Funkcje banku centralnego



SGH, wykorzystano różne źródła

Bank centralny



to naczelna instytucja systemu
bankowego każdego kraju,



współpracuje z bankami centralnymi
innych krajów, przede wszystkim w
zakresie międzynarodowej wymiany
walutowej w celu stabilizacji lub
regulacji kursów,



w Polsce bankiem centralnym jest
Narodowy Bank Polski ,



jego dochody są składnikiem dochodów
budżetu państwa.

Funkcje banku centralnego spełnia
Narodowy Bank Polski



Organy NBP:

- prezes NBP

- Rada Polityki Pieniężnej

- Zarząd NBP



NBP nie podlega wpisom do rejestru

przedsiębiorstw państwowych, jego działalność

uregulowana jest Ustawą z 29.08.1997r.



NBP działa na terenie RP, jego siedzibą jest

Warszawa, NBP ma osobowość prawną.

Działalnością NBP kieruje prezes, którego

powołuje Sejm na wniosek prezydenta, kadencja

trwa 6 lat

Bank centralny pełni cztery
zasadnicze

funkcje:



Centralnego banku państwa



Banku emisyjnego



Banku banków



Funkcje stabilizacyjno-kontrolne

Funkcja centralnego banku

państwa polega

na:



formułowaniu i realizowaniu strategii

w odniesieniu do polityki pieniężnej,

co powoduje stabilność cen i

umacnianie pieniądza narodowego



obsłudze kasowo-rozliczeniowej

jednostek budżetu państwa, prowadzi

rachunki jednostek budżetowych



kredytowaniu budżetu państwa,

obsłudze długu publicznego



reprezentowaniu państwa za granicą

Jako centralny bank państwa



świadczy usługi bankowe instytucjom rządowym, w
tym między innymi prowadzi rachunek Ministerstwa
Finansów



zajmuje się bieżącym rozliczaniem dochodów
i wydatków państwa



pomaga państwu w wykupie pewnej ilości obligacji,
następnie stopniowo jej sprzedaje



czuwa nad stabilnością rynku finansowego, powoduje
to powszechne zaufanie do banku

Bank centralny jako bank
państwa:



obsługuje emisję skarbowych papierów

wartościowych emitowanych przez

państwo



zarządza rezerwami dewizowymi kraju

oraz kształtuje kursy walutowe i politykę

dewizową państwa



interweniuje na rynku walutowym w celu

kształtowania kursu walutowego, sposób

interwencji zależy od rodzaju polityki

kursowej



gromadzi rezerwy dewizowe i

reguluje zobowiązania państwa

NBP jako bank emisyjny:



ma wyłączne prawo emitowania znaków

pieniężnych będących prawnym środkiem

płatniczym w Polsce (pieniądz gotówkowy:

banknoty i bilon)



znaki te są prawnymi środkami płatniczymi na jej

obszarze



wzory i wartość nominalną banknotów, oraz

wzory i wartość nominalną stóp, próbę i masę

monet wprowadzanych do obiegu ustala prezes

NBP



emituje także papiery wartościowe, które są

prawnymi środkami płatniczymi

NBP jako bank emisyjny:



określa wielkość ich emisji oraz
moment wprowadzenia do obiegu,
za którego płynność odpowiada



organizuje obieg pieniężny i reguluje
ilość pieniądza w obiegu



emisja pieniądza papierowego
następuje przez zamianę wkładów
banków komercyjnych w banku
centralnym na gotówkę

Jako bank emisyjny:



współuczestniczy w organizacji obrotu

metalami szlachetnymi, w tym emituje

pieniądz kruszcowy: srebro, złoto, także

skupuje kruszec monetarny od ludności i

przedsiębiorstw



jest zawsze wypłacalny, jeśli ponosi

straty dodrukowuje pieniądza



w ten sposób kształtuje podaż pieniądza

tak by nadmiar nie potęgował inflacji a

niedobór nie utrudniał procesów

gospodarczych kraju

Bank centralny jako bank
emisyjny:



kształtuje wielkość emisji pieniądza banku

centralnego



kontroluje podaż pieniądza poprzez:

~ emisje pieniądza gotówkowego
~ operacje na otwartym rynku
~ ustalanie stopy rezerw obowiązkowych

~ ustalanie stopy procentowej



podaż pieniądza to suma gotówki w obiegu

poza systemem bankowym oraz wkładów

w bankach komercyjnych i w towarzystwach

budowlanych

Bank centralny stosuje trzy
narzędzia za pomocą których
może wpływać na podaż
pieniądza:

o

rezerwy obowiązkowe

o

stopa dyskontowa

o

operacje otwartego rynku

Stopa rezerw obowiązkowych



to minimalna relacja rezerw gotówkowych do

wkładów , jaką muszą utrzymywać banki

komercyjne na mocy banku centralnego



zwiększa bezpieczeństwo funkcjonowania

poszczególnych banków i całego systemu

bankowego – zmniejsza bowiem ryzyko

niewypłacalności



jeżeli stosowany jest wymóg rezerw

obowiązkowych to banki komercyjne mogą

utrzymywać większe od minimalnych rezerwy

gotówkowe, ale nie mogą utrzymywać ich

mniejszych. Jeżeli ich zasób gotówki spadnie

poniżej wymaganego poziomu to muszą one

pożyczyć pieniądze, aby przywrócić wymaganą

stopę rezerw obowiązkowych

Stopa dyskontowa



to stopa procentowa stosowana

przez bank centralny przy

udzielaniu pożyczek bankom

komercyjnym



jest to cena jaką musiałby zapłacić

bank komercyjny gdyby wystąpił o

kredyt do banku centralnego



stopa procentowa banku

centralnego jest na ogół wyższa

od stopy procentowej banków

komercyjnych

Operacje otwartego rynku



inaczej: operacje na wolnym rynku



występują gdy bank centralny zmienia wielkość
bazy monetarnej, kupując lub sprzedając
papiery wartościowe na otwartym rynku



Wyróżnia się dwa typy operacji otwartego
rynku:
~ Repo
~ Reverse repo

Bank centralny dokonuje operacji

na otwartym rynku gdy:



ściąga z rynku nadmiar pieniądza

gotówkowego czyli obniża poziom płynności

zasobów pieniężnych posiadanych przez

ludność



wpływa na podniesienie stopy procentowej

poprzez zmniejszenie podaży wolnych

środków na rynku i poprzez zmuszanie banków

komercyjnych do konkurowania

oprocentowaniem depozytów z dochodem,

przynoszonym przez bony skarbowe

sprzedawane przez bank centralny



gromadzi środki dla potrzeb budżetu państwa

– na zlecenie rządu

Do funkcji banku banków
zaliczamy:



funkcje nadzorcze



funkcje ostrożnościowe



funkcje usługowe



Funkcje nadzorcze - związane z przestrzeganiem

prawa bankowego



Funkcje ostrożnościowe – związane z

bezpieczeństwem banków (chodzi tu o

formułowanie i kontrolowanie norm ostrożności i

regulowanie ryzyka bankowego, zapewnienie

płynności i wypłacalności banków)



Funkcje usługowe – przejawiają się w prowadzeniu

dla banków rachunków rezerw. Istnienie i

odpowiedni poziom zgromadzonych na tych

rachunkach środków jest warunkiem sprawnych

rozliczeń między klientami różnych banków oraz

między samymi bankami.

