Epidemiologia urazów, wypadków oraz zatruć

Tytułem wstępu

• Przyczyny wzrostu skali problemu;

• Zmiana stylu życia społeczeństwa;

• Postęp techniczny;

• Zły stan techniczny dróg i pojazdów;

• Systematyczne wydłużanie się przeciętnego czasu trwania życia;

Najważniejsze pojęcia

• Wypadek - jest to nieszczęśliwe zdarzenie powodujące straty materialne, w którym ktoś ucierpiał, został okaleczony lub poniósł śmierć;

• Potrącenie - uderzenie pieszego przez pojazd;

• Kolizja drogowa - zdarzenie, w którym dwa lub więcej pojazdów ulega uszkodzeniu ale brak jest osób rannych;

• Wypadek w miejscu pracy - (def. Wg. Międzynarodowej Organizacji Pracy) - jest to zarejestrowany uraz będący wynikiem wypadku mającego miejsce w pracy, który powoduje zgon, uszkodzenie ciała lub wystąpienia ostrej choroby;

Najważniejsze pojęcia c.d.

• Uraz (trauma) - jest to uszkodzenie tkanek lub narządów wskutek miejscowego lub ogólnego działania ajkiegoś czynnika zewnętrznego - np. mechanicznego, chemicznego, termicznego, elektrycznego lub promieniowania;

• Uraz psychiczny (psychotrauma) - jest to zdarzenie mające niekorzystny wpływ na psychikę człowieka;

Najważniejsze pojęcia c.d.

• Promocja bezpieczeństwa (wg roboczej definicji WHO) - jest to proces obejmujący wszystkie poziomy organizacji społecznej i administracyjnej, dotyczący wszystkich wysiłków podjętych w celu zmodyfikowania struktur, środowiska (fizycznego, społecznego, technologicznego, politycznego, ekonomicznego i organizacyjnego) oraz postaw ludzi i ich zachowań związanych z bezpieczeństwem;

Podstawowe źródła danych o wypadkach, urazach i zatruciach

• Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji;

• Główny Inspektorat Pracy;

• Ministerstwo Edukacji Narodowej;

Podstawowe źródła danych o wypadkach, urazach i zatruciach c.d.

Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji gromadzi i analizuje dane dotyczące o wypadkach drogowych na terenie całego kraju pod kątem:

• Częstości wypadków drogowych i ich przyczyn;

• Częstości obrażeń w zarejestrowanych wypadkach w stosunku do liczby ludności i liczby pojazdów;

• Umieralność w wyniku wypadków;

• Obrażenia powypadkowe i zgony pieszych;

• Udział w wypadkach osób będących pod wpływem alkoholu;

Sytuacja epidemiologiczna - Urazy na Świecie

• Wg WHO rocznie na Świecie urazów doznaje 75 milionów ludzi.

Urazy w Polsce

• Struktura urazów w Polsce przedstawia się podobnie jak na świecie lecz obserwowany jest wyższy odsetek ofiar śmiertelnych (ponad 20%);

Zewnętrzne przyczyny urazów i zatruć

Są one przyczyną prawie 25-27 tys. zgonów rocznie (sytuacja ulega poprawie) - 6,6% wszystkich zgonów.

Wyraźna dysproporcja pomiędzy płciami (u mężczyzn 3-krotnie wyższe współczynniki umieralności).

Wypadki samochodowe

• W 2000 roku w Polsce miało miejsce 57 331 wypadków samochodowych (40,6 wypadku na 10 tys. pojazdów), w roku 2008 - 49 054.

• Liczba zabitych:

• 1995 r. 6900 osób;

• 2000 r. 6300 osób;

• 2001 r. 5500 osób;

• 2002 r. 5800 osób;

• 2003 r. 5600 osób;

• 2005 r. 5444 osób;

• 2006 r. 5243 osób;

• 2007 - 5583 osób;

• 2008 - 5437 osób.

