Układ moczowo-płciowy

Układ moczowo-płciowy

składa się z:

• Układu moczowego
• Układu płciowego

Układ moczowy

Składa się z:
• Nerek
• Kielichów i miedniczek nerkowych
• Moczowodów
• Pęcherza moczowego
• Cewki moczowej

Nerka, przekrój

podłużny:

1.piramida

nerkowa

2.tętnica

międzypłatowa

3.tętnica

nerkowa

4.żyła nerkowa

5.wnęka nerki

6.miedniczka

nerkowa

7.moczowód

8.kielich

mniejszy

9.torebka

włóknista

10.biegun dolny

nerki

11.biegun

górny nerki

12.żyła

międzypłatowa

13.nefron

14.zatoka

nerkowa

15.kielich

większy

16.brodawka

nerkowa

17.słupy

nerkowe

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

I
n
n
e

n
a

t
e
n

t
e
m
a
t
:

N
e
r
k
a

,

M
o
c
z
o
w
ó
d

,

N
e
f
r
o
n

,

U
k
ł
a
d

m
o
c
z
o
w
y

,

w
i
ę
c
e
j

 

»

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Budowa nerek (1)

Nerki położone są zaotrzewnowo na
tylnej ścianie jamy brzusznej na
wysokości od XII kręgu piersiowego do
III kręgu lędźwiowego.
Od tyłu nerki przylegają do mięśni
tylnej ściany jamy brzusznej, od przodu
prawa nerka sąsiaduje z wątrobą, nerka
lewa przylega do żołądka i do trzustki.
Od góry obie nerki stykają się z
nadnerczami. Nerka ma kształt fasoli.
Na przyśrodkowej powierzchni nerki
znajduje się wnęka, przez którą
wchodzą i wychodzą tętnica, żyła i
moczowód.

Budowa nerek (2)

Podstawową jednostką morfologiczno-

czynnościową

jest nefron.
Składa się on z:
• Kłębuszka nerkowego otoczonego torebką

Bowmana

• i z kanalika nerkowego
Nerka człowieka posiada ok. 2,5 miliona nefronów.

Funkcje nerki

Główne zadania nerek:
• wydalanie z moczu szkodliwych produktów

przemiany materii

• zatrzymywanie składników niezbędnych dla

organizmu, a przefiltrowanych do moczu

pierwotnego

• regulacja objętości płynów ustrojowych (izowolemia)
• wpływ na równowagę kwasowo-zasadową i

elektrolitową (izojonia, izohydria, izoosmia)

• wpływ na ciśnienie tętnicze krwi (układ RAA)
• wpływ na prawidłową erytropoezę (erytropoetyna)
• wpływ na układ kostny (przez produkcję aktywnych

postaci vit D)

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kłębuszek nerkowy

Jest zbudowany z naczyń włosowatych (włośniczek)
powstających z rozgałęzienia tętniczki doprowadzającej
i łączących się ponownie w tętniczkę odprowadzającą (sieć
dziwna).
Naczynia kłębka otoczone są torebką Bowmana, która

stanowi

początek kanalika nerkowego. Ściana kłębuszka nerkowego
stanowi tzw. błonę sączącą, składającą się z 3 warstw:
• śródbłonka naczyń włosowatych
• błony podstawowej
• nabłonka torebki Bowmana
Przez błonę sączącą filtruje się osocze i powstaje tzw. mocz
pierwotny, który następnie przepływa przez cewki nerkowe.

Kanalik nerkowy czyli cewka

nerkowa

Cewka nerkowa zbudowana jest z następujących,
przechodzących jeden w drugi odcinków:

•

Cewki krętej I rzędu (cewka proksymalna)

•

Pętli Henlego

•

Cewki krętej II rzędu (cewka dystalna)

•

Cewki dystalne łączą się ze sobą w cewki zbiorcze

Cewki zbiorcze uchodzą na szczycie brodawek

nerkowych

(brodawki nerkowe znajdują się na wierzchołku piramid
nerkowych do kielichów nerkowych.
Długość wszystkich cewek nerkowych wynosi ok. 80

km,

a ich powierzchnia ok. 50 m

2

.

Filtracja nerkowa

Funkcje nerki spełniane są dzięki procesowi filtracji
zachodzącemu w kłębuszkach nerkowych oraz dzięki
procesom wchłaniania zwrotnego i wydzielania jakie
zachodzą w kanalikach nerkowych. Filtracja polega

na

przechodzeniu wody osocza i wszystkich substancji
w niej rozpuszczonych – z wyjątkiem większości
białek – do światła torebki kłębuszka.
Wielkość przesączania kłębuszkowego zależy od
ciśnienia filtracyjnego w kłębuszku oraz od
właściwości błony sączącej.

