Epidemiologia

Epidemiologia

urazów, wypadków oraz

urazów, wypadków oraz

zatruć

zatruć

Mgr Artur Walkiewicz

Mgr Artur Walkiewicz

Zakład Profilaktyki Zagrożeń

Zakład Profilaktyki Zagrożeń

Środowiskowych i Alergologii

Środowiskowych i Alergologii

Warszawskiego Uniwersytetu

Warszawskiego Uniwersytetu

Medycznego

Medycznego

Tytułem wstępu

Tytułem wstępu



Przyczyny wzrostu skali problemu;

Przyczyny wzrostu skali problemu;

–

Zmiana stylu życia społeczeństwa;

Zmiana stylu życia społeczeństwa;

–

Postęp techniczny;

Postęp techniczny;

–

Zły stan techniczny dróg i pojazów;

Zły stan techniczny dróg i pojazów;

–

Systematyczne wydłużanie się

Systematyczne wydłużanie się

przeciętnego czasu trwania życia;

przeciętnego czasu trwania życia;

13 stycznia 2000 – dekada 2000-2010 została

proklamowana przez Sekretarza Generalnego

ONZ oraz przez WHO dekadą „kości i stawów”

Najważniejsze pojęcia

Najważniejsze pojęcia



Wypadek

Wypadek

– jest to nieszczęśliwe zdarzenie

– jest to nieszczęśliwe zdarzenie

powodujące straty materialne, w którym ktoś

powodujące straty materialne, w którym ktoś

ucierpiał, został okaleczony lub poniósł śmierć;

ucierpiał, został okaleczony lub poniósł śmierć;



Potrącenie

Potrącenie

– uderzenie pieszego przez pojazd;

– uderzenie pieszego przez pojazd;



Kolizja drogowa

Kolizja drogowa

– zdarzenie, w którym dwa

– zdarzenie, w którym dwa

lub więcej pojazdów ulega uszkodzeniu ale brak

lub więcej pojazdów ulega uszkodzeniu ale brak

jest osób rannych;

jest osób rannych;



Wypadek w miejscu pracy

Wypadek w miejscu pracy

– (def. Wg.

– (def. Wg.

Międzynarodowej Organizacji Pracy) – jest to

Międzynarodowej Organizacji Pracy) – jest to

zarejestrowany uraz będący wynikiem wypadku

zarejestrowany uraz będący wynikiem wypadku

mającego miejsce w pracy, który powoduje

mającego miejsce w pracy, który powoduje

zgon, uszkodzenie ciała lub wystąpienia ostrej

zgon, uszkodzenie ciała lub wystąpienia ostrej

choroby;

choroby;

Najważniejsze pojęcia

Najważniejsze pojęcia

c.d.

c.d.



Uraz (trauma)

Uraz (trauma)

– jest to uszkodzenie

– jest to uszkodzenie

tkanek lub narządów wskutek miejscowego

tkanek lub narządów wskutek miejscowego

lub ogólnego działania ajkiegoś czynnika

lub ogólnego działania ajkiegoś czynnika

zewnętrznego – np.. Mechanicznego,

zewnętrznego – np.. Mechanicznego,

chemicznego, termicznego, elektrycznego

chemicznego, termicznego, elektrycznego

lub promieniowania;

lub promieniowania;



Uraz psychiczny (psychotrauma)

Uraz psychiczny (psychotrauma)

– jest

– jest

to zdarzenie mające niekorzystny wpływ

to zdarzenie mające niekorzystny wpływ

na psychikę człowieka;

na psychikę człowieka;

Najważniejsze pojęcia

Najważniejsze pojęcia

c.d.

c.d.



