Gruźlica skóry

Katedra i Klinika Dermatologii, Chorób

Przenoszonych Drogą Płciową i

Immunodermatologii

Lek. Luiza Marek

Jedna z najczęstszych chorób skóry w

okresie przedwojennym i powojennym.

W ostatnich latach wzrost zachorowań na

gruźlicę skóry, narządową, ma to związek z
wirusem HIV.

Prątki kwasooporne ludzkie -

Mycobacterium

tuberculosis

rzadziej bydlęce -Mycobacterium bovis-

poprzez mleko krowie

Inne prątki: M. marinum, M. avium- zakażenia

niespecyficzne, basenowe.

Etiopatogeneza

Kwasochłonna, tlenowa pałeczka nieruchoma, bezotoczkowa, nie

tworząca zarodników, Gram +, dzieląca się co 16-20 godzin

Droga zakażenia

Skóra stanowi silną barierę immunologiczną, tworząc

niekorzystne warunki do rozwoju prątka.

Najczęstsza droga zakażenia- kropelkowa

Zakażenie zewnątrzpochodne- gruźlica dotyczy

wyłącznie skóry

Zakażenie wewnątrzpochodne-prątki dostają się do

skóry poprzez błony śluzowe (np. z nosa), drogą
naczyń chłonnych (tbc. colliquativa), drogą
krwionośną (tbc. miliaris)

Histopatologia

Gruzełek z centralna martwicą otoczony

wianuszkiem makrofagów i komórek

olbrzymich Langhansa, a na zewnątrz –

limfocytami. Ponieważ martwica może być

bardzo nasilona, w obrazie

makroskopowym może przypominać ser

„martwica serowaciejąca”.

Klasyfikacja gruźlicy skóry

Gruźlica właściwa oraz tuberkulidy

Gruźlica właściwa:

- toczniowa

(tbc. luposa)- płaska, przerosła i

wrzodziejąca, brodawkująca

- węzłowa

(tbc. lymphandenitis)- węzły

podżuchwowe

- rozpływna

(tbc. colliquativa)

- brodawkująca

(tbc. verrucosa)-ręce, stopy

- wrzodziejąca

(tbc. ulcerosa)- błony śluzowe

Gruźlica właściwa

Gruźlica toczniowa (tuberculosis

luposa)

Przewlekła postać cechująca się zmianami

guzkowymi ze skłonnością do bliznowacenia oraz
znaczną alergią na tuberkulinę

Zakażenie jest zewnątrz- lub wewnątrzpochodne

Gruźlica toczniowa c.d.

Objawy:

Wykwitem pierwotnym jest żółtobrunatny lub

czerwonobrunatny guzek, o miękkiej spoistości,

guzki wykazują skłonność do przerostu, rozpadu i

bliznowacenia. Ogniska szerzą się obwodowo,

zajmując nawet w ciągu kilkunastu lat niewielkie

przestrzenie.

Lokalizacja:
Twarz (przechodzenie zakażenia z błon śluzowych

nosa i jamy ustnej)

Choroba może rozpoczynać się w każdym wieku i

nieleczona trwa kilkanaście, kilkadziesiąt lat.

Gruźlica toczniowa c.d.

Odmiany:

Płaska-

samoistne bliznowacenie z obecnością guzków,

brak skłonności do wrzodzenia, powolny przebieg.

Przerosła i wrzodziejąca-

zniszczenie najczęściej

skrzydełek nosa i małżowin usznych.

Brodawkująca-

nawarstwienie hiperkeratotycznych

strupów, najczęściej na kończynach.

Gruźlica toczniowa c.d.

Różnicowanie:

• DLE
• Sarkoidoza
• Znamię komórkowe
• Kiła guzkowo-pełzakowata

Rozpoznanie:

dodatni objaw diaskopii

- dodatnie odczyny tuberkulinowe
- obraz histologiczny
- wykrycie prątków

Dodatni objaw diaskopii

Badania laboratoryjne

1. Bezposrednia identyfikacja drobnoustroju pod

mikroskopem w bioptatach skóry, metoda
barwienia Ziehl-Nielsena

2. Dodatni wynik hodowli 4-6 tyg na pożywce

jajowej Lowensteina-Jensena, lub pożywki
agarowe Middlebrook, antybiogram

3. PCR Amplifikacja kwasów nukleinowych

Hodowla Mycobacterium Tuberculosis, kalafiorowaty wzrost

kolonii

Badania laboratoryjne c.d.

Testy śródskórne z antygenami mikobakterii

(próby tuberkulinowe z oczyszczoną pochodną
białkową )- Test Mantoux, po 48-72 godz. odczyt
średnicy nacieku.

Brak nacieku- anergia.
Grudka- u osób mających wcześniej kontakt z

prątkami.

5. Quanti FERON-TB Gold Test !
Ocena wydzielania interferonu gamma we krwi

osób które miały kontakt z prątkami.

