Psychiatria dzieci i

Psychiatria dzieci i

młodzieży

młodzieży

Prof. dr hab. Andrzej Zięba

Katedra i Klinika Psychiatrii

CMUJ

Zakres tej dziedziny

obejmuje dzieci i

młodzież do 18 roku

życia – tj. okres

kształtowania się

psychicznego i

biologicznego

Etapy rozwoju

Etapy rozwoju

psychologicznego – okres od 0

psychologicznego – okres od 0

do 2 lat

do 2 lat



0-12 mies.- Intensywny rozwój, pełna zależność od
otoczenia. Dziecko odbiera świat w postaci elementarnych
wrażeń. Osoby i przedmioty nie istnieją obiektywnie a
tylko wtedy gdy są postrzegane. Dziecko ma potrzebę
kontaktu osobowego.



8-12 tydz. - Niemowlę uśmiecha się na widok matki, choć
istnieje ona dla niego tylko w momencie jej obecności.



8-12 mies. – Tworzy się obraz matki. Pojawia się lęk
separacyjny, niemowlę płacze na widok obcej osoby, szuka
przedmiotów.

OBJAWY PSYCHOPATOLOGICZNE

w okresie noworodkowym i

niemowlęcym



bezsenność, pobudzenie lub zahamowanie
ruchowe,



brak zainteresowania przedmiotami i
innymi bodźcami,



niechęć do jedzenia, niepoznawanie
opiekunów,



nieuzasadniony płacz, strach,



brak rozwoju mowy, gestykulacji,



napady krzyku

.

Etapy rozwoju

Etapy rozwoju

psychologicznego

psychologicznego

– okres od 2 do 5 lat

– okres od 2 do 5 lat



dynamiczny rozwój mowy, doskonalenie
sprawności ruchowej.



początek wychodzenia poza środowisko
rodzinne - dziecko jest ruchliwe, bawi się z
rówieśnikami, rozwija inicjatywę zabaw,
potrzebę zabawek, chęć rysowania.



wzoruje się na zachowaniach osób znaczących



początek identyfikacji psychoseksualnej -
zauważa różnicę płci, zabawy w „mamę i tatę”.
Ze strony rodziców dostaje zakazy i nakazy.



kształtowanie postawy „do” lub „od” otoczenia.

OBJAWY

OBJAWY

PSYCHOPATOLOGICZNE –

PSYCHOPATOLOGICZNE –

okres od 2 do 5 lat

okres od 2 do 5 lat



autyzm,



zaburzenia mowy (jąkanie, zacinanie)



stany lękowe, dysforyczne



nerwice



schizofrenie dziecięce



stany depresyjne



zespoły psychoorganiczne.

Etapy rozwoju psychologicznego

Etapy rozwoju psychologicznego

- okres 6 do12 lat

- okres 6 do12 lat



Początek okresu szkolnego, poszerzenie
kontaktów pozarodzinnych.Rodzice przestają
być bezwzględnym autorytetem, zaczyna
liczyć się ocenia innych.



Rodzice nadal ważni dla zapewnienia
poczucia bezpieczeństwa - potrzeba
pieszczot, przytulania się.



Coraz ważniejsze kontakty z rówieśnikami.
Zdobywanie pozycji w grupie rówieśniczej.
Przyjaźnie i zabawy w grupie tej samej płci.
Początek samooceny, obrazu siebie.

OBJAWY

OBJAWY

PSYCHOPATOLOGICZNE -

PSYCHOPATOLOGICZNE -

okres 6 do12 lat

okres 6 do12 lat



trudności adaptacyjne w szkole, spowodowanie:

MBD (minimal brain damage), czynnikami

psychospołecznymi, błędami wychowawczymi



zaburzenia nerwicowe



ucieczka w chorobę



fobia szkolna, wagary



ucieczki z domu



chuligaństwo



ostateczne rozpoznanie upośledzenia umysłowego



choroby psychosomatyczne



rzadkie psychozy endogenne (schizofrenia,

cyklofrenia)

Etapy rozwoju

Etapy rozwoju

psychologicznego - okres od 12

psychologicznego - okres od 12

do 18 lat

do 18 lat



Zmiana nastawienia do płci, początek popędu płciowego.



Emocje stają się gwałtowniejsze, chwiejność uczuć,
zmienność nastrojów, brak pewności siebie.



Potrzeba niezależności, rebelie wobec dorosłych, bunt
przeciw ich systemom wartości.



Wzrastające znaczenie grupy rówieśniczej - szukanie tam
oparcia emocjonalnego, możliwości intelektualnych, rozwój
zdolności twórczych, artystycznych



Wybór własnej drogi życiowej, własnego systemu wartości



Pojawia się wiele zaburzeń emocjonalnych związanych ze
specyfiką psychologiczno - biologiczną: impulsywność,
drażliwość, wybuchowość, znaczne wahania nastroju.

Etapy rozwoju

Etapy rozwoju

psychologicznego

psychologicznego

- okres od 12 do18 lat

- okres od 12 do18 lat

c.d.

c.d.



Mogą one być przyczyna trudności wychowawczych,
ucieczek z domu, konfliktów ze starszymi. Zazwyczaj
są krótkotrwałe i przemijające ale mogą być wstępem
do poważnych zaburzeń psychicznych. Część
młodzieży ujawnia postawy aspołeczne, zachowania
agresywne, nadużywanie alkoholu, narkotyki,
zaburzenia seksualne. Dość częste próby
samobójcze mogą mieć charakter demonstracyjny,
szukanie pomocy lub mogą być przejawem głębokich
endogennych zaburzeń (choroby afektywne,
schizofrenia). U dziewcząt w tym okresie pojawia
się anoreksja.