Promocja bezpieczeństwa

Promocja bezpieczeństwa

(wg roboczej

(wg roboczej

definicji WHO) – jest to proces obejmujący

definicji WHO) – jest to proces obejmujący

wszystkie poziomy organizacji społecznej i

wszystkie poziomy organizacji społecznej i

administracyjnej, dotyczący wszystkich

administracyjnej, dotyczący wszystkich

wysiłków podjętych w celu zmodyfikowania

wysiłków podjętych w celu zmodyfikowania

struktur,

środowiska

(fizycznego,

struktur,

środowiska

(fizycznego,

społecznego,

technologicznego,

społecznego,

technologicznego,

politycznego,

ekonomicznego

i

politycznego,

ekonomicznego

i

organizacyjnego) oraz postaw ludzi i ich

organizacyjnego) oraz postaw ludzi i ich

zachowań związanych z bezpieczeństwem;

zachowań związanych z bezpieczeństwem;

Podstawowe źródła danych o

Podstawowe źródła danych o

wypadkach, urazach i

wypadkach, urazach i

zatruciach

zatruciach



Biuro Ruchu Drogowego Komendy

Biuro Ruchu Drogowego Komendy

Głównej Policji;

Głównej Policji;



Główny Inspektorat Pracy;

Główny Inspektorat Pracy;



Ministerstwo Edukacji Narodowej;

Ministerstwo Edukacji Narodowej;

Ponadto opracowania dotyczące

wypadków, urazów i zatruć są publikowane w
Rocznikach Statystycznych GUS.

Podstawowe źródła danych o

Podstawowe źródła danych o

wypadkach, urazach i

wypadkach, urazach i

zatruciach

zatruciach

c.d.

c.d.

Biuro

Ruchu Drogowego Komendy Głównej

Ruchu Drogowego Komendy Głównej

Policji

Policji

gromadzi i analizuje dane dotyczące o

gromadzi i analizuje dane dotyczące o

wypadkach drogowych na terenie całego kraju pod

wypadkach drogowych na terenie całego kraju pod

kątem:

kątem:



Częstości wypadków drogowych i ich przyczyn;

Częstości wypadków drogowych i ich przyczyn;



Częstości obrażeń w zarejestrowanych

Częstości obrażeń w zarejestrowanych

wypadkach w stosunku do liczby ludności i liczby

wypadkach w stosunku do liczby ludności i liczby

pojazdów;

pojazdów;



Umieralność w wyniku wypadków;

Umieralność w wyniku wypadków;



Obrażenia powypadkowe i zgony pieszych;

Obrażenia powypadkowe i zgony pieszych;



Udział w wypadkach osób będących pod

Udział w wypadkach osób będących pod

wpływem alkoholu;

wpływem alkoholu;

Sytuacja epidemiologiczna

Sytuacja epidemiologiczna

Urazy na Świecie

Urazy na Świecie



Wg WHO rocznie na Świecie urazów doznaje

Wg WHO rocznie na Świecie urazów doznaje

75 milionów ludzi.

75 milionów ludzi.

Urazy w Polsce

Urazy w Polsce



Struktura urazów w Polsce przedstawia się

Struktura urazów w Polsce przedstawia się

podobnie jak na świecie lecz obserwowany

podobnie jak na świecie lecz obserwowany

jest wyższy odsetek ofiar śmiertelnych

jest wyższy odsetek ofiar śmiertelnych

(ponad 20%);

(ponad 20%);



Wg WHO w ciągu ostatniego 30-lecia

Wg WHO w ciągu ostatniego 30-lecia

odsetek inwalidów z powodu wypadków

odsetek inwalidów z powodu wypadków

drogowych wzrósł z 12 do 18%;

drogowych wzrósł z 12 do 18%;

Skala
niepełnosprawności w
Polsce w 2004 r wg GUS.

Głównie urazy narządu
ruchu związane przede
wszystkim z wypadkami
drogowymi

.

Zewnętrzne przyczyny urazów i

Zewnętrzne przyczyny urazów i

zatruć

zatruć

Były one w 2000 r. przyczyną prawie

Były one w 2000 r. przyczyną prawie

26 tys. zgonów (sytuacja ulega

26 tys. zgonów (sytuacja ulega

poprawie).

poprawie).

Wyraźna dysproporcja pomiędzy

Wyraźna dysproporcja pomiędzy

płciami (u mężczyzn 3-krotnie wyższe

płciami (u mężczyzn 3-krotnie wyższe

współczynniki umieralności).

współczynniki umieralności).