Test Mantoux- injekcja śródskórna

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa)

Przewlekła , łagodna postać dotycząca najczęściej

węzłów chłonnych podżuchwowych, tworzą
pakiety i mają skłonność do rozmiękania i
przebijania, obecnie występuje bardzo rzadko.

Źródło zakażenia- migdałki podniebienne (zakażone

mleko krowie)

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa) c.d.

Objawy:

Początkowo węzły chłonne są twarde i

niezrośnięte ze skórą, która nie jest zmieniona,
następnie skóra ulega zaczerwienieniu,
chełbotanie, przebicie z wytworzeniem przetok.

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa) c.d.

Różnicowanie:

- Choroba Hodgkina, białaczka limfatyczna
- Nieswoiste powiększenie węzłów chłonnych
-Przerzuty nowotworowe
-Promienica

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis

colliquativa)

Rozmiękające nacieki z przetokami i

owrzodzeniami w okolicach węzłów chłonnych i
stawów, pozostają nierówne blizny.

Dotyczy osób z gruźlicą węzłową lub kostno-

stawową.

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis

colliquativa) c.d.

Objawy:

Guzek lub guz w tkance podskórnej, zrastający się

ze skórą , rozmiękający i przebijający się na
zewnątrz, tworząc przetoki i owrzodzenia.
Powstają pozaciągane blizny w wyniku
nierównomiernego gojenia .

Lokalizacja:

okolica podżuchwowa,

nadobojczykowa, mostkowa, twarz.

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis

colliquativa) c.d.

Różnicowanie:

- Ropnie zwykłe
- Promienica
- Sporotrychoza

Gruźlica brodawkująca (tuberculosis

verrucosa)

• Hiperkeratotyczne, brodawkowate ogniska

najczęściej zlokalizowane na rękach, stopach.

• Zakażenie zewnątrzpochodne u osób stykających

się z bydłem.

• Wykwitem pierwotnym jest grudka

hiperkeratotyczna, zmiany mogą przypominać
brodawki zwykłe lub brodawczaki, pojedyncze
ogniska.

Gruźlica brodawkująca (tuberculosis

verrucosa) c.d.

Gruźlica brodawkująca (tuberculosis

verrucosa) c.d.

Różnicowanie:

1. Brodawki zwykłe
2. Liszaj płaski brodawkujący
3. Gruźlica toczniowa brodawkująca

Gruźlica wrzodziejąca (błon

śluzowych)

Wrzodziejące zmiany w obrębie błon śluzowych u

osób z obniżoną odpornością chorujących na

gruźlicę narządową.

Objawy:
Bolesne owrzodzenia o miękkiej podstawie

pokrytej drobnymi guzkami, występują na granicy
skóry i błon śluzowych.

TUBERKULIDY

Odczyn alergiczny na prątki lub na ich

składowe, lub na inne bakterie odgrywające
rolę antygenów.

PODZIAŁ:
- guzkowo-zgorzelinowy
-rumień stwardniały
-lupoid prosówkowy rozsiany

Rumień stwardniały (erythema

induratum)

• Zapalne zmiany guzowate o przewlekłym

przebiegu umiejscowione najczęściej na
podudziach po stronie zginaczy. Zaostrzenia
wiosną i jesienią.

• Niekiedy guzy ulegają wchłonięciu, pozostawiając

zagłębienie , lub ulegają rozpadowi (odmiana
wrzodziejąca).

Rumień guzowaty (Erythema

induratum) c.d.

Tuberkulid guzkowo-

zgorzelinowy( tuberculid papulo-

necrotisans)

Drobne guzki z martwicą i bliznowaceniem w

części środkowej, umiejscowione głównie w
okolicach wyprostnych kończyn , łokcie, kolana.

Lupoid prosówkowy rozsiany twarzy

(Lupoid miliaris disseminatus faciei)

Drobne guzkowe zmiany rozsiane na skórze

twarzy, wykazują dodatni objaw diaskopii, po ich
usunięciu mogą powstawać wciągnięte blizenki.

Leczenie gruźlicy skóry

CEL:

1.Szybka eliminacja prątków
2. Zapobieganie lekooporności
3. Eliminacja prątków pozostających w

organizmie w stanie latentnym

Leczenie gruźlicy skóry

Zależy od postaci klinicznej oraz od współistnienia

gruźlicy narządowej, węzłowej lub układu kostnego.

Leczenie skojarzone:
• Izoniazyd- Hydrazyd kwasu izonikotynowego (INH)

5mg/kg m.c/ dobę

• Rifampicyna 10mg/kg m.c.
• Etambutol 15-25mg/kg m.c.
• Streptomycyna 15mg/kg m.c.
• Etionamid 25mg/kg m.c.
• Pirazynamid 30mg/kg m.c.