BHP w zakładzie pracy.

Instytut jest podstawową placówką
naukowo-badawczą w Polsce
zajmującą się kompleksowo
problematyką kształtowania
warunków pracy zgodnie z
psychofizycznymi możliwościami
człowieka.

Przedmiotem działania Instytutu jest
prowadzenie badań naukowych i prac
rozwojowych prowadzących do
nowych rozwiązań technicznych i
organizacyjnych w zakresie ochrony
pracy w dziedzinie bezpieczeństwa,
higieny pracy i ergonomii oraz
wykonywanie innych zadań
szczególnie ważnych dla osiągnięcia
celów polityki społeczno-gospodarczej
państwa w tej dziedzinie.

System ten opiera się na
źródłach prawa wskazanych w
Konstytucji RP i art. 9 Kodeksu
pracy.

Układowe przepisy

pracy

Zasady BHP

Konstytucja RP

Kodeks Pracy (dział

X)

Układy zbiorowe

pracy

Polskie normy

Regulamin pracy

przepisy BHP

akty wykonawcze

ogóln

e

branżo

we

międzybranżo

we

Przepisy powszechnie

obowiązujące

Prawo do bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy mają wszystkie osoby,
bez względu na formę zatrudnienia, rodzaj
stosunku prawnego łączącego je z
podmiotem organizującym pracę. Dotyczy
to więc także osób wykonujących pracę na
podstawie umowy zlecenia, umowy o
dzieło. A także członków rolniczych
spółdzielni produkcyjnych, żołnierzy,
policjantów, osób wykonujących pracę w
zakładach karnych itp.

Podstawowym aktem prawnym,
mówiącym o prawie do bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy, jest
Konstytucja RP, która w art. 66
gwarantuje takie prawo każdemu. Sposób
realizacji tego prawa określa ustawa .
Ustawą określającą prawa i obowiązki
obywateli w tym zakresie jest Kodeks
pracy . Podstawowe uregulowania
kodeksowe w zakresie bhp znajdują się w
dziale X kodeksu dotyczącym bhp.

System organizacyjny ochrony pracy
można podzielić na dwa systemy:
ogólnokrajowy i zakładowy. Do pierwszego
z nich należy zaliczyć parlament, rząd,
resorty i inne urzędy państwowe,
państwowe organy nadzoru i kontroli,
które mają zróżnicowane zadania.

Na szczeblu zakładu pracy istnieją różne
podmioty, do których obowiązków należy
tworzenie warunków pracy lub społeczny
nadzór i kontrola nad tymi warunkami.
Podstawowym podmiotem, którego
obowiązkiem w zakładzie pracy jest
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy, jest pracodawca.

Pracodawca swoje obowiązki realizuje za
pomocą wyspecjalizowanych służb
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
lekarza sprawującego opiekę zdrowotną
nad pracownikami. Dodatkowo, w
kształtowaniu bezpiecznych warunków
pracy w zakładzie pracy, uczestniczą też
sami pracownicy poprzez konsultacje oraz
- jako organ opiniodawczo-doradczy -
komisja ds. bhp.

Organy przedstawicielskie, jakimi są
związki zawodowe i społeczny inspektor
pracy, pełnią natomiast przede wszystkim
funkcje nadzorczo-kontrolne w zakresie
przestrzegania przez pracodawcę
obowiązku zapewnienia bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy.

Pracodawca zatrudniający nie więcej niż
100 i nie mniej niż 11 pracowników nie jest
zobowiązany do zatrudniania specjalisty
do spraw bhp. Musi jedynie w swoim
zakładzie pracy utworzyć służbę
bezpieczeństwa i higieny pracy (służbę
bhp) pełniącą funkcje doradcze i kontrolne
w zakresie bhp. Zadania służby bhp można
powierzyć specjalistom spoza zakładu
pracy (przy zatrudnieniu nie więcej niż 50
pracowników) lub pracownikowi
zatrudnionemu przy innej pracy.