Zgony w wyniku urazów i

Zgony w wyniku urazów i

zatruć

zatruć

w latach 1990 – 2000 w Polsce

w latach 1990 – 2000 w Polsce

Wypadki samochodowe

Wypadki samochodowe



W 2000 roku w Polsce miało miejsce 57

W 2000 roku w Polsce miało miejsce 57

331 wypadków samochodowych (40,6

331 wypadków samochodowych (40,6

wypadku na 10 tys. pojazdów).

wypadku na 10 tys. pojazdów).



Liczba zabitych:

Liczba zabitych:



1995 r. 6900 osób;

1995 r. 6900 osób;



2000 r. 6300 osób;

2000 r. 6300 osób;



2001 r. 5500 osób;

2001 r. 5500 osób;



2002 r. 5800 osób;

2002 r. 5800 osób;



2003 r. 5600 osób;

2003 r. 5600 osób;



2005 r. 5444 osób;

2005 r. 5444 osób;



2006 r. 5243 osób;

2006 r. 5243 osób;

Notowany jest powolny

spadek tego wskaźnika

przy jednoczesnym

dynamicznym wzroście

liczby samochodów.

Przyczyny wypadków

Przyczyny wypadków

drogowych

drogowych



Nieprzestrzeganie wypadków

Nieprzestrzeganie wypadków

drogowych – około 80% wypadków;

drogowych – około 80% wypadków;



Niedostosowanie prędkości do

Niedostosowanie prędkości do

warunków – około 20% wypadków;

warunków – około 20% wypadków;



Nieprzestrzeganie przepisów o ruchu

Nieprzestrzeganie przepisów o ruchu

drogowym przez osoby piesze – około

drogowym przez osoby piesze – około

19% wypadków;

19% wypadków;



Nietrzeźwość kierowców – około 15%

Nietrzeźwość kierowców – około 15%

wypadków;

wypadków;

Nietrzeźwość a wypadki

Nietrzeźwość a wypadki

drogowe

drogowe

http://www.policja.pl

Strona internetowa

Komendy Głównej

Policji

Publikacja „Wypadki drogowe 2006”
została

opracowana

przez

pracowników Wydziału Profilaktyki w
Ruchu Drogowym na podstawie bazy
danych

Systemu

Ewidencji

Wypadków i Kolizji (SEWiK).

Nietrzeźwość a wypadki

Nietrzeźwość a wypadki

drogowe

drogowe

W 2006 roku nietrzeźwi uczestniczyli w

6 392 wypadkach drogowych (13,6% ogółu
wypadków), śmierć w nich poniosło
710 osób (13,5% ogółu zabitych), a 7 998
odniosło obrażenia (13,5% ogółu rannych).

Na terenie Województwa Mazowieckiego

w 2006 r. zanotowano 420 wypadków z
udziałem nietrzeźwych (6,6% ogółu). Śmierć
poniosło 58 (8,2% ogółu) a 520 osób zostało
rannych (6,5% ogółu).

Nietrzeźwość a wypadki

Nietrzeźwość a wypadki

drogowe c.d.

drogowe c.d.

Źródło KGP

Nietrzeźwość a wypadki

Nietrzeźwość a wypadki

drogowe c.d.

drogowe c.d.

Źródło KGP

Nietrzeźwoś

Nietrzeźwoś

ć a wypadki

ć a wypadki

drogowe

drogowe

c.d.

c.d.

Źródło KGP

Nietrzeźwość a wypadki

Nietrzeźwość a wypadki

drogowe c.d.

drogowe c.d.

Źródło KGP

Wypadki przy pracy

Wypadki przy pracy

Międzynarodowa Organizacja Pracy

Międzynarodowa Organizacja Pracy

(ILO) szacuje, że co roku na świecie

(ILO) szacuje, że co roku na świecie

dochodzi do 270 milionów wypadków przy

dochodzi do 270 milionów wypadków przy

pracy (8,2 wypadku/ 1000 pracujących).

pracy (8,2 wypadku/ 1000 pracujących).

W Polsce wskaźniki kształtują się na

W Polsce wskaźniki kształtują się na

poziomie:

poziomie:

- 85,3 tys. Wypadków – 2001 r.