Ze względu na skalę, zakres, głębokość przeobrażeń
okres ten nazwany jest kryzysem adolescencyjnym.

Etiologia zaburzeń psychicznych

Etiologia zaburzeń psychicznych

Czynniki decydujące o występowaniu

zaburzeń psychicznych

:

a.

biologiczne:

•

Czynniki biologiczne

•

czynniki działające w okresie rozwoju zarodka

( infekcja matki, alkohol, używki, leki , niedobory

żywieniowe)

•

urazy okołoporodowe

•

czynniki postnatalne:zaburzenia odżywcze,

infekcje, zaburzenia hormonalne po urodzeniu

b.

psychosocjalne: środowisko rodzinne

•

środowisko szkolne

•

grupy rówieśnicze

Etiologia zaburzeń

Etiologia zaburzeń

psychicznych u dzieci c.d.

psychicznych u dzieci c.d.



Biologiczne – czynniki patogenne nie mają
jednakowego stopnia szkodliwości u różnych dzieci –
zależą od siły działania, wieku dziecka, osobniczej
uwarunkowanej genetycznie podatności. Nie ma prostej
relacji między rodzajem bodźca a rodzajem zaburzeń.



Środowisko rodzinne – dziecko przychodzi na świat
jako pewna osobowość, wnosi do rodziny nowe jakości –
rodzina od tej pory funkcjonuje w inny sposób. Jeśli
rodzina jest destrukcyjna dziecko jest ofiarą i
współtwórcą reguł postępowania : np. ujawnienie
choroby choć zawsze stanowi stres, może spajać
rodzinę, “ być wygodne”.

Leczeniem psychoterapeutycznym obejmujemy całe

rodziny.

Etiologia zaburzeń psychicznych u dzieci

Etiologia zaburzeń psychicznych u dzieci

c.d.

c.d.



Środowisko szkolne –15 – 20 % dzieci w wieku szkolnym
wymaga pomocy psychiatryczno – psychologicznej. Chodzenie do
szkoły jest trudniejsze, bardziej obciążające niż praca zawodowa
dla dorosłych ze względu na: konieczność przyswojenia dużego
materiału, rywalizację, konieczność dostosowania się do
wymagań domu, nauczycieli i rówieśników (obraz siebie zależny
od ocen, sprzeczność wymagań dorosłych i rówieśników 

np.“kujon”).



Większość dzieci nie lubi szkoły, nie ma poczucia
bezpieczeństwa. Rozpoczęcie nauki jest przełomowym
momentem w życiu dziecka nawet jeśli poprzedza je pobyt w
przedszkolu.

W związku z tym występują :



zmiany w zachowaniu - płaczliwość, lęki, nadpobudliwość,
zmiany nastroju lub samodzielność, śmiałość,
obowiązkowość



wystąpienie reakcji nerwicowych, moczenia nocnego,
zaburzeń psychosomatycznych.

Etiologia zaburzeń psychicznych u

Etiologia zaburzeń psychicznych u

dzieci c.d.

dzieci c.d.



Kolejnym progiem jest przejście ze szkoły

podstawowej do ponadpodstawowej : zmiana

środowiska , większe wymagania +

problemy adolescencyjne.



Przy trudnościach szkolnych mogą pojawić

się różne reakcje :



bierne : zaburzenia wegetatywne,

depresja, ucieczka w świat fantazji



aktywne : bunt, wagarowanie, ucieczki,

agresja. Próby samobójcze.

Etiologia zaburzeń psychicznych

Etiologia zaburzeń psychicznych

u dzieci c.d.

u dzieci c.d.

Przyczyną zaburzeń mogą być nieprawidłowe

postawy rodziców wobec trudności szkolnych np.:

nadmierna koncentracja na ocenach, oczekiwanie

sukcesów, a jeśli ich nie ma  odrzucenie

dziecka ,



w nauce :

- postawa lękowa, nadmierna

pomoc,
- agresja wobec szkoły i dziecka
- postawa bagatelizująca

Zbyt duże wymagania pozbawiają dziecko uczucia

sukcesu, powodują stałe niezadowolenie z siebie

( np. rodzice posyłają mało zdolne dziecko do

najlepszego liceum, nakładają dużo zajęć

pozaszkolnych).

Etiologia zaburzeń psychicznych u

Etiologia zaburzeń psychicznych u

dzieci c.d.

dzieci c.d.



fobia szkolna – niechęć lub odmowa

uczęszczania do szkoły w związku z

odczuwaniem w szkole silnego lęku.

Występuje u dzieci kilkunastoletnich. Rano -

dolegliwości somatyczne :ból brzucha ,

wymioty, biegunki, omdlenia – ustępują

gdy rodzice zostawiają dziecko w domu.

Gdy na siłę dziecko idzie do szkoły –

nasilają się i często nauczyciel musi

odesłać ucznia do domu. Lęk przed

szkolą dziecko racjonalizuje złośliwością

nauczyciela, zbyt trudnymi lekcjami etc.

Fobia szkolna

Fobia szkolna



Ostra fobia szkolna – lęk spowodowany jest
konkretnym czynnikiem np. wyszydzanie przez
nauczyciela, drwiny kolegów etc. Występuje u młodszych
dzieci.



Postać przewlekła – narasta stopniowo, główną rolę
odgrywa trudna sytuacja w rodzinne od wczesnego
dzieciństwa – odrzucanie emocjonalne przez matkę z
maską nadopiekuńczości, nastolatek jest niesamodzielny,
silnie związany z domem, boi się trudności, oceny
kolegów. Matka chce wierzyć w chorobę dziecka – w
domu opiekuje się nim i wzmacnia swoje poczucie bycia
dobra matką. Dziecko tyranizuje swoim samopoczuciem
podświadomie karząc matkę za nadopiekuńczość i brak
ciepła.

