

Inaczej gruczolak stercza ( Adenoma prostata)

Polega na rozroście strefy przejściowej , elementów
gruczołowych oraz strefy centralnej prostaty. Rozrost strefy
centralnej wiąże się z powstawaniem tzw. „trzeciego”, czyli
środkowego płata. Powiększeniu ulega okołocewkowa i
podśluzówkowa część.

Rozwój gruczołu krokowego jest regulowany przez

oś podwzgórze  przysadka  nadnercza  jądra

Choroba ta dotyczy

75-100 %

ogółu mężczyzn

powyżej 75.

roku życia



Zasadniczą rolę w rozroście gruczołu krokowego odgrywa:
dihydrotestosteron (DHT) oraz estradiol.



Tkanka przerośnięta prostaty wykazuje

dwukrotnie wyższy poziom DHT niż

normalna tkanka



U mężczyzn w wieku podeszłym stężenie

estradiolu we krwi jest wyraźnie wyższe

niż u młodych.



DHT pobudza wzrost nabłonka stercza



Estrogeny nasilają ten efekt

W patogenezie przerostu rolę odgrywają

także:



Cholesterol



Prostaglandyny



Leukotrieny

1.

Obniżona intensywność strumienia moczu i
opóźnione rozpoczęcie mikcji.

2.

Pęcherz nie jest całkowicie opróżniany  zaleganie

moczu ( 100-150 ml)

3.

Niekontrolowane oddawanie moczu przy
wypełnionym pęcherzu (względnie zatrzymanie
moczu), mimo utrzymującego się parcia na mocz
 może to prowadzić do niewydolności nerek.

W łagodnym przeroście stercza występuje
nieznaczny

wzrost PSA

(prostate stimulating

agent)  odróżnienie od raka gruczołu krokowego.

Izoenzymy 5 α- reduktazy typu I i II uczestniczą w redukcji

testosteronu do DHT  kodowane są przez oddzielne

geny.

TYP I- skóra, wątroba
TYP II- stercz ( komórki zrębu i komórki podstawne

nabłonka) i poza gruczołem krokowym

Mutacje inhibitora typu II  Zespół niedoboru 5 α-

reduktazy

Typ II ma istotne znaczenie dla rozwoju stercza i

patofizjologii BPH



Inhibitor typu II

Działanie:



Blokowanie odwracalne  obniż a stężenie DHT w surowicy

oraz stężenie DHT w sterczu o około 80-90%



Nie obniża stężenia testosteronu w surowicy



Zmniejszenie aktywności metabolicznej stercza  spadek

stężenia PSA w surowicy

Efekty długotrwałego leczenia:



Zmniejszenie ryzyka zatrzymania moczu



Ograniczenie konieczności leczenia chirurgicznego

Kuracja 12-sto miesięczna
PSA

Wielkość gruczołu

Maleje o 50%

Zmniejszenie o 20%

Działanie:



Rozluźnienie mięśni gładkich pęcherza
moczowego, cewki moczowej i stercza 
ułatwiają odpływ moczu



Stosuje się przede wszystkim leki o swoistym
powinowactwie do podtypu receptora α

1a

–

adrenergicznego  w mniejszym stopniu
obniżają ciśnienie krwi

Do leków tych zaliczamy alfuzosynę, tamsulozynę,

terazosynę oraz doksazosynę

Alfuzosin, DALFAZ

Tamsulosin OMNIC

Preparaty roślinne stosowane w przeroście gruczołu krokowego:

• olej z nasion dyni (PEPONEN, PEPOSTEROL, PROSTOGAL, TURIPLEX)
oraz z nasion dyni i z wątroby rekina grenlandzkiego (PROSTAMER),
zawierają β-sitosterol, działanie polega na ułatwieniu oddawania moczu i
zmniejszeniu objętości zalegającego moczu

• wyciąg z owocu boczni piłkowanej- Saballus serrulata (PROSTAMOL
UNO, TALSO UNO)-inhibitory aromatazy

• wyciąg z pokrzywy (PROSTAHERB, PROSTALIZYNA), zawierają β-
sitosterol, ich działanie polega na redukcji frakcji związanej z SHBG

• zarodki kukurydzy (GAL-VIT) oraz zarodki kukurydzy i wyciąg z kory
śliwy afrykańskiej (NEOPOLDANEN

