CHOROBY UKŁADU

CHOROBY UKŁADU

POZAPIRAMIDOWEGO

POZAPIRAMIDOWEGO

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

DRŻENIE SAMOISTNE

DRŻENIE SAMOISTNE

struktury anatomicznie położone na kilku poziomach

struktury anatomicznie położone na kilku poziomach

ośrodkowego układu nerwowego:

ośrodkowego układu nerwowego:

- dodatkowe pole ruchowe w korze,

- dodatkowe pole ruchowe w korze,

- jądra podkorowe: ogoniaste, skorupa, gałka

- jądra podkorowe: ogoniaste, skorupa, gałka

blada, jądro niskowzgórzowe

blada, jądro niskowzgórzowe

- obszary śródmózgowia: jądro czerwienne, istota

- obszary śródmózgowia: jądro czerwienne, istota

czarna

czarna

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

ANATOMIA

ANATOMIA

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

FIZJOLOGIA

FIZJOLOGIA

Modulowanie czynności ruchowej:

Modulowanie czynności ruchowej:

- płynności i szybkości ruchu celowego

- płynności i szybkości ruchu celowego

- odpowiednio do ruchu napięcia mięśniowego

- odpowiednio do ruchu napięcia mięśniowego

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

PATOLOGIA

PATOLOGIA

skutki zmian w strukturach

skutki zmian w strukturach

pozapiramidowych:

pozapiramidowych:

- zaburzenia płynności ruchu celowego

- zaburzenia płynności ruchu celowego

- uniemożliwienie szybkiej zmiany postawy ciała

- uniemożliwienie szybkiej zmiany postawy ciała

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

ZESPOŁY USZKODZENIA

ZESPOŁY USZKODZENIA

Zespoły pozpiramidowe:

Zespoły pozpiramidowe:

-

-

zespół parkinsonowski

zespół parkinsonowski

(parkinsonizm)

(parkinsonizm)

hipokinetyczny

hipokinetyczny

- zespół pląsawiczy (pląsawica)

- zespół pląsawiczy (pląsawica)

hiperkinetyczny

hiperkinetyczny

- zespół atetotyczny (atetoza)

- zespół atetotyczny (atetoza)

hiperkinetyczny

hiperkinetyczny

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

ZESPOŁY USZKODZENIA

ZESPOŁY USZKODZENIA

- zespół pląsawiczy (pląsawica)

- zespół pląsawiczy (pląsawica)

hiperkinetyczny

hiperkinetyczny

mimowolne ruchy nakładające się na ruchy

mimowolne ruchy nakładające się na ruchy

dowolne, zniekształcające je groteskowo

dowolne, zniekształcające je groteskowo

(„chód taneczny”, „upiorny taniec”)

(„chód taneczny”, „upiorny taniec”)

UKŁAD

UKŁAD

POZAPIRAMIDOWY

POZAPIRAMIDOWY

ZESPOŁY USZKODZENIA

ZESPOŁY USZKODZENIA

- zespół atetotyczny (atetoza)

- zespół atetotyczny (atetoza)

hiperkinetyczny

hiperkinetyczny

ostre lub przewlekłe, jednostronne lub

ostre lub przewlekłe, jednostronne lub

obustronne zaburzenia postawy, napięcia

obustronne zaburzenia postawy, napięcia

mięśni i ruchowe

mięśni i ruchowe

polegające głównie na powolnym zginaniu

polegające głównie na powolnym zginaniu

i prostowaniu odsiebnych części kończyn

i prostowaniu odsiebnych części kończyn

(ruchy robaczkowe)

(ruchy robaczkowe)

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

ChP

ChP

PARKINSONS’S DISEASE

PARKINSONS’S DISEASE

PD

PD

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

OKREŚLENIA

OKREŚLENIA

jedna z najbardziej znanych i powszechnych

jedna z najbardziej znanych i powszechnych

neurologicznych

neurologicznych

chorób zwyrodnieniowych (degeneracyjnych)

chorób zwyrodnieniowych (degeneracyjnych)

cechująca się klinicznie występowaniem

cechująca się klinicznie występowaniem

zespołu parkinsonowskiego

zespołu parkinsonowskiego

(parkinsonizmu)