Psychoterapia powinna objąć całą rodzinę!!

Etiologia zaburzeń psychicznych u

Etiologia zaburzeń psychicznych u

dzieci c.d.

dzieci c.d.



Środowisko rówieśnicze – zaspakaja potrzebę przynależności,
akceptacji bycia potrzebnym ,

-

dostarcza wzorców zachowań i ocen,

-

umożliwia proces identyfikacji

Środowisko rówieśnicze odgrywa różną rolę w zależności od

okresu rozwoju dziecka:



Pierwsze dwa lata – dzieci reagują na rówieśników nieswoiście,
poznają ich jak ciekawy przedmiot. Reakcje następują zgodnie z
matrycą związków uczuciowych tj. jeśli mają poczucie
bezpieczeństwa u matki ufnie podchodzą do innych.



Od 3 r.ż. – zabawy w grupkach, ale każdy swoimi zabawkami.
Zabawy tematyczne dają możliwość odgrywania ważnych ról.
Początki spostrzegania czy jest się lubianym.

Etiologia zaburzeń psychicznych u

Etiologia zaburzeń psychicznych u

dzieci c.d.

dzieci c.d.



Od 9 r.ż. – grupy zabawowe dzielą się względem płci.
Zwiększa się znaczenie norm panujących w grupie,
tworzy się odrębność grupy ( wspólne tajemnice,
przezwiska ) konieczność lojalności wobec grupy.



Ok. 13 r.ż. – ogromna potrzeba akceptacji ze strony
grupy, pojawiają się zachowania nawet sprzeczne z
własnym interesem byle tylko być zaakceptowanym.
Grupy tworzą się ze względu na wspólne
zainteresowania przez przynależność do atrakcyjnej
grupy wzmacnia się swój obraz. Tworzą się przyjaźnie.

Dorastanie – możliwość wyrażania

Dorastanie – możliwość wyrażania

własnych przekonań, tolerancja

własnych przekonań, tolerancja

inności, pierwsze miłości.

inności, pierwsze miłości.

Wpływ grupy:



odtrącenie  utrwalenie lęku społecznego



nadmierne zaangażowanie  konformizm,

pasywność, sugestywność, ryzyko poddania się
wpływowi grup o charakterze antyspołecznym,
szczególnie niebezpieczne gdy rodzina nie
dostarcza wzorów oparcia – dziecko szuka na
zewnątrz



brak kontaktów z rówieśnikami 

nieumiejętność nawiązywania kontaktów i
zdawanie się w świat wyimaginowanych postaci.

Objawy minimalnego

Objawy minimalnego

uszkodzenia mózgu (MBD)

uszkodzenia mózgu (MBD)

Objawy kliniczne wspólne dla uszkodzenia mózgu o

różnej etiologii:



nadpobudliwość psychoruchowa



nadpobudliwość emocjonalna



zachowania aspołeczne.



podobne objawy jak w zidentyfikowanym uszkodzeniu

mózgu obserwowane u dzieci z nieprawidłowej ciąży

i porodu  wyodrębnienie MBD.



zdrowy funkcjonalnie mózg ma zdolność do

zmiennego reagowania tj. do podejmowania różnych

strategii działania w określonych sytuacjach.

Neurologiczne uszkodzenie powoduje redukcję

strategii  stereotypowe rozwiązania ,

ograniczona adaptacja do nowych sytuacji.

Depresja u dzieci i młodzieży

Depresja u dzieci i młodzieży



W wieku przedszkolnym i szkolnym często nierozpoznawana

choć prawdopodobnie częsta ( szacuje się że dotyczy od 1,5 –

10% dzieci ),



Duże rozpowszechnienie w zakładach opiekuńczych!



W etiologii depresji największe znaczenie maja czynniki

psychogenne:



utrata osób bliskich, zwłaszcza matki lub izolacja od niej



deprywacja potrzeb emocjonalnych



przewlekły stres ( zagrożenie, obawa przed karą,

niepowodzenia)



frustracja związana z niedoborami intelektualnymi w

środowisku  poczucie niższości trudności w kontaktach z

rówieśnikami



przewlekłe choroby somatyczne ( cukrzyca , choroby

infekcyjne, niewydolność nerek etc.)

Depresja u dzieci i młodzieży c.d.

Depresja u dzieci i młodzieży c.d.

Obraz kliniczny różni się od depresji u dorosłych i jest związany ściśle z

fazami rozwoju dziecka. Przeżycia smutku, przygnębienia u dzieci

występują rzadko lub pojawiają się w formie poronnej czy zamaskowanej:



Niemowlęta : utrata łaknienia, zaburzenia snu i czuwania, objawy

zaburzeń trawienia, narastające wyniszczenie, mała ruchliwość.

Najczęściej jako wynik izolacji od matki.



Wg Spitza – depresja anaklityczna . Mija do 3 miesięcy po

porodzie. Jeszcze przesz jakiś czas dziecko nadmiernie lękliwe,

nieufne, objawia się oddalenia matki, zaczyna mówić z

opóźnieniem.



Wiek przedszkolny i wczesnoszkolny : unikanie zabaw z

rówieśnikami, podniecenie ruchowe, napady płaczu i krzyku,

zaburzenia apetytu i snu, enuresis, encopresis, trudności w nauce.

“ Dziecko nadmiernie ciche i spokojne “ lub “dziecko niepokorne “



Dzieci starsze : pojawia się przeżywanie smutku , poczucie

sprawności fizycznej i psychicznej, tendencje samobójcze.

