Człowiek

w przestrzeni

pracy

Ergonomia stanowiska Pracy

Ukształtowanie tej struktury z uwzględnieniem
charakterystyki

antropometrycznej i biomechanicznej populacji
pracowników, a także

rodzaju wykonywanych zadań, stanowi jedno z
podstawowych

zagadnień ergonomii stanowiska pracy.

Struktura przestrzenna stanowiska pracy musi być
dostosowana do:

rodzaju pracy

wymiarów człowieka

pozycji ciała wymaganej podczas wykonywania
pracy.

następna strona

KRYTERIA ZASIĘGU

zasięg normalny, wyznaczony kolejnymi
położeniami środka dłoni przy obrocie przedramienia
wokół stawu łokciowego i ograniczony poziomami
wysokości barkowej oraz łokciowej - określa granice
strefy optymalnej dla manipulacji. Nakładające się w
płaszczyźnie pracy zasięgi normalne prawej i lewej
ręki wyznaczają najdogodniejsze pole pracy
oburęcznej.
zasięg maksymalny, wyznaczony kolejnymi
położeniami środka dłoni przy ruchu całej
wyprostowanej kończyny górnej wokół stawu
barkowego - określa granice strefy manipulacji, bez
wymuszonego pochylenia tułowia;
zasięg wymuszony, występujący przy zasięgu
maksymalnym połączonym z ruchem tułowia. Zasięg
ten jest zawsze związany z wymuszoną pozycją ciała, a
jego granice wyznaczają fizyczną możliwość sięgania i
utrzymania równowagi

.

Według E. Grandjeana (1980) wysokość miejsca pracy
powinna osiągać wartości podane w tabeli (w mm)

Rodzaj wykonywanej pracy Mężczyźni

Kobiety

Patrzenie z bliska 900 - 1100

800

- 1000
Pisanie i czytanie

740 - 780 700

- 740
Pisanie na maszynie,

680

650

Pracownicy niżsi będą wygodnie pracować, jeżeli
podniosą wysokość siedziska, a stopy oprą na
podnóżkach o regulowanej wysokości.

W pozycji siedzącej pracownicy niscy muszą korzystać
z podestów dostosowanych do ich wzrostu.

W celu zachowania prawidłowej pozycji siedzącej przy lekkich
pracach ręcznych
wymaga się aby :

 stopy całą powierzchnią opierały się na podłodze lub podnóżku,
a kąt między
podudziem a stopą nie był mniejszy niż 90°,

 uda i podudzia tworzyły kąt nie mniejszy niż 90°,

 głowa była lekko pochylona do przodu, a odległość oczu od
pola pracy lub
obrabianego przedmiotu wynosiła od 40 do 70 cm.

Siedzisko

Szerokość płyty siedziska powinna
wynosić co najmniej 400 mm, a
szerokość oparcia nie mniej niż
360

mm.

Konstrukcja

współczesnego

siedziska do pracy w normalnej
pozycji

siedzącej

powinna

zapewniać

stabilność

przez

wyposażenie podstawy w 5 podpór
i umożliwiać
pracownikowi regulację wysokości
płyty siedziska przynajmniej
w zakresie 400 - 500 mm

Podnóżek

.

Zaleca się, aby powierzchnia podparcia stóp wynosiła

300

mm

x 500

mm,

a zakres kąta pochylenia wynosił 0° -

25°.
Rozwiązaniem optymalnym jest konstrukcja zapewniająca
regulację zarówno wysokości jak i kąta pochylenia
podnóżka.

Przestrzeń dla nóg

Należy zapewnić swobodną przestrzeń dla nóg, tj. wnękę
o wysokości co najmniej 640 mm i szerokości 600 mm
oraz głębokości 450 mm.

System stół-siedzisko-podnóżek jest
podstawowym układem stanowiska pracy.
O wzajemnych relacjach między elementami
systemu decydują cechy ciała ludzkiego.

