Kształcenie dzieci niepełnosprawnych metodą M. Grzegorzewskiej

W koncepcji Marii Grzegorzewskiej selekcja jest najlepszym rozwiązaniem. Dzieci leczone były głównie w wieku szkoły podstawowej , nauczyciele byli kształceni w tym kierunku.

Metoda ośrodków zainteresowań DeKrolego w Belgii było wzorem dla metody ośrodków pracy Grzegorzewskiej w Polsce.

Metoda ośrodków pracy:

• Brak konkretnych przedmiotów jak w zwykłej szkole

• Brak podziału na przerwy i lekcje, każde dziecko odpoczywa Wg. własnej wydolności i efektywności pracy

• Brak podręczników, książkę tworzy nauczyciel specjalnie dla zespołu dzieci z którymi pracuje.

• Nauczyciel uczył daną klasę od początku do końca (od 1 do 7 klasy). Miało to swoje plusy i minusy.

• Treści nauczania miały się powtarzać na kształt spirali (treści związane z porami roku, początkowo treści bardzo bliskie dziecku, później powtarzane z poszerzeniem).

• Każdy dzień miał swój temat, łączyły się one w temat tygodniowy, potem miesięczny i temat kwartalny. Tematy na początku również bliskie dziecku, później coraz dalsze.

Konstrukcja:

• Nauczyciel przygotowując się do pracy dzielił zajęcia na 3 części:

• Zajęcia wstępne

• Zasadniczy tok ośrodka

• Zajęcia końcowe

• Metoda ośrodków w pierwszej klasie wprowadzała okres przygotowawczy (bez zajęć) około miesiąca. Nauczyciel poznawał dziecko, a dziecko poznawało kolegów i otoczenie w szkole. Zajęcia o charakterze zabaw.

• W klasach mała liczba osób (3-5 osób - niewidomi, niesłyszący, 20 osób lekko upośledzeni umysłowo).

• Czas trwania zajęć wstępnych uzależniony od potrzeb dziecka (1 klasa -60 minut, 2 klasa - 45 minut, 3 klasa - 30minut)

• Zakres zajęć wstępnych

1. Przywitanie

2. Ćwiczenia fizyczne, połączone z muzyką, orientacją przestrzenną

3. Nazwa dnia (data)

4. Przegląd czystości

5. Lista obecności

6. Kalendarz pogody

7. Prace dyżurnych

8. Hodowle przyrodnicze

9. Omawianie bierzących spraw klasy i szkoły

• Zakres zajęć kończących

1. Plan pracy na dzień następny

2. Planowanie potrzebnych materiałów

3. Ocena pracy

• Etykietowanie - wszystko ma swój znaczek, imię przypięte do siebie (np. znaczek na każdy dzień tygodnia, miesiąca).

• Zasadniczy tok ośrodka:

1. Obserwacja - poznanie i kształtowanie pojęć. Poznanie polisensoryczne - wszystkimi zmysłami, poznanie naturalnego obiektu w naturalnym środowisku, wiele wycieczek, choćby do ogródka Czasem stosowano środki zastępcze (np. film, wypchane zwierzęta). Obserwacja ma być dowolna i kierowana. Najpierw dzieci same badają przedmiot (obserwacja dowolna), później nauczyciel zwraca uwagę na cechy istotne badanego przedmiotu (obserwacja kierowana). Nauczyciel ma doprowadzić do poznania nadrzędnych pojęć np. owoc, zwierzę, zabawka.

1. Zestawienie jednego obiektu z drugim np. psa z kotem

2. Zauważenie przez dzieci cech różniących

3. Wyszukiwanie cech wspólnych

4. Określenie przez dzieci danego pojęcia na podstawie znajomości cech danego przedmiotu

5. Zastosowanie nowego pojęcia w danych sytuacjach

2. Kojarzenie - myślenie. Po powrocie z wycieczki nauczyciel stara się by dzieci jak najwięcej sobie przypomniały, budzi ich zainteresowanie przedmiotem, umiejscawia go w czasie i przestrzeni

3. Ekspresja - działanie. Ekspresja może być konkretna i oderwana.

Konkretna - czynności takie jak gotowanie, bawienie się

Oderwana - czytanie, pisanie, opowiadanie (10-20 minut)

Metoda ośrodków pracy ma specjalne rewalidacyjne znaczenie bo jest dostosowana do indywidualnych możliwości dziecka realizowania specjalnych potrzeb do różnego typu schorzeń, kalectw. Dostosowana do potrzeb kompensacyjnych, adaptacyjnych, korekcyjnych, każdej jednostce pozwala na właściwy dla niej poziom i zakres pracy, a więc ułatwia zrozumienie i odczucie własnej wartości i przydatności związane z życiem od którego w skutek kalectwa dziecko jest odizolowane.

