1. Geneza: procesu indywidualizacji
2. socjalizacji do płci, turysty wg MacCannella.
3. Sakralizacja obiektów w przestrzeni miasta - etapy.
1. GENEZA PROCESU INDYWIDUALIZACJI
1. Po rewolucji przemysłowej na przełomie XIX i XX w. pojawia się zjawisko wolnego czasu i konsumpcji na pokaz.
2. W latach 70. XX w. pojawia się jeszcze więcej wolnego czasu, następuje wzrost społecznej tolerancji i równouprawnienia, występuje przymus do "bycia sobą".
2. DEAN MACCANELL - jako pierwszy użył pojęcia turysty jako metafory współczesnego człowieka.
Przeprowadził analizę na dwóch poziomach:
a) prawdziwych turystów - pochłonięci zwiedzaniem, poszukujący doznań - przeważnie klasa średnia
b) turysta jako model opisujący ogólnie człowieka nowoczesnego - metaforyczny turysta
Jego teza teorii turystyki: "empiryczna i ideologiczna ekspansja społeczeństwa nowoczesnego jest nierozłącznie związana w różny sposób z nowoczesną masową rozrywką, a zwłaszcza z turystyką i zagranicznymi podróżami".
3
-zwiedzanie jest formą połączenia nieciągłości nowoczesności, łączenia jej w całościowe doświadczenie
-atrakcja turystyczna jest empirycznym związkiem między turystą, widokiem i oznacznikiem, który jest informacją o widoku, np. kamień z księżyca bez oznacznika jest tylko kamieniem
-obiekty stają się atrakcjami w procesie sakralizacji, która ma pięć faz. 1. Nazywanie- obiekt zostaje wyodrębniony z tła. 2. ujęcie w ramy i podniesienia- umieszenie w gablocie, czy na postumencie, wyznaczanie granic obiektu. 3. umiesznie na ołtarzu- wybudowanie kościoła/muzeum w celu wyeksponowania. 4. mechaniczna reprodukcja obiektu - powielanie (jako pocztówka na przykład). 5. faza społecznej reprodukcji - okoliczne instytucje i obiekty odwołują się do wizerunku i nazwy tejże atrakcji
świat instytucji dzieli się na scenę i kulisy.
scena to miejsce, gdzie odbywa się występ, ważnym elementem jest dekoracja.
kulisy - garderoba, kuchnia - miejsca, gdzie przygotowuje się manifestację (?)
marketing dzikości - komercyjne wykorzystanie kultur plemiennych np. autokarowe wycieczki po Nowej Gwinei.
1. Podaj definicję indywidualizacji. Wypisz i zdefiniuj techniki stwarzania siebie.
2. Czym jest „piętno” według Goffmana? Jak dzielimy piętno i osoby stygmatyzowane?
3. Czym się różni rzecz od przedmiotu? Nakreśl i opisz schemat wytwarzania przedmiotu.
ad.1
indywidualizacja (wg. Sztompki) - uwolnienie od zewnętrznych ograniczeń (emancypacja, wolność od), posiadanie niezbywalnych praw (praw człowieka), wolność wyboru (wolność do) oraz odpowiedzialność za swoje działania.
„Techniki siebie” ustalają trzy porządki odnoszenia się do siebie i zajmowania się sobą przez jednostki.
1) porządek poznawczy - obejmuje techniki poznawania siebie, swoich pragnień, przeszłości, „prawdziwej jaźni”, „wewnętrznego dziecka”, swoich talentów, ułomności, upodobań. Zwierzanie się, pisanie pamiętnika, interpretacje snów, poznawanie „mowy ciała” - to stosowane techniki poznawania siebie.
2) porządek despotyczny - to ustalanie reżimów dietetycznych, gimnastycznych, pracy, higieny, planowanie życia, przedłużanie młodości. Ćwiczenie umysłu, świadomego oddychania, programowanie się na zwycięzcę, rozwijanie pozytywnego myślenia to niektóre z technik służących dyscyplinowaniu ciała i umysłu.
