Tezy Marginalizacja i wykluczenie społeczne

  1. Wymiary wykluczenia społecznego – wymień i opisz

  1. Przykłady definicji, których cechą jest deficyt uczestnictwa

„Wykluczenie społeczne to niezdolność do uczestnictwa w uznawanych za ważne aspektach życia społecznego - gospodarczych, politycznych i kulturowych.

Skrajne wykluczenie społeczne występuje, gdy niezdolności do uczestnictwa w tych trzech wymiarach życia społecznego mają bardziej charakter wzajemnych wzmocnień niż równoważenia się” (Badania International Institute for Labour Studies i UNDP w: Problemy Polityki Społecznej 5/2003).

„Marginalność to brak uczestnictwa jednostek i grup społecznych w tych sferach życia, w których uzasadnione jest - stosownie do określonych kryteriów - oczekiwanie, że jednostki te i grupy będą w nich uczestniczyły” (G. Germani).

„Jednostka jest społecznie wykluczona, jeżeli jest ona pod względem geograficznym mieszkańcem tego społeczeństwa, ale

1) z powodów będących poza jej kontrolą nie może uczestniczyć w normalnych aktywnościach obywateli w tym społeczeństwie i

2) chciałaby ona w nich uczestniczyć” (Center for Analysis of Social Exclusion, „Understanding social exclusion” 2002)

Definicja wskazująca na niezdolność do uczestnictwa jako główną cechę definicyjną wykluczenia społecznego nie zawiera informacji skąd się wzięła owa niezdolność, jakie są jej skutki, czy można jakoś na nią wpływać i w jaki sposób.

  1. Dostęp do zasobów, dóbr, instytucji, systemów społecznych – przykłady definicji

„Wykluczenie społeczne to stan, jak i proces. Jako stan jest równoznaczne z relatywną deprywacją, jako proces odnosi się do społecznie kształtowanych struktur i procesów, które utrudniają części populacji dostęp do zasobów gospodarczych, do dóbr społecznych, i do instytucji określających ich los” (Badania IILS i UNDP).

„Problem społecznej marginalności... mimo swojej historycznej zmienności – jest to przede wszystkim kwestia utraty podstaw społecznego zakorzenienia jednostek, sposobów ich włączania się w życie zbiorowe i korzystania ze związanych z tym uprawnień; a zatem kwestia dostępu do - uznawanych za ważne - instytucji społecznych...
W społeczeństwach przemysłowych to kwestia dostępu do rynku pracy i do rynku konsumpcji, a także dostępu do przywilejów związanych ze statusem obywatela”. (K.W. Frieske)

„Wykluczenie społeczne to dynamiczny i wielowymiarowy proces pełnego odcięcia lub częściowego ograniczania dostępu do różnych społecznych, gospodarczych, kulturowych i politycznych systemów, które pomagają jednostce w integracji ze społeczeństwem”.

  1. Cztery kategorie zasobów

  1. Wykluczenie a prawa społeczne - definicje

„Definiujemy wykluczenie społeczne przede wszystkim w związku z prawami społecznymi. Badamy jakie prawa społeczne mają obywatele w kontekście zatrudnienia, mieszkania, ochrony zdrowia; jak skutecznie krajowe polityki umożliwiają obywatelom zabezpieczenie tych praw; jakie są przeszkody wykluczające ludzi z tych praw” (I raport Obserwatorium Krajowych Polityk Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu)

„Wykluczenie społeczne to odmowa podstawowych praw socjalnych, zapewniających obywatelom pozytywną wolność do uczestnictwa w życiu społecznym i ekonomicznym i przez to nadających znaczenie ich podstawowym wolnościom negatywnym” (Badania IILS i UNDP).

„Wykluczenie społeczne to proces erozji uznania i szacunku dla praw obywatelskich, od których zależą środki do życia i jego poziom. Związane jest to z konfliktami i negocjacjami społecznymi, w których atakuje się i broni określonych uprawnień”(Badania IILS i UNDP).

Definicje z perspektywy praw społecznych

  1. Ubóstwa i deprywacji, jako przyczyna wykluczenia – przykłady definicji

„Wykluczenie społeczne w porównaniu z ubóstwem oznacza więcej aspektów deprywacji, które przeszkadzają ludziom w uczestnictwie w społecznych aktywnościach lub w korzystaniu z publicznych lub prywatnych usług”

(angielski „Słownik polityki społecznej”, w tym samym słowniku w haśle „ubóstwo” stwierdzono, że ubóstwo relatywne nazywane jest deprywacją lub wykluczeniem społecznym).