Trudności w nauce, bóle głowy, bezsenność, jadłowstręt, niekiedy

postawa hipohondryczna.

Depresja młodzieńcza

Depresja młodzieńcza

:

:



zazwyczaj traktowana jako reakcja nerwicowa, ale może być początkiem

psychozy endogennej ( schizofrenii lub cyklofrenii) wg Kępińskiego:



Postać apatyczno – abuliczna: nastolatek nie ma siły

zmobilizować się do czegokolwiek, zaniedbuje się w nauce,

godzinami siedzi bezczynnie w domu, nic go nie interesuje,

zaniedbuje się w wyglądzie, nie widzi celu i sensu życia.

Różnicowanie ze schizofrenią prostą.



Postać buntownicza – zaostrzony bunt przeciw starszym, osoba

nie może sobie poradzić z ładunkiem uczuć negatywnych.

Dominuje agresja skierowana na zewnątrz i do wewnątrz

( autoagresje). Przebieg burzliwy ( chuligaństwo, ucieczki z domu

etc.) pod którym kryje się smutek, poczucie bezsensu, brak wiary

w siebie.



Postać rezygnacyjna – u podstaw leży brak wiary w siebie.

Przyszłość jest szara, nudna nic nie przyniesie. Nie warto o niej

myśleć. Nie interesuje się wyborem zawodu, rezygnuje z sympatii.



Postać labilna – wahania nastroju o dużej amplitudzie,

utrudniające życie, trwają krótko “ chandry ”i okresy “

wygłupiania się”, przygód, buntu



W leczeniu : głównie psychoterapia obejmująca również rodzinę.

Autyzm wczesnodziecięcy

Autyzm wczesnodziecięcy



Pojęcie stworzone w 1943 r .przez Leo Kanneza dla

określenia zaburzeń wystepujących we wczesnym okresie

życia u osób z:



Całościowym zaburzeniem rozwoju psychicznego

pojawiającym się przed 3 r.ż.



Jakościowymi zmianami w interakcjach społecznych ( brak

reakcji na uczucia innych ludzi, niezdawanie sobie sprawy z

obecności lub uczuć innych osób, brak modulacji

zachowania w zależności od kontekstu społecznego, brak

„wzajemności”, brak naśladownictwa lub jego zaburzenie –

np. dziecko nie macha ręką na pożegnanie , mechanicznie

naśladuje czynności innych w oderwaniu od sytuacji;

niezdolność do zabaw grupowych preferowanie

samotnictwa w zabawach, inne dzieci włączane są do

zabaw tylko jako „pomoce mechaniczne” , brak

zrozumienia zasad interakcji społecznej, niezdolność do

nawiązywania przyjaźni.

Autyzm wczesnodziecięcy – objawy,

Autyzm wczesnodziecięcy – objawy,

c.d.

c.d.



Jakościowymi zaburzeniami komunikacji werbalnej,
niewerbalnej oraz wyobraźni (brak społecznego
wykorzystywania posiadanych umiejętności
językowych, upośledzenie zabaw opartych o
wyobraźnię i społeczne naśladowanie – np. brak zabaw
w dorosłych; brak wzajemności w dialogu słownym,
skłonność do wygłaszania długich monologów ,
nieprzerwanych mimo protestów ze strony otoczenia,
skłonności do natychmiastowej echolalii, używanie
zaimka „ty” zamiast „ja”, słaba zmienność ekspresji
języka, brak emocjonalnej odpowiedzi na próby
nawiązania kontaktu, nieumiejętność posługiwania się
mimiką , pantomimiką, akcentowaniem, emfazą,
niekiedy mutyzm).

Autyzm wczesnodziecięcy – c.d.

Autyzm wczesnodziecięcy – c.d.



Znacznym ograniczeniem zakresu aktywności i

zainteresowań (stereotypowe ruchy ciała – np.kręcenie

się w kółko, uderzanie głową; uparte zajmowanie się

niektórymi atrybutami przedmiotów – np. ciągłe

wąchanie przedmiotu, kręcenie kółkami ; nadmierne

przywiązanie do niektórych przedmiotów (np.

chodzenie wszędzie z kawałkiem sznurka), silne

przywiązanie dziecka do niecodziennych przedmiotów,

twardych i kanciastych, obsesyjną potrzebą zachowania

niezmienności otoczenia (wszelkie zmiany wywołują

agresję, krzyk, pobudzenie); nieuzasadnione żądanie

powtarzania codziennych czynności dokładnie w ten

sam sposób, zajmowanie się ciągle jedną ograniczoną

sprawą aktywnością.)



Epidemiologia: 2/10000 dzieci, chłopcy chorują  3-4 x

częściej niż dziewczynki

Autyzm wczesnodziecięcy –c.d.

Autyzm wczesnodziecięcy –c.d.

Obok wyżej wymienionych cech w

obrazie autyzmu mogą się pojawić:



Fobie



Zaburzenia snu i odżywiania



Napady złości i agresja



Samouszkodzenia (np.gryzienie
nadgarstka)



Brak spontaniczności i inicjatywy



W ¾ przypadków upośledzenie
umysłowe



Naturalną potrzebą dziecka jest
dążenie do kontaktów, ale zawsze
towarzyszy jej normalny lęk przed ich
podejmowaniem – lęk zanika przy
pozytywnej reakcji otoczenia (matki).
Jeśli matka nie daje poczucia
bezpieczeństwa – narasta lęk i
zachowania autystyczne, wycofanie.
Nie u wszystkich dzieci tak się dzieje
– musi współistnieć “podatność na
zranienie”, która jest cechą
osobniczą.