Mocz pierwotny (1)

We wszystkich kłębuszkach nerkowych w ciągu

doby

powstaje 180 l przesączu czyli moczu pierwotnego.
Przechodzi on do kanalików nerkowych, gdzie
zachodzi wchłanianie zwrotne na wielką skalę
(regulowane hormonalnie – ADH). Wchłanianiu
zwrotnemu podlega 99% moczu pierwotnego.
Wchłania się zwrotnie ok. 178-179 l wody, 1100 g
NaCl i 150 g glukozy. Aby powyższe procesy mogły
zachodzić przez nerki musi przepłynąć aż ¼ całej
objętości krwi tłoczonej przez serce.

Mocz pierwotny (2)

Reabsorbcja w cewkach nerkowych jest ograniczona i niektóre
związki chemiczne i substancje po przekroczeniu pewnego
stężenia w surowicy krwi pojawiają się w moczu. np. kiedy
stężenie glukozy we krwi przekracza 170 mg% kanaliki
nerkowe nie są w stanie wchłonąć takiej ilości glukozy z
przesączu kłębkowego gdyż został przekroczony tzw. próg
nerkowy dla glukozy i pojawia się ona w moczu. W cewce
proksymalnej wchłania się 75% wody, aminokwasy, niektóre
białka, glukoza, mocznik, sód, potas, chlorki, wodorowęglany.
W cewce dalszej dalsze wchłanianie wody i elektrolitów a
wydzielanie wodoru, potasu i jonów amonowych.
Doprowadza to do zagęszczenia i zakwaszenia moczu
i powstania moczu ostatecznego.

Aparat przykłębkowy

Kanalik kostny II rzędu (kanalik dystalny) w swoim
przebiegu dotyka ściany tętniczki doprowadzającej
w tym miejscu zmienione komórki kanalika II

rzędu

tworzą „plamkę gęstą” i razem z komórkami ściany
tętniczki doprowadzającej stanowią strukturę
nazywaną aparatem przykłębkowym, który

produkuje

reninę – pierwsze ogniwo w systemie RAA.

Budowa układu RAA

Budowa układu R-A-A

Prorenina Angiotensynogen
Kininogen
Renina
Angiotensyna I
Bradykinina
Chymaza Enzym
konwertujący

ACE II

Związki nieaktywne

Angiotensyna II

AT

1

Angiotensyna (1-7)
AT

2

Angiotensyna

III

Angiotensyna

IV

AT

3

AT

4

Drogi wyprowadzające mocz

Mocz ostateczny przez brodawki nerkowe znajdujące
się na szczytach piramid wpływa do kielichów
nerkowych, dalej do miedniczek nerkowych i przez
moczowody dostaje się do pęcherza moczowego. Pęcherz
moczowy jest dobrze umięśnionym zbiornikiem o
pojemności 500-700 ml. Po wypełnieniu pęcherza moczem
pojawia się uczucie parcia na mocz, następuje skurcz mięśni
pęcherza nazwanych mięśniem wypierającym a rozkurcz
zwieraczy i mocz wypływa na zewnątrz. Dobowa objętość
moczu w warunkach prawidłowych wynosi ok. 1,0-2,0 l.

Równowaga kwasowo-zasadowa

Bardzo ważną rolą spełnianą przez nerki jest
utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Zawsze
kwasica lub zasadowica stanowią istotne zagrożenie
dla prawidłowego funkcjonowania ustroju.
Ze względu na przemiany metaboliczne ustrój ma
tendencję do stałego zakwaszania.
Utrzymanie w/w równowagi (pH 7,35-7,45) możliwe
jest dzięki wydalaniu nadmiaru jonów wodorowych
oraz zatrzymywaniu wodorowęglanów. Procesy te
zachodzą w kanalikach nerkowych.

Męski układ płciowy

Składa się z narządów wewnętrznych i z narządów
zewnętrznych.
Narządy płciowe męskie wewnętrzne:

• Jądro

• Najądrze

• Nasieniowód

• Cewka moczowa męska

• Pęcherzyk nasienny

• Przewód wytryskowy

• Gruczoł krokowy

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe
Narządy płciowe męskie zewnętrzne:

• Prącie

• Moszna

Jądra

• Jądra (łac. testis, dosłownie – świadek, orchis,

testimonium virile, gre. dydimis ) - męskie

narządy rozrodcze u ludzi i zwierząt.

