Pokwitanie,

Adolescencja,

Dorastanie

• Dorastanie jest okresem w życiu

człowieka, w którym przeobraża się
on z dziecka w osobę dorosłą.

• Uzyskuje on w tym okresie zdolność

do dawania nowego życia oraz
zdolność do samodzielnego
kształtowania życia własnego

• Proces dorastania jest niezwykle

skomplikowany, obejmuje wiele dziedzin
naszej osobowości.

• I tak do najistotniejszych dziedzin należy:
• Dojrzewanie fizjologiczne( biologiczne),

dorastanie społeczne, dorastanie
kulturowe, dojrzewanie –dorastanie
umysłowe, dojrzewanie emocjonalne.

• Proces dorastania zaczyna się okresem

pokwitania.

• Pokwitanie – początek dojrzewania

seksualnego zaczynający się po

ukończeniu 10 roku życia. Po nim pojawia

się okres zwany adolescencją jest to

okres, który zaczyna się pokwitaniem i

trwa aż do osiągnięcia dorosłości.

• Proces dorastania kończy się w

momencie osiągnięcia dorosłości.

• Niektórzy badacze są zwolennikami

dzielenia jeszcze adolescencji na fazy do

nich należy E. Harlock, która proponuje

następujący podział:

• Preadolescencja 10-11 lat (dz.) 11-13

lat (ch.)

• Wczesna adolescencja 12-16 lat (dz.)

14-17 lat (ch.)

• Późna adolescencja 17-20-21 lat(dz.)
• 18-21lat(ch.)

• Niektórzy badacze są

zdecydowanymi przeciwnikami
wydzielania faz i podokresów
rozwojowych z uwagi brak wyraźnych
granic między fazami i okresami

Charakterystyczne zmiany

następujące w okresie

adolescencji.

• Skok pokwitaniowy- wzmożone

tempo przyrostu długości ciała i jego
ciężaru w ciągu stosunkowo
krótkiego czasu(2-3lata).

• Skok pokwitaniowy dotyczy także

innych wymiarów ciała, takich jak
długość kończyn, obwodu głowy,
szerokości miednicy u dziewcząt i
pasa barkowego u chłopców, a także
zmieniają się proporcje twarzy ,
następuje zwiększenie jej dolnej
części, zmiana proporcji nosa.

• Skok pokwitaniowy występuje

zarówno u dziewcząt i u chłopców
jednak u chłopców zaczyna się on 2
lata później i trwa dłużej niż u
dziewcząt.

• Szybkie tempo rozwoju powoduje

przejściowe dysproporcje w
sylwetkach np. zbyt długie kończyny,
co niekorzystnie odbija się na
ruchach i ogólnej zręczności.

Inne zmiany rozwojowe

w adolescencji

• -Zwiększona działalność gruczołów

wydzielniczych skóry( łojowych i
potowych), co skutkuje łojotokiem
skory, poceniem się
,przetłuszczaniem się włosów
(przemysł kosmetyczny, reklamy).

• -Układ kostny rozwija się szybciej niż

układ mięśniowy, co może
powodować bóle mięśniowe i zaburza
koordynację ruchową.

• -Wzrost ciężaru i objętości serca (12-16lat),

musi on podołać rozprowadzeniu krwi do

szybko zwiększającej się powierzchni i

masy ciała. Następuje pogłębienie i

zwolnienie częstotliwości skurczów, co

wpływa na zwiększenie ciśnienia w

naczyniach krwionośnych. Naczynia

krwionośne wykazują wielką wrażliwość,

co można zaobserwować w zmianach

ukrwienia skóry pod wpływem bodźców

psychicznych- nagłe czerwienienie się i

blednięcie.

• -Zwiększanie się rozmiaru komórek

mózgowych, różnicowanie się ich
funkcji, następuje także wzrost
rozgałęzień końcowych dendrytów i
neurytów, powstaje coraz więcej
włókien nerwowych, zwiększa się też
ich specjalizacja.

• Zmiany te objawiają się nadmierną

wrażliwością i pobudliwością układu
nerwowego, zachwiana zostaje równowaga
między procesami przewodzenia i
hamowania- funkcje hamowania ulegają
wyraźnemu obniżeniu, czyli obserwujemy
u tych młodych ludzi nerwowość,
drażliwość, brak opanowania, przeczulenie
i rozdrażnienie.

• - wzmożone wydzielanie gruczołów

dokrewnych, takich jak przysadka
mózgowa, szyszynka, tarczyca,
grasica, trzustka, nadnercza i jajniki,
jądra, stanowi fizjologiczne podłoże
przemian wieku adolescencji.

