PODSTAWOWE ZASADY

DIAGNOZY

PSYCHOLOGICZNEJ

CECHY RELACJI

PSYCHOLOG- OSOBA BADANA

• 1. OCZEKIWANIA BADANEGO

• 2. LĘK PRZED OCENĄ

• OCZEKIWANIA PSYCHOLOGA

OCZEKIWANIA BADANEGO

badania Orne’a

• Postrzeganie sytuacji zgodnie z

założeniami badającego:

- badanie jest dobrowolne
- nie jest odbierane jako zagrażające

Sytuacja jest niejasna – badany

zakłada ukryty cel

LĘK PRZED OCENĄ

badania Rosenberga

• RELACJA PSYCHOLOG – BADANY JEST

NIESYMETRYCZNA

- psycholog ocenia – badany jest oceniany
- nastawienie badanego na ochronę

poczucia własnej wartości

* jak zostanę oceniony przez psychologa
* zderzenie obrazu samego siebie z tym,

który może wyłonić się z badania

NASTAWIENIE PSYCHOLOGA

efekt Rosenthala

POTWIERDZENIE WSTĘPNYCH OCZEKIWAŃ
- Pozytywnych ( efekt Galatei)
- Negatywnych ( efekt Golema)
ŹRÓDŁA OCZEKIWAŃ WSTĘPNYCH
- osobowość psychologa
- dane o badanym – obiektywne i

subiektywne

- uprzednie kontakty z badanym

SCHEMAT PROCESU

DIAGNOSTYCZNEGO

wg. H. Sęk

Badany

Psycholog

Społeczeństwo

(odbiorca diagnozy)

BADANY

Badany

Rzeczywisty stan diagnozowanego obszaru

Status motywacyjny

Zgłoszenie dobrowolne vs.

Zgłoszenie przymusowe

Wgląd

Niezaburzony vs. Zaburzony

Obraz funkcjonowania w

danym obszarze

Adekwatny vs.

nieadekwatny

Postrzeganie sytuacji

diagnostycznej

Trafne vs. nietrafne

Lęk vs. zaufanie

Zachowanie się badanego

Szczere vs. zafałszowane

Nastawienie
(oczekiwania)

badanego wobec
psychologa:

współpraca vs.
przeszkadzanie

PSYCHOLOG

Nastawienie

psychologa

wobec badanego

(efekt Galatei,

efekt Golema)

Komunikat diagnostyczny odebrany i

zrozumiany przez psychologa

Przetwarzanie i integrowanie komunikatu w

diagnozę

Przekazanie diagnozy społeczeństwu (opinia lub

orzeczenie)

SPOŁECZEŃSTWO

Nastawienie

społeczeństwa

wobec

zachowania

badanego (efekt

stygmatyzacji)

Odbiór diagnozy przez społeczeństwo

(zleceniodawcę)

Zachowanie się społeczeństwa wobec badanego

ETAPY PROCESU

DIAGNOSTYCZNEGO

• KONTRAKT – ustalenie celu i zakresu

diagnozy

• PRZEBIEG BADANIA

DIAGNOSTYCZNEGO

• ZAKOŃCZENIE DIAGNOZY I

OPRACOWANIE OPINII

Ustalenie planu diagnozy

• 1. Co jest przedmiotem diagnozy
• 2. Wybór zadań diagnostycznych
• 3. Dobór wskaźników

diagnostycznych

• 4. Wybór układu odniesienia,

odpowiadającego przedmiotowi
diagnozy

Układ odniesienia

• Określony wzorzec, z którym

porównuje się wynik indywidualny
(wskaźnik) aby go ocenić

• Kategorie ocen:
• A. wysoki-niski
• B. w normie-patologia
• C. zadawalający-niezadawalający

