-pojęcia definicje i typologie
-podział kultury
-socjalizacja: powstanie

istoty społecznej

Czym jest kultura?

W naszych codziennym rozmowach

słowo

kultura

często bywa kojarzone z

pewnymi formami sztuki: operą,

baletem, muzeami. Za osobę kulturalną

uważamy kogoś, kto jest wykształcony,

ma ogładę towarzyską i zna się na

sztuce oraz potrafi docenić jej wartości.

W tym znaczeniu kultura jest cechą

indywidualną. Jednak socjologowie i

antropolodzy używają tego terminu w

znaczenie szerszym sensie.

Definicja kultury

Istnieje wiele definicji kultury,
od lapidarnych – „ charakterystyczny styl życia danego

ludu, sposób na życie” (Kluckhohn, 1949)

do enumeratywnych – „całość obejmująca wiedzę,

wierzenia, sztukę, moralność, prawo, zwyczaje i inne

umiejętności nabywane przez człowieka jako członka

społeczeństwa” (Taylor, 1871).

Jednakże wszystkie definicje łączy kilka wspólnych

elementów.

Kultura jest cechą społeczeństwa, a nie jednostki.

Kulturą jest wszystko, czego uczymy się w trakcie

życia społecznego i co jest przekazywane poprzez

pokolenia. Mówiąc słowami Ralpha Lintona (1945),

kultura jest „społecznym dziedzictwem członków

społeczenstwa”.

Goodman i Marx (1982:85) nazwali kulturę

„świadomym, społecznie przekazywanym

dziedzictwem wytworów, wiedzy, przekonań, wartości

i oczekiwań normatywnych, które to dziedzictwo

pomaga członkom danego społeczeństwa radzić

sobie z pojawiającymi się problemami”.

Kultura określa i udostępnia członkom społeczeństwa:
- żywność, jaką mogą spożywać,
- ubranie, jakie mogą nosić,
- język, którym mówią,
- wartości, jakimi są wierni ,
- przekonania kierujące zachowaniem i praktyczne

sposoby postępowania.
Krótko mówiąc, kultura kształtuje życie społeczne i

nadaje mu odpowiednią strukturę.

SKŁADNIKI KULTURY

Kultura składa się z dwóch głównych

komponentów:

- Kultury materialnej
- Kultury niematerialnej

KULTURA MATERIALNA

Kulturą materialną nazywamy wszystkie konkretne wytwory społeczeństwa. Kulturę materialną

stanowią

np. - odkrycia archeologiczne:

o

dzbany

o

Biżuteria

o

broń

Obejmuje ona również takie różne obiekty, jak:

o

telewizor,

o

samoloty

o

Stadiony baseballowe

o

Ubrania

o

Drapacze chmur

o

Pralki automatyczne

Krótko mówiąc, każdy fizyczny przejaw życia ludzi jest częścią kultury materialnej.

Kultura materialna jest przekazywana kolejnym pokolenia. Niektóre wytwory, takie jak
samoloty, są często modernizowane; inne, jak np. wanny, nie zmieniają podstawowej struktury.
Istnieją wytwory np. suwak logarytmiczny, które ustępują miejsca nowością technicznym; są
też i takie, które jak hula- hoop – wychodzą z mody. Jednak ze względu na zachodzące zmiany
składniki kultury materialnej są ważną częścią fizycznego środowiska społeczeństwa.

KULTURA NIEMATERIALNA

Socjologowie koncentrują się na

kulturze niematerialnej – duchowych
wytworach społeczeństwa
przekazywanych przez pokolenia.
Wytwory te stanowią ośrodek życia
społecznego.

WARTOŚCI



Wartości są abstrakcyjnymi pojęciami
mówiącymi o tym, co społeczeństwo
uważa za dobre, słuszne i pożądane.
Wartości stanowią kontekst, w którym są
ustawiane i uzasadniane normy społeczne.
Wartości są podstawą oceny działań
społecznych i dlatego kształtują nasze
wybory. W społeczeństwie amerykańskim,
na przykład, wysoko ceni się pracę; „etyka
zawodowa” wpływa na wiele specyficznych
zachowań.

NORMY



Znaczna część życia społecznego ma postać zachowań
rutynowych. Ludzie budzą się i idą spać o pewnych
porach, jedzą posiłki według pewnego schematu i
ubierają się w określony sposób. To nie przypadek.
Nasze zachowanie jest poddane strukturze norm,
przepisów i regulacji społecznych nakazujących
odpowiednie zachowanie w szczególnych sytuacjach.
Normy mogą również kształtować zachowania ludzi
wobec siebie. „Normy przyzwoitości” określają
stosowne zachowania wobec innych.