• - wzmożone wydzielanie gruczołów

dokrewnych, takich jak przysadka
mózgowa, szyszynka, tarczyca, grasica,
trzustka, nadnercza i jajniki, jądra, stanowi
fizjologiczne podłoże przemian wieku
adolescencji.

• Gruczoły te wydzielają hormony, które

wywierają wpływ na rozwój
poszczególnych tkanek w organizmie.

• -dojrzewanie płciowe- najistotniejszą

rolę w dojrzewaniu płciowym
odgrywają przysadka mózgowa,
tarczyca, nadnercza i gruczoły
płciowe- gonady.

• Hormony przysadki mózgowej

nazywane są hormonami
pierwszorzędnymi hormony
wydzielane przez wszystkie inne
gruczoły nazywamy hormonami
drugorzędnymi.

• Przysadka mózgowa wydziela siedem

dobrze poznanych hormonów:
hormon wzrostu, hormon
tyreotropowy, hormon
kortykotropowy, hormon dojrzewania
pęcherzyków, hormon luteinizujący,
prolaktynę i hormon melanotropowy.

• Hormony przysadki mózgowej

działają pobudzająco na czynności
tarczycy i kory nadnerczy, oraz
przyczyniają się do rozwoju
gruczołów płciowych – jąder i
jajników

• Jądra i jajniki stanowią tzw.

pierwszorzędne cechy płciowe
( owulacja, produkcja spermy).

• Hormony kory nadnerczy wpływają

na rozwój drugorzędnych cech
płciowych, tzn. różnic anatomicznych
w budowie męskich i żeńskich
narządów płciowych.

• Hormony wytwarzane przez narządy

płciowe są odpowiedzialne za różnice
w budowie ciała kobiety i mężczyzny.
Różnice w budowie ciała są
trzeciorzędnymi cechami
płciowymi.

• cechy trzeciorzędne - zaliczamy tu

wszystkie pozostałe zjawiska, które różnią

sylwetkę, wygląd, ruchy, a nawet psychikę

mężczyzny i kobiety: np. różnica w

budowie - u chłopca muskularna, szerokie

barki, wąskie biodra, u dziewczyny tkanka

tłuszczowa a więc szerokie biodra i wąskie

ramiona; owłosienie, zarost twarzy u

chłopców, rozrost chrząstki krtaniowej u

chłopców, wydłużenie strun głosowych

(tzw. mutacja); różne usposobienie u

chłopca i dziewczyny.

• Hormony wytwarzane przez gruczoły

płciowe są nie tylko odpowiedzialne
za trzeciorzędowe cechy płciowe, są
one odpowiedzialne za wzrost
organizmu ponieważ powodują
kostnienie ośrodków chrzęstnych,
które znajdują się w kościach długich.

• Badania ujawniły ścisłą zależność

między rozwojem płciowym a
kostnym.

• Udowodniono, że kiedy organy

płciowe osiągną dojrzałość
zakończony zostaje wzrost ciała.

• Badania nad rozwojem kośćca dostarczyły

norm pozwalających na różnicowanie

dojrzałości seksualnej w grupach tego

samego wieku.

• Najbardziej diagnostycznym badaniem

wieku kostnego( mówiliśmy o tym w

pierwszym semestrze) okazało się zdjęcie

rentgenowskie, a najbardziej dogodnym

obiektem badań okazała się ręka, a

szczególnie nadgarstek (kostnienie

nadgarstka- wzrost precyzji ruchu

ręki).

• I tak badania pokazują ,że w rozwoju

kości na (podstawie kości dłoni i
nadgarstka ręki)

• Dziewczynki w każdym wieku

wyprzedzają chłopców, w wieku 4 lat
jest to wyprzedzenie ok. jeden rok,
dziewczynki 15 letnie wyprzedzają
chłopców o ok. 2 lata.

• Gruczoły wydzielania wewnętrznego

działają na zasadzie samoregulacji w
ścisłym związku z układem
nerwowym.

• Jeśli nasz układ nerwowy otrzymał

informację z narządów wewnętrznych, że
jest niedobór hormonów drugorzędnych
( gruczoły inne niż przysadka), to ten
niedobór wpływa pobudzająco na
przysadkę mózgową, która zaczyna
wytwarzać hormony pierwszorzędne, które
wpływają na wydzielanie wszystkich
innych hormonów( aby zniwelować
niedobór)._

• Jeśli nasz układ nerwowy odbierze

informację o nadmiarze hormonów
drugorzędnych, to nadmiar ten
hamuje wydzielanie przysadki
mózgowej.

