Proces starzenia się

organizmu

Dr n. med. Dariusz

Sokołowski

Zwiększenie się liczby ludzi starych we

współczesnym społeczeństwie jest

zjawiskiem względnie nowym. Jest to

spowodowane lepszą opieką nad ludźmi

starymi, względnym przedłużeniem czasu

ich życia, jednak przede wszystkim

wydłużeniem życia w wieku dziecięcym i

młodzieńczym.

Na początku 21 wieku populacja ludzi pow.

60 r.ż. Liczyła ok. 590 mln.

Ponieważ wyniki te są tak sukcesem

medycyny jak i problemem ekonomi,

kolejne wyzwania cywilizacji sprawiły, że

rozwinęły się zupełnie nowe dziedziny

zajmujące się starzeniem organizmu w

szerokim aspekcie naukowym.

Poztofizjologia

Starzenie się

Starzenie się

to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na
stresy środowiskowe, które pojawia się w
organizmach wraz z upływem czasu.
Naturalne i nieodwracalne nagromadzenie
się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych,
przerastające zdolności samonaprawy
organizmu.

Poztofizjologia

Starzenie się

Starzenie się powoduje utratę równowagi

wewnętrznej organizmu (homeostazy), co

zwiększa ryzyko wystąpienia chorób.

Jest to przyczyną upośledzenia
funkcjonowania
komórek,
tkanek,
narządów i
układów, zwiększa podatność na choroby,
aż wreszcie prowadzi do śmierci.

Poztofizjologia

Starzenie się

Charakterystyczne objawy starzenia:
- utrata masy

mięśni

i

kości

,

- zmniejszenie elastyczności

skóry

,

- pogorszeni ostrości

wzroku

i

słuchu

,

- wydłużony czas reakcji.

Poztofizjologia

Starzenie się

Procesami starzenia się organizmów

zajmują Gerontologia (procesy

starzenia się) i
Geriatria (choroby wieku starczego).

*Nauka zajmująca się starzeniem to

gerontologia.

To nauka zajmująca się starzeniem organizmu pod

względem biologicznym, socjalnym,

psychologicznym i historycznym

*Geriatria to nauka, o chorobach

wieku podeszłego.

To medycyna kliniczna zajmująca się wpływem

starzenia organizmu na obraz kliniczny chorób i

odmienność terapii tych chorób w grupie wieku

ludzi starych

Poztofizjologia

Starzenie się

Wpływ środowiska może znaczenie zmienić
długość życia większości organizmów.
Usunięcie negatywnych czynników z
otoczenia oraz zmiany w fizjologii mogą
znacznie wydłużyć oczekiwany wiek, w
którym dany osobnik umrze ze starości.
Przykładem może być wydłużenie życia
ludzi w XX wieku oraz eksperymenty
dokonane na długowiecznych

nicieniach.

Poztofizjologia

Starzenie się

Szczególnej wagi nabiera obecnie
znajomość geriatrii dla lekarzy pierwszego
kontaktu, tak jak w połowie obecnego
wieku powstawali lekarze wieku
dziecięcego tak obecnie istnieje
zapotrzebowanie na lekarzy zajmujących
się geriatrią.

Medycyna wieku starczego zasadniczo
zajmuje się dwoma zagadnieniami:
- problemami samego starzenia się
- odmiennością kliniczną chorób

Poztofizjologia

Starzenie się

Wg definicji

Comforta

starzeniem

nazywamy proces fizjologiczny ostatniego
okresu życia, w którym stopniowo
zmniejsza się zdolność utrzymania
homeostazy organizmu wraz ze
zwiększającym się prawdopodobieństwem
śmierci.

Cechy procesu starzenia:

- Ma charakter powszechny, dotyczy każdego żywego
osobnika na
Ziemi
- Ma charakter postępujący i nieodwracalny
- Ogranicza wydolność czynności komórek
- Nie powoduje załamania homeostazy w warunkach
prawidłowych
- O jego przebiegu decydują czynniki
wewnątrzpochodne
- Stopień zmian starczych jest osobniczo zróżnicowany,
dotyczy to
również poszczególnych narządów.