3) porządek troski o siebie - obejmuje dwa rodzaje technik. Są to po pierwsze techniki kontrolowanego poluzowania przyjętych reżimów. Folgowanie sobie, pobłażanie, wybaczanie sobie, łamanie przyjętych zasad, krótko mówiąc - „bycie swoim dzieckiem” i zarazem bycie swoim idealnym rodzicem. Po drugie są to techniki, które mają na celu eliminację bądź neutralizację szkód i strat związanych z przemocą, stresem, traumą ale też strat wynikających z nudy i rutyny reżimów. Relaks, masaże, zabawa, szaleństwa, terapia, medytacja to techniki troszczenia się o siebie.
ad.2
piętno - atrybut dotkliwe dyskredytujący, który piętnuje jednego posiadacza, może potwierdzać zwyczajność innego, a zatem sam w sobie nie jest ani zaszczytny, ani dyskredytujący.
Pięto dzielimy na:
1) brzydotę cielesną czyli rozmaite deformacje fizyczne.
2) wady charakteru przypisywane słabej woli, nieujarzmionym bądź nienaturalnym namiętnościom, o których to wadach wnioskuje się na podstawie takich faktów, jak np. zaburzenia psychiczne, nałogi, alkoholizm, orientacja homoseksualna, bezrobocie.
3) grupowe piętna rasy, narodowości i wyznania, przekazywane z pokolenia na pokolenie i nakładające jednakową skazę na wszystkich członków rodziny.
Według Goffmana termin „piętno” skrywa w sobie podwójną perspektywę uzależnioną od tego, czy nosiciel uważa, że jego inność jest znana a priori albo też od razu rozpoznawalna dla tych, z którymi się styka, czy też przyjmuje, iż nie jest ona ani znana, ani natychmiast rozpoznawalna.
Osoby stygmatyzowane:
- jednostki dyskredytowalne - „ukrywają” swoje piętna
- jednostki zdyskredytowane - ich piętno jest znane, widoczne. Poprzez korektę w nowym otoczeniu sprawia wrażenie „normalsa” jednakże jest ona wtedy dyskredytowalna.
ad. 3
Słowo „przedmiot”, w przeciwieństwie do słowa „rzecz”, ewokuje jakiś podmiot, który go wytwarza, używa, jakąś osobę, która podejmuje wobec niego jakiś inny rodzaj czynności. Taki sposób zdefiniowania przedmiotów pozwala nam dostrzec w nich nie tyle fizyczne, materialne całości , ale obiekty, które są w wielokrotnym sensie społeczne, jako rzeczy, które są wytwarzane, modyfikowane i używane przez jednostki
Schemat wytwarzania przedmiotu:
Złożony kilkuetapowy proces społeczno-kulturowy, jest konsekwencją działania zbiorowego (cykl ten nie kończy się nigdy).
1) producenci (zakłady, fabryki)
2) pośrednicy (designerzy, agencje reklamowe)
3) użytkownicy
4) profesjonalni interpretatorzy (historycy, muzea)
- Wytwarzanie przedmiotów
1) nadawanie kształtu, bezkształtnej materii
2) nadawanie znaczeń rzeczom - określają sposób użytkowania, klasyfikacji
3) obiektywizowanie nadanych mu znaczeń (przypisywanie znaczeń)
4) użytkowanie - potwierdza materialność lub ją podważa
1. Wyjaśnij pojęcie wspólnoty empatycznej i scharakteryzuj wspólnotę sieciową.
2. Wymień kryteria codzienności i nie-codzienności wg. Mariana Golki.
3. Na czym polega relacyjność wg. Goffmana w kwestii piękna?
1. Wspólnoty empatyczne, zwane również uczuciowymi lub neoplemionami, wg. Pana Maffesoliego są nowymi formami zróżnicowania międzykulturowego. Są zbiorowością ludzi, którzy są często od siebie odlegli przestrzennie, lecz łączy ich poczucie wspólnoty. Wspólnota taka wyrasta ze wspólnych celów, poglądów, ideałów i sposobów spędzania wspólnie wolnego czasu, a nie jak w przypadku wspólnot tradycyjnych, ze wspólnego wychowania i dorastania. Wspólnoty empatyczne oparte są na intersubiektywnie podzielonym uczuciu. Charakteryzuje je dobrowolność przystąpienia, przy czym są inkluzywne, co znaczy, że łatwo modyfikuje się ich skład.