• Zaburzenia w funkcjonowania

gruczołów dokrewnych mogą
prowadzić do nieprawidłowego
rozwoju np. złe funkcjonowanie
przysadki mózgowej może prowadzić
do zaburzeń wzrostu- karłowatość
przysadkowa lub gigantyzm.

• Złe funkcjonowanie tarczycy:

nadczynność- objaw: nerwowość,
nadpobudliwość, wytrzeszcz oczu,
chudnięcie, a niedoczynność
tarczycy- ospałość, powolność, duży
przyrost masy ciała ( prenatalnie
uszkodzenie płodu- upośledzenie
umysłowe).

• Reasumując to co się dzieje w adolescencji

jeśli chodzi o rozwój ruchowy to mamy
młodą osobę o nieproporcjonalnej
sylwetce- dość wysoką, chudą, o zbyt
długich kończynach, poruszającą się w
niezgrabny sposób, mało zręcznie, z
zaburzoną harmonią ruchu, często
pryszczatą i z przetłuszczonymi włosami.

• ( tzw. brzydkie kaczątko)

• Bardzo istotna sprawą na, którą

chciałabym zwrócić uwagę na
charakter emocji jakich doświadcza
młoda osoba w okresie adolescencji.

• W tym okresie emocje charakteryzuje

niezwykła intensywność i żywość

przeżyć.

• Smutek jest przeżywany niezwykle

głęboko ma często charakter tragedii,

radość osiąga szczyty uniesienia.

• Łatwo następuje oscylacja między

nastrojami krańcowymi tzn. szybkie

przechodzenie od radości do smutku, od

entuzjazmu do zniechęcenia.

• Występuje chwiejność emocjonalna,

młoda osoba przejawia krańcowo
przeciwne skłonności i upodobania np.
Raz garnie się do ludzi innym razem
ucieka od nich chce być sama, raz jest
przesadnie pewny siebie i ten stan
przechodzi bardzo szybko w stan
załamania , niewiary we własne siły.

• Charakterystycznym zjawiskiem jest

również bezprzedmiotowość uczuć

tzn. uczucia radości i smutku nie

wiążą się z żadnym konkretnym

powodem, czyli młody człowiek sam

nie wie dlaczego w danej chwili jest

mu smutno lub radośnie, dlaczego w

jednej chwili wszystko go cieszy, a

zaraz potem drażni.

• Rodzaje uczuć( L.Cole)
• 1. stany obronne- strach, lęk,

niepokój , nieśmiałość, zakłopotanie

• 2. stany agresywne- gniew

(najczęstsza reakcja na frustrację),
zazdrość, nienawiść, wrogość

• 3. uczucia pozytywne- miłość,

wzruszenie, przyjemność, radość.

• Bardzo istotna dla osób pracujących z

młodzieżą jest wiedza o tendencji do
maskowania przez nich uczuć, poprzez
przybieranie póz np. wesołkowatość,
fanfaronada, nonszalancja itp., a także do
ukrywania, konspirowania swoich przeżyć.

• ( samobójstwa wśród młodzieży, czyny

gwałtowne- strzelanina).

• Bardzo istotnym spośród lęków jakie

przeżywa młoda osoba jest lęk i
obawa przed kontaktami
społecznymi, np. występowanie
przed całą klasą, nawiązywanie
kontaktów z płcią przeciwną itp. są to
leki natury społecznej.

• Dla nastolatka aprobata społeczna jest

rzeczą bardzo ważną ( aprobata grupy

rówieśniczej).

• Jeżeli spotyka się on z dezaprobatą,

wyśmiewaniem, upokorzeniem, wyjścia

szuka w agresji, ucieczce w najgorszym

razie w samobójstwie. Szczególnie drażliwą

dla nastolatka jest sprawa wyglądu

zewnętrznego (cera, włosy, figura), i

wiążąca się z nim sprawa zwrócenia na

siebie uwagi płci przeciwnej.

• Grupa rówieśnicza ustala normy

postępowania i oczekuje ich respektowania
od członków grupy, przyjmowanie norm
spotyka się z aprobatą grupy,
wyłamywanie się pociąga sankcje. Dla
dorastającej młodzieży akceptacja grupy
jest tak ważna, że postępować wbrew
własnym przekonaniom, gotowa jest
aby tylko znaleźć uznanie grupy.

