Rodzina i jej funkcje

Rodzina i jej funkcje

Rodzina

Rodzina

jest podstawową komórką życia społecznego i główną

jest podstawową komórką życia społecznego i główną

instytucją wychowawczą.

instytucją wychowawczą.

Rodzina

Rodzina

to grupa łącząca swoich członków w związek intymnego

to grupa łącząca swoich członków w związek intymnego

uczucia, współdziałania i wzajemnej pomocy.

uczucia, współdziałania i wzajemnej pomocy.

Najbardziej podstawowym typem organizacji rodziny jest rodzina

Najbardziej podstawowym typem organizacji rodziny jest rodzina

nuklearna, którą tworzą dwie dorosłe osoby płci przeciwnej,

nuklearna, którą tworzą dwie dorosłe osoby płci przeciwnej,

połączone związkiem małżeńskim, posiadające potomstwo

połączone związkiem małżeńskim, posiadające potomstwo

najczęściej

najczęściej

jedno lub dwoje.

jedno lub dwoje.

Funkcje rodziny:

Funkcje rodziny:

- materialno-ekonomiczna; - opiekuńczo-

- materialno-ekonomiczna; - opiekuńczo-

zabezpieczająca;

zabezpieczająca;

- prokreacyjna; - seksualna;

- prokreacyjna; - seksualna;

- legalizacyjno-kontrolna; - socjalizacyjna;

- legalizacyjno-kontrolna; - socjalizacyjna;

- stratyfikacyjna; - kulturowa;

- stratyfikacyjna; - kulturowa;

- rekreacyjno-towarzyska; - emocjonalno-ekspresyjna.

- rekreacyjno-towarzyska; - emocjonalno-ekspresyjna.

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

Rozwój przemysłu, wzrost urbanizacji, zmiana warunków

Rozwój przemysłu, wzrost urbanizacji, zmiana warunków

ekonomicznych i kulturowych, które się dokonał na przestrzeni

ekonomicznych i kulturowych, które się dokonał na przestrzeni

ostatnich 150-200 lat spowodował zmiany we wszystkich

ostatnich 150-200 lat spowodował zmiany we wszystkich

dziedzinach

dziedzinach

życia społecznego, łącznie ze zmianami we funkcjonowaniu rodziny.

życia społecznego, łącznie ze zmianami we funkcjonowaniu rodziny.

1. Demograficzne przemiany w strukturze rodziny:

1. Demograficzne przemiany w strukturze rodziny:

- zmniejszająca się liczba zawieranych związków małżeńskich -

- zmniejszająca się liczba zawieranych związków małżeńskich -

trend

trend

ten utrzymuje się od początku lat 90-tych,

ten utrzymuje się od początku lat 90-tych,

1980 r - 307 tys. zawartych małżeństw

1980 r - 307 tys. zawartych małżeństw

1998 r - 209 tys. zawartych małżeństw

1998 r - 209 tys. zawartych małżeństw

2000 r - 201 tys. zawartych małżeństw

2000 r - 201 tys. zawartych małżeństw

2003 r - 195 tys. zawartych małżeństw

2003 r - 195 tys. zawartych małżeństw

2004 r - 191 tys. zawartych małżeństw

2004 r - 191 tys. zawartych małżeństw

2006 r - 225 tys. zawartych małżeństw

2006 r - 225 tys. zawartych małżeństw

2008 r - 257 tys. zawartych małżeństw

2008 r - 257 tys. zawartych małżeństw

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

- wzrost wieku osób zawierających pierwsze małżeństwa;

- wzrost wieku osób zawierających pierwsze małżeństwa;

- wzrost liczby związków kohabitacyjnych;

- wzrost liczby związków kohabitacyjnych;

- zmniejszenie dzietności rodzin - od lat 90-tych pogłębia się

- zmniejszenie dzietności rodzin - od lat 90-tych pogłębia się

depresja

depresja

urodzeniowa:

urodzeniowa:

1960 r. współczynnik dzietności wynosił 2,9

1960 r. współczynnik dzietności wynosił 2,9

1992 r. współczynnik dzietności wynosił 1,93

1992 r. współczynnik dzietności wynosił 1,93

2002 r. współczynnik dzietności wynosił 1,37

2002 r. współczynnik dzietności wynosił 1,37

2003 r. współczynnik dzietności wynosił 1,21

2003 r. współczynnik dzietności wynosił 1,21

2005 r. współczynnik dzietności wynosił 1,23

2005 r. współczynnik dzietności wynosił 1,23

2007 r. współczynnik dzietności wynosił 1,30

2007 r. współczynnik dzietności wynosił 1,30

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

Aby zapewnić zastępowalność pokoleń konieczne byłoby

Aby zapewnić zastępowalność pokoleń konieczne byłoby

utrzymanie

utrzymanie

współczynnika dzietności na poziomie: 2,1-2,15.

współczynnika dzietności na poziomie: 2,1-2,15.

Sytuacja taka wynika między innymi z upowszechnienia

Sytuacja taka wynika między innymi z upowszechnienia

regulacji

regulacji

poczęć, wzrostu wieku, w którym kobieta decyduje się na

poczęć, wzrostu wieku, w którym kobieta decyduje się na

dziecko,

dziecko,

złych warunków mieszkaniowych, konieczności pracy

złych warunków mieszkaniowych, konieczności pracy

zawodowej

zawodowej

kobiet, wysokich koszty utrzymania i wychowania dziecka;

kobiet, wysokich koszty utrzymania i wychowania dziecka;

- wzrost liczby seniorów w rodzinie

- wzrost liczby seniorów w rodzinie

- ewaluacja rodziny z wielopokoleniowej (11%) w kierunku

- ewaluacja rodziny z wielopokoleniowej (11%) w kierunku

małych

małych

rodzin nuklearnych (81,6%).

rodzin nuklearnych (81,6%).

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

- nasilenie zjawiska rozpad rodziny - rozbicie rodziny

- nasilenie zjawiska rozpad rodziny - rozbicie rodziny

dokonuje się

dokonuje się

poprzez separację, rozwód, śmierć jednego z

poprzez separację, rozwód, śmierć jednego z

małżonków.

małżonków.

Systematycznie zwiększa się liczba rozwodów:

Systematycznie zwiększa się liczba rozwodów:

1995 r. - 38,1 tys.

1995 r. - 38,1 tys.

2000 r. - 42,8 tys.

2000 r. - 42,8 tys.

2001 r. - 45,3 tys.

2001 r. - 45,3 tys.

2003 r. - 48,6 tys.

2003 r. - 48,6 tys.

2004 r. - 56,3 tys.

2004 r. - 56,3 tys.

2005 r. - 67,6 tys. + 11 tys.

2005 r. - 67,6 tys. + 11 tys.

separacji

separacji

2006 r. - 71,9 tys.

2006 r. - 71,9 tys.

2007 r. - 66,6 tys.

2007 r. - 66,6 tys.

2008 r. - 65,5 tys.

2008 r. - 65,5 tys.

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

W 75% przypadków powództwo wnosi kobieta.

W 75% przypadków powództwo wnosi kobieta.

Prawie 3 x częściej rozwodzą się mieszkańcy miast niż

Prawie 3 x częściej rozwodzą się mieszkańcy miast niż

osoby

osoby

mieszkające na wsi.

mieszkające na wsi.

Najczęstszą przyczyny rozwodów: (2004 r)

Najczęstszą przyczyny rozwodów: (2004 r)

- niezgodność charakterów - 32 %

- niezgodność charakterów - 32 %

- niedochowanie wierności małżeńskiej - 24%

- niedochowanie wierności małżeńskiej - 24%

- nadużywanie alkoholu - 23%

- nadużywanie alkoholu - 23%

- naganny stosunek do członków rodziny - 9%

- naganny stosunek do członków rodziny - 9%

- problemy finansowe - 9%

- problemy finansowe - 9%

- inne - 3%

- inne - 3%

Nasilenie zjawiska rozpadu rodziny następuje także z

Nasilenie zjawiska rozpadu rodziny następuje także z

powodu

powodu

nadumieralności mężczyzn w wieku produkcyjnym.

nadumieralności mężczyzn w wieku produkcyjnym.