- 85,3 tys. Wypadków – 2001 r.

- 7,84 wypadku / 1000 zatrudnionych

- 7,84 wypadku / 1000 zatrudnionych

(spadek)

(spadek)

Wypadki w szkole

Wypadki w szkole

Zatrucia i zakażenia

Zatrucia i zakażenia

pokarmowe

pokarmowe



W 2000 roku zarejestrowano w Polsce

W 2000 roku zarejestrowano w Polsce

26 701 zatruć i zakażeń pokarmowych.

26 701 zatruć i zakażeń pokarmowych.

–

Sytuacja ulega nieznacznej poprawie (około 1,5%

Sytuacja ulega nieznacznej poprawie (około 1,5%

mniej niż w 1999 r.);

mniej niż w 1999 r.);

–

Najwyższy wskaźnik zarejestrowano w

Najwyższy wskaźnik zarejestrowano w

Województwie Mazowieckim, najniższy w

Województwie Mazowieckim, najniższy w

Lubuskim;

Lubuskim;



Zapadalność w bakteryjnych zakażeniach i

Zapadalność w bakteryjnych zakażeniach i

zatruciach wynosiła 69,1 na 100 tys.

zatruciach wynosiła 69,1 na 100 tys.

Ludności (około 1,4% mniej niż w 1999 r.)

Ludności (około 1,4% mniej niż w 1999 r.)

–

–

Najwyższy wskaźnik w województwie Lubelskim

Najwyższy wskaźnik w województwie Lubelskim

(105,4), najniższy w Małopolskim (50,5)

(105,4), najniższy w Małopolskim (50,5)

Główne przyczyny zatruć (2000 r.): Salmonella
(około 85%), grzyby (300 przypadków), pestycydy
(107 przypadków)

Urazy, wypadki i zatrucia–

Urazy, wypadki i zatrucia–

ograniczanie skali problemu

ograniczanie skali problemu



Prewencja;

Prewencja;



Prawidłowość udzielania pierwszej

Prawidłowość udzielania pierwszej

pomocy;

pomocy;



Powołanie Krajowego Ośrodka

Powołanie Krajowego Ośrodka

Zapobiegania Urazom i Zwalczania

Zapobiegania Urazom i Zwalczania

Następstw Wypadków;

Następstw Wypadków;

Urazy, wypadki i zatrucia–

Urazy, wypadki i zatrucia–

ograniczanie skali problemu

ograniczanie skali problemu

c.d.

c.d.



Kwestia wypadków drogowych;

Kwestia wypadków drogowych;

–

Przyspieszenie czasu trwania postępowania

Przyspieszenie czasu trwania postępowania

karnego względem sprawców wypadków;

karnego względem sprawców wypadków;

–

Podniesienie kar dla kierowców

Podniesienie kar dla kierowców

wielokrotnie łamiących prawo;

wielokrotnie łamiących prawo;

–

Uświadomienie społeczeństwa;

Uświadomienie społeczeństwa;

–

Eliminacja z ruchu drogowego pojazdów o

Eliminacja z ruchu drogowego pojazdów o

złym stanie technicznym;

złym stanie technicznym;

–

Poprawa stanu dróg publicznych, ich

Poprawa stanu dróg publicznych, ich

oznakowania oraz oświetlenia drogowego;

oznakowania oraz oświetlenia drogowego;

Urazy, wypadki i zatrucia–

Urazy, wypadki i zatrucia–

ograniczanie skali problemu

ograniczanie skali problemu

c.d.

c.d.



Kwestia wypadków przy pracy:

Kwestia wypadków przy pracy:

–

Rzetelność w naprawach zgłaszanych

Rzetelność w naprawach zgłaszanych

uszkodzeń i awarii;

uszkodzeń i awarii;

–

Odpowiednia metodologia analizy

Odpowiednia metodologia analizy

zagrożeń w miejscu pracy

zagrożeń w miejscu pracy

–

Właściwy system kontroli;

Właściwy system kontroli;

–

Edukacja społeczeństwa;

Edukacja społeczeństwa;

Urazy, wypadki i zatrucia–

Urazy, wypadki i zatrucia–

ograniczanie skali problemu

ograniczanie skali problemu

c.d.

c.d.



