemia, hiperwitaminoza,
zaburzenia elektrolitowe,
zaburzenia elektrolitowe,
niewydolność wątroby, nerek i
niewydolność wątroby, nerek i
krążenia.
krążenia.
ŻYWIENIE
ŻYWIENIE
PARENTERALNE
PARENTERALNE
ZAKRZEPICA
ZAKRZEPICA
Zazwyczaj pojawia się ostro.
Zazwyczaj pojawia się ostro.
U chorego pojawia się sinica i obrzęk
U chorego pojawia się sinica i obrzęk
tkanek głowy, obu kończyn górnych i
tkanek głowy, obu kończyn górnych i
górnej części klatki piersiowej.
górnej części klatki piersiowej.
Leczenie polega na usunięciu cewnika
Leczenie polega na usunięciu cewnika
i podaniu preparatów
i podaniu preparatów
przeciwkrzepliwych, chyba, że istnieją
przeciwkrzepliwych, chyba, że istnieją
przeciwskazania do ich stosowania.
przeciwskazania do ich stosowania.
ZALETY ŻYWIENIA
ZALETY ŻYWIENIA
DOJELITOWEGO WOBEC
DOJELITOWEGO WOBEC
ŻYWIENIA DOŻYLNEGO
ŻYWIENIA DOŻYLNEGO
Żywienie dojelitowe podtrzymuje czynność i
Żywienie dojelitowe podtrzymuje czynność i
strukturę jelita, nabłonek jelitowy nie używany
strukturę jelita, nabłonek jelitowy nie używany
przez 7-10 dni zaczyna zanikać i traci
przez 7-10 dni zaczyna zanikać i traci
właściwości bariery ochronnej.
właściwości bariery ochronnej.
Zanik kosmków i przerwanie bariery śluzówkowej
Zanik kosmków i przerwanie bariery śluzówkowej
powoduje przechodzenie bakterii i toksyn
powoduje przechodzenie bakterii i toksyn
prawidłowo znajdujących się w świetle jelita do
prawidłowo znajdujących się w świetle jelita do
krwioobiegu. Jest to tzw. Zjawisko translokacji.
krwioobiegu. Jest to tzw. Zjawisko translokacji.
Zjawisko translokacji może być przyczyną
Zjawisko translokacji może być przyczyną
posocznicy lub prowadzić do układowej
posocznicy lub prowadzić do układowej
odpowiedzi zapalnej.
odpowiedzi zapalnej.
Zanikowa śluzówka nie jest zdolna do trawienia
Zanikowa śluzówka nie jest zdolna do trawienia
pokarmów
pokarmów
w momencie rozpoczęcia normalnego
w momencie rozpoczęcia normalnego
odżywiania.
odżywiania.
Zaburzenia jakościowe i ilościowe flory
Zaburzenia jakościowe i ilościowe flory
bakteryjnej mogą spowodować np.
bakteryjnej mogą spowodować np.
rzekomobłoniaste zapalenie jelit.
rzekomobłoniaste zapalenie jelit.
Żywienie dojelitowe jest tańsze, ale trudniejsze
Żywienie dojelitowe jest tańsze, ale trudniejsze
do prowadzenia.
do prowadzenia.
ZALETY ŻYWIENIA
ZALETY ŻYWIENIA
DOJELITOWEGO WOBEC
DOJELITOWEGO WOBEC
ŻYWIENIA DOŻYLNEGO
ŻYWIENIA DOŻYLNEGO
W przeprowadzonych ostatnio
W przeprowadzonych ostatnio
wieloośrodkowych badaniach u chorych
wieloośrodkowych badaniach u chorych
z obrażeniami wielonarządowymi
z obrażeniami wielonarządowymi
wykazano, że częstość zakażeń i
wykazano, że częstość zakażeń i
śmiertelność były niższe w grupie
śmiertelność były niższe w grupie
chorych żywionych dojelitowo, niż u
chorych żywionych dojelitowo, niż u
żywionych pozajelitowo.
żywionych pozajelitowo.
Dlatego podstawowa zasada brzmi:
Dlatego podstawowa zasada brzmi:
„
„
WYKORZYSTAJ JELITO JEŚLI JEST
WYKORZYSTAJ JELITO JEŚLI JEST
DOSTĘPNE”
DOSTĘPNE”
NOWOŚCI W ŻYWIENIU
NOWOŚCI W ŻYWIENIU
PACJENTÓW
PACJENTÓW
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
Aktualnie badane jest znaczenie
Aktualnie badane jest znaczenie
stosowania anabolicznych hormonów
stosowania anabolicznych hormonów
steroidowych jako sposobu
steroidowych jako sposobu
wspomagającego program żywienia.
wspomagającego program żywienia.
ŻYWIENIE CHORCH
ŻYWIENIE CHORCH
NIEPRZYTOMNYCH
NIEPRZYTOMNYCH
Najczęściej odżywiani drogą
Najczęściej odżywiani drogą
pozajelitową.
pozajelitową.