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

Demograficzne i społeczne przemiany

Demograficzne i społeczne przemiany

polskich rodzin

polskich rodzin

2. Pogorszenie sytuacji ekonomicznej znacznej części społeczeństwa -

2. Pogorszenie sytuacji ekonomicznej znacznej części społeczeństwa -

w wyniku pojawienia się w latach 90-tych nowego zjawiska

w wyniku pojawienia się w latach 90-tych nowego zjawiska

bezrobocia.

bezrobocia.

Stopa bezrobocia w 2000 r osiągnęła poziom 20,6%; 2004 - 18,1%,

Stopa bezrobocia w 2000 r osiągnęła poziom 20,6%; 2004 - 18,1%,

2007 - 13%.

2007 - 13%.

Szczególnie niepokojący jest:

Szczególnie niepokojący jest:

- wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych - 40,5%,

- wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych - 40,5%,

- wysoki poziom udziału osób bez prawa do zasiłku - 51,7%,

- wysoki poziom udziału osób bez prawa do zasiłku - 51,7%,

- duży odsetek bezrobotnych kobiet - 54,8%,

- duży odsetek bezrobotnych kobiet - 54,8%,

- duży udział bezrobotnych w przedziale wiekowym 18-34 lata -

- duży udział bezrobotnych w przedziale wiekowym 18-34 lata -

62,5%.

62,5%.

Systematycznie zwiększają się w Polsce różnice w poziomie dochodów

Systematycznie zwiększają się w Polsce różnice w poziomie dochodów

pomiędzy rodzinami będącymi w najlepszej i najgorszej sytuacji.

pomiędzy rodzinami będącymi w najlepszej i najgorszej sytuacji.

Wg subiektywnej oceny Polaków: jedna trzecia żyje skromnie, 9%

Wg subiektywnej oceny Polaków: jedna trzecia żyje skromnie, 9%

deklaruje biedę, tylko 6% stwierdza, że na co dzień żyje się dobrze

deklaruje biedę, tylko 6% stwierdza, że na co dzień żyje się dobrze

lub

lub

bardzo dobrze.

bardzo dobrze.

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Stan zdrowia człowieka jest wynikiem interakcji licznych

Stan zdrowia człowieka jest wynikiem interakcji licznych

czynników

czynników

biologicznych, genetycznych oraz społecznych.

biologicznych, genetycznych oraz społecznych.

Wg Lalonda prozdrowotny styl życia i szeroko rozumiana ochrona

Wg Lalonda prozdrowotny styl życia i szeroko rozumiana ochrona

środowiska, zamieszkiwania, pracy i nauki, a także czynniki

środowiska, zamieszkiwania, pracy i nauki, a także czynniki

genetyczne

genetyczne

i skuteczna, zapewniająca bezpieczeństwo zdrowotne służba

i skuteczna, zapewniająca bezpieczeństwo zdrowotne służba

zdrowia

zdrowia

stanowią najważniejsze czynniki warunkujące stan zdrowia.

stanowią najważniejsze czynniki warunkujące stan zdrowia.

czynniki biologiczne (genetyczne) - 20%

czynniki biologiczne (genetyczne) - 20%

czynniki środowiskowe - 20%

czynniki środowiskowe - 20%

styl życia (zachowania zdrowotne) - 50%

styl życia (zachowania zdrowotne) - 50%

opieka zdrowotna - 10%

opieka zdrowotna - 10%

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Czynniki warunkujące stan zdrowia

1. Czynniki biologiczne

1. Czynniki biologiczne

- stan zdrowia często jest uwarunkowana

- stan zdrowia często jest uwarunkowana

rodzinnie, gdyż wiele chorób jest uwarunkowanych genetycznie.

rodzinnie, gdyż wiele chorób jest uwarunkowanych genetycznie.