Model statystyczny

• Pytanie: w jakiej „odległości” od

średniej znajduje się wynik
indywidualny

• Cel: wskazanie pozycji badanego w

grupie normalizacyjnej

• Charakter diagnozy: normatywno-

ilościowy

• Główne metody: testy

Podejście modelowe

• Pytanie: odniesienie sposobu

funkcjonowania osoby badanej do
„wzorca” (modelu) – np. selekcja

• Cel: porównanie funkcjonowania

osoby badanej z wzorcem

• Charakter diagnozy: normatywno-

jakościowy

• Główne metody: testy i zadania

Model ipsatywny

• Pytanie: jak dana cecha (mechanizm,

stan) danej osoby ma się do innych
cech (mechanizmów, stanów) badanej
osoby

• Cel: wskazanie silnych-słabych stron

funkcjonowania badanej osoby

• Charakter diagnozy: profilowa
• Główne metody: ilościowe i jakościowe

Standardy dotyczące warunków

badania diagnostycznego

 Standardy dotyczące warunków

badania dotyczą nie tylko sytuacji

diagnostycznej

 1. Miejsce badania
 a. oddzielny pokój
 b. pokój wyłącznie dla psychologa
 c. odpowiedni wygląd w zależności

od wieku klientów

 d. dodatkowe sprzęty (np. zegar)

Warunki badania

• 2. Brak osób postronnych
• (wyjątki dotyczące badania dzieci)
• 3. Brak elementów zakłócających

badanie ( hałas, oświetlenie)

• 4. Określenie zakresu i technik

diagnostycznych

• 5. Sprzęt dokumentujący przebieg –

konieczne uzyskanie zgody

Samopoczucie badanego

• Stan zdrowia somatycznego
• Aktualnie silnie działające stresory

niezwiązane z badaniem

• Alkohol
• Inne środki odurzające

Zasady doboru technik

diagnostycznych

• Nie ma dobrej diagnozy bez

obserwacji i wywiadu

• Testy:
• - tylko adaptowane do warunków

polskich

• - tylko z aktualną normalizacją
• - tylko w całości
• - tylko zgodnie z instrukcją

POMIAR TESTOWY jest

NIEJEDNOZNACZNY

• TEORIA LEŻĄCA U PODSTAW
KONSTRUKCJI TESTU
• PROCEDURA STOSOWANIA TESTU
• TEORIA PSYCHOMETRYCZNA

DECYDUJĄCA O ILOŚCIOWEJ
INTERPRETACJI TESTU

SPOŁECZNY ODBIÓR

• NIEBEZPIECZEŃSTWA ZWIĄZANE Z

PRZEKONANIEM, ŻE:

• INTELIGENCJA JEST GŁÓWNĄ

(JEDYNĄ) CECHĄ WARUNKUJĄCĄ
POWODZENIE

O POWODZENIU DECYDUJE INTELEKT
INTELIGENCJA WYRAŻA SIĘ W

WYNIKACH TESTÓW INTELIGENCJI

SPOŁECZNY ODBIÓR

TESTÓW

• ETYKIETOWANIE W ZAKRESIE

STATUSU INTELEKTUALNEGO

• I PRZEWIDYWANIE PRZYSZŁEGO

FUNKCJONOWANIA BADANEGO



wpływ etykiety pochodzącej z

języka potocznego na
dostosowanie zachowania

społeczne wartościowanie

SPOŁECZNE

NIEBEZPIECZEŃSTWA

• BIUROKRATYCZNE DECYZJE

DOTYCZĄCE OCENY BADANYCH

• PSYCHOLOGOWIE – ROLA

KONTROLERÓW I OSÓB
DETERMINUJĄCYCH LUDZKIE LOSY

Diagnoza psychologiczna jest

procesem:

Formułowanie hipotez (cel badania i

dane z wywiadu)

Dobór odpowiednich technik i

przeprowadzenie badania

Interpretacja uzyskanych wyników
Diagnoza-wynik badania i

uzasadnienie orzeczenia

DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA JEST

INDYWIDUALNA

Oczywiste zasady

psychodiagnostyki

• 1. Nie wolno zmyślać wyników

nieuzyskanych

• 2. Nie wolno zmieniać wyników ani

odrzucać części – zgodnie z przyjętymi z

góry tezami

• 3. Nie wolno zbierać danych

wykraczających poza kontrakt

• 4. Nie wolno stosować

nieuzasadnionych spekulacji

interpretacyjnych