Funkcja banku banków



bank centralny nadzoruje operacje banków

komercyjnych, dokonywane zarówno w

walucie krajowej, jak i walutach obcych



udziela pożyczek na rozszerzenie

działalności kredytowej, a stopa ich

oprocentowania wyznacza pośrednio stopy

oprocentowania kredytów i depozytów w

bankach komercyjnych



funkcja banku banków wiąże się z

oddziaływaniem na system bankowy w

sposób umożliwiający realizowanie przyjętej

polityki pieniężno-kredytowej

Narodowy Bank Polski

w funkcji banku banków:



spoczywa odpowiedzialność za
stabilność, rozwój i sprawność
funkcjonowania całego systemu
bankowego oraz tworzenie
regulacji zapewniających
płynność sektora bankowego



kształtuje też politykę stopy
procentowej, prowadzi politykę
rezerw obowiązkowych oraz
organizuje system informacyjny
dla całego systemu bankowego

Politykę pieniężno-kredytową NBP

realizuje za pomocą

instrumentów

:



instrumentów oddziaływania bezpośredniego:

~ rezerw obowiązkowych

~ operacji refinansowych
~ zaangażowanego kapitału

~ pułapów kredytowych



instrumentów oddziaływania pośredniego

obejmujących między innymi:

~ operacje otwartego rynku

~ politykę stopy procentowej od kredytu

redyskontowego i lombardowego

~ normy dopuszczalnego ryzyka

walutowego

Rola banku centralnego jako

banku banków:



organizowanie i współuczestniczenie

w systemie rozliczeń pieniężnych poprzez

określenie form i zasad rozliczeń



prowadzenie rachunków dla banków

komercyjnych



udzielanie kredytów bankom komercyjnym

w przypadku wystąpienia niedoborów

płynności oraz wyczerpania się innych źródeł

pozyskiwania funduszy
Dla banków komercyjnych jest ostatecznym

kredytodawcą

Rola banku centralnego jako

banku banków:



nadzorowanie banków komercyjnych poprzez

udzielenie licencji na prowadzenie działalności

bankowej oraz monitorowanie ich działalności

w zakresie przestrzegania obowiązujących

przepisów i norm prawa bankowego



regulowanie płynności sektora bankowego

i potencjału kredytowego banków poprzez

wykorzystywanie instrumentów polityki

pieniężno-kredytowej



uczestnictwo w licencjonowaniu działalności

bankowej



odpowiedzialność za stabilność i

bezpieczeństwo systemu bankowego



nadzorowanie systemów płatności

Funkcje stabilizująco –
kontrolne



Systematycznie monitoruje sytuację na

rynku finansowym i podaż pieniądza



Zajmuje się bieżącym stabilizowaniem

sytuacji na rynkach finansowych za

pomocą takich instrumentów jak:

~ poziom stóp procentowych
~ operacje otwartego rynku
~ wysokość rezerwy obowiązkowej)



Nadzoruje działania systemu bankowego

w danym kraju



Oddziałuje na poziom kursów

walutowych (w razie potrzeby

przeprowadza konieczne interwencje)

Narzędzia kontroli podaży:



regulowanie podaży pieniądza



operowanie zmianami stopy procentowej
- określanie "ceny" kapitału; stopa
procentowa pełni funkcję wskaźnika-
informatora o polityce pieniężnej
państwa oraz funkcję bodźca (wpływa na
zachowania przedsiębiorstw i
gospodarstw domowych)



oddziaływanie na kurs walutowy
(stabilizacja)

Regulowanie podaży pieniądza

to dostosowywanie jej do poziomu przewidywanej

aktywności gospodarczej oraz nieuniknionego wzrostu cen

za pomocą:



bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje

gotówkę znajdującą się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe

banków komercyjnych; jej wielkość wpływa na podaż

pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza

podaż pieniądza =

wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna



stopy procentowej polegającej na ustalaniu stopy

procentowej i dostarczaniu odpowiedniej ilości pieniądza

w formie kredytów dla banków komercyjnych

Bank centralny

w ramach zadań nie komercyjnych

organizuje i inicjuje badania
naukowe oraz przedsięwzięcia o
charakterze edukacyjnym, które
mają przyczyniać się do wzrostu
świadomości ekonomicznej
społeczeństwa polskiego