Liczba wypadków drogowych a ich skutki (dane GKP)

Wypadki drogowe wg dni tygodnia w 2008 r. (dane GKP)

Wypadki drogowe wg miesięcy w 2008 r. (dane GKP)

Sprawcy wypadku - kierujący pojazdami wg grup wiekowych

Przyczyny wypadków drogowych

• Nieprzestrzeganie wypadków drogowych - około 80% wypadków;

• Niedostosowanie prędkości do warunków - około 20% wypadków;

• Nieprzestrzeganie przepisów o ruchu drogowym przez osoby piesze - około 19% wypadków;

• Nietrzeźwość kierowców - około 15% wypadków;

Nietrzeźwość a wypadki drogowe

W 2008 roku nietrzeźwi uczestniczyli w
6 375 wypadkach drogowych (13% ogółu wypadków), śmierć w nich poniosło
738 osób (13,8% ogółu zabitych), a 8 025 odniosło obrażenia (12,9% ogółu rannych).

Nietrzeźwość a wypadki drogowe wg dni tyg. W 2008 r. (dane GKP)

Nietrzeźwość a wypadki drogowe wg godzin - dane GKP z 2008 r.

Nietrzeźwość a wypadki drogowe wg miesięcy - - dane GKP z 2008 r.

Nietrzeźwość a wypadki drogowe wg dni tyg.- - dane GKP z 2008 r.

Wypadki przy pracy

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) szacuje, że co roku na świecie dochodzi do 270 milionów wypadków przy pracy (8,2 wypadku/ 1000 pracujących).

W Polsce wskaźniki kształtują się na poziomie:

- 85 tys. wypadków rocznie (7,84 wypadku / 1000 zatrudnionych) (spadek)

Urazy występujące u pacjentów hospitalizowanych (dane z 2007r.)

Miejsca, w których najczęściej dochodziło do urazów (dane z 2007r.)

Epidemiologia zatruć

• Trudno ustalić, ile osób rocznie ulega ostremu zatruciu. Opierając się na statystykach prowadzonych przez ośrodki ostrych zatruć można przyjąć, że rocznie dochodzi do kilkudziesięciu tysięcy przypadków.

• Mają one zróżnicowany przebieg.

• 10% chorych leczonych w oddziałach intensywnej terapii to osoby z ostrym zatruciem.

• aż 30% nagłych przyjęć do szpitali psychiatrycznych to przyjęcia z powodu ostrego samobójczego zatrucia.

Urazy, wypadki i zatrucia- ograniczanie skali problemu

• Prewencja;

• Prawidłowość udzielania pierwszej pomocy;

• Powołanie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Urazom i Zwalczania Następstw Wypadków;

• Kwestia wypadków drogowych;

• Przyspieszenie czasu trwania postępowania karnego względem sprawców wypadków;

• Podniesienie kar dla kierowców wielokrotnie łamiących prawo;

• Uświadomienie społeczeństwa;

• Eliminacja z ruchu drogowego pojazdów o złym stanie technicznym;

• Poprawa stanu dróg publicznych, ich oznakowania oraz oświetlenia drogowego;

Urazy, wypadki i zatrucia- ograniczanie skali problemu c.d.

• Kwestia wypadków przy pracy:

• Rzetelność w naprawach zgłaszanych uszkodzeń i awarii;

• Odpowiednia metodologia analizy zagrożeń w miejscu pracy

• Właściwy system kontroli;

• Edukacja społeczeństwa;

Urazy, wypadki i zatrucia- ograniczanie skali problemu c.d.

