KAROLINA

GÓRSKA

CZY UCZCIWOŚĆ

JEST DOBRYM

TOWAREM NA

WOLNYM RYNKU?

Aby zachowanie podmiotu na wolnym rynku

było uznane za etyczne, powinno zgadzać się

z obowiązującymi w danym społeczeństwie

regułami moralnymi i normami prawnymi.

reguły moralne - opierają się na powszechnie

akceptowanych wartościach wynikających z tradycji i kultury;

normy prawne - to nakazy i zakazy, skierowane do

abstrakcyjnego adresata, określające sposób postępowania w
przewidzianej tą normą sytuacji;

WARTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE W

GOSPODARCE RYNKOWEJ:

Wolność to brak przeszkód w prowadzeniu działalności

gospodarczej, w ramach obowiązującego prawa. Wolność to
również prawo do gromadzenia dóbr materialnych,
podejmowania inicjatyw i zaspokajania potrzeb.

Sprawiedliwość jest jedną z najważniejszych zasad

etycznych, powinna przejawiać się w stosunku do kontrahentów i
klientów (m.in. produkowanie i sprzedawanie towarów dobrej
jakości, odpowiednie oznaczenia jakościowe), odbiorców reklam
(m.in. podawanie rzetelnych informacji), pracowników (m.in.
legalne zatrudnienie, wypłacanie pensji) i państwa (m.in.
płacenie podatków).

Uczciwość to świadome podejmowanie decyzji z

uwzględnieniem ich konsekwencji. W warunkach pełnej
demokracji oraz gospodarki wolnorynkowej każdy odpowiada
indywidualnie za skutki swojej działalności gospodarczej.
Prowadząc ją, trzeba wiedzieć, że za własne decyzje ponosi się
odpowiedzialność moralną (za naruszenie norm moralnych -
poczucie winy, potępienie przez środowisko), polityczną (za
naruszenie interesu publicznego można utracić stanowisko i
zaufanie publiczne) i prawną (za naruszenie przepisów prawnych
ponosi się kary wymierzane przez sądy oraz instytucje
skarbowe).

Własność jest podstawowym filarem, na którym opiera się i

rozwija gospodarka rynkowa. Prawo własności legalizuje dążenie
ludzi do posiadania i użytkowania dóbr oraz pomnażania swojej
własności.

Do najczęstszych zachowań nieetycznych w

działalności gospodarczej (a zarazem

niezgodnych z prawem) należą:

- osiąganie dochodów z nieujawnionych bądź nielegalnych

źródeł;

- nieregulowanie zobowiązań;

- unikanie płacenia podatków;

- przestępstwa gospodarcze;

- przestępstwa w dziedzinie intelektualnej;

Groźnym przejawem

nieprzestrzegania zasad

etycznych w działalności

publicznej i zawodowej jest

korupcja, nepotyzm i protekcja.

Korupcja to wykorzystywanie władzy lub funkcji

publicznej do osiągania prywatnych korzyści.

RODZAJE KORUPCJI:

Łapownictwo - przyjmowanie pieniędzy lub kosztownych

prezentów w zamian za podjęcie określonej decyzji (np.
zawarcia kontraktu z daną firmą, a nie z konkurencją);
wyróżniamy łapownictwo czynne (przyjęcie łapówki) i bierne
(wręczanie łapówki).

Wykorzystywanie środków publicznych dla korzyści

osobistych - defraudacja środków publicznych,

Handel wpływami - np. finansowanie partii lub kampanii

wyborczej w zamian za polityczne poparcie.

WARUNKI SPRZYJAJĄCE KORUPCJI:

- słaba władza sądownicza;

- dużo władzy w rękach urzędników; brak lub niewielka

odpowiedzialność karna za podejmowane przez nich decyzje;

- niejasne zasady przeprowadzania przetargów publicznych;

- obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych

przez państwo;

- źle opłacani urzędnicy państwowi;

- brak wolności słowa; niezależnych mediów monitorujących

poczynania władz;

Nepotyzm (z łacińskiego nepos - bratanek), pierwotnie

system uprzywilejowania swoich krewnych przez papieży. W
znaczeniu potocznym faworyzowanie krewnych (bliskich,
przyjaciół) przy rozdziale stanowisk i godności. Szczególnie to
zjawisko występuje w małych rodzinnych firmach. Istnieją
układy w przedsiębiorstwie, które mogą być negatywnie
odbierane przez pozostałych pracowników. Zjawisko nepotyzmu
w firmie może mieć zatem negatywny wpływ na sposób jej
funkcjonowania.

Protekcja pośredniczenie w załatwieniu sprawy w zamian

za korzyść majątkową lub obietnicę jej otrzymania, dzięki
wpływom
w instytucji państwowej lub samorządzie terytorialnym. Zarówno
nakłanianie osoby wpływowej do udzielenia poparcia wskazanej
osobie w zamian za korzyści finansowe, jak i wyrażenie zgody
na taki proceder może być zakwalifikowane jako działanie
korupcyjne. Czyn ten jest zagrożony karą pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8 lub grzywnie.