• Samce ssaków posiadają 2 jądra, które

najczęściej znajdują się w mosznie – worku

skórno-powięziowym, wywodzącym się ze ściany

brzucha. U większości ssaków jądra są położone

poza obrębem ciała, zawieszone przez powrózek

nasienny w worku mosznowym. Jest to

spowodowane tym, że spermatogeneza zachodzi

wydajniej w temperaturach niższych niż ok. 37

stopni Celsjusza, panująca wewnątrz ciała.

• Zwykle jedno jądro wisi niżej od drugiego

(zazwyczaj lewe). Jest to głównie spowodowane

różnicami w strukturach naczyniowych po prawej

i lewej stronie.

Struktura jądra

• Pod wytrzymałą, włóknistą osłonką-błoną białawą ,

jądra zawierają bardzo delikatne kanaliki nasienne

kręte i proste . Kanaliki są wyłożone warstwą komórek

(m.in. komórkami podporowymi-Sertolego), które od

okresu dojrzewania do późnego wieku produkują

plemniki. Kanaliki nasienne kręte przechodzą w

kanaliki proste, tworzące sieć jądra , z których

następnie wychodzą przewody wyprowadzające,

prowadzące do najądrza (gdzie nowo utworzone

komórki dojrzewają), następnie do nasieniowodu i

dalej do przewodu wytryskowego , który łączy się z

ostatnim odcinkiem - cewką moczową. Pod wpływem

pobudzenia seksualnego, plemniki zaczynają

przemieszczać się przez przewód wytryskowy do części

sterczowej cewki moczowej, skąd w czasie orgazmu są

wypychane przez prostatę (dzięki skurczom mięśni) na

zewnątrz prącia.

• Pomiędzy kanalikami nasiennymi znajdują się komórki

śródmiąższowe Leydiga, które wytwarzają testosteron

i inne androgeny

Funkcje jąder

•

Podobnie jak jajniki (których są odpowiednikami),

jądra są składnikiem dwóch układów: rozrodczego

(jako gonady) oraz endokrynnego (jako gruczoły

dokrewne).

•

Funkcje jąder, to:

•

produkcja spermy (plemników)

•

produkcja męskich hormonów płciowych (m.in.

testosteronu)

Obie funkcje jąder, spermotwórcza i endokrynna

znajdują się pod kontrolą hormonów produkowanych

przez przedni płat przysadki:

•

lutropiny (LH)

•

folikulotropiny (FSH)

Najądrze

• Najądrze – układ kanalików, których zadaniem jest

odprowadzanie z jądra i magazynowanie nasienia.

Najądrze składa się z głowy, trzonu i ogona. Głowę

stanowią płaciki (albo stożki najądrza) i przewodziki

odprowadzające, natomiast trzon i ogon (który jest

uważany za główny magazyn nasienia) zbudowane

są z poskręcanego przewodu najądrza, który

opuszczając ogon, przechodzi w nasieniowód.

• Oprócz magazynowania plemników najądrze również

produkuje wydzielinę, która powoduje dojrzewanie

plemników przebywających w przewodzie najądrza,

bez czego nie są zdolne do zapłodnienia.

• Narząd ten zaopatrywany jest w krew przez tętnicę

jądrową.

• Nasieniowód, przewód prowadzący plemniki z

najądrza (jądro), przechodzący dalej z worka

mosznowego razem z naczyniami krwionośnymi i

nerwami (powrózek nasienny) ku górze przez

kanał pachwinowy do jamy brzusznej.

Z jamy brzusznej przedostaje się do miednicy i

poza pęcherzem moczowym wchodzi do gruczołu

krokowego, gdzie łączy się z przewodem

pęcherzyka nasiennego w przewód wytryskowy

uchodzący do części sterczowej cewki moczowej.

1.Pęcherz moczowy

2. Kość łonowa
3.Prącie

4.Ciało jamiste

5.Żołądź

6.Napletek

7.Ujście cewki moczowej
8.Esica
9.Odbytnica
10.Pęcherzyk nasienny
11.Przewód wytryskowy
12.Prostata
13.Gruczoł opuszkowo-

cewkowy

14.Odbyt

15.Nasieniowód

16. Najądrze

17. Jądro

18. Moszna

• Pęcherzyk nasienny, parzysty,

poskręcany gruczoł w okolicy dna
pęcherza moczowego. Wydzielina
pęcherzyków nasiennych,
odprowadzana przez przewód
wytryskowy do nasieniowodów, z
którymi łączy się w gruczole
krokowym (sterczu), wchodzi w skład
nasienia.

