Temat: Cele edukacji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.
Powszechnie używane skróty literowe: BHP lub bhp i kryjące się za nimi pojęcie bezpieczeństwo i higiena pracy to często używane sformułowanie określane przez wiele definicji, które oznacza ogół środków i warunków określonych przepisami prawnymi mających na celu zabezpieczenie osób wykonujących pracę przed zagrożeniami dla ich życia lub zdrowia występującymi podczas pracy.
Skrót "BHP" to sfera dotycząca zarówno ludzkich działań jak i sprawności maszyn i urządzeń, odpowiedniego szkolenia bhp pracowników, wyposażenia obiektów, pomieszczeń i stanowisk pracy, prawidłowego przebiegu procesów technologicznych, odpowiednich parametrów środowiska pracy. Jest to sfera obwarowana przepisami, normami, nakazami i wskazówkami - sfera kontrolowana przez specjalnie powołane do tego celu instytucje państwowe i organy administracyjne.
Celem bezpieczeństwa i higieny pracy jest zapewnienie takiego stanu środowiska pracy, w którym możliwość wystąpienia zdarzeń niepożądanych: awarii, katastrof, zatruć, pożarów, wypadków przy pracy i chorób zawodowych lub narażenia na oddziaływanie czynników środowiskowych związanych z wykonywaniem pracy została wyeliminowana lub co najmniej sprowadzona do akceptowalnego - minimalnego poziomu.
Szkolenie bhp zapewnia uczestnikom:
1) zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi;
2) poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.
Cele edukacji w zakresie bezpieczeństwa pracy w zakładach pracy
Niezbędnym elementem kwalifikacji zawodowych jest posiadanie wiedzy i umiejętności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy. Edukacja w tej dziedzinie powinna być integralnie związana z programami kształcenia i doskonalenia zawodowego realizowanymi zarówno w systemie szkolnym jak i pozaszkolnym na wszystkich szczeblach kształcenia.
Sukcesywnie wdrażana reforma kształcenia zawodowego w Polsce zakłada stopniową rezygnację kształcenia w wąskich zawodach i specjalnościach na rzecz zawodów szeroko profilowych. Szeroki profil kształcenia zawodowego zapewnia przygotowanie absolwentów do pracy w wielu pokrewnych specjalnościach i nie jest związany z określonym stanowiskiem pracy, dzięki czemu zwiększa mobilność zawodową absolwentów i daje możliwość szybkiego przekwalifikowania pracowników. Absolwent szkoły zawodowej rozpoczynający aktywność zawodową ma co prawda ogólne wiadomości i umiejętności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, lecz nie są one wystarczające z punktu widzenia określonego stanowiska pracy. Pracownik podejmujący pracę w zakładzie pracy musi dostosować i uzupełnić swoją wiedzę, a także często nabyć nowych umiejętności związanych z konkretnym stanowiskiem pracy.
Również zmiana stanowiska pracy pracowników zatrudnionych w danym zakładzie wymaga odpowiedniego przeszkolenia. Służą temu przede wszystkim poszczególne rodzaje szkolenia wstępnego (rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy). Pracownicy zatrudnieni w danym zakładzie pracy, ze względu na szybki postęp techniki i technologii, muszą stale doskonalić umiejętności zawodowe - w tym umiejętności związane z zagadnieniami bezpieczeństwa i higieny pracy. Tym celom służą szkolenia okresowe].
Celem szkolenia wstępnego jest przygotowanie pracownika do bezpiecznego wykonywania powierzonej mu pracy oraz nabycie umiejętności bezpiecznego zachowania się w miejscu pracy.
Celem instruktażu ogólnego jest nabycie przez pracownika umiejętności:
* korzystania z podstawowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy i regulaminach pracy
* stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w danym zakładzie pracy
* stosowania podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy przed lekarskiej
* bezpiecznego poruszania się po zakładzie pracy
identyfikacji źródeł szczególnych zagrożeń wypadkowych na terenie zakładu pracy
* postępowania w razie zaistnienia sytuacji awaryjnych i niebezpiecznych dla zdrowia.
Celem instruktażu stanowiskowego jest nabycie przez pracownika umiejętności:
* bezpiecznego wykonywania zadań zawodowych na danym stanowisku pracy
* identyfikacji zagrożeń występujących na danym stanowisku pracy
* ochrony przed występującymi zagrożeniami.
Celem szkolenia okresowego jest:
* aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności nabytych w czasie szkolenia wstępnego
* zaznajomienie się z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Określając potrzeby szkoleniowe w danym zakładzie pracy, należy przeanalizować oczekiwania pracodawców (z punktu widzenia funkcjonowania całego przedsiębiorstwa, poszczególnych wydziałów produkcyjnych), a także potrzeby pracowników związane z wykonywaną pracą na danym stanowisku pracy oraz z odpowiedzialnością związaną z usytuowaniem danego pracownika w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa.