Pracodawca zatrudniający od 100 do 600
pracowników jest zobowiązany do
stworzenia w swoim zakładzie pracy
jednoosobowej lub wieloosobowej komórki
organizacyjnej lub zatrudnienia
pracownika służby bhp w niepełnym
wymiarze czasu pracy.

Pracodawca zatrudniający ponad 600
pracowników ma obowiązek zatrudnienia
w pełnym wymiarze czasu pracy co
najmniej jednego pracownika służby bhp
na każdych 600 pracowników.

Należy zwrócić uwagę, że nie tylko
państwowe organy nadzoru nad
warunkami pracy mają prawo wymierzania
mandatu karnego za nieprzestrzeganie
przepisów i zasad bhp, ale w uprawnienia
quasi egzekucyjne został wyposażony
również społeczny inspektor pracy. Tym
uprawnieniem jest prawo wydawania, w
formie pisemnej, zaleceń dotyczących
usunięcia stwierdzonych uchybień.
Pracodawca może odwołać się od
wydanego zalecenia do właściwego
inspektora pracy Państwowej Inspekcji
Pracy.

W zasadzie każdy pracodawca, u którego
działają związki zawodowe, musi liczyć się
z możliwością powołania społecznego
inspektora pracy.
Służba ta działa po to, aby zakład zapewnił
bezpieczne i higieniczne warunki pracy
oraz aby wyegzekwować uprawnienia
określone w prawie pracy. Podstawą jej
funkcjonowania jest ustawa z 24 czerwca
1983 r. o społecznej inspekcji pracy (DzU
nr 35, poz. 163 ze zm.).

Społeczną inspekcję pracy tworzą:

zakładowy społeczny inspektor pracy – dla
całego zakładu pracy,
oddziałowi / wydziałowi społeczni
inspektorzy pracy – dla poszczególnych
oddziałów / wydziałów,
grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla
komórek organizacyjnych oddziałów /
wydziałów.

Dostosowanie organizacji sip do potrzeb
wynikających ze struktury zakładu pracy
należy do kompetencji zakładowych
organizacji związkowych. W większość
zakładów działa tylko zakładowy społeczny
inspektor pracy. Inspektorzy oddziałowi
powoływani są w większych
przedsiębiorstwach. Trójpoziomowy nadzór
społeczny występuje stosunkowo rzadko.

W przedsiębiorstwach wielozakładowych
najczęściej stosowana jest struktura
dwupoziomowa, przy czym zakładowy
społeczny inspektor pracy umiejscowiony
jest w siedzibie dyrekcji firmy, a
inspektorzy oddziałowi działają w
poszczególnych zakładach czy filiach
przedsiębiorstwa.

Społeczna inspekcja pracy jest organem
całej załogi, a nie – jak się czasem uważa –
organem tylko związków zawodowych. Sip
reprezentuje bowiem interesy wszystkich
pracowników.

KTO MOŻE ZOSTAĆ INSPEKTOREM?

Społecznym inspektorem pracy może
zostać pracownik zakładu pracy, który:
jest członkiem związku zawodowego i
nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu
lub stanowiska kierowniczego
bezpośrednio podległego kierownikowi
zakładu.
Kadencja społecznego inspektora pracy
trwa 4 lata.

Społecznych inspektorów wybierają i
odwołują pracownicy zakładu pracy.
Inspektorzy wyłaniani są w drodze
wyborów. Wybory te przygotowują i
przeprowadzają zakładowe organizacje
związkowe na podstawie uchwalonych
przez siebie regulaminów. Jeżeli w
zakładzie pracy działa kilka organizacji
związkowych, to w kwestii wyboru sip
powinny one zawrzeć stosowne
porozumienie. Wybory społecznego
inspektora pracy nie podlegają żadnej
kontroli zewnętrznej. Udział w nich mogą
brać wszyscy pracownicy danej firmy.

