1

Urazy czaszkowo-mózgowe

• urazy drążące
• urazy tępe

przyczyna - urazy powodujące przyspieszenie lub
opóźnienie ruchów głowy (akcelareacyjno-
deceleracyjne)
przyspieszenie liniowe - bezwładność spoczynkowa
struktur wewnątrzczaszkowych sprawia, że
przemieszczają się one z pewnym opóźnieniem, co
powoduje ich względny ruch w kierunku
przeciwnym do ruch czaszki - uszkodzeniu ulega nie
tylko miejsce bezpośredniego działania siły lecz
również okolice do niego przeciwległe

contre-coup

przyspieszenia rotacyjne - odpowiedzialne za
wstrząśnienie i stłuczenie mózgu => napinanie
rusztowania nerwowo-naczyniowego pnia mózgu
(napinanie naczyń przeszywających, ich rozerwanie,
krwawienie powodujące uszkodzenie dróg
śródmózgowych) -

shearing lesion

. Uszkodzenie

aksonów istoty białej mózgu (rozlany uraz
aksonalny -

diffuse axonal injury

)

Klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych

• zespół wstrząśnienia mózgu
• zespół stłuczenie mózgu
• zespół pourazowej ciasnoty wewnątrzczaszkowej

2

• zespół wstrząśnienia mózgu

czynnościowe uszkodzenie struktur mózgowia bez
zmian morfologicznych uchwytnych w TK

• zespół stłuczenia mózgu

uderzenie tkanek mózgu o nierówności kostne =>
krwotoczna martwica + obrzęk (zakrzepy, ogniska
martwicy, rozmiękanie tkanki). Proces martwiczy
=> uwalnianie enzymów z uszkodzonych komórek,
nowe zakrzepy naczyniowe => powiększenie
ogniska stłuczenia (z nadzianki może powstać
ognisko krwotoczne).

– stłuczenie pnia mózgu

pierwotne i wtórne (wskutek wzrostu ciśnienia i
dokonujących się wgłobień).

• zespół pourazowej ciasnoty

wewnątrzczaszkowej

– krwiak nadtwardówkowy

• złamanie kości z uszkodzeniem tętnicy oponowej,

żył twardówki, zatok i/lub naczyń śródkościa.

– krwiak podtwardówkowy

• uszkodzenie żył powierzchownych kory bądź żył

mostkowych, biegnących ku zatoce strzałkowej

– wodniak podtwardówkowy

• przesięk płynu z przestrzeni podpajęczynówkowej

poprzez uszkodzoną oponę do przestrzeni
podtwardówkowej

3

– krwiak śródmózgowy

• pourazowe krwiaki pierwotne - bezpośrednie

rozerwanie dużych naczyń, szerzeniu się ogniska
krwotocznego sprzyja zmiażdżenie tkanek mózgu

• pourazowe krwiaki wtórne - w następstwie

przemian dokonujących się w ognisku stłuczenia
(enzymu lityczne => uszkodzenie ścian naczyń =>
krwotoki miąższowe)

– obrzęk mózgu

uogólniony

• przyrost objętości mózgu, spowodowany

zwiększeniem ilości płynu w jego tkankach

– obniżenie współczynnika osłabienia promieniowania,

zarówno kory, jak i istoty białej

– zwężony układ komorowy
– wyczerpanie wewnątrzczaszkowej rezerwy

objętościowej => zaciśnięcie zbiorników wokół
wcięcia namiotu

– wgłobienia

miejscowy

– towarzyszy ogniskom stłuczenia, zarówno

ukrwotocznionym, jak i nieukrwotocznionym

– jednostronne uciśnięcie i przemieszczenie układu

komorowego

• ostre pourazowe obrzmienie mózgu (swelling)

– 1 - 24 godz. po urazie
– wyczerpanie rezerwy płynowej
– podwyższenie współczynnika osłabienia

promieniowania

– zwiększenie objętości krwi w naczyniach (wzmożony

przepływ) a następnia zaleganie krwi w naczyniach
(porażenie naczynioruchowe)

4

Techniki neuroradiologiczne

• Zdjęcia

przeglądowe

czaszki

– zmiany urazowe

(złamanie, wgłobienie,

ubytek kostny, odma czaszkowa)

– destrukcje kostne

(przerzuty, szpiczak,

torbiele, ropne zapalenie kości, ziarniniak
kwasochłonny, gruczolak przysadki, rak
nosogardła, zatok obocznych, struniak,
chrzęstniak)

