Hormony przytarczyc

Hormony przytarczyc

parathormon i kalcytonina

parathormon i kalcytonina

Katarzyna Daleszyńska

Katarzyna Daleszyńska

Pielęgniarstwo grupa II rok I

Pielęgniarstwo grupa II rok I

Przytarczyce

Przytarczyce

Są to małe gruczoły dokrewne, umiejscowione

Są to małe gruczoły dokrewne, umiejscowione

najczęściej za tarczycą w okolicy jej biegunów:

najczęściej za tarczycą w okolicy jej biegunów:

za biegunem górnym płata prawego i lewego a

za biegunem górnym płata prawego i lewego a

także za biegunami tylnymi obu tych płatów.

także za biegunami tylnymi obu tych płatów.

Ponad 80% ludzi ma 4 przyarczyce, u

Ponad 80% ludzi ma 4 przyarczyce, u

pozostałych ich liczba może być 2, 3, 5,6.

pozostałych ich liczba może być 2, 3, 5,6.

Nie zawsze są one położone za tarczycą, czasem

Nie zawsze są one położone za tarczycą, czasem

znajdują się wewnątrz tarczycy. Przytarczyce

znajdują się wewnątrz tarczycy. Przytarczyce

produkują parathormon.

produkują parathormon.

Komórki C tarczycy

Komórki C tarczycy

W tarczycy poza komórkami

W tarczycy poza komórkami

wytwarzającymi znane nam już hormony

wytwarzającymi znane nam już hormony

– tyroksynę i trójjodotyroninę, znajdują

– tyroksynę i trójjodotyroninę, znajdują

się także komórki okołopęcherzykowe,

się także komórki okołopęcherzykowe,

inaczej zwane komórkami C. Wytwarzają

inaczej zwane komórkami C. Wytwarzają

one kalcytoninę. Produkcją tego hormonu

one kalcytoninę. Produkcją tego hormonu

nie steruje przysadka mózgowa, jak ma

nie steruje przysadka mózgowa, jak ma

to miejsce w przypadku pozostałych

to miejsce w przypadku pozostałych

hormonów tarczycy.

hormonów tarczycy.

Kalcytonina

Kalcytonina

Kalcytonina –polipeptydowy hormon

Kalcytonina –polipeptydowy hormon

zbudowany z 32 aminokwasów odgrywa

zbudowany z 32 aminokwasów odgrywa

istotną rolę w regulacji poziomu wapnia i

istotną rolę w regulacji poziomu wapnia i

fosforu we krwi, a jej wytwarzanie i

fosforu we krwi, a jej wytwarzanie i

wydzielanie zależy od poziomu wapnia w

wydzielanie zależy od poziomu wapnia w

surowicy. Bodźcem do wydzielania

surowicy. Bodźcem do wydzielania

kalcytoniny jest wzrost stężenia wapnia we

kalcytoniny jest wzrost stężenia wapnia we

krwi. Spadek jego poziomu prowadzi do

krwi. Spadek jego poziomu prowadzi do

zahamowania powstawania kalcytoniny w

zahamowania powstawania kalcytoniny w

komórkach C.

komórkach C.

Kalcytonina działa na tkankę kostną, hamując

Kalcytonina działa na tkankę kostną, hamując

jej resorpcję, czego skutkiem jest

jej resorpcję, czego skutkiem jest

zablokowanie uwalniania wapnia z kości do

zablokowanie uwalniania wapnia z kości do

krwi. Zwiększa też ona wydalanie wapnia i

krwi. Zwiększa też ona wydalanie wapnia i

fosforu przez nerki oraz zmniejsza

fosforu przez nerki oraz zmniejsza

wchłanianie wapnia w jelicie cienkim.

wchłanianie wapnia w jelicie cienkim.

Wszystkie te mechanizmy prowadzą do

Wszystkie te mechanizmy prowadzą do

obniżenia stężenia wapnia we krwi.

obniżenia stężenia wapnia we krwi.

Kalcytonina przyczynia się do zachowania

Kalcytonina przyczynia się do zachowania

homeostazy wapniowo- fosforanowej.

homeostazy wapniowo- fosforanowej.