• wyciąg z kory śliwy afrykańskiej (POLDANEN, TADENAN) zawierające β-
sitosterol

• wyciąg z jagód palmy karłowatej (BIOTROST, FITOPROST, PERMIXON),
hamujący aktywność 5α-reduktazy i aromatazy

Inne leki

Mepartricin (IPERTROFAN)

• pochodna antybiotyku polienowego, wyizolowanego z podłoża
Streptomycesaureofaciens

• blokuje na poziomie jelitowo-wątrobowym reabsorbcję cholesterolu i
jego metabolitów, niektórych frakcji estrogenów, obniżając ich poziom
we krwi i tk. stercza

• powoduje zmniejszenie stymulacji do przerostu kom. nabłonka
gruczołu krokowego

• nie wchłania się z przewodu pokarmowego

Leki stosowane w

zaburzeniach erekcji

Zburzenia erekcji (erectile disfunction, ED) określa się jako
niezdolność osiągnięcia i/lub utrzymania wzwodu prącia
umożliwiającego współżycie płciowe na satysfakcjonującym poziomie.

Częstotliwość występowania określana na 150 mln mężczyzn na
świecie, w Polsce na około 1,5 mln, powyżej 35 r. ż.

•

NO- najważniejszy mediator erekcji

•

powstaje z L-argininy, uaktywnia cyklazę guanylową, co powoduje

wzrost stężenia cGMP w kom. mięśniówki gładkiej

•

cGMP odpowiedzialny za fosforylację kinaz, prowadząc w efekcie do

relaksacji miofibryli, rozkurczu włókien i rozszerzenia naczyń
tętniczych

•

kom. m. gładkich ciał jamistych dysponują wewnętrznymi

mechanizmami kontrolującymi rozkurcz, a zatem natężenie i czas
wzwodu

•

w mięśniówce beleczek ciał jamistych występuje przede wszystkim

fosfodiesteraza typu 5 (PDE-5), która rozkłada cGMP; inaktywacja PDE-
5 przyczynia się do wzrostu stężenia cGMP, w wyniku czego ma miejsce
nasilenie rozkurczu mięśniówki

Przyczyny ED:

•

organiczne (miażdżyca, cukrzyca, ch. sercowo-naczyniowe, zaburzenia

hormonalne, choroby stercza)

•

psychogenne (70% mężczyzn młodych, 10% mężczyzn powyżej 50 r. ż.,

u 9% chorych na depresję)

•

mieszane

•

stosowanie wielu leków m.in.:

 obniżające ciśnienie tętnicze krwi (leki moczopędne-
tiazydy, LBA, klonidyna i inne)
 przeciwdepresyjne (TLPD, I-MAO, sole litu, ih.
wychwytu zwrotnego serotoniny)
 uspokajające (benzodiazepiny) i neuroleptyczne
(pochodne fenotiazyny)



hormony (estrogeny, progestageny, czynniki uwalniające

gonadotropiny, kortykosteroidy)



niesteroidowe leki przeciwzapalne



antagoniści receptorów histaminowych H

2



leki uzależniające (kokaina, heroina i inne)

Wyróżnia się 2 grupy metod stosowanych w ED:

1.

nieinwazyjne- eliminacja czynników ryzyka, farmakoterapia,
psychoterapia oraz próżniowe urządzenia uciskowe

2.

inwazyjne- podawanie prostaglandyn PGE

1

przezcewkowo lub

dojamisto, iniekcje papaweryny i/lub fentolaminy, implantacja
protez, zabiegi mikrochirurgiczne

Preferowane są metody nieinwazyjne.

Farmakoterapia zaburzeń erekcji

Farmakoterapia zaburzeń erekcji

(ED)

(ED)

polega na stosowaniu:

polega na stosowaniu:



inhibitorów PDE-5 (sildenafil, vardenafil,

tadalafil)



apomorfiny



johimbiny

(

blokowanie presynaptycznych receptorów α

2

)



iniekcji dojamistych

(

papaweryna,prostaglandyna E1

papaweryna +
fentolamina+prostaglandyna E1)

Mechanizm dzia

Mechanizm dzia

ł

ł

ania inhibitorów

ania inhibitorów

PDE

PDE

Sildena

Sildena

fil

fil

Viagra, tabletki powlekane, 25 mg,
50mg,100mg

Maxigra, tabletki powlekane, 50
mg,100mg

metabolizowany w wątrobie w procesie N-demetylacji, (enzym
CYP3A4, w mniejszym stopniu - CYP2C9

)

lek

Sildenafil

Vardenafil

Tadalafil

początek działania

(min)