„Wykluczenie społeczne to obiektywna, jak i subiektywna cecha ludzkiego życia. W sensie obiektywnym charakteryzuje się materialną deprywacją i naruszaniem praw socjalnych (włączając
w to prawa zatrudnionych i bezrobotnych). Jako uczucie subiektywne cechuje się poczuciem społecznej niższości lub utratą wcześniejszego statusu społecznego” (Badania IILS i UNDP).

„Proces, będący wynikiem akumulacji i współoddziaływania między różnymi czynnikami ryzyka o charakterze społecznym i środowiskowym, który sprawia, że ludzie są bardziej narażeni na/i dotknięci ubóstwem. Jest to więc proces ubożenia” (G. Quaranta).

  1. Przykłady definicji związanych z ubóstwem

Dochody i/lub rzeczy jakimi dysponuje jednostka są zbyt niskie w stosunku do potrzeb jej samej i jej gospodarstwa domowego.

Nie mówi się o osobie ze zbyt niskim poziomem wykształcenia (jedna z kategorii zasobów indywidualnych i „kapitału" ludzkiego), że tylko dlatego jest ona uboga.

Wymagałoby to rozszerzenia pojęcia ubóstwa na wszystkie kategorie zasobów. Mielibyśmy wtedy również poza ubóstwem finansowo-materialnym jeszcze ubóstwo:

  1. Związek między ubóstwem i wykluczeniem społecznym

K.W. Frieska – związek między ubóstwem i wykluczeniem społecznym

„ubóstwo... to raczej takie szczególne okoliczności, które nie pozwalają ludziom nimi dotkniętym na uczestnictwo
w życiu zbiorowym i - zwłaszcza - w istotny sposób pomniejszają ich możliwości uczestniczenia w podstawowych instytucjach społecznych od rodziny poczynając, na wymiarze sprawiedliwości kończąc”.

  1. Grupy marginalne

Marginalnymi są grupy

  1. Kryteria odróżniania grup marginalnych od niemarginalnych

  1. Lista grup analizowanych jako „zagrożone” wykluczeniem na podstawie przeglądu badań wykluczenia społecznego (H. Silver)

  1. Grupy podatne na wykluczenie społeczne wg Narodowej Strategii Integracji Społecznej.

  1. Związek między marginalnością i rozwojem wg Mahlera

Zasadniczym celem i wartością dobrego rozwoju (przeciwieństwo maldevelopment, który wyrzuca całe zbiorowości i kraje na margines) jest uczestnictwo (partycypacja), a główną cechą złego rozwoju jest właśnie przeciwieństwo uczestnictwa (partycypacji), czyli marginalizacja.

Stąd „marginalizacja razem z nierównością, niesprawiedliwością, wyzyskiem, penetracją i fragmentaryzacją staje się jednym z głównych wskaźników złego rozwoju”.

  1. Paradygmaty wykluczenia społecznego wg Hilarego Silvera

Silver analizuje wiele ujęć wykluczenia społecznego, aby wyróżnić jego trzy podstawowe koncepcje - paradygmaty łącząc je z głównymi nurtami myśli o społeczeństwie i państwie:

Republikanizm to zespół poglądów na państwo i społeczeństwo, w którym ważną rolę odgrywają obywatele i ich obywatelska aktywność (społeczeństwo obywatelskie). Równi obywatele stanowią polityczną i moralną wspólnotę, a poprzez aktywność obywatelską na rzecz dobra wspólnego wyrażają najlepiej swoją wolność i więź solidarności z innymi członkami wspólnoty.

Odwołanie do poglądów liberalnych, gdzie centralne znaczenie ma wolność jednostki od ingerencji ze strony państwa, wspólnoty i innych w jej prywatne sprawy.

Państwo ma tylko zagwarantować prawa jednostek tak, aby można było spokojnie prowadzić prywatne życie i dbać o własne interesy.

Jeżeli wyobrazimy sobie zintegrowane społeczeństwo liberalne jako złożone z równych, wolnych i racjonalnych jednostek, które swobodnie współdziałają i konkurują ze sobą uczestnicząc w społecznym procesie wzajemnie korzystnych wymian, to przeszkody, które utrudniają jednostkom tego rodzaju aktywność i uczestnictwo będą potencjalnymi przyczynami wykluczenia społecznego.