(parkinsonizmu)

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

OKREŚLENIA

OKREŚLENIA

opisana przez brytyjskiego lekarza

opisana przez brytyjskiego lekarza

Johna Parkinsona w 1817

Johna Parkinsona w 1817

„

„

An essay on the shaking palsy”

An essay on the shaking palsy”

jako drżączka poraźna (paralysis agitans)

jako drżączka poraźna (paralysis agitans)

nazwa chP: JM Charcot

nazwa chP: JM Charcot

CHOROBA PARKINSONA -

CHOROBA PARKINSONA -

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA

- dotyczy osób w wieku średnim i starszym,

- dotyczy osób w wieku średnim i starszym,

możliwa w młodym

możliwa w młodym

- w Polsce podobnie jak w Europie 15/100000,

- w Polsce podobnie jak w Europie 15/100000,

czyli około 50000 - 55000 chorych

czyli około 50000 - 55000 chorych

- średni wiek ujawnienia objawów - 58 lat

- średni wiek ujawnienia objawów - 58 lat

- częstość ujawniania wzrasta wraz z wiekiem

- częstość ujawniania wzrasta wraz z wiekiem

(pow. 65 r.ż. 1,5%) populacji

(pow. 65 r.ż. 1,5%) populacji

PATOFIZJOLOGIA

PATOFIZJOLOGIA

postępujący zanik komórek istoty czarnej

postępujący zanik komórek istoty czarnej

w śródmózgowiu (K. Tretiakoff 1917)

w śródmózgowiu (K. Tretiakoff 1917)

w komórkach wtręty - ciałka Lewy’ego

w komórkach wtręty - ciałka Lewy’ego

jako wynik:

jako wynik:

- przedwczesnego starzenia się komórek,

- przedwczesnego starzenia się komórek,

- uwarunkowania genetycznego

- uwarunkowania genetycznego

(

(

geny mitochondrialne

geny mitochondrialne

- nowa teoria),

- nowa teoria),

- czynników toksycznych (neuroleptyki, MPTP)

- czynników toksycznych (neuroleptyki, MPTP)

- infekcji,

- infekcji,

- stresu oksydacyjnego (wolne rodniki)

- stresu oksydacyjnego (wolne rodniki)

PATOFIZJOLOGIA

PATOFIZJOLOGIA

następstwo zaniku to

następstwo zaniku to

spadek poziomu dopaminy

*

dopamina to neuroprzekaźnik pobudzający receptory

dopamina to neuroprzekaźnik pobudzający receptory

powstający z przetworzenia aminokwasu tyrozyny

powstający z przetworzenia aminokwasu tyrozyny

w lewoskrętny prekursor L-dopę

w lewoskrętny prekursor L-dopę

objawy kliniczne, gdy w prążkowiu

objawy kliniczne, gdy w prążkowiu

poniżej 20%

poniżej 20%

normy

normy

znacznego spadku nie można uzupełnić

znacznego spadku nie można uzupełnić

wyłącznie dostarczaniem z zewnątrz,

wyłącznie dostarczaniem z zewnątrz,

bo dopamina nie przechodzi przez barierę

bo dopamina nie przechodzi przez barierę

krew-mózg (L-dopa przechodzi)

krew-mózg (L-dopa przechodzi)

PATOFIZJOLOGIA

PATOFIZJOLOGIA

z niedoboru dopaminy

z niedoboru dopaminy

zaburzenie dynamicznej równowagi

zaburzenie dynamicznej równowagi

i

i

przewaga aktywnosci cholinergicznej

przewaga aktywnosci cholinergicznej

w prążkowiu

w prążkowiu

aktywność cholinergiczna to wyraz działania

aktywność cholinergiczna to wyraz działania

acetylocholiny (Ach)

acetylocholiny (Ach)