Charakterystyczne dla nich jest to, że nie są zależne od ograniczeń społecznych, taki jak na przykład wiek, zawód, wykształcenie itp.
1. Wspólnoty sieciowe
Przestrzeń spotkań „twarzą w twarz”, gdzie zmienia się definicja „twarzy” i „spotkania”; taką społeczność tworzą ludzie połączeni ze względu na wspólne wartości i praktyki. Wg. Wellmana, sieć więzi interpersonalnych, która zapewnia towarzyskość, wsparcie, informację, poczucie przynależności i tożsamość społeczną.
2. a) stosunek do czasu - współcześnie obserwujemy tzw. "szarzenie kalendarza", objawiające się znikomą liczbą dni, a nawet chwil odczuwanych jako wyjątkowe, oraz tzw. "prezentyzm", widoczny w dominacji teraźniejszości, której doznawanie skądinąd trudno zatrzymać, czy utrwalić
b) stosunek do sacrum i profanum - coraz mniejszą liczbę wydarzeń, stanów, obiektów, lęków, nadziei traktujemy z jakimś nabożeństwem, za to przeważają te wydarzenia, stany i przedmioty, którym nie towarzyszy poczucie atencji, niezwykłości, uniesienia
c)stosunek do spraw ostatecznych - brak refleksji, brak choćby odświętnego namysłu nad celami życia przy codziennym natłoku myśli o środkach do życia.
d)stosunek do przestrzeni oraz jej scenerii - następuje swoista banalizacja przestrzeni, ubywa miejsc wyjątkowych, niespotykanych na co dzień, mnożą się zaś przestrzenie, do których dostęp nie jest w jakikolwiek sposób ograniczany: świątynie otwarte dla turystów, muzea uwodzące widzów
e)stosunek do ubioru i innych akcesoriów wyglądu - znacząco ubywa sytuacji społecznych, w których staranność i wyjątkowość ubioru odgrywa jakąkolwiek rolę. Ubiór codzienny zaś jest coraz częściej uważany za stosowny nawet w sytuacjach uznawanych za wyjątkowe.
f)charakter interakcji i kontaktów społecznych - coraz powszechiejsze staje się przyjmowanie nader swobodnej postawy i pozycji ciała wobec partnetów rozmowy, zwracanie się do innych per "ty", pośpiech towarzyszący licznym kontaktom, często ledwie maskowane lekceważenie, dekoncentracja podczas rozmowy, spóźnianie się itp
g)język i towarzyszące a mu komunikacja niewerbalna - coraz mniej sytuacji wymagających języka bardziej oficjalnego, hieratycznego i coraz rzadziej spotyka się umiejętność swobodnego posługiwania się nim w takich sytuacjach. Postępuje wulgaryzacja języka
h)stosunek do wartości estetycznych i artystycznych - dzięki technikom reprodukcji kontakt z wytworami sztuki można mieć także w domu, wskutek czego są one odbierane bez poczucia niezwykłości, bez uniesienia
i) stosunek do niezwykłości i enigmatyczności - w naszej codzienności dominują sprawy znane, powtarzalne, niemal rutynowe, niewywołujące wrażenia czegoś osobliwego. Czynności wykonywane półautomatycznie i dowolnie, odczuwane jako "naturalne", zmniejsza się przy tym liczba i rola sytuacji wymagających zachowań rytualnych.
j) stosunek do zabawy - coraz częściej zabawa z zajęcia wyjątkowego zmienia się w rozrywkę codzienną, dla wielu powszednią, a wręcz wypełniającą każdą wolną chwilę.