30-40(60)

20-25

16-30

t

1/2

(h)

3-5

4-5

17,5

czas działania (h)

3-5

0,5-3

24-36

efektywność leku również u pacjentów z towarzyszącymi schorzeniami
somatycznymi

zastosowanie w leczeniu zaburzeń czynności seksualnych występujących
w przebiegu stosowania leków psychotropowych

może zmniejszać objawy nadciśnienia płucnego i poprawiać tolerancję
wysiłku

skuteczny w leczeniu zaburzeń erekcji o
tle organicznym, psychogennym i
mieszanym
skuteczność terapeutyczna - 78%

silniej hamuje PDE-5 niż inne fosfodiesterazy ( 15-krotnie silniej niż PDE-
6, 130-krotnie silniej niż PDE-1)
wydalany w postaci metabolitów, głównie z kałem (91-95% podanej dawki)
i w mniejszym stopniu z moczem (około 2-6%)
przyjmowanie z posiłkiem wysokotłuszczowym (57% tłuszczu) zmniejsza
szybkość wchłaniania leku

Vardena

Vardena

fil

fil

Levitra, tabletki powlekane 5mg, 10mg,
20mg

lek

Sildenafil

Vardenafil

Tadalafil

początek działania

(min)

30-40(60)

20-25

16-30

t

1/2

(h)

3-5

4-5

17,5

czas działania (h)

3-5

0,5-3

24-36

Tadalafi

Tadalafi

l

l

Cialis, tabletki powlekane 10mg,
20mg

lek

Sildenafil

Vardenafil

Tadalafil

początek działania

(min)

30-40(60)

20-25

16-30

t

1/2

(h)

3-5

4-5

17,5

czas działania (h)

3-5

0,5-3

24-36

Przeciwwskazania, środki

Przeciwwskazania, środki

ostrożności, możliwe interakcje:

ostrożności, możliwe interakcje:

nie powinny stosować osoby nadwrażliwe (uczulone) na substancję
czynną, i u których nie jest wskazana aktywność seksualna
 przeciwwskazana jednoczesne stosowanie organicznych azotanów
lub donorów tlenku azotu (np.azotyn amylu)
 preparaty przeciwwskazane u pacjentów, którzy utracili wzrok w
jednym oku w wyniku nietętniczej przedniej niedokrwiennej neuropatii
nerwu (NAION)
 unikać jednoczesnego stosowania z silnymi inhibitorami
cytochromu CYP3A4 (metabolizm w wątrobie przez enzymy
cytochromu P-450 – izoformę CYP3A4 przy pewnym udziale izoform
CYP3A5 i CYP2C)

 konieczne dostosowanie dawki przy jednoczesnym stosowaniu leków,
które w umiarkowanym stopniu hamują aktywność enzymu CYP3A4
(erytromycyna i klarytromycyna)
 słaby inhibitor CYP3A4 w ścianie jelit- sok grapefruitowy

 ciężka niewydolność wątroby
 schyłkowa niewydolność nerek wymagająca leczenia

dializami

 niedociśnienie (ciśnienie tętnicze < 90/50 mmHg)
 niedawno przebyty (w ciągu ostatnich 6 miesięcy) udar

mózgu lub zawał mięśnia sercowego

 niestabilna dławica piersiowa oraz rozpoznane wrodzone

choroby zwyrodnieniowe siatkówki, takie jak barwnikowe
zwyrodnienie siatkówki (retinitis pigmentosa)

Bardzo często (występują u więcej niż 1 na 10 osób)

•ból głowy
•zaczerwienienie twarzy (uderzenia krwi do głowy)

Często (występują u 1 do 10 na 100 osób)

•niestrawność
•nudności
•zawroty głowy
•katar lub uczucie zatkanego nosa

Możliwe działania niepożądane:

Możliwe działania niepożądane:

Niezbyt często (występują u 1 do 10 na 1000 osób):

•nadwrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne
•wysokie lub niskie ciśnienie tętnicze krwi
•ból pleców lub mięśni
•zaburzenia widzenia  sildenafil blokuje enzym siatkówki

rodopsynazę (PDE6)