Wrażliwość i wychowanie fizyczne przez zbliżenie do przyrody i pracę na świeżym powietrzu.

Praca fizyczna jest punktem wyjścia usprawnienia i uzdolnienia do pracy zawodowej.

Integracja osób niepełnosprawnych w warunkach polskich:

Szkolnictwo specjalne było oparte na selekcji. Kształcono pedagogów wąsko wyspecjalizowanych.

Integracja osób niepełnosprawnych znajduje swoje miejsce pod koniec lat 90tych, a więc dosyć późno. Pierwsze dyskusje pojawiły się wcześnie aby dziecko niepełnosprawne mogło funkcjonować w normalnym społeczeństwie. Pierwsze publikacje w latach 70tych.

Helena Larkowa:

Przedstawia na czym ma polegać prawidłowa integracja.

„Integracja społeczna powinna być środkiem rewalidacji a nie celem”

Jakie warunki integracji wymienia:

1. Określić potrzeby i możliwości w zakresie uczenia się, emocjonalnego i społecznego przystosowania i rozwoju poszczególnych jednostek w określonym środowisku

2. Ustalenie zakresu i sposobu psychologicznego działania w ramach pomocy w ich integracji ze środowiskiem

3. Psychologicznego oddziaływania na jednostkę nietypową w celu ułatwienia jej prawidłowego rozwoju i funkcjonowania

Psychologiczne podstawy społecznej integracji obejmują przede wszystkim: (Wg. Larkowej)

1. Kształtowanie jej właściwego pojęcia o sobie i pozytywnej samooceny

2. Kształtowanie obrazu innych ludzi i właściwych postaw wobec nich

3. Wzmocnienie odporności na stres

4. Kształtowanie korzystnych ,społecznie pożądanych postaw wobec siebie i swojego upośledzenia

5. Wzmocnienie motywacji pożądanych zachowań

6. Zaznajamianie środowiska z możliwościami i potrzebami niepełnosprawnych i kształtowaniu właściwych postaw wobec nich

Rok 1981 - narodowy rok osób niepełnosprawnych. W numerze „Znaku” pojawia się artykuł o badaniach psychologicznych „społeczna integracja inwalidów”. Badano stosunek osób niepełnosprawnych i stosunek studentów do nich.

Dykcik:

6 płaszczyzn integracji:

1. Integracja rodzinna rozumiana jako optymalny układ warunków socjalno-pedagogicznych sprzyjających integracji dziecku niepełnosprawnemu

2. Sąsiednik - rówieśnik (chodzi o najbliższe środowisko życia) oparte na tworzeniu osobowości altruistycznych

3. Instytucjonalno-lokalizacyjne oddziały, grupy w systemach, formach edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem zajęć ponadprogramowych

4. Socjalne we wszystkich płaszczyznach dla osób niepełnosprawnych

Kształcenie integracyjne - w instytucjach w Polsce zaczęła być realizowana w latach 90tych. Oparta na selekcji musiała przetrwać wiele lat, wiele doświadczeń osób niepełnosprawnych, rodziców, nauczycieli. Krańcowe postawy są niewłaściwe. Stu procentowa integracja jest nie możliwa. Postawa selekcji jest niebezpieczna. Do integracji przekonywał Aleksander Hulek. W Polsce nauczyciele byli przyzwyczajeni do jednego sposobu. Musi być aprobata z obu stron.

Jak było gdy istniała tylko selekcja:

Najbardziej do integracji dążyły osoby niewidome. Te zakłady w Polsce żyły w pewnej izolacji. Nikt nie był w stanie zapewnić jej pomocy. Ludzie niesłyszący nie chcieli integracji. Dobrze się czuli w swoim towarzystwie, tworzyli specyficzne środowisko. Powstał ich własny język, historia. Osoby na wózkach inwalidzkich za najtrudniejsze uznawały pokonywanie barier architektonicznych.

---