Społecznych inspektorów wybierają i
odwołują pracownicy zakładu pracy.
Inspektorzy wyłaniani są w drodze
wyborów. Wybory te przygotowują i
przeprowadzają zakładowe organizacje
związkowe na podstawie uchwalonych
przez siebie regulaminów. Jeżeli w
zakładzie pracy działa kilka organizacji
związkowych, to w kwestii wyboru sip
powinny one zawrzeć stosowne
porozumienie. Wybory społecznego
inspektora pracy nie podlegają żadnej
kontroli zewnętrznej. Udział w nich mogą
brać wszyscy pracownicy danej firmy.

Uprawnienia inspektora:
Społeczny inspektor pracy ma prawo:
wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i
urządzeń zakładu pracy w celu
przeprowadzenia kontroli,
żądania od pracodawcy i pracowników
udzielenia informacji oraz okazania
dokumentów w sprawach wchodzących w
zakres przeprowadzanej kontroli.

Środkiem prawnym, jakim dysponuje
inspektor, jest zalecenie. Powinno ono
być sporządzone w formie pisemnej.
Prawo formułowania zaleceń przysługuje
wyłącznie zakładowemu społecznemu
inspektorowi pracy. Oddziałowi i grupowi
inspektorzy mogą być natomiast
inicjatorami ich wydawania.

Warunki pracy inspektora.
W myśl art. 14 ustawy o sip, zakład pracy
jest obowiązany zapewnić inspektorowi
odpowiednie warunki do realizacji zadań.
Zakład pracy ponosi także koszty związane
z działalnością sip.
Społeczny inspektor pracy swoje zadania
powinien wykonywać poza godzinami
pracy. Niektóre czynności, tj. udział w
pracach komisji BHP, kontrola warunków
pracy, narady, szkolenia, mogą być jednak
wykonywane w godzinach pracy. W tych
przypadkach inspektor zachowuje prawo
do wynagrodzenia.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić
przeszkolenie pracownika w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy przed
dopuszczeniem go do pracy oraz
prowadzenie okresowych szkoleń w tym
zakresie. Szkolenie pracownika przed
dopuszczeniem do pracy nie jest
wymagane w przypadku podjęcia przez
niego pracy na tym samym stanowisku
pracy, które zajmował u danego
pracodawcy bezpośrednio przed
nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej
umowy o pracę.

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy prowadzone jest jako:

 szkolenie wstępne,

 szkolenie okresowe.

Szkolenie wstępne – przeprowadzane
jest według programów szczegółowych
opracowanych dla poszczególnych grup
stanowisk /zawodów/ i obejmuje:

szkolenie wstępne ogólne /instruktaż
ogólny,

szkolenie wstępne na stanowisku pracy

/instruktaż stanowiskowy/,

szkolenie wstępne podstawowe.

Szkolenie wstępne ogólne - przechodzą
wszyscy nowozatrudnieni pracownicy, a
także studenci odbywający praktyki
studenckie oraz uczniowie szkół
zawodowych odbywający praktyczną
naukę zawodu w zakładach pracy – przed
dopuszczeniem do wykonywania pracy.
Instruktaż ogólny prowadzą pracownicy
służby bezpieczeństwa i higieny pracy
albo pracodawcy lub pracownicy
wyznaczeni przez pracodawcę,
posiadający ukończone aktualne szkolenie
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Instruktaż stanowiskowy ,
powinien zapoznać uczestników szkolenia
z zagrożeniami występującymi na
określonym stanowisku pracy, sposobami
ochrony przed zagrożeniami oraz
metodami bezpiecznego wykonywania
pracy na tym stanowisku.

Po terminie ważności szkolenia
podstawowego powinno być
przeprowadzone szkolenie okresowe.
Celem szkolenia okresowego jest
aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i
umiejętności pracowników w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy, nabytych
w czasie szkolenia wstępnego, oraz
zaznajomienie ich z nowymi rozwiązaniami
techniczno-organizacyjnymi w tym
zakresie.

Dziękuję za uwagę.