• Adolescencja jest tym wiekiem, w

którym zmniejszają się związki z
rodziną( rodzice nic nie rozumieją,
stale coś krytykują, czasami są
nawet przeszkodą) najważniejsze
stają się związki z rówieśnikami i
akceptacja grupy rówieśniczej staje
się niezwykle ważna.

• W tym okresie mówi się o kryzysie autorytetu

rodziców. Pojawia się on jako rezultat wzrostu

krytycyzmu na tle rozwoju sprawności

umysłowych. Dzieci zauważają u rodziców cech

których dotychczas nie zauważały, analizują ich

postępowanie, motywy jakie nimi kierują,

oceniają rezultaty. Rodzice spadają z piedestału i

stają się w oczach dorastających dzieci zwykłymi

ludźmi pełnymi wad i uchybień, dlatego nieraz

tracą oni zaufanie do rodziców i przestają im się

zwierzać, szukają zaś powierników w grupie

rówieśniczej

• Młodzież zaczyna też mieć swoje

własne tajemnice i domaga się
uszanowania ich, ingerencje
dorodnych przyjmuje niechętnie

Rodzaje i funkcje związków( grup)

rówieśniczych ( Dunphy 1963)

• Paczka, małe intymne grupy złożone

najpierw z osób tej samej płci,
później obu płci, w tym samym
wieku, z podobnych środowisk w
paczce nawiązują się ścisłe związki
interpersonalne.

• Wokół paczki istnieją bardziej

bezosobowe, większe grupy
stanowiące Tłum. Tłum to grupa
łącząca ludzi o podobnych szerszych
zainteresowaniach społecznych np.
osoby zamierzające studiować i
osoby zaczynające pracę itp.

• Młodzi ludzie oprócz przynależności

do paczki i tłumu mają zazwyczaj
jednego (jedną)

• lub dwie (dwóch) bliskich przyjaciół.

• Przyjaźnie zakładają bardziej

intensywny i intymny związek niż w
przypadku paczki i stwarzają taką
sytuację psychologiczną, że młodzi
ludzie mogą być sobą, mogą wyrażać
najskrytsze uczucia, obawy itp.

• Brendt(1982) twierdzi, ze przyjaźnie

w okresie adolescencji mogą
poprawić poczucie własnej wartości,
ponadto umożliwiają doskonalenie
umiejętności społecznych i
zapewniają poczucie bezpieczeństwa.

Dwa poglądy na

adolescencję.

• Tradycyjny- zakłada, że jest to czas

zaburzenia równowagi i buntu.

Adolescencję charakteryzuje

występowanie zmian o szczególnym

nasileniu – fizycznych, emocjonalnych,

poznawczych, seksualnych, pojawia się

konieczność podejmowania pierwszych

decyzji, dostosowywanie się do grupy

rówieśniczej. Wszystkie te czynniki i

zmiany przyczyniają się do powstawania

rożnych zaburzeń.

• Okres adolescencji jest nazywany

OKRESEM BURZY I NAPORU.

• Psychoanaliza zwraca szczególną

uwagę na adolescencję poprzez
pryzmat seksualności- emocji i
dążeń. Dążenie do zaspokojenia
popędów seksualnych może
doprowadzić do zaburzenia
równowagi emocjonalnej.

Drugi pogląd

• Antropolog Margaret Mead (1939)

postawiła następujące pytanie: Czy
obraz adolescencji jako okresu
zaburzeń i niepokoju ukształtowany
w kulturze zachodniej znajduje
potwierdzenie w innych kulturach?

• Szukając odpowiedzi na to pytanie

przeprowadziła ona własne badania
na wyspach Samoa na Południowym
Pacyfiku.

• Na wyspach tych chłopcy i

dziewczęta wcześnie zapoznają się z
podstawowymi kwestiami życiowymi
takimi jak seks i śmierć.

• Seksualność jest traktowana w

sposób otwarty, jeszcze przed

adolescencją młodzi ludzie mogą się

swobodnie angażować w różne związki

seksualne. Ponieważ jest to akceptowane,

młodzi ludzie w dużo mniejszym stopniu

mają poczucie winy czy wstydu, w

mniejszym także stopniu przeżywają

uczucia lęku i zagubienia ( w mniejszym w

stosunku do rówieśników w kulturze

zachodniej.

• Życie i dorastanie na Samoa jest

łatwiejsze, dzieci wychowuje się bez
cech reżimu i dyscypliny, rywalizacja
i ambicje własne są prawie
niezauważalne. W rezultacie w
okresie adolescencji brak jest
wydarzeń mogących być źródłem
niepokoju czy napięć.