Kwestia zatruć i zakażeń pokarmowych:

Kwestia zatruć i zakażeń pokarmowych:

–

Ochrona substancji trujących przed

Ochrona substancji trujących przed

dostępem dzieci;

dostępem dzieci;

–

Przechowywanie leków i trujących

Przechowywanie leków i trujących

substancji chemicznych w oryginalnych

substancji chemicznych w oryginalnych

opakowaniach;

opakowaniach;

–

Produkcja tabletek z oznaczeniami

Produkcja tabletek z oznaczeniami

identyfikacyjnymi;

identyfikacyjnymi;

–

Stosowanie czujników tlenku węgla;

Stosowanie czujników tlenku węgla;

–

Monitoring środowiska;

Monitoring środowiska;

–

Eliminacja ołowiu z benzyny;

Eliminacja ołowiu z benzyny;

Samobójstwa

Samobójstwa

Samobójstwami nazywamy wszystkie

Samobójstwami nazywamy wszystkie

przypadki śmierci będące pośrednim

przypadki śmierci będące pośrednim

lub bezpośrednim wynikiem działania

lub bezpośrednim wynikiem działania

lub też wstrzymania się od działania

lub też wstrzymania się od działania

ofiary, która wie jaki rezultat to za

ofiary, która wie jaki rezultat to za

sobą pociągnie.

sobą pociągnie.

wg Drukheim’a

wg Drukheim’a

altruistyczne

anomiczne

egoistyczne

Działanie samobójcze

Działanie samobójcze

(suicydalne)

(suicydalne)

Działaniem samobójczym nazywamy

Działaniem samobójczym nazywamy

świadome działanie na własne ciało,

świadome działanie na własne ciało,

bądź

na

ważne

dla

jego

bądź

na

ważne

dla

jego

funkcjonowania narządy za pomocą

funkcjonowania narządy za pomocą

czynników

zewnętrznych

w

celu

czynników

zewnętrznych

w

celu

przekroczenia granic wytrzymałości

przekroczenia granic wytrzymałości

fizjologicznej organizmu lub możliwości

fizjologicznej organizmu lub możliwości

jego

adaptacji

w

zmienionych

jego

adaptacji

w

zmienionych

warunkach.

warunkach.

samobójstwo dokonane

samobójstwo usiłowane

Samobójstwa - częstość

Samobójstwa - częstość

Wg WHO codziennie na Świecie

Wg WHO codziennie na Świecie

ginie około 1300 samobójców a rocznie

ginie około 1300 samobójców a rocznie

około 500 tys. osób.

około 500 tys. osób.

Co około 18 minut ktoś ginie w

wyniku samobójstwa a co minutę

podejmowana jest na Świecie próba

samobójcza

Społeczne aspekty

Społeczne aspekty

samobójstw

samobójstw



Zależność pomiędzy liczbą

Zależność pomiędzy liczbą

samobójstw a sytuacją ekonomiczną:

samobójstw a sytuacją ekonomiczną:

–

Utrzymanie lub utrata statusu

Utrzymanie lub utrata statusu

ekonomicznego powiązanego z

ekonomicznego powiązanego z

posiadaniem;

posiadaniem;

–

Zapewnienie lub utrata wygód

Zapewnienie lub utrata wygód

związanych z posiadaniem;

związanych z posiadaniem;

–

Poczucie bezpieczeństwa związane z

Poczucie bezpieczeństwa związane z

sytuacją materialną;

sytuacją materialną;

Samobójstwa a płeć

Samobójstwa a płeć

Zauważono następujące zależności:

Zauważono następujące zależności:



U kobiet wola śmierci jest słabsza;

U kobiet wola śmierci jest słabsza;



Kobiety wybierają mniej skuteczne

Kobiety wybierają mniej skuteczne

sposoby odebrania sobie życia;

sposoby odebrania sobie życia;