neurotransmiter, substancja

neurotransmiter, substancja

służąca w układzie nerowym do przekazywania

służąca w układzie nerowym do przekazywania

impulsów

impulsów

PATOFIZJOLOGIA

PATOFIZJOLOGIA

w trakcie udowadniania – udział czynników

w trakcie udowadniania – udział czynników

genetycznych w etiologii choroby

genetycznych w etiologii choroby

dotąd wykryto mutacje 5. genów

dotąd wykryto mutacje 5. genów

zlokalizowano też kilka

zlokalizowano też kilka

loci

loci

różnych postaci

różnych postaci

rodzinnego parkinsonizmu

rodzinnego parkinsonizmu

PRZEBIEG KLINICZNY

PRZEBIEG KLINICZNY

szkic parkinsonika z 1886 r. wg W.R. Gowersa.
wikipedia

PRZEBIEG KLINICZNY

PRZEBIEG KLINICZNY

Choroba

Choroba

przewlekła:

przewlekła:

długi okres trwania

długi okres trwania

oraz

oraz

postępująca:

postępująca:

obawy ulegają nasileniu z upływem

obawy ulegają nasileniu z upływem

czasu

czasu

KLINIKA

KLINIKA

Postępujące objawy:

Postępujące objawy:

- spowolnienie ruchowe (hipokineza)

- spowolnienie ruchowe (hipokineza)

- trudności w rozpoczęciu i zatrzymaniu

- trudności w rozpoczęciu i zatrzymaniu

ruchu, chód drobnymi kroczkami

ruchu, chód drobnymi kroczkami

- zamazana cicha mowa

- zamazana cicha mowa

- twarz maskowata, hipo- lub amimiczna

- twarz maskowata, hipo- lub amimiczna

- przygarbiona postawa ciała

- przygarbiona postawa ciała

- „daszkowate” ustawienie palców rąk i ich

- „daszkowate” ustawienie palców rąk i ich

drżenie: „

drżenie: „

kręcenie pigułek

kręcenie pigułek

”, „

”, „

liczenie

liczenie

pieniędzy

pieniędzy

”

”

- sztywność utrudniająca wszelkie ruchy

- sztywność utrudniająca wszelkie ruchy

KLINIK

KLINIK

A

A

tzw fluktuacje ruchowe

tzw fluktuacje ruchowe

w późniejszej fazie choroby:

w późniejszej fazie choroby:

- nagłe znieruchomienie, zastygnięcie,

- nagłe znieruchomienie, zastygnięcie,

blokada ruchowa (

blokada ruchowa (

freezing

freezing

)

)

- szybkie zmiany sprawności ruchowej z

- szybkie zmiany sprawności ruchowej z

dobrej na złą (

dobrej na złą (

yo-yo

yo-yo

)

)

- akineza poranna (

- akineza poranna (

early morning akinesia

early morning akinesia

)

)

KLINIK

KLINIK

A

A

pełny obraz kliniczny: triada objawów wg

pełny obraz kliniczny: triada objawów wg

częstości:

częstości:

- spowolnienie ruchowe (bradykinesia)

- spowolnienie ruchowe (bradykinesia)

- drżenie (tremor) twarzy i kończyn (75%)

- drżenie (tremor) twarzy i kończyn (75%)

- sztywność mięśni (rigidity)

- sztywność mięśni (rigidity)

inne objawy konsekwencją podstawowej triady

inne objawy konsekwencją podstawowej triady

KLINIK

KLINIK

A

A

Zmiany psychiczne

Zmiany psychiczne

- depresja

- depresja

- zaburzenia psychiczne

- zaburzenia psychiczne

KLINIK

KLINIK

A

A

HOEHN AND YAHR STAGING OF
PARKINSON'S
DISEASE

Stage One

Signs and symptoms on one side only
Symptoms mild
Symptoms inconvenient but not disabling
Usually presents with tremor of one limb
Friends have noticed changes in posture,
locomotion
and facial expression

Stage Two

Symptoms are bilateral
Minimal disability
Posture and gait affected

Stage Three

Significant slowing of body movements
Early impairment of equilibrium on walking or
standing
Generalized dysfunction that is moderately
severe