Dyskryminacja jest jedną z nich, gdyż utrudnia niektórym jednostkom uczestnictwo w społecznym procesie wzajemnie korzystnych wymian, np. dyskryminacja w dostępie do rynku pracy utrudnia uczestnictwo w swobodnej wymianie wzajemnych korzyści na rynku pracy.

Socjaldemokratyzm - podkreśla się znaczenie nie tylko praw osobistych i politycznych w statusie obywatela, ale również praw społecznych i socjalnych - do minimum bezpieczeństwa socjalnego i wykształcenia.

Wykluczenie w tym paradygmacie traktowane jest jako konsekwencja powstawania i działania monopoli grupowych.

Paradygmat monopolu nie pozostawia nadziei, że społeczeństwo - nawet bardzo otwarte - może włączyć każdego i wszystkich.

Ci, którzy są wewnątrz odgraniczonych społecznych całości mają monopol nad rzadkimi zasobami. Monopol zaś kreuje więź wspólnoty interesów wśród insiderów (ci, którzy należą do zamykających się grup). Wykluczeni są przez to outsiderami i
zdominowanymi jednocześnie.

  1. Trzy dyskursy wykluczenia społecznego

I. Dyskurs redystrybucyjny – Wykluczenie przedstawiane jest tu jako konsekwencja ubóstwa. Peter Townsend - ubóstwo to nie kwestia przetrwania, ale zdolności do uczestnictwa w zwykłych aktywnościach, które składają się na
normalne życie społeczności.

Szczegółowe cechy tego dyskursu.

II. Dyskurs reintegracyjny (społecznej integracji)

Wykluczeni są ci bez pracy lub w przypadku osób młodych zagrożeni taką sytuacją.

Cechy tego dyskursu:

III. Dyskurs moralizujący (moralnej podklasy)

Podkreśla się tu moralne i kulturowe przyczyny ubóstwa.

Cechy tego dyskursu:

  1. Cele i zasady europejskiej strategii zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego

  1. Działanie zmierzające do walki z ubóstwem i wykluczeniem w obrębie wszystkich dziedzin polityki społecznej Unii Europejskiej

1. Zatrudnienie

2. Zabezpieczenie społeczne

3. Kształcenie i szkolenie

4. Migracja

Na pierwszym miejscu listy priorytetów politycznych Unii Europejskiej i państw członkowskich znajduje się obecnie zarządzanie migracją i integracją migrantów. Ponad 30 mln osób (tj. 6,4 % ludności) zamieszkujących państwa UE pochodzi spoza Unii. Dwie trzecie z nich są obywatelami państw trzecich.

5. Walka z dyskryminacją

6. Deprywacja mieszkań

7. Dostęp do nowych technologii

8. Dostęp do usług finansowych

  1. Memorandum na Rzecz Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum) – główne założenia

  1. Narodowa Strategia Integracji Społecznej (NSIS) – główne założenia

1. Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym

2. Poprawa jakości kształcenia na poziomie średnim maturalnym

3. Zwiększenie dostępu do kształcenia na poziomie wyższym

4. Rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego dzieci przez upowszechnienie zajęć wyrównawczych

5. Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego

6. Ograniczenie tendencji do wzrostu różnic dochodowych

7. Ograniczenie bezrobocia długookresowego

8. Zmniejszenie bezrobocia młodzieży

9. Zwiększenie pracujących wśród osób niepełnosprawnych

10. Zwiększenie zakresu bezrobotnych objętych programami aktywnej polityki rynku pracy

11. Zwiększenie zakresu kształcenia ustawicznego

12. Wzrost przeciętnego dalszego trwania życia w sprawności

13. Objęcie powszechny ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich obywateli

14. Zwiększenie liczby kobiet i dzieci objętych programami zdrowotnymi

15. Wzrost dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagrożonych bezdomnością (np. zagrożeni eksmisją, opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze, opuszczający zakłady karne)

16. Zwiększenie dostępu do pracowników socjalnych

17. Rozwój pomocy środowiskowej

18. Zaangażowanie obywateli w działalność społeczną

19. Uwrażliwienie samorządów terytorialnych na cele strategii integracji społecznej

20. Zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa

  1. Osoby wykluczone cyfrowo

  1. Alfabetyzacja cyfrowa dorosłych Polaków – wypływ na rozwój społeczny i gospodarczy Polski

  1. Kompetencje cyfrowe osób dorosłych i starszych a rozwój ekonomiczny państwa

  1. Polska Cyfrowa Równych Szans – założenia programu

Polska Cyfrowa Równych Szans to program, którego głównym celem jest przybliżenie korzyści płynących z umiejętności poruszania się w internecie ludziom po pięćdziesiątym roku życia.