Poztofizjologia

Starzenie się

IDEA ŻYCIA

Starzenie dotyczy organizmów, których
geny zapewniają sobie przetrwanie poprzez
wytwarzanie potomstwa w procesie
zapłodnienia.
Kiedy dość organizmów potomnych
osiągnie już dojrzałość, to życie rodziców
traci znaczenie w procesie replikacji genów.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wiele organizmów żyjących w naturze
podlega tak silnej presji otoczenia, że giną
jeszcze przed pojawieniem się oznak
starości.

Różne teorie na temat procesu

starzenia

Proces starzenia się jest bardzo złożony.

Jego źródła leżą w wielu różnych

mechanizmach. Starzenie dotyczy

wszystkich organizmów wielokomórkowy.

Proces jest zależny od działania genów oraz

wpływu otoczenia na organizm.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wszystkie teorie starzenia można
podzielić na opierające się na
zaprogramowanej śmierci oraz na
kumulacji błędów.

Teorie zaprogramowanej
śmierci

zakładają, że czas życia

organizmu jest odliczany przez biologiczne
zegary.
Kiedy zegary odliczą pewną liczbę włącza się
proces samobójczej śmierci organizmu.

Poztofizjologia

Starzenie się

Teorie kumulacji błędów

, winą za

proces starzenie obarczają negatywny wpływ
środowiska.
Czynniki mutagenne powodują błędy w
kopiowaniu genów, które kumulują się dzięki
przenoszeniu do kolejnych pokoleń komórek.
W pewnym momencie procent błędów
przekracza pewien poziom i organizm nie
potrafi ich już naprawić, co doprowadza do
śmierci.

Poztofizjologia

Starzenie się

Teorie starzenia się dotychczas znane

Teorie uszkodzeń przypadkowych

– starzenie się jest

wynikiem zdarzeń przypadkowych, jednak nieuniknionych,
związanym z rozwojem i dojrzewaniem jednostki. Teoria ta
zakłada szkodliwe działanie czynników środowiskowych i
genetycznych (więc istnienie tzw. Genów szkodliwych).

Teoria błędów Orgela

– zakłada, że w czasie podziałów

komórkowych powstają błędy syntezy białka, obejmujące
transkrypcje i translokacje. Oczywiście istnieją
mechanizmy naprawcze. Jednak jeśli suma błędów
osiągnie pewna wartość krytyczną przekraczającą
możliwości kompensacji dochodzi do samorodnych
mutacji.

Poztofizjologia

Starzenie się

Teorie starzenia się dotychczas znane
c.d.

Teorie wiązań krzyżowych

– zakłada powstawanie wiązań

krzyżowych pomiędzy makrocząsteczkami ustroju co czyni
je mało ruchome i podatne na uszkodzenia i zniszczenia.
Przykładem może być tworzenie kolagenu –
bliznowacenie.

Teoria wolnych rodników

– zakłada, że w czasie życia i

podziałów komórkowych powstają uszkodzenia DNA.
Oczywiście istnieją mechanizmy naprawcze. Jednak suma
ich stopniowo osiąga wartość krytyczną przekraczającą
możliwości naprawy i dochodzi do apoptozy komórki.

Poztofizjologia

Starzenie się

Badania wykazały, że komórki mają ograniczona liczbę
podziałów, a więc ich potencjał nie jest nieograniczony –
wręcz odwrotnie – wraz ze zróżnicowaniem komórki
potencjał zmniejsza się i jest bardziej narażony na
uszkodzenia i mutacje.

Np. fibroblasty płodowe człowieka w hodowli in vitro
zdolne są do 50 podziałów. I przerwanie podziałów nawet
przez

zamrożenie hodowli

, nawet na dłuższy okres czasu

nie wpływa na sumaryczna liczbę powtórzeń.
Czyli istnieje „

zegar molekularny

”, który reguluje i

programuje liczbę podziałów komórki.