• W społeczeństwach zachodnich

młodzież w okresie adolescencji
realizuje różne wyzwania , ambicje,
potrzeby osiągnięć w konsekwencji
powodujących ciągły stres.

• Margaret Mead zwraca uwagę na

szeroki zakres wyzwań przed jakimi

staje młodzież zachodu, a także

zwraca uwagę na ciągłą presję

związaną z podejmowaniem

rozmaitych decyzji życiowych, są to

w/g niej przyczyny powstawania

konfliktów i stresów w bardziej

cywilizowanych środowiskach.

• Jednak badaczka ta nie zachęca do

usuwania wszelkich stresów
(wychowanie bezstresowe).

• Sugeruje raczej szukanie lepszych

sposobów przygotowania młodych
ludzi do dokonywania wyborów,
których muszą dokonać.

• Poglądy tej badaczki na adolescencję

znalazły ostatnio odbicie w teorii
socjologicznej. Teoria ta sugeruje, że
socjalizacja i zmiana ról życiowych
(rola dziecka, ojca, matki,
przedszkolaka, ucznia itp.) są w
okresie adolescencji ważniejsze niż w
jakimkolwiek okresie rozwojowym.

• Następuje przejście od roli dziecka do

roli dorosłego czyli uniezależnianie
się od rodziców i innych autorytetów,
następuje większe zaangażowanie w
grupę rówieśniczą i jednoczesny
wzrost podatności- wrażliwości na
ocenę społeczną.

• Zmiany takie jak: zmiana szkoły, internat,

wyjazd na studia, opuszczenie domu,

podjęcie pracy, prowadzą do

ukształtowania się nowych związków

interpersonalnych.

• Rywalizują ze sobą takie grupy jak rodzina,

szkoła, grupa rówieśnicza, oferują młodym

ludziom różne wartości i ideały.

• Wszystkie powyższe czynniki mogą

powodować konflikty wewnętrzne, lęki i

zaburzenia emocjonalne, adaptacyjne.

• Badacze zajmujący się tą teorią

wskazują, że w obecnym wieku
młodzi ludzie mają bardzo trudną
sytuację. ( wykład o dzieciństwie,
skrócenie jego czasu, dodatkowe
zajęcia, inwestycja w dziecko).

• W adolescencji mówi się także o

ustalaniu się poczucia tożsamości
czyli kształtowania się obrazu
samego siebie.

• Obraz samego siebie ( za

Prztacznikową) to wyobrażenia i

pojęcia jakie jednostka ma o sobie tj.

o swoim wyglądzie zewnętrznym,

zdolnościach, możliwościach

podejmowania i wykonywania zadań,

stosunku do innych ludzi, a także

sposób w jaki przeżywa i odbiera swe

środowisko.

• Zdaniem Przetacznikowej kształtowanie się

obrazu samego siebie odbywa się przede

wszystkim pod wpływem otoczenia społecznego i

określonych doświadczeń życiowych. Odgrywają

tu rolę takie elementy jak: opinie i oceny

dorosłych i rówieśników, aprobata i dezaprobata,

pochwały i nagany, sukcesy i niepowodzenia,

porównywanie się z innymi. Znaczenie także mają

czynniki indywidualne takie jak typ układu

nerwowego, aktualny stan organizmu np.

choroba.

• „Jesteś już na tyle dorosły by tego nie

robić”

• i „ Jesteś jeszcze nie dość dorosły

żeby to robić”.

• Jak postępować z dorastającymi?

Odpowiedź nie jest łatwa oto 10
zasad postępowania.

Zasada akceptacji

• Dorastający ma prawo do własnego

życia, nie musi realizować
niespełnionych marzeń rodziców,
pozwólmy mu na podjęcie własnych
planów.

Zasada wiarygodności

• Zachowanie rodziców( osób

zajmujących się młodzieżą-

wychowawców, psychologów,

fizjoterapeutów) powinny być

wiarygodne.

• Robimy to co mówimy, słowami

wyrażamy to co gestami (mowa

ciała), młodzież bardzo szybko

wyłapuje fałsz.

Zasada poszanowania

intymności

• Młodzież ma prawo do intymności,

nie przeszukujemy szuflad, nie
czytamy pamiętników, nie ciągniemy
za język, jednak czuwamy nad
dzieckiem, interesujemy się z kim i
jak spędza czas, a także nad tym czy
jego rozwój psychiczny nie jest
zagrożony.

