Co to jest ubóstwo, kim są

ludzie biedni?

Wykluczenie społeczne

Państwo opiekuńcze



Bieda to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne
opisujące

brak

dostatecznych

środków

materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki,
w szczególności w zakresie: jedzenia, schronienia,
ubrania,

transportu

i

podstawowych

potrzeb

kulturalnych

i

społecznych.



Ubóstwo to nie tylko upośledzenie ekonomiczne,
to przekonania, zachowania, a niekiedy trwały i
niezmienny styl życia przekazywany z pokolenia
na pokolenie



Ubóstwo bezwzględne – opiera się na pojęciu
minimum życiowego - elementarnych warunków
jakie muszą być spełnione, aby jednostka mogła
przetrwać fizycznie i zachować zdrowie. O
każdym, kto gdziekolwiek na świecie żyje w
warunkach nie spełniających tej uniwersalnej
normy, można powiedzieć, że żyje w ubóstwie.



Ubóstwo względne – ubóstwo mierzy się przez
odniesienie do standardu życia panującego w
danym społeczeństwie.



Relatywna

to nasze wydatki w stosunku do 50%

średniej wydatków 17,3%, 6,4 mln Polaków



Ustawowa (kwota uprawniająca do ubiegania się o

przyznanie świadczenia z pomocy – 14,6 %, 5,5 mln

Polaków



Minimum egzystencji społecznej

(granica

ubóstwa skrajnego zaspokajanie potrzeb fizjologicznych

na poziomie biologicznym (wyżywienie, ubranie,

mieszkanie) 6,6 % - 2,5 mln Polaków.



Minimum socjalne - nazywane jest też

„granicą wydatków gospodarstw domowych,

mierzącą godziwy poziom życia”.



Głębokość ubóstwa (wskaźnik luki dochodowej lub

wydatkowej) – informuje o tym, o ile procent przeciętne

dochody/wydatki ubogich są niższe od przyjętej granicy

ubóstwa

Trzy kategorie ubóstwa:



ubóstwo losowe - spowodowana rożnymi

losowymi wydarzeniami w życiu człowieka



ubóstwo subiektywne – spowodowane małą

zaradnością

i

aktywnością

ludzi

niskimi

kwalifikacjami

i

słabym

wykształceniem

niechęcią do wykonywania pracy uzależnieniem

od zasiłków i pomocy społecznej rożnymi

patologiami społecznymi alkoholizm narkomania



ubóstwo strukturalne – nie wynika ani z

przyczyn

losowych

ani

z

czynników

subiektywnych lecz z zewnętrznych przyczyn

gospodarczych bezrobocia niskich wynagrodzeń

polaryzacji dochodów



Respondentom zadaje się pytanie, jaki
dochód ich zdaniem jest konieczny, aby móc
utrzymać

gospodarstwo

domowe

na

właściwym poziomie, i czy ich obecny dochód
odpowiada temu poziomowi, przekracza go
lub nie sięga.



Badania wskazują, ze stawki zapomóg są o
ok. 50 % za niskie i nie pozwalają członkom
gospodarstw domowych realizować potrzeby
pełnego i wartościowego uczestnictwa w
życiu społecznym.



Liberalna polityka w celu przyspieszenia
tempa wzrostu gospodarczego.



Zmiany w strukturze zawodowej



Pojawienie się na rynku pracy kobiet,
pogłebiło podział gospodarstw domowych
na „bogate i ubogie w pracę”

Nie można stworzyć jednolitego opisu kategorii

„ludzi biednych”. Niemniej pewne kategorie ludzi
popadają w ubóstwo częściej. Tak, z większym
prawdopodobieństwem niż innych bieda dotyka:



Bezrobotnych i osoby pracujące w niepełnym
wymiarze godzin



Ludzi starszych



Chorych, niepełnosprawnych



Członków dużych rodzin czy małych ale tylko z
jednym rodzicem



Dzieci, kobiety



Mniejszości etniczne

Interpretacje ubóstwa można podzielić na dwa typy:



Teorie, według których ludzie biedni sami ponoszą

odpowiedzialność za swoje ubóstwo (Obwinianie ofiary)

-

Status społeczny odzwierciedla talent i starania jednostki

-

kultura ubóstwa – młodzi ludzie od dzieciństwa są chowani w

przekonaniu, ze posiadanie aspiracji nie ma sensu, więc

fatalistycznie poprzestają na życiu w ubóstwie.

-

Kultura wyuczonej bezradności



Teorie, według których ubóstwo jest wytwarzane

i odtwarzane przez strukturalne mechanizmy społeczne.

(Obwinianie systemu)

-

O rozkładzie środków w społeczeństwie decydują warunki

strukturalne (płeć, etniczność, wiek)

-

Brak ambicji u ludzi ubogich – „wyuczona bezradność”, jest w

istocie skutkiem a nie przyczyną.

Wykluczenie odnosi się do sytuacji, w której jednostki

zostają pozbawione możliwości pełnego uczestnictwa
w społeczeństwie.



Jest to pojęcie szersze niż pojęcie podklasy – akcentuje
aspekt procesu - mechanizmu wykluczenia, ale różni
się też od pojęcia ubóstwa – zwraca bowiem uwagę na
cały szereg czynników, przez które jednostki tracą
szansę, jakie ma większość ludzi.



Wykluczenie może przybierać różne formy

-

Wykluczenie ekonomiczne

-

Wykluczenie polityczne

-

Wykluczenie społeczne



Warunki mieszkaniowe i sąsiedztwo –
wykluczenie przybiera postać przestrzenną



Młodzież – chwiejny rynek pracy



Miejsce zamieszkania – wieś a miasto



Bezdomni – skrajna forma wykluczenia



Wykluczenie społeczne na szczycie



Poszczególne modele państwa opiekuńczego
różnicuje dostępność środków dla społeczeństwa :

-

Systemy opiekuńcze działające na zasadzie
świadczeń powszechnych – zaspokajanie w trybie
ciągłym

podstawowych

potrzeb

wszystkich

obywateli.

-

System opiekuńczy działający na zasadzie
świadczeń warunkowych.



Szwecja

przeznacza

na

cele

społeczne

50 % PKB