• Kwestia zatruć :

• Ochrona substancji trujących przed dostępem dzieci;

• Przechowywanie leków i trujących substancji chemicznych w oryginalnych opakowaniach;

• Produkcja tabletek z oznaczeniami identyfikacyjnymi;

• Stosowanie czujników tlenku węgla;

• Monitoring środowiska;

• Eliminacja ołowiu z benzyny;

Samobójstwa

Samobójstwami nazywamy wszystkie przypadki śmierci będące pośrednim lub bezpośrednim wynikiem działania lub też wstrzymania się od działania ofiary, która wie jaki rezultat to za sobą pociągnie.

wg Drukheim'a

Działanie samobójcze (suicydalne)

Działaniem samobójczym nazywamy świadome działanie na własne ciało, bądź na ważne dla jego funkcjonowania narządy za pomocą czynników zewnętrznych w celu przekroczenia granic wytrzymałości fizjologicznej organizmu lub możliwości jego adaptacji w zmienionych warunkach.

Samobójstwa - częstość

Wg WHO codziennie na Świecie ginie około 1300 samobójców a rocznie około 500 tys. osób.

Społeczne aspekty samobójstw

• Zależność pomiędzy liczbą samobójstw a sytuacją ekonomiczną:

• Utrzymanie lub utrata statusu ekonomicznego powiązanego z posiadaniem;

• Zapewnienie lub utrata wygód związanych z posiadaniem;

• Poczucie bezpieczeństwa związane z sytuacją materialną;

Samobójstwa a płeć

Zauważono następujące zależności:

• U kobiet wola śmierci jest słabsza;

• Kobiety wybierają mniej skuteczne sposoby odebrania sobie życia;

• Kobiety podejmując próbę samobójczą częściej od mężczyzn chcą jedynie zwrócić na siebie uwagę otoczenia;

• Wśród mężczyzn przyczyną podjęcia próby samobójczej jest częściej brak sukcesu lub porażka;

• Mężczyźni czują się odpowiedzialni za utrzymanie rodziny;

Inne zależności

• Częściej samobójstwa popełniają osoby starsze niż młodsze. Głównie samobójstwa popełniają osoby 30-50 letnie. Nastolatki stanowią około 10% samobójców.

• Religia: katolicy rzadziej popełniają samobójstwa niż protestanci (Drukheim);

• Miejsce zamieszkania: mieszkańcy wsi rzadziej popełniają samobójstwa niż mieszkańcy miast;

• Stan wojny i pokoju: w czasie pokoju samobójstwa są rzadsze niż w czasie wojny;

Dane dotyczące samobójstw w Polsce

Dane te zbierają:

- Policja;

- Kuratoria oświaty;

- GUS;

- MSWiA;

Samobójstwa w Polsce- na 5625 zamachów samobójczych (100%):

• otrucie gazem - 0,76%

• zażycie trucizny - 0,39%

• środki nasenne - 3,34%

• uszkodzenie ukł. krwionośnego - 1,92%

• inne samookaleczenie - 2,41%

• rzucenie się z wysokości - 7,11%

• utopienie się - 1,72%

• powieszenie - 75,04%

• rzucenie się pod pojazd - 2,27%

• zastrzelenie się - 0,92%

• porażenie się prądem elektrycznym - 0,12%

• Inne - 3,96%

Źródło: Dane KGP

Samobójstwa w Polsce

• Najwięcej aktów samobójczych popełniają ludzie w wieku 16-21 lat.

• Drugim, niebezpiecznym okresem jest wiek 45-55 lat.

• Zarówno w pierwszej (16-21 lat) jak i w drugiej grupie wiekowej (45-55 lat) mężczyźni mają zdecydowaną przewagę.

• Tendencja wzrostowa liczby samobójstw w Polsce wśród mężczyzn, zamieszkujących w miastach.

Przyczyny odebrania sobie życia

• Choroba psychiczna

• Nieporozumienia rodzinne

• Przewlekłą choroba

• Warunki ekonomiczne

• Zawód miłosny

• Nagła utrata źródeł utrzymania

• Śmierć bliskiej osoby

• Problemy szkolne

• Trwałe kalectwo

• AIDS

• Niepożądana ciąża

10

---