• Pęcherzyk nasienny – parzysty narząd męskiego

układu rozrodczego, mający kształt podłużnego

woreczka o długości do 5 cm. Położony jest w

okolicy dna pęcherza moczowego; wydziela ok.

70% objętości ejakulatu. Błona śluzowa pęcherzyka

nasiennego zawiera nabłonek sześcienny

wydzielający składniki nasienia: proteiny, enzymy,

fruktozę, prostaglandyny oraz fosforylocholinę.

Ujścia pęcherzyka nasiennego wnikają do

nasieniowodu w miejscu zwanym jego bańką.

• Narząd ten wytwarza substancję zawierającą

niewielkie ilości fruktozy stanowiącej źródło energii

dla plemników.

• Przewód wytryskowy (ductus ejaculatorius) –

następny odcinek drogi nasienia od bańki

nasieniowodu do ujścia cewki moczowej,

położony w obrębie gruczołu krokowego. Długość

jego wynosi ok. 2 cm, światło ok. 1 mm w części

początkowej, zwężając się do 0,2 mm przy ujściu

cewki moczowej. Obydwa przewody wytryskowe

uchodzą do cewki moczowej, każdy na małym

wzniesieniu błony śluzowej, zwany wzgórkiem

nasiennym (colliculus seminalis), po obu

stronach niewielkiego podłużnego zagłębienia –

łagiewki sterczowej (utriculus prostatic

1.Pęcherz moczowy

2. Kość łonowa
3.Prącie

4.Ciało jamiste

5.Żołądź

6.Napletek

7.Ujście cewki moczowej
8.Esica
9.Odbytnica
10.Pęcherzyk nasienny
11.Przewód wytryskowy
12.Prostata
13.Gruczoł opuszkowo-

cewkowy

14.Odbyt

15.Nasieniowód

16. Najądrze

17. Jądro

18. Moszna

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe (gruczoły Cowpera, –

parzysty narząd wielkości grochu, otwierający się do

cewki moczowej w obrębie tylnej ściany jej opuszki,

znajduje się poniżej prostaty. Odpowiadają za

wydzielanie przezroczystej wydzieliny (preejakulatu) z

cewki moczowowej. Wydzielina ta zabezpiecza plemniki

przed kwaśnym środowiskiem cewki moczowej i

pochwy, gdyż jest to płyn o charakterze zasadowym.

• Powstająca wydzielina stanowi naturalny lubrykant

ułatwiający stosunek płciowy. Sądzi się także, że

pozwala on na przeczyszczenie cewki moczowej przed

ejakulacją (wytryskiem). Dlatego wydzielina ta (płyn

ejakulacyjny) może zawierać nasienie składające się z

upośledzonych bądź martwych plemników i nie może

doprowadzić do zapłodnienia, o ile wcześniej znalazło

się ono w cewce moczowej.

Prostata

• Gruczoł krokowy (prostata, stercz) - nieparzysty narząd

mięśniowo-gruczołowy. Jest częścią składową męskiego układu

płciowego.

• Położony jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej.

Przez jego miąższ przebiega część sterczowa cewki moczowej

(dlatego gdy dochodzi do jego przerostu, na skutek mechanicznego

ucisku cewki moczowej pojawiają się problemy z oddawaniem

moczu oraz inkontynencja). Kształt prostaty jest porównywany do

kształtu kasztana jadalnego (spłaszczony stożek). Wydzielina

prostaty to mętna, biaława ciecz o zasadowym odczynie i

charakterystycznym zapachu (to ona nadaje zapach spermie), w niej

zawieszone są plemniki.

• Tylna część stercza przylega bezpośrednio do odbytnicy. Silny ucisk

w tej okolicy wywołuje gwałtowne uczucie parcia na mocz oraz

niekiedy pieczenie w okolicy żołędzi. Masaż prostaty wykonywany

zarówno ze względów lekarskich (badanie per rectum) jak i

erotycznych, prowadzi do czasowego podwyższenia stężenia PSA, co

może skutkować oznaczeniem nieprawidłowego poziomu w badaniu

laboratoryjnym.

