Aby zachowanie podmiotu na wolnym rynku

było uznane za etyczne, powinno zgadzać się

z obowiązującymi w danym społeczeństwie

regułami moralnymi i normami prawnymi.

reguły moralne - opierają się na powszechnie

akceptowanych wartościach wynikających z tradycji i kultury;

normy prawne - to nakazy i zakazy, skierowane do

abstrakcyjnego adresata, określające sposób postępowania w
przewidzianej tą normą sytuacji;

WARTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W

GOSPODARCE RYNKOWEJ:

Wolność to brak przeszkód w prowadzeniu działalności

gospodarczej, w ramach obowiązującego prawa. Wolność to
również prawo do gromadzenia dóbr materialnych,
podejmowania inicjatyw i zaspokajania potrzeb.

Sprawiedliwość jest jedną z najważniejszych zasad

etycznych, powinna przejawiać się w stosunku do kontrahentów i
klientów (m.in. produkowanie i sprzedawanie towarów dobrej
jakości, odpowiednie oznaczenia jakościowe), odbiorców reklam
(m.in. podawanie rzetelnych informacji), pracowników (m.in.
legalne zatrudnienie, wypłacanie pensji) i państwa (m.in.
płacenie podatków).

Uczciwość to świadome podejmowanie decyzji z

uwzględnieniem ich konsekwencji. W warunkach pełnej
demokracji oraz gospodarki wolnorynkowej każdy odpowiada
indywidualnie za skutki swojej działalności gospodarczej.
Prowadząc ją, trzeba wiedzieć, że za własne decyzje ponosi się
odpowiedzialność moralną (za naruszenie norm moralnych -
poczucie winy, potępienie przez środowisko), polityczną (za
naruszenie interesu publicznego można utracić stanowisko i
zaufanie publiczne) i prawną (za naruszenie przepisów prawnych
ponosi się kary wymierzane przez sądy oraz instytucje
skarbowe).

Własność jest podstawowym filarem, na którym opiera

się i rozwija gospodarka rynkowa. Prawo własności legalizuje
dążenie ludzi do posiadania i użytkowania dóbr oraz
pomnażania swojej własności.

Do najczęstszych zachowań nieetycznych w

działalności gospodarczej (a zarazem

niezgodnych z prawem) należą:

- osiąganie dochodów z nieujawnionych bądź nielegalnych
źródeł;

- nieregulowanie zobowiązań;

- unikanie płacenia podatków;

- przestępstwa gospodarcze;

- przestępstwa w dziedzinie intelektualnej;

Groźnym przejawem

nieprzestrzegania zasad

etycznych w działalności

publicznej i zawodowej jest

korupcja, nepotyzm i protekcja.

Korupcja to wykorzystywanie władzy lub funkcji

publicznej do osiągania prywatnych korzyści.

RODZAJE KORUPCJI:

Łapownictwo - przyjmowanie pieniędzy lub

kosztownych prezentów w zamian za podjęcie określonej
decyzji (np. zawarcia kontraktu z daną firmą, a nie z
konkurencją); wyróżniamy łapownictwo czynne (przyjęcie
łapówki) i bierne (wręczanie łapówki).

Wykorzystywanie środków publicznych dla

korzyści osobistych - defraudacja środków publicznych,

Handel wpływami - np. finansowanie partii lub

kampanii wyborczej w zamian za polityczne poparcie.

WARUNKI SPRZYJAJĄCE KORUPCJI:

-słaba władza sądownicza;

-dużo władzy w rękach urzędników; brak lub niewielka
odpowiedzialność karna za podejmowane przez nich decyzje;

-niejasne zasady przeprowadzania przetargów publicznych;

-obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych
przez państwo;

-źle opłacani urzędnicy państwowi;

-brak wolności słowa; niezależnych mediów monitorujących
poczynania władz;

Nepotyzm (z łacińskiego nepos - bratanek), pierwotnie

system uprzywilejowania swoich krewnych przez papieży. W
znaczeniu potocznym faworyzowanie krewnych (bliskich,
przyjaciół) przy rozdziale stanowisk i godności. Szczególnie to
zjawisko występuje w małych rodzinnych firmach. Istnieją
układy w przedsiębiorstwie, które mogą być negatywnie
odbierane przez pozostałych pracowników. Zjawisko nepotyzmu
w firmie może mieć zatem negatywny wpływ na sposób jej
funkcjonowania.

Protekcja pośredniczenie w załatwieniu sprawy w

zamian za korzyść majątkową lub obietnicę jej otrzymania,
dzięki wpływom
w instytucji państwowej lub samorządzie terytorialnym. Zarówno
nakłanianie osoby wpływowej do udzielenia poparcia wskazanej
osobie w zamian za korzyści finansowe, jak i wyrażenie zgody
na taki proceder może być zakwalifikowane jako działanie
korupcyjne. Czyn ten jest zagrożony karą pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8 lub grzywnie.

Korupcja, nepotyzm czy protekcja są powodem

naruszenia zasad rywalizacji na rynku, czyli

pojawienia się zjawiska nieuczciwej konkurencji,

wobec którego normy prawa cywilnego i prawa

karnego, nie mogą pozostać obojętne. Warto

sobie uświadomić, że nieuczciwość to nie tylko

łamanie prawa, ale przede wszystkim

przywłaszczenie lub wykorzystanie określonego

dobra przez jeden podmiot gospodarczy ze

szkodą dla innego podmiotu.

LITERATURA

Książki:

-„Leksykon młodego czytelnika” – Witold Cienkowski;

-„ Odpowiedzialność społeczna i przeciwdziałanie korupcji
w zarządzaniu organizacją” - Kowalczyk Jerzy;

Strony internetowe:

www.wikipedia.pl;
www.encyklopedia.pwn.pl;