Wynik badania laboratoryjnego

Wynik badania laboratoryjnego

jako informacja o pacjencie

jako informacja o pacjencie

wyrażona liczbą

wyrażona liczbą

Jerzy W. Naskalski
Zakład Diagnostyki
Katedry Biochemii Klinicznej
CMUJ

Diagnostyka medyczna

Diagnostyka medyczna

Diagnoza oznacza

Diagnoza oznacza

pozyskiwanie wiedzy o chorym

pozyskiwanie wiedzy o chorym

o przyczynach jego

o przyczynach jego

dolegliwości lub w aspekcie

dolegliwości lub w aspekcie

występowania zagrożeń

występowania zagrożeń

chorobą

chorobą

Koncepcja narządowa:

Koncepcja narządowa:

„

„

Choroba jest to

Choroba jest to

strukturalnie zdefiniowane

strukturalnie zdefiniowane

uszkodzenie tkanek lub

uszkodzenie tkanek lub

narządów”

narządów”

Koncepcja pośredniej biopsji

Koncepcja pośredniej biopsji

biochemicznej

biochemicznej

(Carmen, Wróblewski, Ledue

(Carmen, Wróblewski, Ledue

1959)

1959)

Każde uszkodzenie narządu

Każde uszkodzenie narządu

manifestuje się poprzez

manifestuje się poprzez

charakterystyczny obraz zmiany

charakterystyczny obraz zmiany

składników płynów ustrojowych

składników płynów ustrojowych

i/lub wydzielin, do których

i/lub wydzielin, do których

przedostają się produkty

przedostają się produkty

uszkodzenia komórek

uszkodzenia komórek

Markery uszkodzeń

Markery uszkodzeń

narządowych

narządowych



Uszkodzenie narządu zwykle prowadzi

Uszkodzenie narządu zwykle prowadzi

do wydzielenia do płynów

do wydzielenia do płynów

śródtkankowych i do krwi substancji

śródtkankowych i do krwi substancji

normalnie we krwi nieobecnych

normalnie we krwi nieobecnych



Jeżeli uszkodzenie narządu upośledza

Jeżeli uszkodzenie narządu upośledza

jego funkcję, następuje zaburzenie

jego funkcję, następuje zaburzenie

fragmentu homeostazy

fragmentu homeostazy

biochemicznej, kontrolowanej przez

biochemicznej, kontrolowanej przez

narząd

narząd

Biometria – nauka o pomiarach

Biometria – nauka o pomiarach

wartości charakteryzujących

wartości charakteryzujących

organizmy żywe

organizmy żywe



Wyniki badań uzyskiwanych w

Wyniki badań uzyskiwanych w

pomiarach biometrycznych

pomiarach biometrycznych

należą do zbiorów cechujących

należą do zbiorów cechujących

się określoną zmiennością

się określoną zmiennością

wewnętrzną

wewnętrzną



Diagnostyka rozstrzyga kiedy

Diagnostyka rozstrzyga kiedy

wyniki należą do różnych

wyniki należą do różnych

zbiorów

zbiorów

Badanie laboratoryjne jest

Badanie laboratoryjne jest

formą pomiaru

formą pomiaru



Pomiar jest to porównywanie obiektu

Pomiar jest to porównywanie obiektu

mierzonego z przyjętym wzorcem

mierzonego z przyjętym wzorcem



Wykonanie pomiaru wymaga stworzenia

Wykonanie pomiaru wymaga stworzenia

układu pomiarowego. który składa się z

układu pomiarowego. który składa się z

mierzonego obiektu

mierzonego obiektu

Narzędzia pomiarowego

Narzędzia pomiarowego

obserwatora

obserwatora

Metody laboratoryjne stały się

Metody laboratoryjne stały się

źródłem niezależnej od objawów

źródłem niezależnej od objawów

informacji medycznej:

informacji medycznej:

oznaczanie glukozy met.

oznaczanie glukozy met.