Kobiety podejmując próbę samobójczą

Kobiety podejmując próbę samobójczą

częściej od mężczyzn chcą jedynie zwrócić

częściej od mężczyzn chcą jedynie zwrócić

na siebie uwagę otoczenia;

na siebie uwagę otoczenia;



Wśród mężczyzn przyczyną podjęcia próby

Wśród mężczyzn przyczyną podjęcia próby

samobójczej jest częściej brak sukcesu lub

samobójczej jest częściej brak sukcesu lub

porażka;

porażka;



Mężczyźni czują się odpowiedzialni za

Mężczyźni czują się odpowiedzialni za

utrzymanie rodziny;

utrzymanie rodziny;

Inne zależności

Inne zależności



Częściej samobójstwa popełniają osoby

Częściej samobójstwa popełniają osoby

starsze niż młodsze. Głównie samobójstwa

starsze niż młodsze. Głównie samobójstwa

popełniają osoby 30-50 letnie. Nastolatki

popełniają osoby 30-50 letnie. Nastolatki

stanowią około 10% samobójców.

stanowią około 10% samobójców.



Religia: katolicy rzadziej popełniają

Religia: katolicy rzadziej popełniają

samobójstwa niż protestanci (Drukheim);

samobójstwa niż protestanci (Drukheim);



Miejsce zamieszkania: mieszkańcy wsi

Miejsce zamieszkania: mieszkańcy wsi

rzadziej popełniają samobójstwa niż

rzadziej popełniają samobójstwa niż

mieszkańcy miast;

mieszkańcy miast;



Stan wojny i pokoju: w czasie pokoju

Stan wojny i pokoju: w czasie pokoju

samobójstwa są rzadsze niż w czasie wojny;

samobójstwa są rzadsze niż w czasie wojny;

Dane dotyczące samobójstw w

Dane dotyczące samobójstw w

Polsce

Polsce

Dane te zbierają:

Dane te zbierają:

- Policja;

- Policja;

- Kuratoria oświaty;

- Kuratoria oświaty;

- GUS;

- GUS;

- MSWiA;

- MSWiA;

Liczba samobójstw w Polsce

Liczba samobójstw w Polsce

Wg GUS

Sposoby odebrania sobie

Sposoby odebrania sobie

życia

życia



Powieszenie – 89%

Powieszenie – 89%



Rzucenie się z wysokości – 9%

Rzucenie się z wysokości – 9%



Zażycie środków nasennych – 3%

Zażycie środków nasennych – 3%

2002 r.

Przyczyn odebrania sobie

Przyczyn odebrania sobie

życia

życia



Choroba psychiczna

Choroba psychiczna



Nieporozumienia rodzinne

Nieporozumienia rodzinne



Przewlekłą choroba

Przewlekłą choroba



Warunki ekonomiczne

Warunki ekonomiczne



Zawód miłosny

Zawód miłosny



Nagła utrata źródeł utrzymania

Nagła utrata źródeł utrzymania



Śmierć bliskiej osoby

Śmierć bliskiej osoby



Problemy szkolne

Problemy szkolne



Trwałe kalectwo

Trwałe kalectwo



AIDS

AIDS



Niepożądana ciąża

Niepożądana ciąża

2002 r.

Metody zapobiegania

Metody zapobiegania

samobójstwom

samobójstwom



Udzielanie pomocy i wsparcia w

Udzielanie pomocy i wsparcia w

radzeniu sobie z rzeczywistością;

radzeniu sobie z rzeczywistością;



Poprawa relacji międzyludzkich w

Poprawa relacji międzyludzkich w

środowisku pracy, nauki oraz rodzinie;

środowisku pracy, nauki oraz rodzinie;



Tworzenie schronisk dla ludzi

Tworzenie schronisk dla ludzi

bezdomnych oraz w trudnej sytuacji

bezdomnych oraz w trudnej sytuacji

ekonomicznej;

ekonomicznej;



Telefony zaufania – kontakt z

Telefony zaufania – kontakt z

profesjonalnymi poradmai;

profesjonalnymi poradmai;

Dziękuję za uwagę…

Dziękuję za uwagę…