Dla obrazu i rokowania decydujące znaczenie ma

okres, w którym pojawiły się objawy.



do 12 msc. życia – noworodek lub niemowlę nie
dąży do kontaktu fizycznego z matką, broni się
przed nim, nie reaguje na pieszczoty, odrzuca
kontakt wzrokowy nie reaguje na głos. Pojawiają
się zaburzenia snu, łaknienia. Od początku
zaburzony jest rozwój mowy, dobry rozwój
ruchowy, występują stereotypie ruchowe.
Postępuje izolacja społeczna. Złe rokowanie.

Autyzm wczesnodziecięcy



Powyżej12 mies.- pierwsze nieprawidłowości widoczne w

kontakcie z ludźmi – unikanie i wycofywanie się – dziecko

nie nabywa nowych doświadczeń społecznych . Silne

negatywne reakcje na wszelkie zmiany w otoczeniu –

agresja, niepokój ruchowy, stereotypie ( kręcenie się,

ostukiwanie kartki papieru, kręcenie przedmiotem)

odrzucenie lalek, misiów – zabawy mechanicznymi

przedmiotami lub bezużytecznymi rzeczami ( pudełka,

patyczki etc.) Podczas zabawy odgradza się od innych,

odwraca się plecami. Szybki regres mowy .



Terapia w tym okresie daje lepsze rezultaty. Wychodzenie z

autyzmu jest długotrwałe : w terapii dąży się do

zainteresowania dziecka otaczającym światem,

posługiwania się mową, używania zaimka “ja” ,

zredukowania stereotypii i niepokoju ruchowego. Najdłużej

utrzymują się zaburzenia umiejętności nawiązywania

kontaktów społecznych. Powolnie następuje wprowadzanie

w grupę rówieśniczą.



W terapii najważniejsza jest rola matki

Autyzm wczesnodziecięcy

Dysleksja i dysortografia

Dysleksja i dysortografia



Charakterystyczne trudności w nabyciu umiejętności

czytania i pisania mimo, że dziecko jest prawidłowo

rozwinięte, ma zapewnione warunki socjokulturowe i

nauczane jest zgodnie z przyjętymi zasadami i metodami



Rozpowszechnienie: 5-15 % dzieci szkolnych, chłopcy

3xczęściej niż dziewczynki.



Jedną z przyczyn może być MBD.



Do rozpoznania wymagane jest badanie pedagoga,

psychologa, lekarza.



Dziecko nie radzi sobie w szkole, zniechęcenie

porażkami wywołuje i nasila takie objawy jak: lęk,

negatywizm, agresja, zahamowania , objawy nerwicowe

( zmiany nastroju, poczucie winy, beznadziejności)

często dziecko początkowo traktowane jako leniwe,

tępe,uparte, dopiero po pewnym czasie trafia do

psychologa.

Dysleksja

Dysleksja

Dysleksję charakteryzują następujące objawy nie będące wynikiem wady

wzroku, słuchu, zaburzeń neurologicznych czy też upośledzenia

umysłowego:



Przy pisaniu ze słuchu - mylenie głosek zbliżonych strukturą

dźwiękową



Przy pisaniu ze wzoru – mylenie liter zbliżonych strukturą graficzną



Dodawanie i przestawianie liter, sylab w wyniku czego powstają

wyrazy bezsensowne



Trudności w nauce czytania, nazywaniu liter, przekręcanie słów w

podczas czytania



Opóźnienia w rozwoju mowy i rozwoju motorycznym dziecka (w wieku

przedszkolnym trudności w wykonywaniu czynności precyzyjnych np.

kłopoty z wiązaniem butów, jazdą na rowerze, rzucaniem piłki)



Niechęć do zajęć plastycznych i ZPT w szkole , które to zajęcia

sprawiają znaczną trudność



Posługiwanie się mniejszym zasobem słów niż rówieśnicy



Zaburzenia orientacji przestrzennej objawiające się trudnościami w

posługiwaniu się określeniami : pod , nad, na

Wyżej wymienione zjawiska są przyczyną niskiej oceny czytania i pisania

w porównaniu do możliwości intelektualnych dziecka

Dysleksja i dysortografia

Dysleksja i dysortografia

LECZENIE :



pedagogiczne,



psychologiczne



terapia w formach zabawowych



eliminowanie wtórnych poważnych
zaburzeń emocjonalnych, które mgły by
utrudniać później prawidłowe
funkcjonowanie społeczne

Tiki

Tiki



niezależne od woli bezcelowe, powtarzające się

skurcze mięśni, głowy w obrębie twarzy oraz

szyi, tułowia i kończyn u dzieci 5 – 10 lat.



tiki głosowe: mimowolne wydawanie różnych

dźwięków lub wymawianie sylaby, wyrazu



nasilają się w stanach napięć, ustępują podczas

snu



choroba tikowa ( z. Gillesa de la Tourette

,

a)

– uporczywe tiki wielu grup mięśniowych z

wyrazistymi tikami głosowymi , chrząkaniem

oraz koprolalią (przymusowe wypowiadanie

niecenzuralnych słów)



chłopcy cierpią na tiki 3 x częściej niż

dziewczynki

Jąkanie

Jąkanie



Czynnościowe zaburzenie mowy na skutek

artykulacyjnego i oddechowego napięcia mimo

aparatu fonacyjnego   q 4 x.



3 fazy :

1.