 

                                      

                                                                
                         

 

     

Widok od tyłu na pęcherz moczowy,
prostatę i pęcherzyki nasienne.
Widoczne krzyżujące się naiseniowody i
moczowody.

Pęcherzyk nasienny

Żeński układ płciowy

Składa się z narządów wewnętrznych i z narządów
zewnętrznych.
Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne:
• Jajniki
• Jajowody
• Macica
• Pochwa
Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne:
• Wzgórek łonowy
• Wargi sromowe większe
• Wargi sromowe mniejsze
• Przedsionek pochwy
• Łechtaczka

1.Jajowód
2.Pęcherz

moczowy

3.Spojenie

łonowe

4.Pochwa
5.Łechtaczka
6.Srom
7.Przedsionek

pochwy

8.Jajnik
9.Esica
10.Macica
11.Sklepienie

pochwy

12.Szyjka

macicy

13.Odbytnica
14.Odbyt

Jajnik

Jajnik – jest narządem parzystym, występującym u samic

zwierząt i u ludzi. U doj-rzałej kobiety ma kształt spłaszczonej

elipsoidy o wiel-kości 3×2×1 cm. Jajniki leżą wewnątrz jamy

otrzewnej przy bocz-nych ścianach miednicy na tylnej

powierzchni wiązadeł szerokich macicy, do których przywiązane

są za pomocą krótkich krezek. Górne bieguny jajników objęte są

przez jajowody. Jajniki służą podwój-nemu celowi –

wytwarzaniu komórek jajowych oraz wydzielaniu żeńskich

hormonów płciowych, estrogenów, progesteronu i inhibiny.

•

Od chwili osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej

(pokwitanie) aż do wygaś-nięcia jej funkcji rozrodczej

(menopauza – przekwitanie), tj. przez okres około 35-40 lat – co

ok. 28 dni dojrzewa w jajniku tzw. pęcherzyk Graafa,

zawierający komórkę jajową. Dojrzały do pęknięcia pęcherzyk

ma średnicę około 1 cm, a komórka jajowa około 0,2 mm. Gdy

pęcherzyk pęka, jajo dostaje się do jajowodu, a z pozostałej

części pęcherzyka powstaje ciałko żółte, którego wydzielina jest

konieczna dla umożliwienia wszczepienia zapłodnionego jaja w

śluzówkę macicy.

•

Estrogeny są wytwarzane w ciągu całego życia kobiety,

progesteron zaś produkowany jest jedynie w okresie dojrzałości

płciowej i to wyłącznie w drugiej połowie cyklu miesiączkowego

oraz w czasie ciąży.

Budowa anatomiczna kobiecego układu rozrod

Rysunek 1

 

                                                                                                                            

Ciałko żółte (1)

Ciałko żółte to przekształcony pęcherzyk Graafa,
który funkcjonuje jako gruczoł dokrewny.
Powstaje po pęknięciu pęcherzyka i uwolnieniu
komórki jajowej.
Ciałko żółte produkuje progesteron przygotowujący błonę
śluzową macicy do przyjęcia zapłodnionego jaja. Od 4-tego
miesiąca produkcję progesteronu przejmuje łożysko. Gdy

nie

dojdzie do zapłodnienia ciałko żółte po 10 – 12 dniach
zaczyna zanikać wskutek czego poziom progesteronu

szybko

spada co jest powodem rozpoczęcia krwawienia. Natomiast
gdy komórka jajowa zostaje zapłodniona ciałko żółte

rozrasta

się i tworzy ciałko żółte ciążowe.

Ciałko żółte (2)

Hormony ciałka żółtego:

•

Progesteron

•

Estrogeny

•

Oksytocyna

•

Inhibina

•

Relaksyna

Estrogeny są wytwarzane w ciągu całego życia kobiety,
progesteron natomiast produkowany jest jedynie w

okresie

dojrzałości płciowej i to wyłącznie w drugiej połowie

cyklu

miesiączkowego oraz w czasie ciąży.

Jajowody

• Jajowód to przewód o długości ok. 10-12 cm,

który biegnie od rogu macicy, dochodząc do

jajnika. Koniec jajowodu w sąsiedztwie jajnika

ma kształt lejka z wypustkami zwanymi

strzępkami jajowodu ;strzępki ułatwiają

wprowadzanie komórki jajowej do światła

jajowodu. Zadaniem jajowodów jest

przeprowadzenie komórki jajowej do jamy

macicy co odbywa się dzięki skurczom ich

mięśniówki, obecności wydzieliny

produkowanej przez gruczoły jajowodów oraz

ruchowi rzęsek wyścielających ich błonę

śluzową.