•przekrwienie lub łzawienie oczu
•wysypka
•senność
•zwiększona aktywność we krwi fosfokinazy kreatynowej
•duszność
•uczucie przyspieszonego bicia lub kołatania serca
•krwawienia z nosa
•obrzęk twarzy

działa głównie przez stymulację receptorów dopaminergicznych typu D

2

znajdujących się w podwzgórzu

preparat chlorowodorku apomorfiny stosuje się podjęzykowo, w
dawkach 2 i 3 mg (20 min przed podjęciem aktywności seksualnej)

metabolizowana w wątrobie głównie poprzez sprzęganie z kwasem
glukuronowym lub siarkowym oraz w wyniku N-demetylacji

Apomorfin

Apomorfin

a

a

Uprima, tabletki powlekane 2mg,
3mg

•niestabilna dusznica bolesna
•niedawno przebyty zawałem mięśnia sercowego
•ciężka niedomoga serca
•niskie ciśnienie krwi

w przeciwieństwie do inhibitorów PDE-5, apomorfina może być
stosowana z organicznymi azotanami (dawka nie przekraczająca 3
mg)

A

A

pomorfin

pomorfin

a –

a –

przeciwwskazan

przeciwwskazan

ia:

ia:

•nudności, bóle i zawroty głowy
•spadek ciśnienia krwi
•omdlenia (u 1 na 500 pacjentów)
•nieżyt nosa, zapalenie gardła, nasilenie kaszlu
•senność
•zaczerwienienie skóry z uderzeniami gorąca
•zaburzenia smaku
•nasilona potliwość

Apomorfina -

Apomorfina -

dzia

dzia

ł

ł

ania

ania

niepo

niepo

żą

żą

dane

dane

:

:

Leki wpływające na

czynność skurczową

macicy

Leki wpływające na czynność

skurczową macicy

 Leki oksytotyczne – pobudzają czynność

skurczową

 Leki tokolityczne – hamują czynność

skurczową

Leki oksytotyczne

• Oksytocyna i demoksytocyna

• Prostaglandyny PGE

1

, PGE

2

i PGF

2 α

• Pochodne kwasu lizergowego

Oksytocyna i jej analogi

•

Oligopeptyd złożony z 9 aminokwasów

•

Cząsteczki cysteiny w pozycji 1 i 6 połączone

mostkiem disulfidowym

•

Modyfikacja chem. naturalnego hormonu –

grupa NH

2

przy glicynie – wydłużenie czasu

działania

Struktury nieodzowne dla

działania oksytocyny

• N- końcowa grupa NH

2

cysteiny

• Grupa fenolowa tyrozyny

• Grupy karboksyamidowe asparaginy,

glutaminy i glicynamidu

• Mostek disulfidowy

Oksytocyna

• Wytwarzana przez podwzgórze i transportowana

do tylnej części przysadki mózgowej

• Pod wpływem bodźców uwalniana jest do krwi

wraz z neurofizynami

• We krwi krąży jako polipeptyd wolny ,

niezwiązany z białkami osocza

• Bardzo krótki okres półtrwania 2-4s
• Receptory są w błonach kom. macicy i sutków
• Ich liczba zwiększa się pod wpływem estrogenów,

obniża się pod wpływem progesteronu

Demoksytocyna

• Deaminoksytocyna – syntetyczna pochodna

oksytocyny

• Działa dwukrotnie silniej kurcząco na mięśnie

gładkie ciężarnej macicy

• Nie ulega rozpadowi pod wpływem oksytocynazy,

ale jest szybciej inaktywowana przez sok jelitowy

• Trwała w ślinie – tabletki podpoliczkowe

Zastosowanie

• Zapoczątkowanie

porodu przed jego terminem, w

przedwczesnym przerwaniu błon płodowych, w
przerwaniu ciąży

• Po porodzie:
 Dla przyspieszenia zwijania macicy
 Pobudzenie laktacji
 Zapobiegawczo przed zapaleniem gruczołu

sutkowego

Prostaglandyny (PG)

• Hormony tkankowe
• Wytwarzane przez ustrój podczas biotransformacji

kwasu arachidonowego

• PGE

1

,PGE

2

,PGF

2α

działają tonizująco na ciężarną i

nieciężarną macicę

• zastosowanie: inicjowanie porodu, zapobieganie

poronieniom i w zabiegach ginekologicznych

•

endogenne PG : chem. i metaboliczna

nietrwałość, działanie niepożądane

• krótki okres półtrwania – wielokrotne podawanie

pozajelitowe

Prostaglandyny (PG)

Prostaglandyny

(PG)