Poztofizjologia

Starzenie się

Teorie ewolucyjne

Teorie ewolucyjne występują w dwóch

postaciach. Ewolucjoniści postulujący teorię

doboru grupowego traktują starzenie się jako

altruistyczny czyn jednostki.

Naukowcy opierający swoje hipotezy na

teorii samolubnego genu wskazują na

starzenie się jako nieuchronny skutek

rozmnażania płciowego.

Poztofizjologia

Starzenie się

Altruistyczne samobójstwo

Zgodnie z teorią doboru grupowego

podstawową jednostką podlegającą doborowi

naturalnego jest grupa osobników. Jeżeli

organizmy nie przemieszczają się zanadto

każdy z osobników może zakładać, że jego

sąsiedzi należą do tej samej grupy wewnątrz

gatunku. Jeżeli osobnik umrze ze starości

pozostawi zasoby środowiska dla młodszych

organizmów, których materiał genetyczny

podległ mniejszej ilości mutacji. Jednocześnie

młodzież ma większe szanse na udane

wychowanie potomstwa.

Poztofizjologia

Starzenie się

Altruistyczne samobójstwo

cd

Wobec tego faktu stary osobnik

altruistycznie poświęca

się aktywując w

sobie geny samobójczej śmieci ze starości.

Oczywiście decyzja o samobójstwie nie jest

podejmowana świadomie, lecz na poziomie

komórkowym. Osobniki działające

altruistycznie rozprzestrzeniają się w

otoczeniu, bo młodsze osobniki z tą samą

cechą mogą wydać więcej potomstwa.

Altruistyczna śmierć ze starości staje się

powszechna.

Poztofizjologia

Starzenie się

Geny porzucają organizm

Zgodnie z teorią samolubnego genu,
podmiotem ewolucji są pojedyncze geny.
Geny zawierają plany budowy organizmów,
które rozmnażając się tworzą repliki tych
genów. Gen zwiększający szanse na swoją
replikację jest preferowany przez dobór
naturalny. Staje się powszechny w
środowisku.

Poztofizjologia

Starzenie się

Geny porzucają organizm

cd

Kiedy organizm ma w cyklu rozwojowym fazę
zapłodnienia, wtedy geny dążą tylko do
wytworzenia jak największej ilości komórek
rozrodczych.
U niektórych organizmów dodatkowo dbają
też o wychowanie potomstwa do
odpowiedniego wieku. Geny organizmów
przechodzących fazę zapłodnienia aktywują
się w określonym czasie mierzonym od tego
momentu, co pozwala na budowę bardzo
złożonych organizmów.

Poztofizjologia

Starzenie się

Geny porzucają organizm

cd

Geny letalne aktywujące się w młodym wieku dobór
naturalny szybko eliminuje. Dzieje się tak, bo nie
pojawiła się jeszcze odpowiednia ilość potomstwa.
Jednak wraz z każdym kolejnym wydanym
potomkiem presja ewolucyjna na geny letalne
spada.
Te aktywujące się w wieku podeszłym, nie są już tak
szybko usuwane przez dobór naturalny.
Geny letalne aktywne na starość rozpowszechniają
się w środowisku, bo ich posiadacz ma już dzieci,
które noszą te geny w sobie. Co więcej niektóre
geny korzystne w młodości na starość stają się
letalne, co zwiększa ich szansę przetrwania.

Poztofizjologia

Starzenie się

Geny porzucają organizm

cd

Dla każdego organizmu przechodzącego fazę
zapłodnienia pojawia się pewien wiek, kiedy szansa
aktywacji genów letalnych gwałtownie rośnie i to
staje się biologiczną granicą ich maksymalnego
wieku.
Nieśmiertelne geny zapewniły już sobie przetrwanie,
więc mogą

porzucić

i tak śmiertelny organizm na

pastwę środowiska.

Charakter procesu ewolucji powoduje, że z pewnym
prawdopodobieństwem może się pojawić organizm
zaprzeczający przedstawionej powyżej zasadzie
ogólnej.