Macica

• Macica jest częścią żeńskiego układu

rozrodczego, w którym zachodzi rozwój

embrionalny człowieka

• Prawidłowa macica kobiety składa się z

trzech części:

• trzon macicy pokryty od zewnątrz otrzewną,
• cieśń macicy jest miejscem przejścia trzonu

macicy w jej szyjkę,

• szyjka macicy składająca się z części

nadpochwowej i pochwowej

Pochwa

• Pochwa – odcinek żeńskich dróg rodnych. Jest

przewodem mięśniowo-błoniastym, silnie

rozciągliwym i elastycznym, długości 5 cm do

14 cm (zazwyczaj 6 cm do 8 cm), stanowiącym

połączenie między macicą a przedsionkiem

pochwy, będącym częścią sromu . Najwęższa

w swojej dolnej części stopniowo się

rozszerza. W części środkowej ma około 2 cm

do 3 cm szerokości. Pochwa stanowi miejsce

wprowadzenia nasienia, w czasie kopulacji

oraz drogę, którą wydostaje się płód podczas

porodu, a także drogę odpływu krwi

menstruacyjnej

Srom

• Srom – zewnętrzna część żeńskiego

układu płciowego. Srom składa się :
-z dwóch warg
sromowych większych, -dwóch
warg sromowych mniejszych, -
wzgórka łonowego,
-łechtaczki,
-oraz przedsionka
pochwy.

Androgeny

• Androgeny są to hormony płciowe o budowie sterydowej o działaniu

maskulinizującym fizjologicznie występujące u mężczyzn, jak i w małych

stężeniach u kobiet.

U mężczyzn androgeny produkowane są przez:
komórki Leydiga (śródmiąższowe) znajdujące się w męskich gonadach

czyli jądrach

oraz część siatkowatą kory nadnerczy
U kobiet androgeny wytwarzane są przez jajniki ora część siatkowatą

kory nadnerczy

Pierwotnym materiałem do syntezy androgenów jest cholesterol. Jest on

wstępnie syntetyzowany z glukozy i kwasów tłuszczowych lub pobierany z

dostarczanych drogą krwi cząsteczek lipoprotein LDL

• Produkcja androgenów pozostaje pod kontrolą hormonu tropowego

wytwarzanego przez przedni płat przysadki mózgowej lutropiny (LH -

hormon luteinizujący). Między wydzielaniem lutropiny a androgenów

zachodzi ujemne sprzężenie zwrotne. Z kolei wydzielanie lutropiny zależy

od wydzielanego przez podwzgórze hormonu uwalniającego GnRH czyli

gonadoliberyny.

Do androgenów wytwarzanych w jądrach należą:
- testosteron
- 5-alfa-dihydrotestosteron (5-α-DHT)
Do androgenów wytwarzanych w korze nadnerczy należą:
- testosteron
- dehydroepiandrosteron(DHEA)

Działanie testosteronu

Testosteron spełnia szereg istotnych funkcji:

• kształtowanie płci i cech płciowych w życiu płodowym,

• wpływa na spermatogenezę,

• wykształcanie się wtórnych cech płciowych (budowa

ciała, głos, typ owłosienia itp.),

• wpływ anaboliczny (w bardzo niewielkim stopniu

powoduje także zwiększenie masy mięśniowej itp.),

• zwiększa libido,

• przyspiesza zakończenie wzrostu kości długich,

• pobudza rozwój gruczołu krokowego,

• zwiększa poziom cholesterolu we krwi (zatem

teoretycznie zwiększa ryzyko miażdżycy tętnic) – w

przeciwieństwie do estrogenów, które zmniejszają

poziom cholesterolu we krwi,

• w zależności od rozwoju emocjonalnego może

powodować agresję.

• W leczeniu stosowane są pochodne testosteronu –

estry do stosowania doustnego lub iniekcji o powolnym

uwalnianiu z tkanki mięśniowej.

Estrogeny

• Estrogeny - grupa hormonów

płciowych do których zalicza się
estradiol, estron i estriol. Estrogeny są
nazywane hormonami żeńskimi i
najważniejszą rolę odgrywają w
organizmie kobiet, ale są też
niezbędne dla mężczyzn - ich niedobór
w jądrach może powodować
bezpłodność