Zasada równych

zobowiązań

• Zobowiązania dotyczą zarówno dzieci

jak i rodziców. Jeżeli młoda osoba
podjęła się wykonania czegokolwiek
to należy to wyegzekwować, ale
zobowiązania rodziców także
powinny być zrealizowane. Nie
podejmować pochopnych
zobowiązań.

Zasada stabilności

• Z uwagi na chwiejność emocji i

przekonań młodych ludzi ważne jest
przeciwstawić im stabilność życia
rodzinnego, czyli pewne
uporządkowanie czynności i czasu,
ważna jest też stabilność wartości i
przekonań wyznawanych przez
rodziców.

Zasada próby

• Polecenia do młodzieży powinny być

kierowane w postaci konkretnych
próśb wypowiadanych głosem
spokojnym, bez stosowania form
bezosobowych „należy zrobić”.
Dorastający ma prawo odmówić
wykonania polecenia jeśli to logicznie
uzasadni. Nie należy zrzędzić !

Zasada otwartości na

informacje

• Zasada otwartości na informacje

szczególnie na krytykę powinna
obowiązywać zarówno dzieci jak i
rodziców. Rodzice mogą bardzo wiele
nauczyć się od dorastających dzieci

Zasada konsekwencji

• Dorastający musi wiedzieć jakich

konsekwencji oczekiwać po takim czy
innym swoim zachowaniu.
Konsekwencje takie same dla
członków rodziny.

Zasada humoru

• Napięcie i atmosferę zdenerwowania(

w początkowej fazie) rozładować przy
pomocy humoru. Wytwarza on
dystans do problemów.

• Jeśli umiemy podejść do własnych

niezręczności z humorem dzieci są
bardziej pobłażliwe wobec nas.

• Humor jest bardzo ważnym

elementem w także procesie
leczniczym.

Zasada współdecydowania

• Dorastający stopniowo zostaje

wprowadzony w problemy rodziny, jej

zobowiązania, problemy finansowe,

kontakty przyjacielskie, zaczyna

stopniowo zabierać głos w sprawach

istotnych dla rodziny, doradza

rodzicom.

• Warto czasami zwoływać narady

rodzinne!

Zjawisko

akceleryzacja( trend

sekularny)

• Oprócz skoku pokwitaniowego w

okresie dojrzewania notuje się inne

szersze zjawisko przyśpieszania

rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży

z pokolenia na pokolenie.

• Zjawisko to nosi nazwę akceleryzacji

lub dla podkreślenia długotrwałości

tego zjawiska – trendem sekularnym.

• To przyśpieszenie rozwoju całego

organizmu w każdej następnej

generacji w porównaniu z poprzednią

uwidacznia się wyraźnie w okresie

dorastania i dotyczy przede

wszystkim skoku pokwitaniowego.

Zjawisko to ma szerszy kontekst,

zwrócili na nie uwagę badacze z

rożnych krajów.

• Szczególnie zwrócili oni uwagę na

czynnik wzrostu.

• Każde następne pokolenie jest

wyższe od poprzedniego!

• Analogiczny proces obserwuje się w

dziedzinie dojrzewania płciowego.
Obniżenie wieku pierwszej
miesiączki, u chłopców wcześniejsze
występowanie polucji.

• Badania nad zjawiskiem

akceleryzacja pozwoliły stwierdzić,że
proces ten dotyczy nie tylko wzrostu i
dojrzewania płciowego, ale także
innych wskaźników rozwoju
fizycznego takich jak: wymiary
czaszki, wiek wyrzynania się zębów
stałych, sprawność mięśniowa

• Także zaobserwowano zjawisko

akceleryzacja w rozwoju
intelektualnym ( szczególnie podczas
skoku pokwitaniowego).

• Zjawisko to zaczyna się od urodzenie

dziecka( może nawet w życiu
płodowym – rodzą się większe dzieci)
i występuje we wszystkich krajach i
we wszystkich środowiskach
społecznych. Jednak silniej się
zaznacza w warstwach
ekonomicznych lepiej sytuowanych.

Czym jest spowodowane

zjawisko akceleryzacji?

• Ogólnie za przyczynę akceleryzacja

uważa się wzrost kultury materialnej,
polepszenie warunków higienicznych,
obniżenie liczby i natężenia chorób
zakaźnych w dzieciństwie (uwaga
pojawiają się znowu- sepsa,
zapalenie opon mózgowych)