Poztofizjologia

Starzenie się

Starzenie na poziomie komórki

Kolejnym obszarem badawczym nad

problemem zaprogramowanej śmierci stały

się telomery.

Telomery przez swoją zdolność do skracania

się podczas każdego podziału komórki, mogą

wpływać na powolne starzenie się całego

organizmu.

Poztofizjologia

Starzenie się

Czy można zapobiec starzeniu się?

Prawdopodobnie tak, gdyby w teorii nasz
łańcuch DNA był kręgiem, bez końca i
początku prawdopodobnie mechanizmy
naprawcze mogłyby poradzić sobie z
naprawą uszkodzeń, a w trakcie
podziałów nie dochodziłoby do strat w
materiale genetycznym.

Jednak wtedy nie byłoby możliwości
różnicowania komórkowego w związku z
czym w dniu dzisiejszym bylibyśmy cały czas
na poziomie komórkowym bo proces ewolucji
by nas nie dotyczył.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wydaje się że w sprzyjających warunkach

środowiskowych

człowiek mógłby żyć około

120 lat

.

I prawdopodobnie okres ten jest

warunkowany przez potencjał genetyczny o

ile nie zostanie on przerwany innymi

chorobami czy mutacjami genetycznymi.

Jednak obecnie uważa się że efekt

środowiskowy ma mniejsze znaczenie na

wybiórcze przeżycie jednostki niż

zaprogramowany potencjał życiowy zawarty

w genomie człowieka.

Świadczą o tym liczne jednostki

długowieczne żyjące w różnych nierzadko

niesprzyjających warunkach

środowiskowych.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Postuluje się, że postępująca niewydolność

molekularnych mechanizmów chroniących

przed wolnymi rodnikami powstającymi stale

w komórkach organizmu, mogą być kolejnym

czynnikiem przyspieszającym starzenie.
Ich negatywne działanie na błony

komórkowe może powodować pogarszanie

się kondycji komórek.

Wolne rodniki to atomy lub cząsteczki zdolne do
samodzielnego istnienia, mające jeden lub więcej
niesparowanych elektronów.
Dzięki temu rodniki są nietrwałe, ale bardzo
aktywne chemicznie.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Wolne rodniki są cząsteczkami organicznych
związków (najczęściej tlenu) pozbawionymi
jednego elektronu, bez którego nie mogą
stanowić pełnej cząsteczki. Dążą więc za
wszelką cenę do tego, aby uzupełnić
brakujący elektron z cząsteczek związków
znajdujących się w innych tkankach. Są
niezwykle aktywne i przemieszczają się
szybko po całym organizmie. Napotkawszy
zdrowe cząsteczki, błyskawicznie wchodzą z
nimi w reakcje i zabierają potrzebny im
elektron.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Powoduje to uszkodzenia białek, tłuszczów i
kwasów nukleinowych zdrowych komórek, a
także spustoszenie w naszych zasobach
tlenowych. W efekcie wolne rodniki rujnują
nam zdrowie i przyczyniają się do
przedwczesnego starzenia się organizmu.
Naukowcy twierdzą, że mogą wywoływać
nowotwory, artretyzm, miażdżycę naczyń, a
w konsekwencji udar lub zawał serca.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Tworzą się one w naszym organizmie w
sposób biologicznie naturalny, podczas
procesów przemiany materii oraz rozpadu
zużytych komórek. Jednak ich gwałtownemu
namnażaniu się sprzyjają także stany
zapalne, zwłaszcza przebiegające z
gorączką, zażywanie wielu leków, a także
stres, zanieczyszczenia powietrza, palenie
papierosów, alkohol i środki chemiczne.

Poztofizjologia

Starzenie się

W organizmach żywych mogą one

powstawać w reakcji enzymatycznych lub

spontanicznie.
Do wolnych rodników zaliczamy głównie

reaktywne formy tlenu (RFT), czyli:
tlen singletowy,
ozon,
rodnik wodoronadtlenkowy,
anionorodnik ponadtlenkowy,
nadtlenek wodory,
rodnik hydroksylowy,
tlenek azotu,
dwutlenek azotu,

Poztofizjologia

Starzenie się

kwas nadtlenoazotawy i jego anion.