Stage Four

Severe symptoms
Can still walk to a limited extent
Rigidity and bradykinesia
No longer able to live alone
Tremor may be less than earlier stages

Stage Five

Cachectic stage
Invalidism complete
Cannot stand or walk

Requires constant nursing care

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

obecność przynajmniej dwóch z klasycznej triady

obecność przynajmniej dwóch z klasycznej triady

objawów

objawów

- drżenie spoczynkowe

- drżenie spoczynkowe

- spowolnienie ruchowe

- spowolnienie ruchowe

- wzmożenie napięcia mięśniowego, sztywność

- wzmożenie napięcia mięśniowego, sztywność

(drut, koło zębate)

(drut, koło zębate)

a także:

a także:

- zaburzenia wegetatywne (ślinotok, pocenie)

- zaburzenia wegetatywne (ślinotok, pocenie)

- mikrografia (ograniczenie zakresu ruchu)

- mikrografia (ograniczenie zakresu ruchu)

- jednostronny początek objawów

- jednostronny początek objawów

- dobra reakcja na stymulowanie dopaminergiczne

- dobra reakcja na stymulowanie dopaminergiczne

DRŻENIE

DRŻENIE

drżenie (w chorobie Parkinsona - spoczynkowe)

drżenie (w chorobie Parkinsona - spoczynkowe)

jest rytmicznym oscylacyjnym ruchem związanym

jest rytmicznym oscylacyjnym ruchem związanym

z naprzemiennymi skurczami mięśni

z naprzemiennymi skurczami mięśni

antagonistycznych

antagonistycznych

RÓŻNICOWANIE

RÓŻNICOWANIE

drżenie samoistne (łagodne ?)

drżenie samoistne (łagodne ?)

najczęstsze zaburzenie ruchowe u osób w

najczęstsze zaburzenie ruchowe u osób w

podeszłym wieku

podeszłym wieku

dotyczy 4% populacji powyżej 65 r.ż.

dotyczy 4% populacji powyżej 65 r.ż.

do niedawna: zaburzenie łagodne, rodzinne,

do niedawna: zaburzenie łagodne, rodzinne,

jednoobjawowe

jednoobjawowe

dziś: postępujące, sporadyczne, rodzinne,

dziś: postępujące, sporadyczne, rodzinne,

amplituda rośnie z wiekiem, prowadząc

amplituda rośnie z wiekiem, prowadząc

do istotnej niesprawności w wieku podeszłym

do istotnej niesprawności w wieku podeszłym

(u części osób !) fizycznej i społecznej

(u części osób !) fizycznej i społecznej

mylone z chorobą Parkinsona

mylone z chorobą Parkinsona

LECZENIE

LECZENIE

- farmakologiczne

- farmakologiczne

- chirurgiczne

- chirurgiczne

- postępowanie pozafarmakologiczne

- postępowanie pozafarmakologiczne

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Cel:

Cel:

- zwolnienie postępu choroby

- zwolnienie postępu choroby

- zmniejszenie aktualnie występujących

- zmniejszenie aktualnie występujących

objawów

objawów

- opóźnianie występowania późnych objawów

- opóźnianie występowania późnych objawów

niepożądanych

niepożądanych

bardzo ważna indywidualizacja leczenia

bardzo ważna indywidualizacja leczenia

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Ocena skuteczności:

Ocena skuteczności:

badanie neurologiczne z oceną w skali UPDRS

badanie neurologiczne z oceną w skali UPDRS

(Unified Parkinson’s Disease Rating Scale)

(Unified Parkinson’s Disease Rating Scale)

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Inhibitory przemian dopaminy i prekursorów:

Inhibitory przemian dopaminy i prekursorów:

-

-

selegilina

selegilina

(Jumex), inhibitor monoaminooksydazy

(Jumex), inhibitor monoaminooksydazy

(MAO-B), enzymu rozkładu dopaminy, działanie

(MAO-B), enzymu rozkładu dopaminy, działanie

neuroprotekcyjne - hamowanie wolnych rodników

neuroprotekcyjne - hamowanie wolnych rodników

lek pierwszego rzutu u chorych młodszych jako

lek pierwszego rzutu u chorych młodszych jako

pojedynczy lek

pojedynczy lek

-

-

entakapon

entakapon

, inhibitor metylotransferazy katecholo-

, inhibitor metylotransferazy katecholo-

wej COMT, która metyluje L-dopę

wej COMT, która metyluje L-dopę

podawany z lewodopą

podawany z lewodopą

Preparaty lewodopy (prekursor dopaminy):