:

• stopy w obuwiu powinny być płasko oparte na podłodze lub
podnóżku;

• należy zachować niezbędną przestrzeń między siedziskiem a
dolną krawędzią
płyty roboczej stołu dla pomieszezenia nóg, wg Grandjeana
wynosi ona 19 cm;

• nie powinno być nacisku ud na przednią krawędź siedziska;

• wysokość stołu powinna być tak dobrana, aby łokcie były na
poziomie
krawędzi blatu stołu a ramię było usytuowane pionowo;

• oparcie krzesła powinno pewnie podpierać ciało poniżej
łopatek w okolicy
lędźwi, wg Grandjeana wysokość podparcia lędźwi wynosi
20-30 cm przy
szerokości 30-37 cm;

• należy zachować odległość między tyłem nóg a przednią
krawędzią siedziska;

• należy zachować odpowiednią odległość między oparciem a
siedziskiem w
celu zachowania swobodnego ruchu pośladków. Zalecana
przez Grandjeana
wysokość oparcia wynosi 55-60 cm.

Pole widzenia

Pole widzenia (wg Filipkowskiego) jest to całkowity
zasięg wideosfery, w której możemy, bez poruszania
oczami i głową, zaobserwować przedmioty i sygnały
optyczne.

Można tu wyróżnić następujące pojęcia:

• naturalna linia widzenia, pochylona w stosunku do
płaszczyzny
horyzontalnej:
- w pozycji stojącej wyprostowanej - 10°
- swobodnej - 15° - 30°
- w pozycji siedzącej wyprostowanej - 15°
- swobodnej (relaksowej) - 38°

•optymalny obszar obserwacji, ograniczony
odległościami 33 -71 cm oraz kątami: ok. 30° w
płaszczyźnie strzałkowej
50° w płaszczyźnie poziomej.
Zaleca się, aby część sygnalizacyjna przyrządu lub
płaszczyzna wskaźnika tworzyła z linią wzroku kąt bliski
90°.

Mikroklimat

Na pojęcie mikroklimatu środowiska pracy
składają się:

temperatura;

wilgotność względna powietrza;

prędkość ruchu powietrza.

Duże znaczenie mają również takie czynniki jak:
pora roku, miejsce wykonywania pracy, otoczenie, wiek,
płeć pracownika, rodzaj wykonywanej pracy, pozycja, w
której praca jest wykonywana oraz wielkość wysiłku
fizycznego niezbędnego do wykonywania określonej
czynności.

Mikroklimat pomieszczeń pracy, a więc także
pomieszczeń biurowych, warunkuje przede wszystkim
temperatura.

Temperatura

Temperatura - gwarantuje człowiekowi pełną
sprawność psychiczną.
Odpowiadającą strefie komfortu temperaturą jest
18 - 20°C.
Jeśli panująca w pokoju biurowym temperatura
przekracza 20°C (do 25°C), u zatrudnionych
obserwuje się drażliwość i
obniżenie chęci do pracy
Za uciążliwe warunki w pomieszczeniach
biurowych uważa się takie, kiedy temperatura
spada poniżej 14°C.

Wilgotność względna powietrza

Pracownik wykonujący spokojną pracę "przy biurku"
zużywa w ciągu minuty 20 l powietrza, przy założeniu,
że ciśnienie w pomieszczeniu równe jest 760 [mm] Hg.

Wilgotność względna powietrza - jest to stosunek ilości
pary wodnej zawartej w powietrzu do ilości
maksymalnej, przy danej temperaturze.
Wyrażona w procentach wilgotność względna powietrza
wywiera duży wpływ na warunki pracy. Optymalne
warunki wilgotności powietrza są zależne w dużym
stopniu od temperatury otoczenia. Pracownik ma dobre
samopoczucie, jeśli:
w temperaturze 12°C względna wilgotność powietrza
wynosi 50 -70%; w temperaturze 20°C względna
wilgotność powietrza wynosi 40 -50%; w temperaturze
25°C względna wilgotność powietrza wynosi 35 -40%.



