Formułowanie diagnozy w paradygmacie

systemowym

1.Terapia komunikacyjna



Każde zachowanie jest komunikatem (np.

milczenie, wycofanie). Nie można nie

komunikować się, tak jak nie można się

nie zachowywać.



Symptomy choroby są komunikatem.

Komunikat ten jest przekazywany

niewerbalnie, jest nieintencjonalną,

niekontrolowaną świadomie informacją

dla innych osób.

Poziomy komunikatu



W każdej komunikacji jest definiowana relacja

uczestników



2 poziomy komunikatu:

a) CO? treściowy (informacja wyrażana werbalnie i wprost)
b) JAK? relacyjny (metawiadomość, komunikat o

komunikacie), forma instrukcji - zawiera sygnały o tym,

jak treść powinna być odczytana, 1) stosunek do

komunikatu, 2) do siebie i 3) partnera interakcji, zwykle

niewerbalny, np. "ja tylko żartuję"

METAKOMUNIKAT- część przekazu opisująca relację między

osobami , definiuje tę relację, w tym też zawarta jest

definicja siebie osoby mówiącej (poza treścią, informacją

zawartą w przekazie), informacja o informacji

Sprzeczne komunikaty

1. 2 informacje sprzeczne na tym samym poziomie
a) werbalnym: chodź do mnie/zejdź mi z oczu
b) niewerbalnym: odpycha/przytula
2. sprzeczność treść/metakomunikat
Jest mi zimno (treść)/zdejmuje płaszcz
3. sprzeczność w metakomunikatach
przytul się (treść), chcę cie pocałować

(Metakomunikat werbalny) / fizyczne odsunięcie

(Metakomunikat niewerbalny)

Podwójne wiązanie - double

bind



Paradoksalne nakazy, które uniemozliwiają podjęcie

decyzji o własnym zachowaniu, a stwarzają pozorną

możliwość wyboru. Jednak jakkolwiek pacjent nie

postąpi, spotka się z negatywną reakcją.



Warunki (wg Batesona i in.)

- dwie lub więcej osób, z których jedna "przeznaczona na

ofiarę"

- powtarzająca się sekwencja wydarzeń/komunikatów
- I-szy komunikat to nakaz: nie rób czegoś, bo cię ukarzę,

jeśli nie zrobisz czegoś to cię ukarzę,

-II-gi komunikat sprzeczny z pierwszym: nie traktuj tego

jako kary, nie wolno ci kwestinować mojej miłości

-brak możliwości ucieczki (wyjścia z pola)
-gdy osoba już się nauczyła postrzegać świat przez

wzorzec DB, to nie muszą wystąpić wszystkie

elelmenty

Relacyjny aspekt komunikatu

Rodzaje odpowiedzi na metakomunikat:
a) potwierdzenie (w komunikacji

konstruktywnej, brak zakłóceń w relacji,

sprzyja rozwojowi nadawcy potwierdzenie jego

wyrazonego ja)

b) odrzucenie i dyskwalifikacja, brak

potwierdzenia cudzej autoprezentacji

Dziecko podaje mamie kwiatek, ona "umyj ręce"
W zaburzeniu relacyjny aspekt dominuje nad

treściowym, jest zgoda na poziomie

treściowym, ale nie relacyjnym.

Kontekst i metakontekst



Kontekst - ramy obrazu- definiuje znaczenie każdego

komunikatu, wyznacza reguły komunikowania się (np.

Porównanie zachowania tych samych osób w różnych

sytuacjach)



Metakontekst- kontekst kontekstu (sprawdzanie rozumienia

kontekstu)



Pytania o kontekst: Kto skierował pacjenta? Czego ten

ktoś oczekiwał? Co zdecydował o przyjściu teraz? Jak

dotychczas poszukiwałeś pomocy? Z jakim skutkiem? Z kim

rozmawiałeś na temat problemu?Jak ten problem

spostrzegają inne osoby?Kto zdefiniował że ta sprawa jest

problemem? Gdyby się udało rozwiązać problem, to kto by

się ucieszył, a kto zmartwił? Kto z rodziny najchętniej

przyszedł? Kto w ogóle nie chciał?