Równie ważny jest nadtlenek wodoru, który
nie jest wolnym rodnikiem, ale odgrywa
ważną rolę w procesach oksydacyjnych
powstawania wolnych rodników.
Ze względu na dużą reaktywność rodników
ich czasy połowicznego rozpadu są bardzo
krótkie.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Jak z nimi walczyć?

Sposobem na wolne rodniki jest m.in. szybkie
dostarczenie im elektronu do pary. Antidotum
przewidzianym przez naturę są tzw. antyoksydanty,
czyli po polsku przeciwutleniacze. Należą do nich
m.in. witaminy A, C, E, beta-karoten i niektóre
składniki mineralne. Ich elektrony są łatwym łupem,
toteż antyoksydanty chronią organizm przed
uszkodzeniami czynionymi przez wolne rodniki w
zdrowych komórkach.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Przeciwutleniaczy można dostarczać
organizmowi w tabletkach, ale znacznie
lepiej jest tak skomponować jadłospis, by
zawierał również odpowiednią pożywkę dla
wolnych rodników. Gdy wchłoną brakujące im
elektrony, staną się nieszkodliwe. Na
przykład posiłek z mięsa upieczonego na
grillu, bogatego w wolne rodniki, dobrze jest
uzupełnić neutralizującymi je warzywami i
owocami.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Aby uchronić się przed tymi szkodnikami,
zaleca się także unikanie wędzonych
produktów, alkoholu, środków chemicznych,
leków, a także dymu papierosowego,
nadmiaru słońca oraz stosowanie
kosmetyków zawierających antyutleniacze.
Dobrze jest również chronić organizm przed
stresem, stanami zapalnymi, które sprzyjają
powstawaniu tych toksycznych cząsteczek.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

Najsilniejszymi antyoksydantami
są:

Selen

Magnez

Witaminy: A, C i E

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolne rodniki

W organizmie człowieka występują dwa rodzaje
pierwiastków:

MAKROELEMENTY

(ok. 99%), czyli pierwiastki

podstawowe (

tlen

,

węgiel

,

wodór

,

azot

,

wapń

, fosfor,

potas,

siarka

,

chlor

,

magnez

) i

MIKROELEMENTY

(ok.1%), czyli pierwiastki śladowe,

zwane metalami śladowymi (m. in.

żelazo

,

miedź

,

jod

,

kobalt

,

mangan

,

fluor

). Spośród 18 pierwiastków

śladowych jednym z najcenniejszych jest

CYNK

.

Poztofizjologia

Starzenie się

Tajemniczy Pierwiastek

Kilka lat temu pojawiły się pierwsze duże
artykuły na temat tego pierwiastka w
specjalistycznych publikacjach.
Obecnie, zachęceni rewelacyjnymi
odkryciami, pracują nad nim naukowcy w
kilku wysoko rozwiniętych krajach, przede
wszystkim w Stanach Zjednoczonych,
Kanadzie i Japonii.

Poztofizjologia

Starzenie się

Tajemniczy Pierwiastek

Dzięki nim już wiadomo, że ten niezwykły
metal bierze udział w metabolizmie
komórkowym. Jako koenzym wielu enzymów
jest niezbędny w przemianie białkowej i
węglowodanowej. Przyspiesza gojenie ran
zewnętrznych i wewnętrznych, pomaga w
leczeniu depresji, schizofrenii, stanów agresji
(odkłada się w mózgu), warunkuje też
prawidłowy wzrost, zdrowy stan paznokci,
skóry, kości i włosów (magazynuje się w
tkance kostnej, skórze i włosach).

Poztofizjologia

Starzenie się

Tajemniczy Pierwiastek

Zapewnia właściwe funkcjonowanie
mechanizmów odpornościowych i układu
nerwowego oraz gruczołów wydzielania
wewnętrznego - zwłaszcza gruczołów
płciowych i trzustki -

kumuluje się w

spermie

, gruczole krokowym (prostacie), a

także wchodzi w skład insuliny (badania
przeprowadzone na cukrzykach wykazały
poważne jego niedobory).