1kloniczna – wielokrotne powtarzanie pierwszej

samogłoski lub pierwszej sylaby.(ustępuje dość

łatwo)

2.

toniczna – trudności wymawianiu słów

zaczynających się od spółgłosek b, d, g, k, m, p, r, s,

t . Na twarzy dziecka znaczny wysiłek

( zaczerwienienie, pot) - też może ustąpić, ale

nawraca w trudnych sytuacjach ( np.w okresie

dojrzewania)

3.

występowanie współruchów – zaciskanie powiek,

dłoni, przytupywanie etc. Nawet w tej fazie

zachowana może być zdolność płynnego śpiewania,

recytowania wierszy etc.- trudne leczenie

Moczenie się mimowolne

Moczenie się mimowolne



Niekontrolowane oddawanie moczu w nocy lub w dzień u dziecka

powyżej 4 r. życia – jeżeli u dziecka nie występował okres

kontrolowania oddawania moczu wówczas jest to postać pierwotna,

jeżeli u dziecka występował co najmniej 6 miesięczny okres

prawidłowego oddawania moczu i po nim pojawia się moczenie to

mamy doczynienia z tzw. moczeniem wtórnym.



80 % przypadków to moczenie w nocy



15 % w dzień i w nocy



5 % tylko w dzień



Dolegliwość dotyczy 3 x częściej chłopców



Zawsze należy zróżnicować z moczeniem w wyniku zaburzeń

somatycznych :



wady rozwojowe układu moczowego



zakażenia układu moczowego



niedojrzałość Oun,



guzy i wady rdzenia,



padaczka, cukrzyca, moczówka prosta.



Dziecko może ujawnić w ten sposób swoje

negatywne uczucia – np. moczenie może

występować przejściowo jako reakcja po

narodzeniu nowego dziecka w rodzinie.

Przyczyną są również konflikty w domu, lęk

przed karą etc. Zniecierpliwienie, złość

rodziców, odwoływanie się do dorosłości,

zawstydzanie dziecka tylko pogarszają

stan!



Leczenie :wytwarzanie odruchu budzenia

przez stosowanie leków spłycających sen,

budzenie i wysadzanie dziecka 2 h. po

zaśnięciu. Psychoterapia dziecka i rodziny, etc.

Moczenie się mimowolne

Zanieczyszczanie się kałem

Zanieczyszczanie się kałem



Powtarzające się , celowe lub mimowolne oddawanie

stolca , zwykle o prawidłowej lub prawie prawidłowej

konsystencji w miejscach do tego nieodpowiednich,

pojawiające się gdy dziecko pod względem rozwoju

umysłowego przekroczyło poziom 4 lat



Dzieli się na : pierwotne – gdy nie było poprzedzone

prawidłowym, co najmniej rocznym okresem

oddawania stolca – i wtórne kiedy nastąpiło po okresie

prawidłowego kontrolowania oddawania stolca.



Okoliczności pojawiania się zaburzenia: 1.zaniedbania

w edukacji higienicznej, 2.słaba perystaltyka jelit,

3.zaparcia połączone z pęknięciem odbytu, 4.strach

przed używaniem ubikacji – zwłaszcza publicznej,

5.separacja rodziców, 6.konflikty rodzinne, 7. okres

przed narodzeniem się rodzeństwa



Psychoedukacja rodziców, psychoterapia dziecka i

rodziny, techniki behawioralne.

Zespół hiperkinetyczny z deficytem

Zespół hiperkinetyczny z deficytem

uwagi (ADHD)

uwagi (ADHD)

Objawy:



Częste , nerwowe ruchy rąk, niemożność usiedzenia na miejscu,

uczucie nerwowości



Łatwa rozpraszalnośc uwagi pod wpływem bodźców zewnętrzych



Dziecko z trudnością oczekuje na swoją kolej w grach, sytuacjach

grupowych, często wyrywa się z odpowiedzią zanim jeszcze

zostało do końca sformułowane pytanie



Trudności z wykonywaniem, dokończeniem zadań, trudności ze

skupieniem uwagi na zadaniach, zabawie, porzucanie jednej

rozpoczętej aktywności na rzecz innej, nowej



Mówienie za często i za dużo



Przerywanie i przeszkadzanie innym



Dziecko sprawia wrażenie jakby nie słuchało co się do niego

mówi



Gubienie rzeczy koniecznych do pracy w szkole i domu



Angażowanie się (nie w celu mocnych wrażeń) w niebezpieczne

aktywności; np. wbieganie na ulicę

Zespół hiperkinetyczny z deficytem

Zespół hiperkinetyczny z deficytem

uwagi (ADHD)

uwagi (ADHD)



Epidemiologia: rozpowszechnienie
około 5%, stosunek chłopców do
dziewcząt – 5-10:1

Jadłowstręt psychiczny

Jadłowstręt psychiczny



Przeciętnie rozwija się między 13 a 14 r.ż.



Często poprzedza ją okres niewielkiej nadwagi



U znaczącego odsetka choroba pojawiła się rok po

stracie rodziców



Występuje 10-20 razy częściej u dziwecząt



Często chorują osoby ambitne , o wysokim poziomie

inteligencji, perfekcjonistyczne, ze skłonnością do

surowej samokontroli i ograniczania swoich emocji



Matki chorujących dziewcząt często sprawują nad

nimi nadmierną kontrolę, pozostawiają im mało

swobody, są niepewne swojej żeńskiej identyfikacji i

postrzegają swoją dorastającą córkę jako rywalkę.