Modele interakcji (Bateson)

Zachowania w interakcjach są



a) symetryczne- związek oparty na równości,

minimalizacja różnic, wzajemne naśladowanie, w tym

samym czasie te same reakcje np. pary rywalizujące ze

sobą, silnie skonfliktowane, współzawodnictwo, walka,

każdy chce być o włos lepszy od drugiego (gra w tenisa)



b) komplementarne – maksymalizacja różnic,

uzupełniając się tworzą całość, zachowanie osoby A

wywołuje odwrotne zachowanie u osoby B,

podporządkowanie i dominacja np. matka-dziecko,

lekarz-pacjent, nauczyciel-uczeń, sadysta-masochista,

patolgia gdy rodzina nie wyobraża sobie innej interakcji.

Terapeuta musi widzieć słabe strony osoby silniejszej i

silne słabszej



Patologia wtedy, gdy sztywność zachowań i ich eskalacja

Funkcja objawów



Objawy psychiczne/fizyczne pełnią funkjcę

komunikatu, są ważnym komunikatem do

rozszyfrowania. Aspekt relacyjny wiadomości

dominuje nad treściowym (nie co komunikują,

ale jak to robią).



Służą utrzymaniu status quo,

homeostatycznej równowagi, hamują rozwój

rodziny



Zmiany zagrażające stabilności rodziny

nazywane są "chorobą"



Co pozytywnego z objawu wynika dla każdego

z członków rodziny?

cyrkularność



Pętle cyrkularne zamiast przyczyny i skutku



Skłonność do dostrzegania tylko pewnych

zdarzeń w ich nieprzerwanej sekwencji



Niedostrzeganie sprzężenia dodatniego i

ujemnego, tego że każde zdarzenie jest

bodźcem dla następnego i wzmocnieniem

dla poprzedniego



np. Małżonkowie nie widzą wzajemnego

wpływu na siebie (myślą, że tylko reagują a

nie wywołują, prowokują)



Samospełniające się proroctwo

2. Terapia strukturalna

(Minuchin)



Rodzina ma 2 cele: zaspakajanie indywidualnych potrzeb

członków rodziny i realizowaniw ważnych zadań społecznych



2 właściwości rodziny:

-utrzymywanie stałej struktury (wytworzenie rodzinnej

tożsamości)

-zmienianie jej odpowiednio do wymagań wewnętrznych (np.

zw z cyklem życia rodziny) i zewnętrznych (np. utrata pracy)



Organizacja i struktura rodziny określa zachowania i procesy

intrapsychiczne członków systemu



Równowaga: ja własne - ja rodzinne określa jak przebiegają

procesy separacji i indywiduacji



Budowanie tożsamości – poczucie odrębności i

przynależności (do różnych grup rodzinnych i podsystemów)

Struktura rodziny - wzorce transakcji

komunikacyjnych



Wzorce transakcyjne, układ reguł rodzinnych, trwałe schematy

jak, kiedy i do kogo należy się odnosić, regulują zachowania

członków rodziny (całe sekwencje interakcji: kto do kogo będzie

się zwracał, kto zacznie lub skończy interakcję)



Są podtrzymywane przez 2 systemy:



1. zasady rządzące organizacją rodziny: hierarchia ze względu

na autorytet, uzupełnianie się (np. ojciec wyżej w hierarchii niż

dziecko)



2.przepisy dotyczące postępowania w rodzinie

chcarakterystyczne tylko dla danej rodziny, wzajemne

oczekiwania (często przekazywana z pokolenia na pokolenie bez

zastanowienia czy ten przpis jest sensowny)