Poztofizjologia

Starzenie się

Tajemniczy Pierwiastek

Niedobór jego upośledza

sprawność

umysłową

, przede wszystkim pamięć,

koncentrację uwagi, a także powoduje
zwyrodnienie

plamki żółtej

- centralną część

siatkówki oka. Pobudza działanie

enzymów

istotnych dla właściwego funkcjonowania

komórek

siatkówki.

Jest pomocny w obniżaniu poziomu

cholesterolu

w organizmie.

Poztofizjologia

Starzenie się

Ten tajemniczy

pierwiastek, to

CYNK

Poztofizjologia

Starzenie się

Wolnorodnikowa teoria
starzenia się

opiera się na sprawności

reakcji łańcucha oddechowego.
Z wiekiem jego sprawność jest coraz niższa,
czego skutkiem jest wzmożona produkcja
anionorodników ponadtlenkowych , które
same inicjują łańcuch reakcji
wolnorodnikowych lub z których to powstają
rodniki hydroksylowe.
W wyniku reakcji wolnorodnikowych RFT ze
związkami organicznymi powstają, związki
chemiczne o nieznanej strukturze i
własnościach biochemicznych, które mogą
być przyczyną powstania wielu patologii.

Poztofizjologia

Starzenie się

Stany chorobowe, w których etiologii lub
przebiegu udokumentowano uczestnictwo
RFT:

• Choroba nowotworowa; mechanizm w sferze
hipotez.
• Miażdżyca.
• Zawał mięśnia serowego.
• Katarakta.
• Ostra niewydolność oddechowa.
• Choroba Parkinsona.
• Reumatoidalne zapalenie stawów.
• Rozedma.
• Choroby neurologiczne.
• Malaria.

Poztofizjologia

Starzenie się

Teorie związane z systemem
odporności

Niektórzy badacze uważają, że mechanizm
starzenia został wbudowany w żywe
organizmy, aby chronić je przed rakiem.
W zmianach nowotworowych pierwszym
stadium rakowacenia jest przełamanie przez
komórki górnej blokady ilości podziałów.

Komórki rakowe są wieczne, gdyby
tylko organizm nie zmarł, mogłyby
się dzielić w nieskończoność.

Poztofizjologia

Starzenie się

Podsumowywując należy powiedzieć, że starość jest
rezultatem wielu procesów ograniczających czynności i
adaptację do zmian środowiska wewnętrznego i
zewnętrznego.

Ważne cechy starzenia się to:

- Zmniejszenie rezerwy czynnościowej wielu narządów i
układów
- Ograniczenie zdolności adaptacyjnych, zwłaszcza układu
nerwowego
i humoralnego (np. ustanie czynności wydzielniczych
hormonów
płciowych – co jednak nie oznacza utraty wrażliwości na
te hormony)

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Zamiany ogólnoustrojowe

Postępujące ograniczenie czynności narządów i układów
wiąże się ze zmniejszeniem ilości komórek w narządach,
co jest związane ze zmniejszeniem ilości wody, potasu,
azotu, DNA.
Ubywa tak komórek mitotycznych (zdolnych do
podziałów) jak i pomitotycznych (niezdolnych do
reprodukcji – komórki mięśniowe, nerwowe).

Istniejące komórki powiększają się i przybierają kształt
nieregularny. Najważniejsze zmiany są widoczne w zrębie
łącznotkankowym. Polegają na formowaniu się pęczków
włókien kolagenowych z łączeniem się ich za pomocą
wiązań krzyżowych. Łączenie się ich niekorzystnie wpływa

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Zamiany ogólnoustrojowe c.d.

na dyfuzje płynów, odżywianie, ukrwienie, etc.

