LEKI ZWIOTCZAJĄCE,

SPAZMOLITYKI

Leki działające
presynaptycznie



potencjał czynnościowy jest blokowany przez

wysokie stężenia leków miejscowo
znieczulających oraz przez tetrodotoksynę i
batrachotoksynę, które mogą mieć dostęp do
zmielinizowanych neuronów przez węzły mieliny



toksyna botulinowa – hamuje uwalnianie ACh

z pęcherzyków synaptycznych (podobny efekt →
4-aminopirydyna, niedobór Ca

2+

, wzrost Mg w

surowicy) stosowana w stanach spastycznych



siarczan magnezu – zahamowanie skurczów

macicy, podaje się dożylnie lub doustnie

Leki działające

postsynaptycznie



Leki niedepolaryzujące złącza

nerwowo – mięśniowego



Tubokuraryna



Atrakurium



Doksakurium,



Pankuronium,



Pipekuronium



Rokuronium



Miwakurium



Leki depolaryzujące złącze

nerwowo – mięśniowe:



suksametonium

Leki niedepolaryzujące złącza

nerwowo – mięśniowego

•

Tubokuraryna

•

z kurary

•

antagonista receptorów nikotynowych N

m

w złączu nerwowo-

mięśniowym

•

podawana dożylnie jako chlorowodorek, po jednorazowym

wstrzyknięciu, po 3-5 minutach wywołuje porażenie utrzymujące

się 25-90 minut

•

zwiększenie ACh prowadzi do odwrócenia bloku

•

początkowo ulegają zwiotczeniu mięśnie okołoruchowe oka

(podwójne widzenie, opadnięcie powiek) oraz mm. twarzy i

gardła

•

następnie – mm. kończyn i powłok brzusznych, przepona i mm.

międzyżebrowe

•

powrót czynności mięśniowej w odwrotnej kolejności

•

tubokuraryna jest silnie zjonizowana, nie przechodzi do OUN i

łożyska

•

mała obj. dystrybucji, rozmieszczona w płynie pozakomórkowym

•

wydalana w postaci niezmienionej przez nerki

•

lek uzupełniający znieczulenie wziewnymi środkami

znieczulającymi, synergizm z eterem, halotanem,

metoksyfluranem, enfluranem, izofluranem

Tubokuraryna

•

działania niepożądane – niewydolność oddechowa,

obniżenie ciśnienia, skórne alergie; powoduje

uwalnianie histaminy, skurcz oskrzeli, nadmierne

wydzielanie śliny i gruczołów oskrzelowych

słabo blokuje receptory N w zwojach wegetatywnych i

rdzeniu nadnerczy – obniżenie ciśnienia

•

interakcje – anatagonistycznie działają inhibitory

AChE (neostigmina, pirydostigmina, edrofonium) –

stosowane przy przedawkowaniu tubokuraryny;

antybiotyki (aminoglikozydy, tetracykliny, kolistyna,

polimyksyna B, linkozamidy) potęgują działanie

środków zwiotczających

•

przeciwwskazania – choroby alergiczne, astma

oskrzelowa, niewydolność oddechowa, niewydolność

nerek, miastenia

Atrakurium

•

działanie niedepolaryzujące

•

eliminacja Hofmanna – nieenzymatyczny
rozpad – do czwartorzędowego kwasu i
laudanozyny (długi okres eliminacji;
może wywoływać drgawki)

•

w niewielkim stopniu uwalnia histaminę,
nie działa na zwoje, nie blokuje
receptorów M

•

długo działające środki niedepolaryzujące
zwiotczające – doksakurium,
pankuronium, pipekuronium – usuwane
przez nerki

•

środki krótkodziałające (rokuronium,
wekuronium) – eliminacja przez wątrobę

•

rokuronium – najsłabszy efekt
zwiotczający, intubacja

•

miwakurium – u chorych z
niewydolnością nerek powoduje dłużej
trwające porażenie przekaźnictwa

Leki depolaryzujące złącze

nerwowo – mięśniowe



wiążą się z receptorem N

m



przedłużona depolaryzacja prowadzi do

szybkiego zablokowania przekaźnictwa



drżenia włókienkowe utrzymują się krótko,

powodują bóle mięśni pooperacyjne



mm. gałki ocznej ulegają skurczowi z

podniesieniem ciśnienia śródgałkowego



mogą wystąpić wymioty i aspiracja treści

żołądkowej – bo rośnie ciśnienie

śródżołądkowe



po podaniu suksametonium, potas jest

uwalniany z tkanek do surowicy



podany dożylnie działa po kilkunastu sekundach,

krótkotrwałe zwiotczenie mięśni poprzedzone

drżeniami włókienkowymi



hydrolizowany przez nieswoiste cholinoesterazy

surowicy krwi (przedłużenie procesu – genetyczne

niedobory enzymu, ciąża, zatrucia insektycydami,

hipotermia, ch. nowotworowe, niewydolność nerek,

ludzie starzy)