Jednak osoby z małym potencjałem zdrowia, z rodzin, w których

Jednak osoby z małym potencjałem zdrowia, z rodzin, w których

dochodziło do zgonów przedwczesnych, dzięki korzystnym zmianom

dochodziło do zgonów przedwczesnych, dzięki korzystnym zmianom

zachowań prozdrowotnych (stylu życia) mogą znacząco wydłużyć

zachowań prozdrowotnych (stylu życia) mogą znacząco wydłużyć

swoje życie.

swoje życie.

2. Status socjalno-ekonomiczne

2. Status socjalno-ekonomiczne

:

:

- ubóstwo jest jednym z najistotniejszych czynników negatywnie

- ubóstwo jest jednym z najistotniejszych czynników negatywnie

wpływających na stan zdrowia. Osób biednych jest więcej na wsi

wpływających na stan zdrowia. Osób biednych jest więcej na wsi

niż

niż

w mieście, zwłaszcza w województwach z wysokim bezrobociem.

w mieście, zwłaszcza w województwach z wysokim bezrobociem.

Bardziej zagrożone ubóstwem są także rodziny wielodzietne i

Bardziej zagrożone ubóstwem są także rodziny wielodzietne i

posiadające w swoim składzie osoby niepełnosprawne

posiadające w swoim składzie osoby niepełnosprawne

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Czynniki warunkujące stan zdrowia

- bezrobocie - utrata pracy jest silnym czynnikiem stresującym. Pojawia

- bezrobocie - utrata pracy jest silnym czynnikiem stresującym. Pojawia

się obniżenie poczucia bezpieczeństwa, obawa o los własny i rodziny.

się obniżenie poczucia bezpieczeństwa, obawa o los własny i rodziny.

Często oznacza pogorszenie sytuacji ekonomicznej rodziny.

Często oznacza pogorszenie sytuacji ekonomicznej rodziny.

Doprowadza to do załamania zasad funkcjonowania rodziny

Doprowadza to do załamania zasad funkcjonowania rodziny

wprowadzając niepewność, niepokój, stres, skłonność do konfliktów.

wprowadzając niepewność, niepokój, stres, skłonność do konfliktów.

Sprzyja przejściu do sfery patologii społecznej. Niezaspokojona jest

Sprzyja przejściu do sfery patologii społecznej. Niezaspokojona jest

podstawowa potrzeba pełnienia ważnych ról społecznych, zachwiana

podstawowa potrzeba pełnienia ważnych ról społecznych, zachwiana

potrzeba szacunku i uznania. Może to doprowadzić do rozwoju nerwic,

potrzeba szacunku i uznania. Może to doprowadzić do rozwoju nerwic,

depresji i myśli samobójczych. Dłuższe pozostawanie bez pracy sprzyja

depresji i myśli samobójczych. Dłuższe pozostawanie bez pracy sprzyja

zaburzeniom psychicznym oraz występowaniu schorzeń

zaburzeniom psychicznym oraz występowaniu schorzeń

psychosomatycznych;

psychosomatycznych;

- złe warunki mieszkaniowe - brak kanalizacji, kuchnie węglowe, brak

- złe warunki mieszkaniowe - brak kanalizacji, kuchnie węglowe, brak

urządzeń i sprzętu gospodarstwa domowego, duże zagęszczenie

urządzeń i sprzętu gospodarstwa domowego, duże zagęszczenie

mieszkania są traktowane jako czynniki negatywnie wpływające na stan

mieszkania są traktowane jako czynniki negatywnie wpływające na stan

zdrowia,

zdrowia,

Czynniki warunkujące stan

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

zdrowia

- wykształcenie - osoby wykształcone i o wyższym statusie społecznym

- wykształcenie - osoby wykształcone i o wyższym statusie społecznym

mają zwykle lepszy stan zdrowia od niewykształconych i niższym

mają zwykle lepszy stan zdrowia od niewykształconych i niższym

statusie społecznym, a także lepszy dostęp do świadczeń zdrowotnych.

statusie społecznym, a także lepszy dostęp do świadczeń zdrowotnych.