Włókna elastyczne ulegają fragmentacji, tkanka chrzęstna
kruszeje, zmniejsza się masa albumin ale zwiększa masa
globuliny jednak całkowita masa białek jest względnie
stała.
Stężenie cholesterolu wzrasta do 65 r.z., następnie
stopniowo obniża się. Stężenie poposiłkowe glukozy
wolniej obniża się niż u młodych. Mocznik i kreatynina
zwiększają się.
OB może ulec przyspieszeniu do 40 mm/h

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ krążenia

Śmierć człowieka zasadniczo nigdy nie jest związana ze
zestarzeniem się serca.
W wyniku starzenia się dochodzi do stopniowego
ograniczenia wielkości rezerwy czynnościowej serca i
naczyń, ujawniające się w niezdolności przystosowania się
do obciążeń fizycznych.

Pomimo, że ilość kolagenu zwiększa się istotne znaczenie
ma utrata jego

elastyczności

, to powoduje upośledzenie

skurczu i rozkurczu tak włókien mięśniowych serca jak i
naczyń. Ogniska

zwłóknienia

są następnie przyczyna

niedokrwienia

, co jest przyczyna powstawania

zawałów

narządu. Zwykle są to mikrozawały których suma daje
większe.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ krążenia c.d.

Te zmiany polegające na upośledzeniu ukrwienia, postępie
włóknienia są przyczyna gorszej wydolności komórkowej i
narządowej danego narządu. Efektem hemodynamicznym
tych zmian jest upośledzenie ukrwienia narządów, spadek
wydolności fizycznej narządu. Efektem późnym są
przerosty narządu.

Np. serce

chcąc utrzymać prawidłowy

przepływ obwodowy rozwija

większe ciśnienie

skurczowe

na szczycie skurczu, jednak napotyka na

mało podatne

naczynie

aortalne powodowane zmianami włóknistymi

więc napotyka na duży opór ze strony naczynia, prowadzi
to do błędnego koła i powiększenia masy serca, to zaś jest
przyczyną gorszego ukrwienia masy mięśniowej serca i
w następstwie coraz większego zapotrzebowania na
energie przyczyna

zawału serca

.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Nerki

Objawy starzenia się nerek to upośledzenia przesączu
kłębuszkowego, resorpcji kanalikowej i wydalania w
kanalikach.
Te zmiany są powodowane zmniejszeniem ilości czynnych
komórek kanalikowych i kłębuszków. Jest to powodem
gorszego oczyszczania organizmu z toksyn.
Dodatkowo ten proces nasila cukrzyca, nadciśnienie
tętnicze.
Podwyższenie progu pragnienia wynika ze zmniejszonego
wydzielania ADH

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ oddechowy

Objawy starzenia się układu oddechowego wynikają ze
zmian anatomicznych klatki piersiowej (pogłębienie kifozy
piersiowej, zapadnięcie żeber, ograniczeń związanych ze
zmianami w układzie kostnym).
W samym miąższu płucnym włóknienie kolagenu, zanik
komórek rzęskowych i zmniejszenie masy między-
pęcherzykowej powoduje rozszerzenie oskrzelików, a przy
gorszym ich ukrwieniu zmiany rozedmowe i niedodmowe.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ pokarmowy

Objawy starzenia się układu pokarmowego wynikają ze
zmian komórek włóknienia kolagenu, zaniku komórek
kubkowych, gorszej perystaltyki jelit, co jest powodem
uchyłków, zaparć i rozwoju zmian nowotworowych w
wyniku zastoju produktów przemiany materii.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ hormonalny

Objawy starzenia się układu hormonalnego wynikają
zwłaszcza ze zmniejszenia wydzielania hormonów oraz
zmiany wrażliwości receptorów hormonalnych.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Narząd ruchu

Objawy starzenia się układu ruchu wynikają zwłaszcza ze
zmianami zwyrodnieniowymi tkanki chrzęstnej i kostnej
na skutek przewlekłej pracy i obciążeń, ale również
gorszego odżywienia w/w tkanek i mniejszej podatności w
wyniku gorszej elastyczności tkanek.