Ojcowie anorektyczek najczęściej mają cechy

obsesyjno-kompulsywne, wykazuą wzmożoną

aktywność mającą zapewnić im kontrolę nad swoją
wagą(jogging etc)

Jadłowstręt psychiczny - objawy

Jadłowstręt psychiczny - objawy



Brak akceptacji psychicznej utrzymania masy ciała na poziomie

minimum normy odpowiedniej dla wieku i wzrostu i w związku z

tym utrata masy ciała prowadząca do stanu poniżej 85% masy

należnej dla danego wieku



Stała obawa przed wzrostem masy ciała lub otyłością, nawet w

razie niedowagi



Zaburzenia samooceny dot. Masy ciała i wyglądu – prawidłowa

waga jest postrzegana jako nadmierna a mała masa jako

prawidłowa, nadmierne skupienie się na własnym wyglądzie



Brak menstruacji co najmniej przez trzy kolejne cykle



Obsesje i rytuały związane z jedzeniem i przygotowaniem jedzenia



Zachowania zmierzające do usuwania skutków jedzenia

(prowokowanie wymiotów, środki moczopędne i przeczyszczające)



Dodatkowo mogą współwystępować zaburzenia osobowości:

bierno-agresywna, anankastyczna, histrioniczna, shizoidalna,

schizotypowa



Występują dwa podstawowe podtypy anorexji: 1)restrykcyjny –

znacznie ograniczona podaż kalorii, 2)bulimiczny – epizody

objadania się i następnie prowokowanie wymiotów, środki

moczopędne i przeczyszczające

Jadłowstręt psychiczny – objawy i

Jadłowstręt psychiczny – objawy i

powikłania somatyczne

powikłania somatyczne



Obrzęki obwodowe



Pojawienie się lanugo



Skóra sucha łuskowata z żółtawym

zabarwieniem(zaburzenia przemiany

karotenu)



Bradykardia, hipotonia, hipotermia



Hipokalemia, zasadowica



Obrzęki ślinianek



Zapalenie przełyku



Anemia, leukopenia



Rozszerzenie żołądka



Brak miesiączek

Anorexja - rokowanie

Anorexja - rokowanie



1/3 – pełna remisja



1/3 – częściowa remicja



1/3 – dalszy postęp choroby



Śmiertelność: 5 – 15%

Bulimia - objawy

Bulimia - objawy



Chorują najczęściej dziewczęta w okresie dojrzewania



Nawracające epizody nadmiernego objadania się

charakteryzujące się utratą kontroli nad jedzeniem,

często spożywane są pokarmy wysokokaloryczne,

objadanie się często ma miejsce w ukryciu



Epizody objadania kończą się często snem lub bólem

brzucha , kłótniami z otoczeniem, prowokowaniem

wymiotów, lewatywami



Zachowania mające na celu uniknięcie wzrostu masy

ciała - wymioty, środki przeczyszczające, ćwiczenia

fizyczne



Znaczne wahania masy ciała



Nadmierne zaabsorbowanie własnym wyglądem, wagą



Często współwystępują zaburzenia afektywne, lękowe,

zaburzenia osobowości, nadużywanie substancji

psychoaktywnych, zaburzenia kontroli impulsów (np.

dokonywanie drobnych kradzieży)

Pica

Pica



Spożywanie przez dziecko rzeczy
niejadalnych (ziemia, odpryski farb) ,
łączące się często z upośledzeniem
umysłowym, zaniedbywaniem
wychowawczym dziecka oraz z
niedoborem składników odżywczych
(np. żelazo, cynk)



Może doprowadzić do zatruć ołowiem
i innymi preparatami toksycznymi

Schizofrenia u dzieci

Schizofrenia u dzieci



Budzi liczne wątpliwości – niektórzy psychiatrzy
unikają jej rozpoznania ponieważ trudno mówić o
rozpadzie osobowości tam, gdzie się ona nie
ukształtowała



U 0,5 – 1 % chorych choroba rozpoczyna się poniżej 10
r. życia Jest to ten sam proces chorobowy co
schizofrenia u dorosłych. Wyróżnia się schizofrenie
wieku przedszkolnego, szkolnego, pokwitaniowego. U
50 % przed chorobą ujawniają się pewne cechy
osobowości: nieśmiałość, lękliwość, małomówność,
“zbyt grzeczne dzieci”



Obraz chorobowy: im choroba rozwinie się wcześniej
tym jej obraz bardziej różni się od schizofrenii u
dorosłych

Schizofrenia u dzieci

Schizofrenia u dzieci

•

autyzm



zaburzenia mowy – dziwaczna, niezrozumiała lub mutyzm



monologi, brak okresu pytań u dzieci, echolalia, fonografizm



stereotypie ruchowe, mimiczne



posługiwanie się receptorami kontaktowymi ( dotyk, węch,
smak) – liżą, obwąchują różne osoby, przedmioty



chłód uczuciowy, wrogość, nieufność, złośliwość



zanik ambicji i zainteresowań, załamanie linii życiowej



urojenia i omamy po 6 – 7 r. życia , u młodszych dzieci ich
odpowiednikiem są nieuzasadnione lęki ( przed zwierzętami,
obrazkami w książce, wiatrem, futrem, otworem gitary etc.)
Lęk przed ubikacją.



identyfikowanie się z innymi ludźmi, zwierzętami,
przedmiotami



rozwój umysłowy ulega zahamowaniu, a nawet regresji –
defekt.

Upośledzenie umysłowe

Upośledzenie umysłowe

Jest to stan zahamowania lub niepełnego rozwoju umysłu

, charakteryzujące się uszkodzeniem umiejętności

ujawniających się w okresie i składających się na

ogólny poziom inteligencji - to jest: zdolności

poznawczych, mowy, ruchowych i społecznych.