3. Czynniki środowiskowe

3. Czynniki środowiskowe

- jakość wody, powietrza, gleby, żywności,

- jakość wody, powietrza, gleby, żywności,

postępowanie z odpadami transport, stan siedlisk ludzkich narażenie na

postępowanie z odpadami transport, stan siedlisk ludzkich narażenie na

szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne wpływają na stan zdrowia

szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne wpływają na stan zdrowia

populacji. Stały nadzór nad stanem sanitarnym sprawują stacje sanitarno-

populacji. Stały nadzór nad stanem sanitarnym sprawują stacje sanitarno-

epidemiologiczne, które nadzorują warunki higieny: w zakładach pracy,

epidemiologiczne, które nadzorują warunki higieny: w zakładach pracy,

szkołach, obiektach użyteczności publicznej.

szkołach, obiektach użyteczności publicznej.

4. Warunki pracy

4. Warunki pracy

- duża grupa pracowników w Polsce pracuje w

- duża grupa pracowników w Polsce pracuje w

warunkach niekorzystnych dla zdrowia. W wielu zakładach pracy nie

warunkach niekorzystnych dla zdrowia. W wielu zakładach pracy nie

przestrzega się normy godzin pracy, przekroczone są normy narażenia na

przestrzega się normy godzin pracy, przekroczone są normy narażenia na

substancje szkodliwe, praca jest stresująca, pod presją wewnętrznej

substancje szkodliwe, praca jest stresująca, pod presją wewnętrznej

konkurencji i niepewności.

konkurencji i niepewności.

Czynniki warunkujące stan

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

zdrowia

5. Styl życia

5. Styl życia

i zachowania zdrowotne stanowią jeden z najważniejszych

i zachowania zdrowotne stanowią jeden z najważniejszych

elementów pozwalających na zachowanie zdrowia:

elementów pozwalających na zachowanie zdrowia:

- dieta -

- dieta -

wiele składników diety wiąże się z zagrożeniami dla zdrowia:

wiele składników diety wiąże się z zagrożeniami dla zdrowia:

nadmierna kaloryczność diety, duża zawartość tłuszczów, w

nadmierna kaloryczność diety, duża zawartość tłuszczów, w

szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, duże

szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, duże

spożycie soli, cukru i alkoholu. Niekorzystne dla zdrowia mogą być

spożycie soli, cukru i alkoholu. Niekorzystne dla zdrowia mogą być

głodówki i diety eliminujące określone składniki pokarmowe lub

głodówki i diety eliminujące określone składniki pokarmowe lub

niezrównoważone, stosowane w dietach odchudzających;

niezrównoważone, stosowane w dietach odchudzających;

- aktywność fizyczna

- aktywność fizyczna

- mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia

- mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia

sprzyjają występowaniu ch.n.s., nadciśnieniu, udarom mózgu, cukrzycy;

sprzyjają występowaniu ch.n.s., nadciśnieniu, udarom mózgu, cukrzycy;

Zadowalający z punktu widzenia zdrowia poziom aktywności fizycznej

Zadowalający z punktu widzenia zdrowia poziom aktywności fizycznej

prezentują: 70% dzieci 6-7 letnich, 20-30% młodzieży w wieku 11-15 lat

prezentują: 70% dzieci 6-7 letnich, 20-30% młodzieży w wieku 11-15 lat

i tylko 10% dorosłych.

i tylko 10% dorosłych.

Czynniki warunkujące stan zdrowia

Czynniki warunkujące stan zdrowia

W czasie wolnym przeciętnego Polaka dominują zajęcia

W czasie wolnym przeciętnego Polaka dominują zajęcia

niewymagające ruchu i wysiłku fizycznego (oglądanie TV, czytanie,

niewymagające ruchu i wysiłku fizycznego (oglądanie TV, czytanie,

komputer). Na te czynności mężczyźni przeznaczają średnio 18

komputer). Na te czynności mężczyźni przeznaczają średnio 18

godzin tygodniowo, zaś kobiety o godzinę krócej. Dzieci przed

godzin tygodniowo, zaś kobiety o godzinę krócej. Dzieci przed

telewizorem bądź monitorem komputera spędzają średnio 2,5

telewizorem bądź monitorem komputera spędzają średnio 2,5

godzinny dziennie.

godzinny dziennie.