Poztofizjologia

Starzenie się

Zmiany starcze narządów i układów

Układ nerwowy

Objawy starzenia się układu nerwowego wynikają z utraty
części komórek nerwowych, zmniejszenia się liczby
połączeń międzykomórkowych co pogarsza funkcję
integracji, spowalnia myślenie i reakcje nerwowe.
Starzenie się układu nerwowego zwalnia przewodnictwo
nerwowe o około 15%. Zmniejsza się ilość amin
katecholowych, natomiast relatywnie wzrasta ilość oxydaz
i serotoniny.

Poztofizjologia

Starzenie się

Wpływ starzenia się na śmiertelność

Chorobami decydującymi o śmiertelności w wieku
starczym są: miażdżyca pod różnymi postaciami (udary,
zawały, niedokrwienia ostre), nowotwory i zapalenie płuc.

Wg

Blumenthala

jest kilka wzajemnych możliwości

oddziaływania starzenia się i choroby;

1. Wieloletnia ekspozycja na czynnik patologiczny ujawnia
chorobę
2. Podatność na rozwój choroby wynika z podobieństwa
zmian starczych
do zmian występujących w czasie choroby
3. Starzenie się przyśpiesza rozwój zmian patologicznych
4. Istnieje wiele jeszcze nie poznanych związków miedzy
starzeniem się
fizjologicznym, a chorobami występującymi w tym
okresie życia.

Poztofizjologia

Starzenie się

BONUS

Przedwczesna śmierć owieczki Dolly na
skutek przedwczesnego starzenia może
rzucić nowe światło na związek starości oraz
klonowania kręgowców.

Istnieje bardzo rzadki zespół zaburzeń
genetycznych nazywany Progerią.
Powoduje ona gwałtowny proces starzenia,
który dotyka już dzieci objęte tą chorobą.

Poztofizjologia

Starzenie się

Progeria

(właściwie "syndrom progerii

Hutchinsona-Gilforda" - "przedwczesna
starość") - zespół chorobowy
charakteryzujący się przyspieszonym
procesem starzenia.
Dziedziczy się jako cecha autosomalna
dominująca.
U osób dorosłych występuje podobny zespół
zwany zespołem Wernera.

Pierwsze objawy progerii można dostrzec u
dzieci powyżej 2 roku życia. Należą do nich:
napięcie skóry, nieprawidłowy przyrost wagi,
utrata włosów na głowie.

Poztofizjologia

Starzenie się

Na tym etapie zazwyczaj rodzice zaczynają
przypuszczać istnienie jakieś choroby.

U dzieci z progerią później formują się zęby, dzieci
te mają starszy wygląd skóry (m.in. liczne
zmarszczki), są zwykle łyse i karłowate.
Z tych powodów wyglądają o wiele starzej. Nos jest
"ściągnięty", policzki zapadnięte - z powodu utraty
tkanki tłuszczowej). Utrata tkanki tłuszczowej może
być również przyczyną owrzodzeń na przedniej
powierzchni golenia i na stopach.

Charakterystyczny jest także wysoki ton głosu.
Czaszka jest duża w porównaniu z resztą ciała, z
nieproporcjonalną dolną częścią twarzy. Chorzy
wykazują też zwiększone ryzyko wystąpienia
nowotworów.

Poztofizjologia

Starzenie się

Aktualny wiek ciała chorych zmienia się o 8-10 lat
na każdy przeżyty przez chorego rok.

Jednak rozwój umysłowy nie jest
zaburzony. Osoby z tym zespołem
wykazują iloraz inteligencji powyżej
przeciętnej.

Poztofizjologia

Starzenie się

Poztofizjologia

Starzenie się

Poztofizjologia

Starzenie się

Czasami wygląd opisywany jest jako:
„oskubanego ptaka”.
Nie wynaleziono lekarstwa na tę chorobę.
Przeciętna długość życia osób progerią
wynosi pomiędzy 7 a 27 lat (średnio około 13
lat).

Zgon następuje najczęściej z powodu
postępującej miażdżycy naczyń wieńcowych
i mózgowych.

Poztofizjologia

Starzenie się

Poztofizjologia

Genetyka

Dziękuję za uwagę