Preparaty lewodopy (prekursor dopaminy):

„

„

złoty standard

złoty standard

”

”

Madopar

Madopar

(lewodopa + benserazyd: inhibitor

(lewodopa + benserazyd: inhibitor

dekarboksylazy zmniejsza rozkładanie na obwodzie)

dekarboksylazy zmniejsza rozkładanie na obwodzie)

Nakom

Nakom

,

,

Sinemet

Sinemet

z karbidopą

z karbidopą

skuteczność 5 - 7 lat

skuteczność 5 - 7 lat

stopniowe zwiększanie dawki

stopniowe zwiększanie dawki

nie powstrzymuje postępu choroby

nie powstrzymuje postępu choroby

przy dłuższym stosowaniu coraz więcej objawów

przy dłuższym stosowaniu coraz więcej objawów

niepożądanych

niepożądanych

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Objawy niepożądane po leczeniu preparatami

Objawy niepożądane po leczeniu preparatami

lewodopy:

lewodopy:

-

-

fluktuacje ruchowe

fluktuacje ruchowe

(istotne pogorszenie):

(istotne pogorszenie):

okresowe zmiany sprawności ruchowej w ciągu

okresowe zmiany sprawności ruchowej w ciągu

doby(zjawisko przełączenia

doby(zjawisko przełączenia

on-of

on-of

: dobra sprawność

: dobra sprawność

(

(

on

on

) przeplata się z „wyłączeniem” (

) przeplata się z „wyłączeniem” (

of

of

)

)

-

-

dyskinezy:

dyskinezy:

ruchy pląsawicze kończyn i tułowia)

ruchy pląsawicze kończyn i tułowia)

-

-

dystonie

dystonie

:

:

nieprawidłowe skurcze mięśni

nieprawidłowe skurcze mięśni

-

-

zaburzenia psychiczne

zaburzenia psychiczne

-

-

objawy wyczerpania dawki

objawy wyczerpania dawki

, coraz krótsze,

, coraz krótsze,

opóźnione działanie leku lub brak (wearing off)

opóźnione działanie leku lub brak (wearing off)

(po 5 latach - 50% chorych)

(po 5 latach - 50% chorych)

(po 10 latach leczenia - 80% chorych)

(po 10 latach leczenia - 80% chorych)

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

ewentualne podawanie preparatów drogą omijającą

ewentualne podawanie preparatów drogą omijającą

żołądek

żołądek

dożylnie

dożylnie

ew peg

ew peg

pomocne oznaczanie stężenia lewodopy i

pomocne oznaczanie stężenia lewodopy i

metabolitów

metabolitów

we krwi

we krwi

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

tzw agoniści dopaminy

tzw agoniści dopaminy

agonista nieergolinowy – zmniejszacz deficytu

agonista nieergolinowy – zmniejszacz deficytu

dopaminy

dopaminy

ropinirol

ropinirol

Requip Modutab tabl 2, 4 lub 8 mg max doba 24 mg

Requip Modutab tabl 2, 4 lub 8 mg max doba 24 mg

Agoniści receptora dopaminergicznego

Agoniści receptora dopaminergicznego

pobudzają dopaminergiczne receptory prążkowia

pobudzają dopaminergiczne receptory prążkowia

naśladując działanie dopaminy

naśladując działanie dopaminy

nieco słabsze niż lewodopa, ale mniej fluktuacji

nieco słabsze niż lewodopa, ale mniej fluktuacji

stosowane w świeżo rozpoznanej chorobie lub

stosowane w świeżo rozpoznanej chorobie lub

w zaawansowanej dołączenie do lewodopy:

w zaawansowanej dołączenie do lewodopy:

- apomorfina

- apomorfina

-

-

bromokryptyna

bromokryptyna

(od 1974)

(od 1974)

-

-

pergolid

pergolid

- kabergolina, piribedil, pramipeksol,

- kabergolina, piribedil, pramipeksol,

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Leki antycholinergiczne (od 130 lat)

Leki antycholinergiczne (od 130 lat)

blokowanie muskarynowych receptorów i

blokowanie muskarynowych receptorów i

zmniejszanie

zmniejszanie

aktywności cholinergicznej

aktywności cholinergicznej

w prążkowiu, wyrównywanie zaburzonej równowagi

w prążkowiu, wyrównywanie zaburzonej równowagi

-

-

parkopan, artan

parkopan, artan

-

-

akineton

akineton

nie działają na spowolnienie ruchowe

nie działają na spowolnienie ruchowe

objawy uboczne od suchości po stany majaczeniowe

objawy uboczne od suchości po stany majaczeniowe

u ludzi starszych niewskazane

u ludzi starszych niewskazane

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Amantadyna (od 1969)

Amantadyna (od 1969)

działanie niejasne, może wzmaganie transmisji

działanie niejasne, może wzmaganie transmisji

dopaminergicznej

dopaminergicznej

może być pierwszym lekiem,

może być pierwszym lekiem,

ale skuteczność szybko maleje

ale skuteczność szybko maleje

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Leczenie farmakologiczne jest skuteczne

Leczenie farmakologiczne jest skuteczne

u większości chorych,

u większości chorych,

ale nieco limitowane objawami ubocznymi leków

ale nieco limitowane objawami ubocznymi leków

oraz spadkiem skuteczności z upływem czasu

oraz spadkiem skuteczności z upływem czasu

terapia musi być dobierana indywidualnie

terapia musi być dobierana indywidualnie

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

Cel:

Cel:

przerwanie lub blokowanie nieprawidłowych

przerwanie lub blokowanie nieprawidłowych

impulsów powodujących powstanie

impulsów powodujących powstanie

objawów PD (powstałych w stanie zaburzonej

objawów PD (powstałych w stanie zaburzonej

równowagi neuroprzekaźników)

równowagi neuroprzekaźników)

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

Cele anatomiczne operacji:

Cele anatomiczne operacji:

- wzgórze (jądro brzuszne pośrednie),

- wzgórze (jądro brzuszne pośrednie),

talamotomia, gdy dominuje drżenie

talamotomia, gdy dominuje drżenie

- gałka blada (część przyśrodkowa)

- gałka blada (część przyśrodkowa)

pallidotomia, gdy dominuje sztywność

pallidotomia, gdy dominuje sztywność

- jądro niskowzgórzowe

- jądro niskowzgórzowe

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

JEŚLI JUŻ

JEŚLI JUŻ

Wskazania do operacji:

Wskazania do operacji:

- potwierdzona choroba Parkinsona trwająca co

- potwierdzona choroba Parkinsona trwająca co

najmniej 5 lat

najmniej 5 lat

- wyraźna odpowiedź na leczenie dopaminergiczne

- wyraźna odpowiedź na leczenie dopaminergiczne

- bez zaniku mózgu

- bez zaniku mózgu

- bez otępienia, depresji

- bez otępienia, depresji

- nieskuteczne prawidłowo dotąd prowadzone

- nieskuteczne prawidłowo dotąd prowadzone

leczenie

leczenie

farmakologiczne

farmakologiczne

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

Zabiegi niszczące (ablacyjne):

Zabiegi niszczące (ablacyjne):

stereotaktyczne uszkadzanie odhamowanych

stereotaktyczne uszkadzanie odhamowanych

struktur

struktur

albo

albo

- stymulowanie odhamowanych struktur

- stymulowanie odhamowanych struktur

w głębokich częściach mózgu prądem wysokiej

w głębokich częściach mózgu prądem wysokiej

częstotliwości (

częstotliwości (

deep brain stimulation

deep brain stimulation

)

)