Ich zmiana jest wywoływana przez zdarzenia zakłócające

homeostazę wewnątrzrodzinną, w zdrowej rodzinie przebiega

szybciej i bez desktrukcyjnych konsekwencji, zaburzona

uporczywie podtrzymuje stare, wypróbowane wzorce transakcji

komunikacyjnych

Podsystemy



Tworzone ze względu na generację, płeć,

zadania, zainteresowania, obowiązki



Każdy członek rodziny może być w

różnych podsystemach i pełnić różne role



Każdy podsystem ma inne zadania do

zrealizowania, by mógł rozwinąć swoje

działania, osoby z innego podsystemu

mają nie ingerować

Zaburzone granice



Pomiędzy subsystemami – reguły określające kto, jak

do jakigo podsystemu należy, umożliwiają członkom

podsystemu spełnianie funkcji bez zakłóceń, mają być

jasne, wyraziste, ale też przepuszczalne



- sztywne- utrudniają komunikację, rodzina słabo

zintegrowana, brak poczucia przynależności, wsparcia,

lojalności, utrudnione porozumiewanie się, wzajemne

rozumienie i troska, brak przepływu informacji -

rodziny niezaangażowane, niezwiązane,



- zatarte – mały stopień zróżnicowania i mały dystans

pomiędzy członkami systemu, silne poczucie

przynależności, urtudnianie samodzielności,

odręnbości, autonomii, zamieszanie dotyczące funkcji,

ról, pozycji – odpowiedzialności - rodziny splątane

Rozumienie symptomu



Symptom- przejaw dysfunkcjonalności systemu, skutek

zaburzeń w strukturze rodziny. Indywidualna patologia -

znak, że rodzina nie potrafi radzić sobie ze zmianami i

wymaganiami, jest sztywna



Obdarzanie 1 z członków systemu etykietą "pacjent" –

metoda utrzymywania sztywnej, nieadekwatnej struktury

rodziny (niezmienne wzorce transakcji komunikacyjnych i

brak/sztywność granic:

- zbyt sztywne granice podsystemów lub ich brak, rozmycie
-zaburzenie w pełnieniu ról w rodzinie, niejasność ról.
Najczęściej: triangulacja, zatarcie granic

międzypokoleniowych, tendencje dośrodkowe powodujące

nadmierną spójność w rodzinie, tendencja do delegowania

dzieci do realizacji zadań niezrealizowanych przez

rodziców, podejmowanie ról przez osoby

niepredysponowane do nich – dziecko do roli rodzca

3. Strategie rodzinne

Cechy rodzin dysfunkcjonalnych



Triady i hierarchia w rodzinie

Zaburzenia w hierarchii rodzinnej



Podwójna niespójna hierarchia - (objawy 1 partnera

równoważą władzę drugiego)



Walka rodziców o przejęcie władzy i odpowiedzialności-

(decyzje podejmowanie przez jednego z małżonków

drugi podważa) (kto bardziej chory)



Rodzice przekazują odpowiedzialność (Oddanie władzy

dzieciom lub innym osobom np. dziadkom)



Istnienie koalicji międzypokoleniowej

Trójkąty (triady)



Zmiejszenie napięcia między dwoma osobami przez

wprowadznie trzeciej



Perwersyjny trójkąt (Haley) cechy:



Jedna z osób z trójkąta jest z innej generacji niż dwie

pozostałe



Koalicje w trójkącie tworzą dwie osoby różnych

generacji przeciwko trzeciej



Istnienie tej koalicji jest negowane



W patologicznej rodzinie zwykle więcej niż jeden trójkąt,

adaptacyjny - bo odpowiedź na złe relacje w diadzie

małżeńskiej

Znaczenie objawu



- sposób porozumiewania się członków rodziny,

rozwiązanie problemu w sytuacji nie do zniesienia,

objaw jest tylko fragmentem sekwencji zachowań,

każdy członek rodziny ma swój udział w danej

sekwencji (cyrkularność), podtrzymują homeostazę

rodzinną



Zachowanie patologiczne jest częścią łańcucha

interakcji, członkowie systemu uczestniczą w grze by

zaspokoić swoje potrzeby i realizować cele, każdy

musi rozwinąć strategię, by wygrać lub by przegrana

była jak najmniejsza, czasem objawy są rozwinięciem

strategii, która ma doprowadzić do wygrania (żona -

psychosomatyka, mąż - depresja)

4.RODZINNA LOJALNOŚĆ –

KONTEKSTUALNA TERAPIA RODZIN

Boszormenyi-Nagy

"Walka niezliczonych poprzednich pokoleń przetrwała w

strukturze rodziny nuklearnej"



Zdarzenia z przeszłości rzutują na to, co się dzieje w

rodzinie poprzez "niewidzialne lojalności"



Jednostka funkcjonuje w sieci mniej lub bardziej

widocznych więzów lojalnościowych sięgających z

pokolenia na pokolenie czyli realizuje oczekiwania danej

grupy



Niepowodzenie w wypełnianiu norm lojalnościowych

powoduje poczucie winy. Poczucie winy podtrzymuje

więc homeostazę rodzinną



Lojalność dzieci wobec rodziców – podstawowa siła w

dynamice rodziny, rodzinna lojalność wzmacniana przez

wdzięczność i poczucie winy

RODZINNA LOJALNOŚĆ II

"Podzielona lojalność" – takie oczekiwania rodziców wc dziecka,

że może ono pozostać lojalne tylko względem jednego z nich

kosztem lojalności wobec drugiego. Objawy dziecka często

są sposobem zbliżenia do siebie rodziców.



