Metabolizm

- procesy syntezy

(anabolizm)

i rozpadu (katabolizm) odbywające się w

żywym ustroju, zapewniające wzrost,

budowę

i odbudowę tkanek, wytwarzanie ciepła

niezbędnego do utrzymania temperatury

ciała oraz do wytwarzania energii. Energia

potrzebna organizmowi pochodzi z

pożywienia.

Podstawowe składniki pożywienia:
• Białka
• Węglowodany
• Tłuszcze
• Woda
• Witaminy
• Składniki mineralne

Przemiana materii ogólna jest sumą

przemian pośrednich poszczególnych

składników ustroju. Większość

przemian ustrojowych odbywa się z

udziałem biokatalizatorów

(enzymów) warunkujących

prawidłowy przebieg (szybkość i

kierunek) reakcji chemicznych.

Końcowymi produktami p.m. jest

dwutlenek węgla i woda. Dwutlenek

węgla powstaje w procesach

dekarboksylacji (odszczepienie ) w

cyklu Krebsa, woda

w procesach utleniania

biologicznego.

PPM- podstawowe wydatkowanie energii

w spoczynku. Zależy od:

- pow. ciała
- wieku, płci
- stanu odżywiania
- klimatu
- stanów fizjologicznych i patologicznych

Przemiana białkowa

Aminokwasy – wchłonięte w jelicie

cienkim do krwi żyły wrotnej.

Dezaminacja – zostaje odłączony

amoniak, który łączy się z
dwutlenkiem węgla tworząc mocznik.

Transaminacja i dekarboksylacja.

Białka stanowią ok.. 17 % ciężaru ciała

(ok.11 kg. U dorosłego) , zawarte są w :

- komórkach ustroju
- płynie pozakomórkowym
- płynie ustrojowym
- osoczu krwi
1 g/ kg. masy ciała/dobę ( połowa

powinna być białkiem zwierzęcym)

Przemiana tłuszczów

Dieta dzienna zawiera 80 -100 g

tłuszczu, co stanowi 20 -25%
zapotrzebowania kalorycznego. W p.
pok. ulegają strawieniu do kwasów
tłuszczowych mon- dwu-i
trójglicerydów oraz cholesterolu, a
następnie wchłanianiu w jelicie cienkim
do naczyń chłonnych i krwionośnych
(chylomikrony – kropelki tłuszczu)

Przemiana tłuszczy w

wątrobie

Zachodzi tu utlenianie i synteza

tłuszczów (beta-oksydacja i cykl

Krebsa), powstaje przy tym duża ilość

kwasu octowego (koenzym A)- który

jest podstawą do dalszej przemiany

tłuszczów. Końcowymi produktami

przemiany tłuszczów są:

- ciała ketonowe (kwas

betaoxymasłowy, octowy i aceton-

wzrost w cukrzycy i głodzie)

Przemiana weglowodanowa

• 55 – 65% zapotrzebowania energetycznego

pochodzi z węglowodanów.

W p. pok. ulegają rozkładowi enzymatycznemu

do cukrów prostych i są wchłaniane głównie

w jelicie cienkim do krwi żyły wrotnej.

Przemiana główna przebiega w wątrobie;

heksozy –

w glukozę. Część glukozy przechodzi do

krwiobiegu (80 -120mg%)

- część ulega utlenieniu w wątrobie

- część zostaje zamieniona w glikogen

( materiał zapasowy)

Węglowodany – główny

składnik energetyczny

W warunkach prawidłowych

(przemiana tlenowa) zostają
całkowicie spalone do CO

2

i H

2

O

Przemiana beztlenowa – glikoliza –

kwas mlekowy.

Przemiana mineralna

Głównymi elektrolitami płynu pozakomórkowego są

jony sodu i chloru (Na i Cl)- utrzymują ciśnienie
osmotyczne.

- Potas – główny jon wewnątrzkomórkowy.
Zapotrzebowanie na te elektrolity w pełni pokrywa

dieta, która zawiera 5-20 g chlorku sodu i 2,5 g
chlorku potasu. Wydalanie tych substancji jest
regulowane przez nerki, co zapewnia ich stałe
stężenie w ustroju.

Przemiana wodna

• Woda jest niezbędna do życia i prawidłowej

czynności wszystkich komórek i narządów.

• 60 % ciężaru ciała
• Przy utracie 10% - ciężkie objawy odwodnienia
• Dzienne zapotrzebowanie 30-45 ml/na kg/masy

ciała/d

• Utrzymanie gospodarki wodnej w równowadze

zależy od prawidłowego stężenia elektrolitów

Miejsce

trawienia

Co trawimy?

Nazwa enzymu

(e)

-jama ustna

-węglowodany

(skrobia)

-ptialina (e)

(w gruczołach
ślinowych)

Miejsce

trawienia

Co trawimy?

Nazwa enzymu

(e)

-żołądek

-białka (mleka –

kazeiny)

-pepsyna (e) +

HCI (kwas solny)
-podpuszczka

(e)

Miejsce

trawienia

Co trawimy?

Nazwa enzymu

(e)

-dwunastnica

(przednia część
jelita

cienkiego)

-tłuszcze

-białka
-węglowodany

-żółć z wątroby
lipaza (e) z trzustki
-trypsyna (e) z

trzustki
-amylaza (e) z
trzustki