U człowieka kalcytonina powstaje nie tylko

U człowieka kalcytonina powstaje nie tylko

w tarczycy. Komórki C można znaleźć

w tarczycy. Komórki C można znaleźć

także w :

także w :

-

przytarczycach,

przytarczycach,

-

grasicy,

grasicy,

-

w skupiskach położonych wzdłuż dużych

w skupiskach położonych wzdłuż dużych

naczyń,

naczyń,

-

przysadce,

przysadce,

-

płucach

płucach

Hormony kalcytropowe

Hormony kalcytropowe

Organizm dysponuje trzema głównymi

Organizm dysponuje trzema głównymi

hormonami kalcytrpopwymi, które

hormonami kalcytrpopwymi, które

zapewniają prawidłowe stężenia

zapewniają prawidłowe stężenia

wapnia, fosforu (także magnezu) w

wapnia, fosforu (także magnezu) w

surowicy krwi

surowicy krwi

i płynach ustrojowych. Są to

i płynach ustrojowych. Są to

kalcytonina, parathormon i aktywne

kalcytonina, parathormon i aktywne

metabolity witaminy D.

metabolity witaminy D.

Parathormon

Parathormon

Hormon peptydowy składający się z 84

Hormon peptydowy składający się z 84

aminokwasów, jest produkowany, aby

aminokwasów, jest produkowany, aby

zapewnić gospodarkę wapniowo-fosforanową

zapewnić gospodarkę wapniowo-fosforanową

w organizmie. Powoduje wzrost stężenia

w organizmie. Powoduje wzrost stężenia

wapnia

wapnia

w osoczu- hiperkalcemię, zwiększając

w osoczu- hiperkalcemię, zwiększając

wchłanianie wapnia z kości i jelit. Ponadto

wchłanianie wapnia z kości i jelit. Ponadto

działa na nerki, zwiększając wchłanianie

działa na nerki, zwiększając wchłanianie

zwrotne wapnia w kanalikach nerkowych.

zwrotne wapnia w kanalikach nerkowych.

Wzrost stężenia wapnia hamuje wydzielanie

Wzrost stężenia wapnia hamuje wydzielanie

PTH, natomiast spadek jest bodźcem do jego

PTH, natomiast spadek jest bodźcem do jego

wydzielania.

wydzielania.

Pod wpływem PTH dochodzi do uwalniania

Pod wpływem PTH dochodzi do uwalniania

osteoklastów i wapnia z kości do krwi.

osteoklastów i wapnia z kości do krwi.

Działając na nerki, hormon ten nasila

Działając na nerki, hormon ten nasila

wchłanianie zwrotne wapnia, a zwiększa

wchłanianie zwrotne wapnia, a zwiększa

utratę fosforu. PTH nasila wytwarzanie w

utratę fosforu. PTH nasila wytwarzanie w

nerkach aktywnej postaci witaminy D, co

nerkach aktywnej postaci witaminy D, co

w efekcie również prowadzi do

w efekcie również prowadzi do

podwyższenia stężenia wapnia we krwi.

podwyższenia stężenia wapnia we krwi.

Biochemicznym efektem działania PTH

Biochemicznym efektem działania PTH

jest więc podwyższenie poziomu

jest więc podwyższenie poziomu

wapnia i obniżenie stężenia fosforu w

wapnia i obniżenie stężenia fosforu w

surowicy.

surowicy.

Kalcytonina i parathormon, dążąc do

Kalcytonina i parathormon, dążąc do

zachowania homeostazy wapniowej

zachowania homeostazy wapniowej

mogą niszczyć inne tkanki lub

mogą niszczyć inne tkanki lub

narządy.

narządy.

Witamina D

Witamina D

Jest to jeden z tzw. Hormonów kalcytropowych,

Jest to jeden z tzw. Hormonów kalcytropowych,

związanych z gospodarką wapniową

związanych z gospodarką wapniową

organizmu, tak jak kalcytonina i parathormon.

organizmu, tak jak kalcytonina i parathormon.

Zadaniem witaminy D jest regulacja białka

Zadaniem witaminy D jest regulacja białka

jelitowego umożliwiającego wchłanianie

jelitowego umożliwiającego wchłanianie

wapnia. Zwiększa ona również wchłanianie

wapnia. Zwiększa ona również wchłanianie

fosforu w jelitach. Witamina D współpracuje z

fosforu w jelitach. Witamina D współpracuje z

PTH, który nasila powstawanie jej czynnej

PTH, który nasila powstawanie jej czynnej

postaci w nerkach.

postaci w nerkach.

Niedobór parathormonu

Niedobór parathormonu

Niedoczynność przytarczyc prowadzi

Niedoczynność przytarczyc prowadzi

do spadku poziomu wapnia we krwi,

do spadku poziomu wapnia we krwi,

hipokalcemii i objawów tężyczki

hipokalcemii i objawów tężyczki

(nadmierne skurcze mięśni)podczas

(nadmierne skurcze mięśni)podczas

hipokalcemii rzekomej. Leczy się ją

hipokalcemii rzekomej. Leczy się ją

aktywnymi metabolitami witaminy D

aktywnymi metabolitami witaminy D

i solami wapnia.

i solami wapnia.