reduktometryczną

reduktometryczną

Wynik badanie pacjenta składa się z

Wynik badanie pacjenta składa się z

panelu wartości wyrażających

panelu wartości wyrażających

stężenia wybranych analitów

stężenia wybranych analitów

Proces pomiaru charakteryzuje się

Proces pomiaru charakteryzuje się

zmiennością

zmiennością



Powtarzanie kolejno pomiary

Powtarzanie kolejno pomiary

takich samych obiektów dają

takich samych obiektów dają

wyniki, które różnią się między

wyniki, które różnią się między

sobą

sobą



Oznacza to, że cechą procesu

Oznacza to, że cechą procesu

pomiarowego jest zmienność

pomiarowego jest zmienność

wartości wyrażających wyniki

wartości wyrażających wyniki

badań laboratoryjnych

badań laboratoryjnych

Każdy z elementów układu

Każdy z elementów układu

pomiarowego posiada

pomiarowego posiada

własną zmienność

własną zmienność

Zmienność poszczególnych

Zmienność poszczególnych

elementów układu

elementów układu

pomiarowego składa się na

pomiarowego składa się na

BŁĄD POMIARU

BŁĄD POMIARU

Przykład rozkładu normalnego

Przykład rozkładu normalnego

wartości pomiarowych glukozy

wartości pomiarowych glukozy

(populacja osób zdrowych)

(populacja osób zdrowych)

Funkcjonowanie układu

Funkcjonowanie układu

pomiarowego oceniamy posługując

pomiarowego oceniamy posługując

się metodami statystyki

się metodami statystyki

Ponieważ wyniki badań laboratoryjnych

Ponieważ wyniki badań laboratoryjnych

przedstawiają stężenia substancji

przedstawiają stężenia substancji

wyrażane się za pomocą liczb, metody

wyrażane się za pomocą liczb, metody

pomiarów biochemicznych

pomiarów biochemicznych

mogą być

mogą być

opisane

opisane

metod

metod

ami

ami

s

s

tat

tat

y

y

st

st

y

y

c

c

znymi

znymi

poprzez

poprzez

Wartość

Wartość

średni

średni

ą

ą

,

,

i

i

Odchylenie

Odchylenie

standardowe

standardowe

SD

SD

Prec

Prec

yzyjny

yzyjny

niedokładny

niedokładny

Prec

Prec

zyjny

zyjny

i

i

dokładny

dokładny

Prec

Prec

yzja i dokładność

yzja i dokładność

Prec

Prec

yzja i dokładność

yzja i dokładność

Nie

Nie

prec

prec

yzja

yzja

i

i

n

n

iedokładność

iedokładność

BŁĄD PRZYPADKOWY JEST

BŁĄD PRZYPADKOWY JEST

CECHĄ METODY POMIARU

CECHĄ METODY POMIARU



błąd przypadkowy manifestuje

błąd przypadkowy manifestuje

się jako brak zdolności metody

się jako brak zdolności metody

do uzyskania tego samego

do uzyskania tego samego

wyniku przy kolejnych pomiarach

wyniku przy kolejnych pomiarach



błąd przypadkowy jest

błąd przypadkowy jest

przyczyną NIEPRECYZJI metody

przyczyną NIEPRECYZJI metody

Wpływ zmienności metody

Wpływ zmienności metody

na

na

rozkład wyników w grupie

rozkład wyników w grupie

badanej

badanej

Pprzyczyny zmienności

Pprzyczyny zmienności

wyników badania

wyników badania

laboratoryjnego

laboratoryjnego

:

:

1.

1.

Zmienność obiektu w

Zmienność obiektu w

czasie pomiędzy kolejnymi

czasie pomiędzy kolejnymi

badaniami

badaniami

2.

2.

Zmienność związana z

Zmienność związana z

cechami metody pomiaru

cechami metody pomiaru

3.

3.