blok drugiej fazy – przejście bloku depolaryzującego

w niedepolaryzujący; można go częściowo odwrócić

inhibitorami cholinoesterazy



tachykardia, po wielokrotnym podaniu pojawia się

bradykardia zależna od pobudzenia n. X i

receptorów M w węźle zatokowo-przedsionkowym

suksametonium

suksametonium



wskazania – krótkotrwałe zwiotczenie

mięśni konieczne do przeprowadzenia
krótkich zabiegów., endoskopii, ułatwienie
intubacji, śr. pomocniczy w
elektrowstrząsach, w tężcu, w drgawkach
wywołanych np. znieczuleniem miejscowym



przeciwwskazania – hiperkaliemia,

rozległe uszkodzenie tkanek, zmniejszona
aktywność esteraz osoczowych, zabiegi
okulistyczne

SPAZMOLITYKI



leki rozkurczające mm. gładkie = leki

spazmolityczne



mechanizm działania jest złożony, działanie

może być pośrednie (poprzez określone
receptory błonowe) lub bezpośrednie
(poprzez cykliczne nukleotydy, metabolity
fosfatydyloinozytolu, jony wapniowe)

mechanizmy komórkowe

związane z działaniem leków

spazmolitycznych



skurcz mm. gładkich jest ściśle uzależniony

od napływu Ca

2+

do wnętrza komórki



połączenie Ca z kalmoduliną uruchamia

skurcz mięśnia, kalmodulina aktywuje
kinazę łańcuchów lekkich miozyny,
uaktywnia się ATPaza miozyny,
dostarczająca energii



zwiększenie Ca w mięśniach gładkich –

skurcz, zmniejszenie – rozkurcz

mechanizmy komórkowe

związane z działaniem leków

spazmolitycznych



przekaźniki II rzędu – cAMP, cGMP etc.



aktywacja cyklazy adenylanowej (aktywacja

receptorów β i dopaminergicznych) i
akumulacja cAMP w komórce prowadzi do
rozkurczu



w mm. gładkich oskrzeli aktywacja cyklazy

guanylanowej i cGMP – skurcz w wyniku
zwiększenia stężenia
wewnątrzkomórkowego Ca



naczynia akumulacja cGMP-rozkurcz

KWAS NIKOTYNOWY I JEGO
POCHODNE



rozkurczają naczynia krwionośne, zwłaszcza skórne



charakterystyczne zaczerwienienie skóry i uczucie
gorąca



zalecany w chromaniu przestankowym, chorobie
Raynauda, zaburzeniach krążenia mózgowego



winian nikotynolu



nikotynian ksantynolu (teofiliny)



nikametat



azotany i azotyny działają głównie na naczynia
żylne i duże naczynia tętnicze, mm. gładkie dróg
oddechowych

METYLOKSANTYNY



kofeina, teofilina, teobromina działają

rozkurczowo na mięśnie gładkie różnego typu

(oskrzela i naczynia krwionośne)



hamują fosfodiesterazę i działanie adenozyny



na oskrzela – teofilina, na naczynia – teobromina



w lecznictwie stosuje się aminofilinę (uwaga na

podawanie dożylne, gwałtowny spadek ciśnienia)



penoksyfilina – rozszerza naczynia krwionośne,

zmniejsza lepkość krwi, w chorobach naczyń

obwodowych



theopaverin – 300mg teobrominy i 40mg

papaweryny

POCHODNE

PIPERAZYNY



blokowanie komórkowych procesów

wapniowych, szczególnie kanałów
wapniowych



cinnarizyna – w zaburzeniach ukrwienia

błędnika, OUN, ch. obwodowych naczyń;
hamuje działanie serotoniny i kinin



flunarizyna – w zaburzeniach ukrwienia

mózgu i błędnika



lidoflazyna, medibazyna – rozszerzanie

naczyń wieńcowych

POCHODNE IZOCHINOLINY



hamowanie fosfodiesterazy



papweryna – alkaloid izochinolinowy

opium; działa na mięśnie gładkie p. pok. i
układu moczowego; stosowana w stanach
skurczowych jelit, dróg żółciowych i
moczowych; w większych dawkach może
wywołać zaburzenia przewodzenia w sercu



drotaweryna (No-Spa)



eupaweryna

Inne:



cyklandelat – silnie rozkurcza naczynia

tętnicze przedwłośniczkowe (arteriole);
antagonista wapnia; stosowany w stanach
skurczowych naczyń



naftidrofuryl – działa rozkurczowo na

naczynia obwodowe