 



Struktura norm społecznych („struktura normatywna”)
jest podzielona na zwyczaje obyczaje i prawa.

ZWYCZAJE



Zwyczajami nazywa się rutynowe
czynności życia codziennego. Są to
nawykowe działania, takie jak
budzenie się o tej samej porze,
nalewanie mleka do płatków,
strzyżenie trawnika, ubieranie się
odpowiednio do okazji, jedzenie za
pomocą sztućców. Zwyczaje mają
małe znaczenie moralne; częściej
bywają kwestią smaku czy gustu.

OBYCZAJE



Obyczaje są normami uważanymi za
najistotniejsze dal funkcjonowania
społeczeństwa i życia społecznego jako
całości. Dlatego, na przykład, naruszenie
normy poszanowania własności prywatnej
jest niezwykle poważną sprawą. Obraża
ono społeczne pojęcie rozdzielania dóbr.
Wartości patriotyczne określają obyczaje
związane z odpowiedzialnym
zachowaniem obywateli.

TABU



Tabu oznacza obyczaje proskryptywne, czyli
takie, które określają, czego nie powinno się
robić. Społeczeństwa najczęściej mają tabu
dotyczące związków seksualnych i
małżeńskich między bliskimi krewnymi
(„tabu kazirodztwa”) oraz jedzenia ludzkiego
mięsa. Naruszenie tabu i innych obyczajów
pociąga za sobą o wiele bardziej surowe
sankcje niż niestosowanie się do zwyczajów.
Sankcje te mogą obejmować uwięzienie,
wygnanie, a nawet śmierć.

PRAWA



Prawa są normami ustanowionymi i
wymuszonymi przez władzę polityczną
społeczeństwa. Kiedy prawa te są
spisane i skodyfikowane, określa się je
jako „ ustawodawstwo”. W niektórych
społeczeństwach prawo przekazuje się
w formie ustnej; nazywamy to „prawem
zwyczajowym”. W każdej formie, prawo
stosuje się do zachowań uważanych
dla istotne dla społeczeństwa.

Znaki



Znaki są reprezentacjami, przedstawieniami zastępującymi
coś innego niż one same. Istnieja dwa rodzaje znaków: znaki
naturalne i konwencjonalne (symbole).



Znak naturalny ma wewnętrzny, immanentny związek z
tym, co przedstawia. Na przykład specyficzny zapach jest
znakiem mówiącym, że w pobliżu znajduje się skunks.
Między zapachem a skunksem zachodzi wewnętrzny związek.



Symbole (znaki konwencjonalne) nie maja „naturalnego”
pochodzenia; są arbitralnie stworzonymi przedstawieniami
( słowami, gestami, przedmiotami, obrazami), które zyskują
znacznie dzięki umowie (konwencji) społecznej. Flaga, na
przykład, jest tylko kawałkiem materiału o pewnym kształcie,
kolorze i wzorze. Mimo to ludzie umierają w jej obronie, ale
nie robią tego dla kawałka materiału, lecz dlatego, co ów
materiał przedstawia, dla przypisywanego mu znaczenia.

JĘZYK



Język jest społecznie wytworzonym
zbiorem znaczących symboli i
najważniejszym aspektem kultury.
Elementy języka maja mniej więcej
to samo znaczenie dla wszystkich,
którzy należą do tej samej
społeczności językowej. Dzięki temu
język jest głównym środkiem
porozumiewania się ludzi.

GESTY



Ludzie porozumiewają się również za pomocą gestów,
ruchów ciała ( albo jego części, takich jak twarz czy ręce)
mających społecznie uzgodnione znaczenie. W
społeczeństwie amerykańskim kółko utworzone z prawego
kciuka i palca wskazującego i jednoczesne wyprostowanie
trzech pozostałych palców oznacza: „okay, wszystko
porządku”. W innych społeczeństwach ten sam gest
może mieć inne znaczenie. We Francji, na przykład,
przekazuje w dosyć obraźliwy sposób informację, że
osoba, do której został skierowany, jest niczym, „zerem”.
W Grecji i Turcji gest ten oznacza niepożądaną propozycje
seksualną. Gesty, podobnie jak język, maja znaczenie w
konkretnym kontekście społecznym.