Posiadanie umiejętności korzystania z sieci, służy poprawianiu jakości życia i pracy. Bez działań na rzecz ich rozwijania osoby pozbawione e-kompetencji będą wykluczone z możliwości dostępu do wielu dóbr i usług.

Na rzecz włączenia dorosłych w cyfrowy świat, działają lokalni animatorzy – wolontariusze na rzecz edukacji cyfrowej pokolenia 50+ tzw. Latarnicy Polski Cyfrowej.

Dlaczego Latarnicy? Przyjęliśmy, metaforę latarni morskich i opiekujących się nimi latarników. Latarnia morska wskazuje drogę tym, którzy potrafią odczytywać wysyłane przez nią sygnały. Tak jak każdy żeglarz powinien korzystać z tych sygnałów, tak każdy Polak powinien potrafić korzystać z Internetu, sprzętu komputerowego, telefonów komórkowych i różnych urządzeń teleinformatycznych.

  1. Wykluczenie kobiet – obszary wykluczenia

Aktywność kobiet i mężczyzn na rynku pracy

Wykluczenie poziome i pionowe

Jak pokazują badania, na rynku pracy w Polsce występuje zjawisko wykluczenia pionowego i poziomego.

Segregacja zawodowa ze względu na płeć ma miejsce wówczas, gdy mężczyźni i kobiety skupieni są w różnych zawodach i na odmiennych stanowiskach – na podstawie założeń dotyczących tego, jakieś zajęcia są „męskie”, a jakie „kobiece”.

Segregacja ma charakter dyskryminujący, ponieważ ogranicza jednostkom prawo wyboru. Ponadto dyskryminuje kobiety, gdyż to im przypadają w udziale zajęcia źle opłacane, rutynowe, nie dające możliwości rozwoju, awansu i satysfakcji.

Wykluczenie zawodowe ma dwa wymiary: poziomy i pionowy.

Tam, gdzie mamy do czynienia z mniej dochodowymi, mniej liczącymi się sposobami wykonywania danego zawodu, będzie więcej kobiet.

Stanowiska bardziej prestiżowe, łączące się z większymi zarobkami i większą władzą, przeważnie obejmują mężczyźni.

Dzieje się tak w polityce (np. w partiach politycznych), w sądownictwie, na wyższych uczelniach, w związkach zawodowych, w mediach, we wszystkich obszarach aktywności publicznej, a nawet w tak sfeminizowanych zawodach, jak szkolnictwo, gdzie ok. 80% zatrudnionych to kobiety.

Kariera zawodowa

Wykluczenie zawodowe ze względu na płeć ma miejsce wówczas, gdy płeć staje się kryterium oceny przydatności, efektywności i zdolności pracownika/pracownicy.

W sferze zawodowej kobiety są o wiele częściej dyskryminowane niż mężczyźni. Odbywa się to na wszystkich etapach i szczeblach kariery zawodowej – przyjmowania do pracy, zarobków, szkoleń i rozwoju zawodowego, awansu, zwolnień i zabezpieczenia emerytalnego.

  1. Wykluczenie imigrantów – przejawy


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
MARGINALIZACJA I WYKLUCZENIE SPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY
Marginalizacja i wykluczenie społeczne
marginalizacja i wykluczenie społeczne
Dyskryminacja marginalizacja, wykluczenie a niedostosowanie społeczne
Dyskryminacja marginalizacja, wykluczenie a niedostosowanie społeczne
19 183 Wykluczenie społeczne-raport, Wykluczenie społeczne
Przeciwdzialanie wykluczeniu spolecznemu praca mgr (2)
Ubóstwo i?zdomność Formą Wykluczenia Społecznego
Marginalizacja i wykluczenie sp Nieznany
Procesy marginalizacji i wykluczenia 1
frieske - dynamika koncepcji marginalizacji spo, Socjologia, Procesy marginalizacji i reintegracji s
Marginalizacja a wykluczenie
Wykluczenie Społeczne, studia, resocjalizacja, Resocjalizacja
Sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym1, Pedagogika, Metodologia badań
Marginalizacja, Socjologia, Procesy marginalizacji i reintegracji społecznej
Wykluczenie społeczne, Klub Europejski
tezy, Studia - polonistyka, Społeczeństwo - kultura - antropologia

więcej podobnych podstron