Alternatywna droga żywieniowa tych
Alternatywna droga żywieniowa tych
chorych to mikrojejunostomia.
chorych to mikrojejunostomia.
ŻYWIENIE CHORYCH
ŻYWIENIE CHORYCH
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA CHOREGO
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA CHOREGO
powinno odciążać czynność
powinno odciążać czynność
uszkodzonego narządu oraz
uszkodzonego narządu oraz
zabezpieczyć organizm jakościowo i
zabezpieczyć organizm jakościowo i
ilościowo
ilościowo
w niezbędne składniki pokarmowe.
w niezbędne składniki pokarmowe.
ŻYWIENIE PO OPERACJACH PRZEŁYKU
ŻYWIENIE PO OPERACJACH PRZEŁYKU
Konieczne jest długotrwałe żywienie
Konieczne jest długotrwałe żywienie
parenteralne lub dieta płynna przez
parenteralne lub dieta płynna przez
zgłębnik, najpierw dieta płynna, potem
zgłębnik, najpierw dieta płynna, potem
półpłynna, stopniowo potrawy stałe, ale
półpłynna, stopniowo potrawy stałe, ale
mechanicznie rozdrobnione, przetarte.
mechanicznie rozdrobnione, przetarte.
ŻYWIENIE CHORYCH
ŻYWIENIE CHORYCH
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
ŻYWIENIE PO OPERACJACH
ŻYWIENIE PO OPERACJACH
ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
Najpierw żywienie parenteralne.
Najpierw żywienie parenteralne.
Potem płynna, następnie półpłynna
Potem płynna, następnie półpłynna
dieta.
dieta.
5-6 posiłków, małe objętości,
5-6 posiłków, małe objętości,
mechanicznie rozdrobnione.
mechanicznie rozdrobnione.
Unikanie płynów gazowanych.
Unikanie płynów gazowanych.
ŻYWIENIE CHORYCH
ŻYWIENIE CHORYCH
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
ŻYWIENIE PO OPERACJACH JELITA
ŻYWIENIE PO OPERACJACH JELITA
CIENKIEGO
CIENKIEGO
Rozległe wycięcie jelita cienkiego
Rozległe wycięcie jelita cienkiego
(powyżej połowy długości) prowadzi do
(powyżej połowy długości) prowadzi do
zaburzeń metabolicznych, do ostrego
zaburzeń metabolicznych, do ostrego
zespołu upośledzonego wchłaniania.
zespołu upośledzonego wchłaniania.
Najpierw żywienie parenteralne, potem
Najpierw żywienie parenteralne, potem
doustne.
doustne.
Dieta bez włókien resztkowych, bez
Dieta bez włókien resztkowych, bez
surowych warzyw i owoców.
surowych warzyw i owoców.
Przy celiaki eliminacja z pożywienia
Przy celiaki eliminacja z pożywienia
glutenu.
glutenu.
W alergiach pokarmowych wyklucza się
W alergiach pokarmowych wyklucza się
alergeny np. mleko, jaja, ryby, cytrusy.
alergeny np. mleko, jaja, ryby, cytrusy.
ŻYWIENIE CHORYCH
ŻYWIENIE CHORYCH
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
ŻYWIENIE CHORYCH PO CZĘŚCIOWYM
ŻYWIENIE CHORYCH PO CZĘŚCIOWYM
WYCIĘCIU OKRĘŻNICY
WYCIĘCIU OKRĘŻNICY
2-3 dni po operacji leczenie
2-3 dni po operacji leczenie
parenteralne.
parenteralne.
Potem dieta płynna, stopniowo w
Potem dieta płynna, stopniowo w
ciągu 3 dni przechodzi się na dietę
ciągu 3 dni przechodzi się na dietę
półpłynną ( kleiki ), wreszcie dieta o
półpłynną ( kleiki ), wreszcie dieta o
stałej konsystencji, ale o ograniczonej
stałej konsystencji, ale o ograniczonej
zawartości substancji resztkowych,
zawartości substancji resztkowych,
ogranicza się surowe warzywa i
ogranicza się surowe warzywa i
owoce.
owoce.
Jeśli chory w ciągu miesiąca
Jeśli chory w ciągu miesiąca
wypróżnia się prawidłowo
wypróżnia się prawidłowo
przechodzimy na dietę zwykłą.
przechodzimy na dietę zwykłą.
ŻYWIENIE CHORYCH
ŻYWIENIE CHORYCH
CHIRURGICZNYCH
CHIRURGICZNYCH
ŻYWIENIE PO CAŁKOWITYM
ŻYWIENIE PO CAŁKOWITYM
WYCIĘCIU JELITA GRUBEGO
WYCIĘCIU JELITA GRUBEGO
Przeciwwskazane pokarmy to:
Przeciwwskazane pokarmy to:
bogatobłonnikowe,
bogatobłonnikowe,
przyprawy,
przyprawy,
alkohol.
alkohol.