Upośledzenie umysłowe może mieć charakter izolowany

lub współwystępować z innymi zaburzeniami

psychicznymi ( w populacji upośledzonych zapadalność

na zaburzenia psychiczne jest do 4x większa niż w

populacji ogólnej)

Osoby upośledzone są bardziej narażone na ryzyko

wyzyskiwania, nadużyć fizycznych oraz seksualnych

Upośledzenie umysłowe jest przyczyną znacznego

zmniejszenia zdolności adaptacyjnych

(przystosowawczych) w życiu społecznym i

codziennym oraz w pracy i pociąga za sobą różnego

nasilenia niesamodzielność

Iloraz inteligencji badany w testach

wystandaryzowanych wynosi poniżej 70

Upośledzenie umysłowe -

Upośledzenie umysłowe -

etiologia

etiologia



Genetyczna



wrodzone zaburzenia metaboliczne – np.

fenyloketonuria, choroba Tay-Sachsa,



aberracje chromosomowe – Zespół kruchego

chromosomu X (jedna najczęstszych genetycznych

przyczyn upośledzenia umysłowego u mężczyzn,

charakteryzuje się dużą, długą twarzą , długimi

uszami , powiększeniem jąder), zespół Downa



Psychospołeczna - stały brak aktywności

umysłowej, zaniedbania wychowawcze



Inna



Urazy okołoporodowe



Zakażenia wewnątrzmaciczne



Alkoholowy zespół płodowy (małogłowie,

dysmorfie twarzy , skrócenie szpar powiekowych,

klatka piersiowa lejkowata, wady serca , niski

wzrost)

Upośledzenie umysłowe - podział

Upośledzenie umysłowe - podział



Lekkie – IQ 50-69 - pacjent z opóźnieniem zdobywa zdolność

posługiwania się mową do codziennych potrzeb czy podtrzymywania

rozmowy; zdobywa również pełną niezależność w samoobsłudze

(jedzenie, mycie się, kontrola zwieraczy), oraz w praktycznych ,

domowych czynnościach, które jednak zwykle wykonuje wolniej.

Występują trudności w nauce szkolnej , czytaniu, pisaniu ale istnieje

możliwość uczęszczania na specjalne programy edukacyjne. Osoba

taka jest zdolna do wykonywania niewykwalifikowanej lub

półwykwalifikowanej pracy fizycznej.



Umiarkowane – IQ 35-49 – powolny rozwój rozumienia i posługiwania

się mową z ograniczeniem ostatecznych możliwości w tym zakresie.

Zmniejszona możliwość samoobsługi – część osób wymaga nadzoru

przez całe życie. Część pacjentów opanowuje podstawowe umiejętności

potrzebne do czytania , pisania i liczenia. Większość w dorosłości jest

zdolna do wykonywania prostych praktycznych prac wykonywanych

pod nadzorem.



Znaczne – IQ 20-34 – większe nasilenie upośledzenia w porównaniu z

umiarkowanym dodatkowo, często wyraźnego stopnia uszkodzenie

aparatu ruchowego i inne deficyty wskazujące na istotne uszkodzenia

lub nieprawidłowości rozwojowe CSN



Głębokie – IQ < 20, poważne ograniczenia zdolności rozumienia i

spełniania poleceń oraz instrukcji. Zanieczyszczanie się. Zdolność

jedynie do podstawowych form niewerbalnej komunikacji. Brak

zdolności do dbania o własne potrzeby. Konieczność stałej pomocy i

nadzoru.

Zaburzenia opozycyjno -

Zaburzenia opozycyjno -

buntownicze

buntownicze



Często spotyka się je w rodzinach , w

których rodzice są nadmiernie surowi przy

jednoczesnej labilności emocjonalnej i

nadmiernym temperamencie u dzieci



Mogą współwystępować z ADHD oraz

zaburzeniami lękowymi



Objawy – dziecko często: traci panowanie

nad sobą, kłóci się z rodzicami, odmawia

codziennych obowiązków domowych,

celowo robi rzeczy denerwujące innych ,

obwinia innych za swoje błędy, obraża się,

bywa złe i zawzięte, mściwe, przeklina.

Lęk separacyjny

Lęk separacyjny



Zaburzenie może ujawnić się od

wieku przedszkolnego do

młodzieńczego



Często występuje rodzinnie, ponadto

często u innych członków rodziny

występują różnego typu fobie

(agorafobia, lęk napadowy etc.)



Ciężkie przypadki mogą

doprowadzić do upośledzenia

funkcjonowania społecznego dziecka

lęk separacyjny - objawy

lęk separacyjny - objawy



Nadmierny lęk przed rozłąką z tymi osobami do których dziecko

jest szczególnie przywiązane



Nierealistyczne zamartwianie się nieszczęściami, które mogły by

spaść na te osoby , strach że wyjadą i już nie wrócą, strach że

jakieś nieszczęśliwe zdarzenie (zagubienie się , porwanie,

wypadek, hospitalizacja , śmierć) rozdzieli dziecko od najbliższej

mu osoby



Stała niechęć lub odmowa chodzenia do szkoły z obawy przed

rozłąką



Niechęć do kładzenia się spać jeżeli w pobliżu nie ma bliskiej

osoby



Strach przed przebywaniem w domu bez ulubionej bliskiej osoby



„czepianie się jak rzep”, „chodzenie jak cień” za osobą

najważniejszą dla dziecka



Powtarzające się koszmary na temat rozłąki



Objawy fizyczne (nudności, biegunka, bóle brzucha, bule głowy)

w sytuacjach oddzielenia od bliskiej osoby



Nadmierny, nawracający distress ( lęk, płacz, napady złości,

uczucie nieszczęścia, apatia, wycofanie społeczne) w sytuacji

oczekiwania na powrót bliskiej osoby.