Zmienność obserwatora

Zmienność obserwatora

dokonującego pomiar

dokonującego pomiar

Zależne od aparatury przyczyny

Zależne od aparatury przyczyny

ró

ró

ż

ż

nic

nic



Różnice w sposobie detekcji produktów

Różnice w sposobie detekcji produktów

reakcji

reakcji



Różne poziomy czuło

Różne poziomy czuło

ś

ś

ci układu

ci układu

pomiarowego

pomiarowego



Nieoptymalne pasmo przepuszczalności

Nieoptymalne pasmo przepuszczalności

ś

ś

wiatła filtru optycznego dla produktu

wiatła filtru optycznego dla produktu

reakcji

reakcji



Różnice w sposobach definiowania

Różnice w sposobach definiowania

krzywej standardowej

krzywej standardowej



Różnice w algorytmach służących do

Różnice w algorytmach służących do

wyliczenia wyniku

wyliczenia wyniku

BŁĄD POMIARU MOŻE MIEĆ

BŁĄD POMIARU MOŻE MIEĆ

CHARAKTER PRZYPADKOWY

CHARAKTER PRZYPADKOWY

Rozkład wielkości błędów

Rozkład wielkości błędów

przypadkowych jakie

przypadkowych jakie

wystąpią przy powtarzaniu

wystąpią przy powtarzaniu

pomiarów daje się opisać za

pomiarów daje się opisać za

pomocą rozkładu Gaussa

pomocą rozkładu Gaussa

BŁĄD PRZYPADKOWY JEST

BŁĄD PRZYPADKOWY JEST

OPISANY PRZEZ ROZKŁAD

OPISANY PRZEZ ROZKŁAD

GAUSSA

GAUSSA



błąd przypadkowy można zatem

błąd przypadkowy można zatem

wyrazić w jednostkach

wyrazić w jednostkach

ODCHYLENIA STANDARDOWEGO

ODCHYLENIA STANDARDOWEGO

od wartości średniej

od wartości średniej



Stosunek błędu przypadkowego

Stosunek błędu przypadkowego

do wartości średniej nazywamy

do wartości średniej nazywamy

współczynnikiem zmienności

współczynnikiem zmienności

metody

metody

Przedział ufności

Przedział ufności



Zakres obejmujący rozstęp

Zakres obejmujący rozstęp

wartości w grupie badanej, równy

wartości w grupie badanej, równy

±

±

2SD nazywamy umownie

2SD nazywamy umownie

95%

95%

współczynnikiem ufnośći

współczynnikiem ufnośći



Przedział zawierający 95%

Przedział zawierający 95%

wszystkich wartości w grupie ludzi

wszystkich wartości w grupie ludzi

zdrowych

zdrowych

nazywamy normą

nazywamy normą

DOKŁADNOŚĆ (

DOKŁADNOŚĆ (

Poprawność

Poprawność

) JEST TO

) JEST TO

ZDOLNOŚĆ METODY DO ODWZORO-

ZDOLNOŚĆ METODY DO ODWZORO-

WANIA WARTOŚCI PRAWDZIWEJ

WANIA WARTOŚCI PRAWDZIWEJ



Błąd dokładności jest cechą

Błąd dokładności jest cechą

metody i wyraża systematyczne

metody i wyraża systematyczne

ODCHYLENIE od wartości

ODCHYLENIE od wartości

prawdziwej

prawdziwej



Błąd dokładności nie zależy

Błąd dokładności nie zależy

zmienności metody

zmienności metody



Błąd systematyczny

Błąd systematyczny

wyrażamy w

wyrażamy w

jednostkach pomiaru

jednostkach pomiaru

Precyzja wyraża zdolność układu

Precyzja wyraża zdolność układu

pomiarowego do odtwarzania

pomiarowego do odtwarzania

wyników

wyników

Nieprecyzja ?

Nieprecyzja ?

Wpływ błędów metody na

Wpływ błędów metody na

interpretację wyniku

interpretację wyniku

badania

badania



Błąd precyzji zmienia

Błąd precyzji zmienia

symetrycznie rozrzut wyników w

symetrycznie rozrzut wyników w

stosunku do wartości decyzyjnej

stosunku do wartości decyzyjnej



Błąd dokładności przesuwa

Błąd dokładności przesuwa

rozrzut wyników w stosunku do

rozrzut wyników w stosunku do

wartości decyzyjnej

wartości decyzyjnej