k) obecność emocji, przeżyć, stopień poruszenia wyobraźni - coraz częściej doświadczamy obojętności, braku wzruszeń, może nawet chłodu emocjonalnego, dystansu wobec większości ludzi i wydarzeń, nawet tych, które skądinąd są wyjątkowe i znaczące w skutkach
3. Stygmat - atrybut, dotkliwie dyskredytujący <- to koncepcja relacyjna - kategoria ruchoma, negatywne naznaczanie ze strony większości (nie społeczeństwa!) Atrybut, który piętnuje jednego posiadacza moze potwierdzic zwyczajnosć drugiego - sam w sobie nie jest dyskredytujący. Osoba stygmatyzowana moze być wiec normalsem i na odwrót
1. Wymień i krótko scharakteryzuj cztery nurty socjologii ciała. Wyjaśnij, dlaczego w klasycznej socjologii nie występuje socjologia ciała.
2. Przedstaw proces wytwarzania przedmiotu wg. Krajewskiego Wyjaśnij, w jaki sposób personalizujemy przedmioty.
3. Wymień prawomocne i nieprawomocne obrazy występujące na przestrzeni miasta i wyjaśnij, w jaki sposób powstają. Opisz wybrany anty-obraz występujący na przestrzeni miasta.
1. Naturalistyczna soc. Ciał.- socjo biologia, zajmuje się badaniem ciała w jego fizycznych aspektach
Konstruktywistyczna -ciało jest konstruktem kulturowym, na sposób w jaki traktujemy ciało ma wpływ społeczeństwo i jego normy.
Fenomenologiczna -ciało jest tu podstawowym elementem odbierania doznań, jest narzędziem zmysłów.
Feministyczna -odnajdywanie klasyfikowanie i nazywanie modyfikacji ciała, ciało jako system semantyczny, Zmiany w społeczeństwie dla statusu ciała. Uprzedmiotowienie ciała- ciało jest naszą własnością, nad obecność ciała w kulturze.
Dlaczego nie było wcześniej- wcześniej (do II połowy XXw) socjologia skupiała się na kulturze. Ciałem zajmowały się nauki przyrodnicze.
Wiek 19 to silna naturalizacja ciała.
2. Słowo „przedmiot”, w przeciwieństwie do słowa „rzecz”, ewokuje jakiś podmiot, który go wytwarza, używa, jakąś osobę, która podejmuje wobec niego jakiś inny rodzaj czynności. Taki sposób zdefiniowania przedmiotów pozwala nam dostrzec w nich nie tyle fizyczne, materialne całości , ale obiekty, które są w wielokrotnym sensie społeczne, jako rzeczy, które są wytwarzane, modyfikowane i używane przez jednostki
Schemat wytwarzania przedmiotu:
Złożony kilkuetapowy proces społeczno-kulturowy, jest konsekwencją działania zbiorowego (cykl ten nie kończy się nigdy).
1) producenci (zakłady, fabryki)
2) pośrednicy (designerzy, agencje reklamowe)
3) użytkownicy
4) profesjonalni interpretatorzy (historycy, muzea)
- Wytwarzanie przedmiotów
1) nadawanie kształtu, bezkształtnej materii
2) nadawanie znaczeń rzeczom - określają sposób użytkowania, klasyfikacji
3) obiektywizowanie nadanych mu znaczeń (przypisywanie znaczeń)
4) użytkowanie - potwierdza materialność lub ją podważa
3. Prawomocność. legalność: większość elementów szaty informacyjnej miasta została wprowadzona do niej legalnie ->
M. de Certeau:
strategia - legalna, na podstawie działań strategicznych planowana jest cała polityka gospodarowania przestrzenią na wielu płaszczynach i uwzględniająca wiele aspektów; przestrzeń jest ważniejsza niż czas - przestrzeń ma być niezależna od czasu i trwała
taktyka - może być nielegalna nie prawomocna; wykorzystywanie "cudzej" przestrzeni bez jej "przejmowania"; wymaga bezustannego wypatrywania szans na udział w przestrzeni; jest zależna od czasu; jest objawem oporu "słabszych".