Prędkość powietrza

Ruch powietrza - jest to trzeci zasadniczy parametr
mikroklimatu
w środowisku pracy.
Dopływ powietrza na stanowiskach pracy może być
zapewniony w sposób naturalny.
Optymalne prędkości ruchu powietrza wynoszą:

 w ciepłej porze roku od 0,2 do 0,5 [m/s];

 w zimnej porze roku od 0,2 do 0,3 [m/s].

Ruch powietrza w temperaturach niskich wzmaga
uczucie zimna, w umiarkowanych powoduje
pewne ochłodzenia, natomiast w
temperaturach wysokich (powyżej 35°) nie przynosi
ulgi lecz zwiększa uczucie gorąca.

Bardzo ważnym elementem wywołującym ruch

powietrza jest wietrzenie pomieszczeń.

Podczas wietrzenia należy pamiętać że:

• jednostronne wietrzenie pomieszczeń ma zastosowanie wówczas,
gdy głębokość pomieszczenia nie jest większa niż 8,4[m] (wtedy
wietrzenie jest wystarczające);

• okna powinny być wyposażone w lufciki w górnej części okna
bądź też w jednym z jego dolnych rogów. Niekorzystne jest
natomiast umiejscowienie lufcików w środku okna, gdyż zimne
powietrze wlatuje bezpośrednio do pomieszczenia;

• należy pamiętać, że powietrze potrzebne jest nie tylko

pracownikom

lecz także maszynom i urządzeniom do właściwej pracy oraz do
rozcieńczania nagromadzonych substancji szkodliwych dla ludzi;

• przy sporadycznym wietrzeniu powinno się szczególnie uważać,
aby nie powstały żadne lokalne przeciągi i aby odpływ powietrza
był prawidłowy;

• świeże powietrze doprowadzane do stanowisk pracy przez system
wentylacji powinno być zasysane z miejsc, w których powietrze

nie

jest zanieczyszczone.

Oświetlenie

Uzupełnieniem oświetlenia dziennego jest
oświetlenie sztuczne, najczęściej elektryczne.
Wyróżniamy oświetlenia:

•

ogólne - za pomocą lamp zamieszczonych wysoko i

rozmieszczonych
symetrycznie

(takie oświetlenie zastosowano na sali

operacyjnej, w kasach);

• miejscowe - za pomocą lamp zainstalowanych
bezpośrednio na
stanowiskach pracy

(oświetlenie na stanowiskach

kasjerskich);

• złożone - będące połączeniem obu wyżej
wymienionych rodzajów
oświetlenia.
Oświetlenie ogólne może być stosowane w
pomieszczeniach biurowych jako:
bezpośrednie - promienie światła padają bezpośrednio
na oświetlany
przedmiot;
pośrednie - światło od dołu jest zasłonięte, a promienie
padają na
oświetlany przedmiot z odbicia od sufitu;
półpośrednie - część promieni pada na oświetlany
przedmiot, a część
rozprasza się po całym pomieszczeniu

.

Hałas

W zależności od miejsca usytuowania, źródłami hałasu
mogą być:

 trasy komunikacyjne (pojazdy samochodowe,
motocykle);

 zakłady przemysłowe;

 urządzenia i instalacje stanowiące
wyposażenie budynku.

W pomieszczeniach przeznaczonych do pracy
umysłowej, biurowej dopuszczalne natężenie hałasu
zawiera się w granicach 55 - 65 dB.
Obowiązująca w Polsce norma przeciwdźwiękowa
ochrony budynków ustala średnią dopuszczalną
intensywność hałasu na następującym poziomie:
dla gabinetów pracy czysto umysłowej - 15dB;
dla biur o małym ruchu - 35dB;
Rozmowa głosem podniesionym powoduje wzrost
głośności tła do 60 - 75dB.
Stosowane w lokalach biurowych urządzenia (np.
maszyny do pisania) powodują hałas 65 - 75 dB, a
maszyny do liczenia 85dB.
Same budynki biurowe powinny być izolowane od
hałasu ulicznego pasami zieleni, które redukują hałas o
10 - 30 dB.