HIPOTEZA RELATYWIZMU
JĘZYKOWEGO



Język – oprócz umożliwiania ludziom komunikacji -
spełnia wiele innych funkcji. Uczeni utrzymują, że
natura języka określa sposób, w jaki postrzegamy
świat. Pogląd ten- nazywany hipotezą relatywizmu
językowego – został sformułowany przez dwóch
antropologów, Edwarda Sapira (1929) i Benjamina Lee
Whorfa (1956). Naukowcy ci twierdza, że język danego
społeczeństwa kieruje uwagę jego członków ku
niektórym aspektom świata, pomijając inne.



Ważnym aspektem hipotezy relatywizmu językowego
jest jej skoncentrowanie się na strukturze gramatycznej
języka, która, jak utrzymują Sapir i Whorf, sprawia, że
ludzie patrzą na świat w szczególny, właściwy im
sposób.

SUBKULTURY



Wzory subkulturowe nadają grupie wyraźną
tożsamość i styl, co odróżnia ja od całości
społeczeństwa, którego jest częścią. Tożsamość
subkultury może koncentrować wokół jej
dziedzictwa etnicznego i zależeć od tego, czy jest
to dziedzictwo chińskie, włoskie czy polskie. Może
także wynikać z sytuacji ekonomicznej grupy.



Subkultury często posługują się odrębnym
językiem. Język naukowców jest w istocie
żargonem subkulturowym, podobnie jak
słownictwo handlarzy narkotyków czy muzyków
jazzowych.

KONTRKULTURY



W niektórych przypadkach wzorce
kulturowe pewne podgrupy są nie
tylko różne, ale i przeciwne wzorcom
reszty społeczeństwa. Kontrkultury,
jak nazywamy takie podgrupy,
ucieleśniają przekonania, wartości,
normy i style życia, które są
wyraźnym przeciwieństwem tych,
które wyznaje społeczeństwo jako
całość.

RELATYWIZM KULTUROWY



Różnorodność praktyk kulturowych wśród
społeczeństw i w obrębie tego samego
społeczeństwa sugeruje, że nie istnieje
pojedynczy, „najlepszy” wzorzec
kulturowy. Wniosek ten stał się podstawą
relatywizmu kulturowego – hipotezy
zakładającej, że żadna praktyka kulturowa
nie jest wewnętrznie zła lub dobra; każdą
należy rozumieć w kontekście jej miejsca
w większej konfiguracji kulturowej.

KULTURA I SOCJOBIOLOGIA



Rzucając wyzwanie socjologii i jej założeniu, że kultura
kształtuje ludzkie zachowania, entomolog Edward
Wilson (1975) zaproponował nową dyscyplinę
naukowa – socjobiologie, czyli systematyczne studia
nad biologicznymi podstawami ludzkiego zachowania.
Wilson zapowiada, że nowa nauka pochłonie
antropologię, psychologie i socjologie, ponieważ
znacznie lepiej wyjaśnia ludzkie działania na
podstawie genetyki niż wymienione dyscypliny robią
to na podstawie kultury czy uczenia się. Wilson
uważa, że wszystkie zachowania społeczne – łącznie z
zaobserwowanymi u innych niż ludzki gatunków –
podlegają tym samym procesom ewolucyjnym , które
wpływają na fizyczną charakterystykę gatunku.

Podział kultury ze względu na
uczestnictwo



Uczestnictwo w kulturze lokalnej (po
przez rodzinę, sąsiadów,
Rówieśników).



Uczestnictwo po przez środki
masowego przekazu



Uczestnictwo po przez instytucje
kulturalne : szkoły, imprezy, galerie
itd.

Cechy kultury materialnej i
duchowej



Długopis

Cechy:
Wysoka użyteczność,
Łatwo ulega dyfuzji,
Wysoka uniwersalność
Ulega modyfikacji,

modzie, modernizacji

Tworzona dla zysku,
Im nowszy przedmiot

tym bardziej
wartościowy



Różaniec

Cechy:
Niska użyteczność,
Trudniej ulega dyfuzji,
Mniejsza uniwersalność,
Nie ulega modyfikacji,
Nie tworzona dla zysku,
Im starszy przedmioty,

tym bardziej
wartościowy

Bibliografia



Norman Googman " Wstęp do
socjologii„



Barbara Szacka "sprowadzenie do
socjologii„



Anthony Giddens „Socjologia”