Obraz kliniczny nadczynności

Obraz kliniczny nadczynności

przytarczyc:

przytarczyc:

-

zanik kostny z charakterystycznym

zanik kostny z charakterystycznym

obrazem radiologicznym ogniskowych

obrazem radiologicznym ogniskowych

torbieli i nasilonego wchłaniania

torbieli i nasilonego wchłaniania

zwrotnego (resorpcji) tkanki kostnej pod

zwrotnego (resorpcji) tkanki kostnej pod

okostną, zwiększona łamliwość kości,

okostną, zwiększona łamliwość kości,

-

narastająca kamica nerkowa,

narastająca kamica nerkowa,

-

choroba wrzodowa,

choroba wrzodowa,

-

wzmożone pragnienie i oddawanie

wzmożone pragnienie i oddawanie

moczu

moczu

Nadczynność przytarczyc.

Nadczynność przytarczyc.

Nadczynność przytarczyc,

Nadczynność przytarczyc,

spowodowana guzem gruczołu

spowodowana guzem gruczołu

przytarczycznego, jest przyczyną

przytarczycznego, jest przyczyną

wzrostu stężenia wapnia we krwi, co

wzrostu stężenia wapnia we krwi, co

wywołuje groźne zaburzenia funkcji

wywołuje groźne zaburzenia funkcji

mózgu i niszczenia kości mogącego

mózgu i niszczenia kości mogącego

doprowadzić do złamań. Leczy się ją

doprowadzić do złamań. Leczy się ją

operacyjnie, przez usunięcie guza.

operacyjnie, przez usunięcie guza.

W nadczynności przytarczyc parathormon jest

W nadczynności przytarczyc parathormon jest

wydzielany bez żadnej kontroli i powoduje

wydzielany bez żadnej kontroli i powoduje

wzrost stężenia wapnia w surowicy. Może to

wzrost stężenia wapnia w surowicy. Może to

zagrażać życiu pacjenta, powoduje bowiem

zagrażać życiu pacjenta, powoduje bowiem

zaburzenia funkcji mózgu, aż do śpiączki.

zaburzenia funkcji mózgu, aż do śpiączki.

Nadmierny poziom wapnia we krwi prowadzi

Nadmierny poziom wapnia we krwi prowadzi

do jego wzmożonego wydalania przez nerki i

do jego wzmożonego wydalania przez nerki i

jest przyczyną kamicy nerkowej. Działanie

jest przyczyną kamicy nerkowej. Działanie

PTH na przewód pokarmowy powoduje

PTH na przewód pokarmowy powoduje

chorobę wrzodową dwunastnicy i zapalenia

chorobę wrzodową dwunastnicy i zapalenia

trzustki.

trzustki.

Wtórna nadczynność

Wtórna nadczynność

przytarczyc

przytarczyc

Aby opanować zaburzenia wtórnej

Aby opanować zaburzenia wtórnej

nadczynności przytarczyc duże

nadczynności przytarczyc duże

znaczenie ma:

znaczenie ma:

-

uzupełnianie niedoborów wapnia,

uzupełnianie niedoborów wapnia,

-

leczenie hiperkalcurii nerkowej, czyli

leczenie hiperkalcurii nerkowej, czyli

podawanie leków zmniejszających

podawanie leków zmniejszających

utratę wapnia z moczem,

utratę wapnia z moczem,

-

stosowanie diety ubogofosforanowej

stosowanie diety ubogofosforanowej

Podsumowanie

Podsumowanie

Wspólnym mianownikiem przedstawionych

Wspólnym mianownikiem przedstawionych

tu patologii jest zanik kostny i

tu patologii jest zanik kostny i

zwiększona podatność kości na

zwiększona podatność kości na

złamania. Badanie densytometryczne

złamania. Badanie densytometryczne

ujawnia stopień zaniku kostnego, nie

ujawnia stopień zaniku kostnego, nie

daje jednak odpowiedzi na pytanie o

daje jednak odpowiedzi na pytanie o

jego przyczynę. Dlatego przed

jego przyczynę. Dlatego przed

rozpoczęciem leczenia ważne jest

rozpoczęciem leczenia ważne jest

wykonanie badań biochemicznych.

wykonanie badań biochemicznych.