- palenie tytoniu,

- palenie tytoniu,

a także bierne palenie przyczyniają się do wzrostu

a także bierne palenie przyczyniają się do wzrostu

zachorowań i zgonów przedwczesnych z powodu 20 różnych

zachorowań i zgonów przedwczesnych z powodu 20 różnych

chorób.

chorób.

W 1996 r. paliło regularnie 47% mężczyzn i 24,5% kobiet, a 2004 r

W 1996 r. paliło regularnie 47% mężczyzn i 24,5% kobiet, a 2004 r

odpowiednio 38% i 23%. Pali także ok. 30% kobiet ciężarnych.

odpowiednio 38% i 23%. Pali także ok. 30% kobiet ciężarnych.

Największy odsetek (65%) palących stanowią robotnicy

Największy odsetek (65%) palących stanowią robotnicy

niewykwalifikowani.

niewykwalifikowani.

Czynniki warunkujące stan

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

zdrowia

Wśród młodzieży 11-15 letniej pali 20%

Wśród młodzieży 11-15 letniej pali 20%

chłopców i 14% dziewcząt. Odsetek palącej młodzieży gwałtownie

chłopców i 14% dziewcząt. Odsetek palącej młodzieży gwałtownie

zwiększa się wraz z wiekiem. Szczególnie zagrożona rozwojem

zwiększa się wraz z wiekiem. Szczególnie zagrożona rozwojem

nałogu palenia jest młodzież w wieku 17-19 oraz uczniowie

nałogu palenia jest młodzież w wieku 17-19 oraz uczniowie

zasadniczych szkół zawodowych.

zasadniczych szkół zawodowych.

- nadmierne spożywanie alkoholu -

- nadmierne spożywanie alkoholu -

u osób pijących wzrasta ryzyko

u osób pijących wzrasta ryzyko

zgonu z powodu chorób trzustki i marskości wątroby. Nadużywanie

zgonu z powodu chorób trzustki i marskości wątroby. Nadużywanie

alkoholu wpływa negatywnie na stan biologiczny i psychiczny

alkoholu wpływa negatywnie na stan biologiczny i psychiczny

człowieka. Sprzyja patologii społecznej, popełnianiu przestępstw i

człowieka. Sprzyja patologii społecznej, popełnianiu przestępstw i

rozpadowi rodziny. Ocenia się, że w Polsce żyje od 600 tys. do 1 mln

rozpadowi rodziny. Ocenia się, że w Polsce żyje od 600 tys. do 1 mln

osób uzależnionych od alkoholu. Wśród młodzieży 11-15 letniej 34%

osób uzależnionych od alkoholu. Wśród młodzieży 11-15 letniej 34%

chłopców i 24% dziewcząt było co najmniej raz w upojeniu

chłopców i 24% dziewcząt było co najmniej raz w upojeniu

alkoholowym. W tym samym przedziale wiekowym 9% chłopców i

alkoholowym. W tym samym przedziale wiekowym 9% chłopców i

4% dziewcząt pije piwo w każdym tygodniu, a wódkę odpowiednio

4% dziewcząt pije piwo w każdym tygodniu, a wódkę odpowiednio

3% i 1%.

3% i 1%.

Czynniki warunkujące stan

Czynniki warunkujące stan

zdrowia

zdrowia

Zmieniły się typowe wzorce konsumpcji alkoholu.

Zmieniły się typowe wzorce konsumpcji alkoholu.

- uzależnienie od substancji psychoaktywnych -

- uzależnienie od substancji psychoaktywnych -

liczbę

liczbę

uzależnionych

uzależnionych

szacuje się w Polsce na ok. 25-60 tys. Najbardziej

szacuje się w Polsce na ok. 25-60 tys. Najbardziej

zagrożona jest

zagrożona jest

młodzież, zwłaszcza w dużych miastach. W Polsce

młodzież, zwłaszcza w dużych miastach. W Polsce

nadużywane jest

nadużywane jest

również przyjmowanie leków nasennych, uspokajających

również przyjmowanie leków nasennych, uspokajających

i

i

przeciwbólowych.

przeciwbólowych.