Pedagogika specjalna to dyscyplina naukowa zmierzająca do poprawy sytuacji osoby niepełnosprawnej. To taki dział który zajmuje się udzielaniem pomocy osobom które cechuje się odchyleniem od normy. Jest to nauka szczegółowa pedagogiki a przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowywanie osób z odchyleniami od normy najczęściej jednostek małosprawnych lub niepełnosprawnych bez względu na stopień, rodzaj złożoność objawów oraz przyczyn i skutków zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.
Odchylenie od normy wyst wówczas gdy jednostka odbiega od typowych najczęściej wyst w danej populacji zachowań.
Normalny-to szerokie znaczenie, odnosi się do 3 odmian: 1Kiedy oznacza powszechność masowość pospolitość 2kiedy oznacza normatywną zgodność z przyjętymi zasadami oczekiwaniami przepisami 3kiedy jest synonimem wyrażenia „zdrowy psychicznie”
Niepełnosprawną jest osoba której stan fizyczny i/lub psychiczny utrudnia lub uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych.
WHO opracowało nowe cele na rzecz osób niepełnosprawnych: 1dostarczyć naukowej podstawy do oceny skutków określonego stanu zdrowia 2stworzyć wspólny język ułatwiający porozumiewanie się 3stymulować rozwój lepszej opieki i usług medycznych celem zwiększenia uczestnictwa ludzi z niepełnosprawnościami w społeczeństwie 4zapewnić uniwersalny układ kodowania systemów informatycznych służby zdrowia 5stymulować badania naukowe w dziedzinie skutków określonego stanu zdrowia.
Scalony model niepełnosprawności (model medyczny/społeczny): problem jednostkowy/problem społeczny, opieka medyczna/integracja biopsychospołeczna, leczenie indywidualne/działania społeczne, pomoc profesjonalna/indywidualna i zbiorowa odpowiedzialność, przystosowanie jednostki/zmiany w środowisku, zachowanie/postawy społeczne, opieka/prawa człowieka, polityka zdrowotna/polityka społeczna, indywidualne przystosowanie/zmiany społeczne.
Inwalida to osoba u której zostało naruszone zdrowie fizyczne, to osoba która ma utrudnione pobieranie nauki, wykonywanie pracy zawodowej.
Wyrównywanie szans długotrwały proces udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym, to zespół działań dzięki którym wszelkiego typu systemy mogą stać się dostępne dla wszystkich osób niepełnosprawnych np. praca, sklepy.
Trzy aspekty upośledzenia: 1organiczny-zaburzenia i uszkodzenia w budowie i fizjologii układu nerwowego 2psychologiczny-obniżenie sprawności intelektualnej 3społeczny szczególne uwarunkowania roli społecznej osoby upośledzonej.
Czynniki psychologiczne: temperament, możliwości funkcjonowania i potrzeby. Czynniki pedagogiczne: środowisko wychowawcze, jak funkcjonuje jednostka w grupie, stosunek rodziny do dziecka niepełnosprawnego umysłowo, jakimi metodami pracować aby dziecko mogło jak najwięcej skorzystać z tej pracy. Czynniki socjologiczne: jak dużo jest osób niepełnosprawnych intelektualnie w społeczeństwie, jak są traktowani przez społeczeństwo ze względu na ich upośledzenie.
Upośledzenie lekkie-niedorozwój ich uczuć wyższych, mniejsza wrażliwość i powinność moralna, niestałość emocjonalna, impulsywność, agresywność, niepokój. Upośledzenie umiarkowane-zaburzone wszystkie procesy spostrzegawcze, rozumieją proste sytuacje społeczne, mogą pracować zarobkowo, potrafią wyrazić swoje potrzeby, słaba kontrola nad popędami. Stopień znaczny-spostrzeganie niedokładne, bardzo wolne, uwaga mimowolna skupiona jedynie na bodźcach, pamięć krótkotrwała, bardzo ograniczona, mowa: zdania proste dwuwyrazowe, częste wady. Widoczne potrzeby psychiczne, intuicyjne uczucia moralne, oznaki przywiązania do osób, samodzielne w załatwianiu potrzeb fizjologicznych, poruszanie się w bliskiej okolicy, wykonywanie prostych czynności domowych i zarobkowych, potrafią porozumieć się w prostych sprawach. Stopień głęboki-brak percepcji i uwagi mimowolnej i pamięci. Mowa: nieartykułowane dźwięki, nie mówią i nie rozumieją mowy, czasami rozumienie pojedynczych wyrazów i prostych pleceń, proste emocje zadowolenia lub niezadowolenia, wyrażanie emocji gestami, częste wahania nastroju, całkowity brak czynności regulacyjnych.
Znaczna część osób upośledzonych w stopniu głębokim to osoby leżące (niedowład k. g. i k. d.) osoby spastyczne, mogą wyst zniekształcenia i deformacje co jeszcze bardzie utrudnia ich funkcjonowanie potrzeba jest wkroczenia rehabilitacji.
Nie zostawiać dzieci w domu nie starać się o zajęcia rewalidacyjne w domu bo zabieramy dziecku kontakt z rówieśnikami, dziecko nie uczy się pracy w grupie nie nabywa doświadczeń związanych z życiem i pracą w społeczeństwie.
Funkcjonowanie dziecka w rodzinie: brak zrozumienia ze strony rodziny, niedowierzanie, kryzys, pojawia się złość, frustracja, poczucie krzywdy, wypieranie się dziecka. Ze strony dziecka jest potrzeba miłości, zrozumienia, akceptacji. Rodzina powinna zadbać o wszystkie sfery rozwoju dziecka: fizyczny emocjonalny intelektualny. Rodzinie jest potrzebna wiedza jak zajmować się takim dzieckiem, powinna mieć możliwość korzystania ze wszystkich źródeł dokształcania, potrzebny jest kontakt z psychologiem, pomoc finansowa, socjalna, zaopatrzenie w odpowiedni sprzęt do funkcjonowania.
Programowanie pracy pedagogicznej: 1cel pracy i wynikające z niego zadania-celem jest przygotowanie dziecka do samodzielnego życia 2zasady pracy czyli reguły postępowania pedagogicznego 3metody czyli sposoby oddziaływania na podopiecznego 4formy i środki oddziaływania czyli organizacja zajęć, materiały za pomocą których pedagog terapeuta będzie realizować założony program 5osoba odpowiedzialna za realizację programu uwzględnia się osoby realizujące poszczególne jego elementy.