Oczekiwania pracodawców są następujące:
* szkolenia bhp pracowników
* posiadanie odpowiednio wyszkolonej kadry pracowników, realizujących zadania w sferze produkcji, organizacji pracy i zarządzania na poszczególnych szczeblach struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa w sposób efektywny i ekonomiczny;
* stworzenie podstawy do odpowiedniego przystosowania pracowników (w razie konieczności przesunięcia między działami produkcji);
.* dostosowanie ogólnych zasad szkoleń pracowniczych wynikających z określonych przepisów i uwarunkowań prawnych do potrzeb danego zakładu pracy, w tym zapewnienie pracownikom zatrudnionym na konkretnych stanowiskach pracy niezbędnego zasobu wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Oczekiwania pracowników są następujące:
* uzupełnienie lub przeorganizowanie struktury posiadanych umiejętności tak, aby wykonywać pracę zgodnie z przyjętymi standardami, wśród których można wyodrębnić podstawowe umiejętności z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, takie jak:
wykonywanie pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych
prawidłowe postępowanie w sytuacjach nietypowych i awaryjnych
właściwa identyfikacja zagrożeń wypadkowych i chorób zawodowych oraz znajomość sposobów zapobiegania im
* uzyskanie formalnego poświadczenia umiejętności zdobytych na kursie (zaświadczenie o ukończeniu kursu szkoleniowego).
Potrzeby szkoleniowe pracowników mogą wynikać również z:
* potrzeby adaptacji do nowego stanowiska pracy - czyli z potrzeby przeorganizowania posiadanej wiedzy i umiejętności odpowiednich do danego stanowiska pracy w przypadku zatrudniania nowego pracownika lub pracownika zmieniającego stanowisko pracy
* konieczności uzupełnienia wiadomości i umiejętności zawodowych (w tym umiejętności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy) w toku pracy, z czym mamy do czynienia np. przy zatrudnianiu absolwentów szkół kształcących w zawodach szeroko profilowych
* konieczności stałego szkolenia i doskonalenia zawodowego związanego z postępem naukowo-technicznym, zmianą technologii, zmianą obowiązujących przepisów i uregulowań prawnych.
Analizę potrzeb szkoleniowych danego zakładu pracy przeprowadza się w kategoriach:
1. wydziałów
2. zawodów
3. poszczególnych stanowisk pracy
4. indywidualnych potrzeb poszczególnych pracowników i nowo zatrudnianych.
Problemy wskazujące na potrzebę szkolenia pracowników (wg Poradnika prowadzenia szkolenia w zakładzie pracy z zastosowaniem modułów umiejętności zawodowych. MPiPS - MOP 1994) są następujące:
. niska wydajność
. niski standard wykonywanej pracy
. długi czas wykonywania zadań
. duża ilość odpadów/marnotrawstwo materiałów
. wysoki wskaźnik wypadkowości
. duża fluktuacja kadr
. wysoki wskaźnik absencji
. opóźnienia w dostarczaniu produktów
. częste skargi klientów
. częste problemy z rekrutacją pracowników
. wprowadzanie:
nowych technologii wymagających nowych metod pracy
nowego wyposażenia, narzędzi maszyn
nowych procesów produkcyjnych.
W celu zapewnienia pełnej adekwatności szkolenia w stosunku do potrzeb poszczególnych pracowników i nowo zatrudnianych należy przeprowadzić analizę poszczególnych stanowisk pracy
Międzynarodowa Organizacja Pracy zaleca następujący układ analizy stanowisk pracy:
. ogólny opis stanowiska pracy
. miejsce w strukturze organizacyjnej zakładu (odpowiedzialność za zadania, odpowiedzialność osobista)
. wymagania w stosunku do kandydatów zatrudnianych na danym stanowisku pracy
. ogólny zbiór zadań zawodowych - zbiór umiejętności zawodowych wynikających z analizy zadań zawodowych
. standardy, według których ma być wykonana dana praca (wymiary, tolerancja itp.)
. warunki, w jakich ma być wykonana dana czynność z uwzględnieniem niezbędnych narzędzi i sprzętu.
Jedno jest pewne, że na szkoleniach pracowników w zakresie bhp nie należy oszczędzać. Zainwestowane pieniądze w ten rodzaj edukacji pracownika to bardzo opłacalny wydatek. Im bardziej wyedukowany pracownik, poinformowany o zagrożeniach i sposobach postępowania w przypadku zagrożenia tym mniejsze ryzyko wystąpienia wypadku czy szkód w pracy.
Wiele osób biorących udział w szkoleniach bhp zastanawia się, jakie są cele takich instruktażu, poza tym, że fakt ich odbycia jest wymagany przed przystąpieniem do pracy. Ogólnym celem szkoleń bhp jest to, by pracownicy znali podstawowe przepisy i regulacje w tym zakresie. To z kolei, ma służyć zachowaniu bezpiecznych i zdrowych (higienicznych) warunków.
Bibliografia:
Rączkowski Bogdan, BHP W PRAKTYCE, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. Z O. O., Gdańsk 2009, wydanie XII
Żukowski Paweł, Wieczorek Stanisław, ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY, Tarbonus, Kraków 2011