(wszczepiony stymulator) - struktury to jądro

(wszczepiony stymulator) - struktury to jądro

niskowzgórzowe Luysa

niskowzgórzowe Luysa

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

Schemat stymulacji głębokich struktur

Schemat stymulacji głębokich struktur

mózgu

mózgu

w chorobie Parkinsona

w chorobie Parkinsona

stereotaktyczna implantacja elektrody

stereotaktyczna implantacja elektrody

Operacje w stadium badań:
- domózgowe przeszczepy tkanki płodów
produkujących dopaminę
(nieudany kontrowersyjny eksperyment kliniczny)
- terapia genowa
- przeszczepy komórek macierzystych

LECZENIE

LECZENIE

NEUROCHIRURGICZNE

NEUROCHIRURGICZNE

POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

POZAFARMAKOLOGICZNE

POZAFARMAKOLOGICZNE

- edukacja chorych

- edukacja chorych

- pomoc w przystosowaniu się do wszelkich

- pomoc w przystosowaniu się do wszelkich

ograniczeń związanych z chorobą,

ograniczeń związanych z chorobą,

- poradnictwo zawodowe, prawne i finansowe

- poradnictwo zawodowe, prawne i finansowe

- ocena i zaspokajanie potrzeb emocjonalnych

- ocena i zaspokajanie potrzeb emocjonalnych

chorych i ich opiekunów

chorych i ich opiekunów

- ćwiczenia fizyczne

- ćwiczenia fizyczne

- rehabilitacja

- rehabilitacja

- odpowiednie żywienie

- odpowiednie żywienie

- pomoc w domu

- pomoc w domu

REHABILITACJA

REHABILITACJA

- ćwiczenia fizyczne

- ćwiczenia fizyczne

możliwy neuroprotekcyjny wpływ wysiłku fizycznego

możliwy neuroprotekcyjny wpływ wysiłku fizycznego

trudno udowodnić, bo jest wpływ farmakoterapii,

trudno udowodnić, bo jest wpływ farmakoterapii,

ćwiczenia, aby były skuteczne, muszą trwać wiele

ćwiczenia, aby były skuteczne, muszą trwać wiele

lat

lat

poprawa ogólnego stanu, samopoczucia

poprawa ogólnego stanu, samopoczucia

istotne zmniejszenie zaburzeń depresyjnych i

istotne zmniejszenie zaburzeń depresyjnych i

lękowych

lękowych

GRUPY WSPARCIA I

GRUPY WSPARCIA I

SAMOPOMOCY

SAMOPOMOCY

- korzystny wpływ psychologiczny i społeczny

- korzystny wpływ psychologiczny i społeczny

na chorego i rodzinę

na chorego i rodzinę

- ułatwienie kontaktu z osobami o podobnych

- ułatwienie kontaktu z osobami o podobnych

problemach

problemach

wymiana doświadczeń

wymiana doświadczeń

- łatwiejsze organizowanie pomocy prawnej,

- łatwiejsze organizowanie pomocy prawnej,

finansowej i

finansowej i

psychologicznej

psychologicznej

- zorganizowane naciski na organy władzy celem

- zorganizowane naciski na organy władzy celem

uzyskania dodatkowej pomocy

uzyskania dodatkowej pomocy

GRUPY WSPARCIA I

GRUPY WSPARCIA I

SAMOPOMOCY

SAMOPOMOCY

Społeczne Stowarzyszenie Osób z Chorobą

Społeczne Stowarzyszenie Osób z Chorobą

Parkinsona.

Parkinsona.

11 kwietnia - Światowy Dzień Choroby Parkinsona

11 kwietnia - Światowy Dzień Choroby Parkinsona

PROBLEMY PIELĘGNIARSKIE

PROBLEMY PIELĘGNIARSKIE

- zaburzenia ruchowe (drżenie, napięcie

- zaburzenia ruchowe (drżenie, napięcie

mięśniowe, spowolnienie ruchowe)

mięśniowe, spowolnienie ruchowe)

- zmiany otępienne

- zmiany otępienne

- edukacja: problemy psychosocjalne

- edukacja: problemy psychosocjalne

chorego

chorego