•

Gemeprost i sulproston produkty modyfikacji

chem. prostaglandyn E

2

i E

1

•

sulproston działa selektywnie na szyjkę

macicy

•

w postaci iniekcji – okres półtrwania 1-2 h

•

gemeprost silniejsze działanie ponad 3h –

stosowany miejscowo, dopochwowo w postaci
globulek

Zastosowanie PG

• Działają selektywnie na szyjkę i mięsień macicy

• W przypadkach poronień niecałkowitych

• W celu rozluźnienia i rozszerzenia szyjki macicy

przed zabiegiem chirurgicznym, wykonywanym
przez szyjkę macicy

POCHODNE AMIDU

KWASU LIZERGOWEGO

Sporysz – przetrwalniki
pasożytniczego grzyba
buławinki czerwonej

Kwas lizergowy jest

pochodą ERGOLINY

KWAS LIZERGOWY



kwas 6-metylo-9,10-dehydroergolino-

8-karboksylowy



2 skondensowane układy

heterocykliczne: indolu i cz.
Uwodornionej chinoliny



-COOH w pozycji cis w stos do at H

przy C5



epimeryzacja przy C5 pochodne kw

izolizergowego



uwodornienie w pozycji 9-10 stwarza

nowy ośrodek asymetrii przy C10

Wyróżnia się trzy

grupy pochodnych



ergometryny



ergotaminy



ergotoksyny

ALKALOIDY

ROZPUSZCZALNE

W WODZIE

NIEROZPUSZCZALNE

W WODZIE



ergometryna

 metyloergometryna

 ergotamina
 ergotoksyna

ZASTOSOWANIE

 ergotamina i ergometryna

stosowane są w położnictwie: w
krwotokach połogowych po
wydaleniu łożyska, w
niedostatecznym zwijaniu się macicy

 wielkocząsteczkowe alkaloidy

sporyszu rozszerzają naczynia
krwionośne

LEKI TOKOLITYCZNE

Hamujące czynność skurczową
macicy

DZIAŁANIE TOKOLITYCZNE
WYKAZUJĄ:

 leki β

2

-adrenergiczne (fenoterol,

ritodryna)
 antagonista receptora oksytocyny-
atosiban
 inhibitory syntezy prostaglandyn

(kw. acetylosalicylowy, indometacyna)
 gestageny (progesteron, 17α
-progesteron)
 siarczan magnezu( w dużych dawkach,
dożylnie)
 alkohol etylowy

LEKI β

2

-

ADRENERGICZNE

 fenoterol
 ritodryna

Ritodrine, PREMPAR

Agoniści receptorów β2 powodują:

• w macicy => hamowanie kurczliwości
myometrium macicy ciężarnej i nieciężarnej

• w mięśniówce gładkiej naczyń krwionośnych =>
hipotensja i odruchowa tachykardia

Główne działania niepożądane:
 nadmierne pobudzenie receptorów β1-
adrenergicznych => częstoskurcz, pobudzenie
psychiczne, drżenie mięśni
 pobudzenie receptorów β2 wątroby i mięśni =>
glikogenoliza =>hiperglikemia, wzrost stęż. wolnych kw.
tłuszczowych, wzrost wydz. insuliny i glukagonu

ANTAGONISTA RECEPTORA
OKSYTOCYNY



Atosiban

 Słabsze działanie niż β2- adrenomimetyki
 Brak niekorzystnego wpływu na ukł. sercowo-
naczyniowy
 Stosowany w zagrożeniu przedwczesnym porodem
u pacjentek z przeciwwskazaniami do stosowania
leków β2-adrenergicznych

 stosowane w substytucyjnym leczeniu ciąży
zagrożonej nie jako leki bezpośrednio hamujące
czynność skurczową macicy

 podstawowym kierunkiem działania progesteronu
jest jego
działanie prociążowe:



progesteron i jego pochodne

GESTAGENY

 ułatwianie zagnieżdżenia

 działanie relaksujące na myometrium poprzez
zwiększenie liczby receptorów β-adrenergicznych

 zmniejszenie wrażliwości myometrium na działanie
oksytocyny

INHIBITORY COX

 kw. acetylosalicylowy
 indometacyna

 hamują syntezę prostaglandyn przez wpływ na
metabolizm kwasu arachidonowego
hamują spontaniczne skurcze macicy
 Nigdy nie są stosowane jako leki I rzutu, wdrażane
zazwyczaj gdy inne środki są przeciwwskazane lub
nieskuteczne
wywołują działania niepożądane na matkę i na płód

stosowane są tylko małe dawki ASA 75 mg/dobę u
pacjentek z tendencją do mikrozakrzepicy