– przebudowy utkania kostnego

(przerzuty raka stercza, kostniak, choroba
Pageta, dysplazja włóknista, hiperostoza)

– zwapnienia wewnątrzczaszkowe

– fizjologiczne (szyszynka, sploty

naczyniówkowe komór bocznych,
sierp mózgu)

– patologiczne (oponiak, skąpodrzewiak,

czaszkogardlak, wągrzyca,
toksoplazmoza,, cytomegalia,
miażdżyca tętnic, tętniak, naczyniak,
choroba Sturge’a-Webera)

– deformacje wrodzone

(przetrwałe szwy,

dodatkowe kostki, kraniostenoza, ubytki
kostne, wgniecenie podstawy,
płaskopodstawie)

5

•

Zdjęcia rtg celowane i warstwowe

(

zwłaszcza okolicy potyliczno-szczytowej)

•

Tomografia komputerowa

– dobra rozdzielczość liniowa i kontrastowa

– łatwa dostępność, stosunkowo niewielki koszt
– technika spiralna oraz wielorzędowe układy

detektorów

– możliwość wykonania angiografii mózgowej TK a

także oceny perfuzji tkanek mózgowia
(perfuzyjne TK)

•

Ultrasonografia

– przezczaszkowa z wykorzystaniem

niezarośniętych ciemiączek, ubytków pokrywy
czaszki (np. pooperacyjnych), śródoperacyjna

– metodą dopplerowską

• pozwala na pomiar przepływu krwi w większości

tętnic wewnątrzczaszkowych,

• ocena skurczu naczyniowego,
• zwężeń i niedrożności, malformacji naczyniowych
• ocena zewnątrzczaszkowych odcinków tętnic

•

Cyfrowa angiografia subtrakcyjna

– podstawowa metoda diagnostyki i leczenia

chorób tętnic mózgowych

• anomalie naczyniowe jako przyczyna krwotoku

podpajęczynówkowego

• diagnostyka guzów
• angioplastyka, zamykanie połączęń tętniczo-

żylnych, embolizacja guzów, zabezpieczanie
tętniaków

6

• Rezonans magnetyczny - podstawowa

metoda diagnostyczna OUN

– dostarcza dokładniejszych informacji,

znacznie lepiej ujawniając różnice
pomiędzy tkanką zdrową a patologiczną

– umożliwia różnicowanie zmian

nowotworowych, zapalnych,
niedokrwiennych, demielinizacyjnych

– umożlwia wykonanie angiografii MR (MRA)

(bez użycia środka kontrastowego)

– obrazowanie dyfuzyjne (dMR)

[opiera się na zjawisku przemieszczania się

cząsteczek spowodowanym różnicą ich

stężeń i wpływowi jakie ono wywiera na

sygnał MR]
ma zastosowanie w ocenie zmian udarowych,

pourazowych, nowotworowych, mapowaniu

dróg nerwowych

– technika perfuzyjna (pMR)

pozwala ocenić objętość i prędkość krwi

przepływającej przez poszczególne regiony

mózgu

– spektroskopia MR (MRS)

• obrazowanie w postaci linii spektralnych

(pików), tworzących widmo i dających

informacje o właściwościach

biochemicznych z wybranej objętości

badanego obiektu. Pozycja piku określa

rodzaj metabolitu a jego wysokość (a

dokładnie pole powierzchni pod nim), jest

miarą ilości metabolitu w mierzonej próbce.

7

• Główną rolę odgrywa protonowa

spektroskopia MR.

Podstawowe znaczenie w tej metodzie ma stałość

widma protonowego w prawidłowych tkankach.

Stałość ta wynika z równowagi między procesami

metabolicznymi zachodzącymi w zdrowej tkance.

Przy obecnym poziomie technicznym w widmie

można zidentyfikować tylko niektóre metabolity.

• Podstawowe metabolity to:

– kreatyna

(Cr - wyznacznik metabolizmu

mózgu)

– cholina

(Cho - wskaźnik produktów rozpadu

mieliny)

– N-acetyloasparaginian

(NAA -

wskaźnik funkcji neuronów)

– mioinozytol

(ml - wskaźnik astrocytarny)

– lipidy -

procesy związane z destrukcją

mieliny i ogniskami martwicy

– mleczany

- marker ogniskowego

niedotlenienia i niedokrwienia

• obrazowanie czynnościowe MR

umożliwia tworzenie map ośrodków korowych,

określenie stosunku zmian patologicznych do

wybranych ośrodków korowych oraz ułatwia

planowanie zabiegu operacyjnego czy ocenę

deficytu pooperacyjnego.