"dziedzictwo (wzorców zachowań)" – system oczekiwań

przenoszonych z pokolenia na pokolenie – spłacanie długu

dziedzictwa (np. powtórzenie nierealistycznych wymagań

rodziców wobec własnych dzieci), często niemożność

ucieczki od losu czy przeznaczenia.



np. dylemat dorosłego dziecka źle traktowanego przez ojca:

Jak traktować dobrze swoje dziecko i jednocześnie być

lojalnym wobec własnego ojca

RODZINNA LOJALNOŚĆ III

międzypokoleniowe rozlicznie lojalności



Etyka relacyjna- poszukiwanie sprawiedliwości w

relacji



Rodzina funkcjonuje w oparciu o "książkę

rachunkową" (rejestr) przekazywaną z pokolenia

na pokolenie. Zapisane są zasługi i długi

poszczególnych członków rodziny, to co zostało

włożone i wyjęte z systemu



Ktoś udzielający kredytu i dłużnik (wyrównuje dług

porzez spełnianie oczekiwań i przekazanie ich

swoim dzieciom)



Łańcuch opóźnionych spłat – dług musi być

spłacony nawet kilka pokoleń później, niekoniecznie

przez dłużnika (wtedy czesto pojawia się objaw).



Objaw np. ofiara dla rodziny,

5. Systemy rodzinne Bowena –

emocje w systemie rodzinnym



Zróżnicowanie ja: wymiar:

- Fuzja, uzależnienie od innych, kierują się

odruchami emocjonalnymi

- "trwałe ja" (zróżnicowane ja) "pseudo ja" - "brak-

ja"



Niezróżnicowane ego rodzinne - emocjonalna

jedność o różnym stopniu intensywności

(największe nasilenie - bycie jednością w taki

sposób, że członkowie rodzny znają swoje myśli,

uczucia, fantazje, sny- np. relacja symbiotyczna,

psychoza we dwoje)

Równowaga sił



Zasada równowagi sił życiowych – w stronę

odrębności i w stronę fuzji



W systemie rodzinnym (np. zbyt duże

poczucie wspólnoty wywołuje tendencję w

kierunku autonomii)



w jednostce (procesy racjonalne i

emocjonalne, ważne jest ich różnicowanie, w

silnym lęku ich fuzja, niski poziom

dyferencjacji podstawowej)



Fuzja procesów intelektualnych i racjonalnych

w jednostce sprzyja fuzji w związku

System emocjonalny rodziny

nuklearnej

Mechanizmy podtrzymujące stabilność:



Konflikt małżeński – rozwiązje dylemat

bliskość -strach



Dystans emocjonalny – kompromis przy

zbyt dużej bliskości, czasem bliskość

zaspakajana poza rodziną



Dysfunkcja fizyczna albo psychiczna –

alternatywa dla konflitu – trwanie choraby

zamiejsza lęk



Triangulacja jednego lub więcej dzieci

Proces projekcji rodzinnej - przeniesienie

niezróżnicowanego ja rodziców na dzieci, gdy rodzice są

nadmiernie uwikłani w dziecko, im mniej zróżnicowania tym

większa tendencja do projekcji (dziecko zachowuje się tak,

by potwierdzić pierwotną "diagnozę' matki)

Emocjonalne odcięcie się – sposób radzenia sobie z fuzją,

pomaga szukać swobody, zwłaszacza dzieciom w trójkącie,

mechanizm, który jednocześnie wskazuje problem,

rozwiązuje go i tworzy. Im większa fuzja, tym większe

prawdopodobieństow emocjonalnego odcięcia się, tym

większa podatność na następną fuzję.

Proces transmisji wielopokoleniowej – przepływ procesów

emocjonalnych z pokolenia na pokolenie, zwłaszcza niskiej

dyferencjacji, która sprzyja projekcji lęku na dziecko.

"schizofrenia jest produktem co najmniej trzech pokoleń"

(Bowen).

Pozycja rodzeństwa – determinuje funkcjonowanie dziecka

w rodzinie pchodzenia oraz założonej przez siebie

Rozumienie objawu



Objaw -przejaw ostrego/przewlekłego

zaburzenia sił emocjonalnych w relacjach

rodzinnych osoby, czasem nasilone

mechanizmy adaptacyjne w czasie stresu

nazywane są objawem np. alkoholizm)