Soki

trawienne

Sok żołądkowy- wydzielina

okładzinowa

Komórki okładzinowe

wydzielają kwas solny (HCl),

wodę i czynnik wewnętrzny,

który wiąże witaminę B

12



Komórki okładzinowe
występują w trzonie i szyjce
gruczołów, są ułożone
obwodowo w stosunku
do ich światła



Zawierają liczne
mitochondria oraz system
tubularno-pęcherzykowy z
licznymi kanalikami
wewnątrzkomórkowymi
i mikrokosmki



Wewnątrz komórek
znajduje się cyklaza
adenylanowa



W obrębie błony
pokrywającej mikrokosmki i
kanaliki znajduje się ATP-
aza zależna od H

+

i K

+

,

stanowiąca główny element
„pompy protonowej”



Stężenie

HCl

w

czystej

wydzielinie

okładzinowej
w

złożonym

układzie

kanalików

wewnątrzkomórkowych wynosi 170 mmol/L



Komórki okładzinowe wydzielają jony H

+

w

zmiennej objętości, która zależy od stopnia
pobudzenia wydzielniczego.



Działanie HCl:
a) bierze udział w rozkładzie białek
b) obniża pH do poziomu optymalnego dla
działania

pepsyny

c) powstrzymuje rozwój patogennych bakterii

Mechanizm wydzielania HCl:

HCl

jest

wydzielany

do

kanalików

wydzielniczych

komórek

okładzinowych

w

procesie trzystopniowym:
1) Jony Cl

-

i K

+

są aktywnie

wydzielane

do

kanalików

wydzielniczych przez oddzielne
układy transportujące (kanały
lub nośniki)
2) K

+

jest wymieniany na jon

H

+

za pomocą pompy H

+

-K

+

-

ATP-azowej
3) H

2

O wchodzi do kanalika

wydzielniczego

dzięki

gradientowi

osmotycznemu,

który

powstał

w wyniku ruchu HCl do
kanalika

Jon

H+

wchodzący

do

kanalika pochodzi z dysocjacji
kwasu węglowego (H

2

CO

3

)

we

wnętrzu

komórki

okładzinowej

na

H

+

i wodorowęglan (HCO

3-

):

1) H

2

CO

3

powstaje w reakcji:

CO

2

+ H

2

O H

2

CO

3

 H

+

+

HCO

3-

2) Reakcja tworzenia H

2

CO

3

z CO

2

jest katalizowana przez

enzym- anhydrazę węglanową
(inhibitor- acetazolamid)

3) HCO

3-

dyfunduje do osocza,

wymienia się z Cl-, który
uczestniczy w początkowym
stadium wydzielania HCl



Większość HCl wydzielanego do żołądka ulega
zobojętnieniu i resorpcji w jelicie cienkim



Procesy czynnego transportu odpowiedzialne
za wytwarzanie HCl wymagają dużych ilości
ATP, który powstaje w mitochondriach
komórek okładzinowych



Pompa H+-K+ może zostać zahamowana w
sposób nieodwracalny przez omeprazol, który
jest obecnie używany w leczeniu wrzodów
dwunastnicy i żołądka

Czynnik wewnętrzny

o

Czynnik

wewnętrzny

jest

glikoproteiną

wydzielaną
przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka,
głównie przez komórki znajdujące się w obrębie
dna.

o

Działanie- czynnik ten jest niezbędny do
absorpcji wit. B

12

a) czynnik wewnętrzny tworzy kompleks z wit.
B

12

b) kompleks ten jest transportowany do
końcowej części

jelita krętego, gdzie

następuje wchłanianie witaminy

Sok żołądkowy- wydzielina

nieokładzinowa

PEPSYNOGEN

Pepsyna- czynna część

pepsynogenu- jest enzymem

proteolitycznym,

rozpoczynającym proces

trawienia białek

Około 10-15% białek ulega częściowemu strawieniu

przez pepsynę żołądkową wydzielaną z komórek

głównych gruczołów dna i trzonu żołądka.

Wydzielenie to następuje w czasie wszystkich trzech

faz trawienia:



Faza głowowa- neurony cholinergiczne w obrębie

układu jelitowego, pobudzane przez nerw błędny,

bezpośrednio

stymulują

komórki

główne

do wydzielania pepsynogenu



Faza żołądkowa- niska wartość pH wyzwala ruchy

miejscowe,

które

nasilają

wydzielanie

pepsynogenu.

Niska wartość pH odpowiada

również

za przekształcenie pepsynogenu w pepsynę.

Neuroprzekaźnikiem pobudzającym komórki główne

jest Ach



Faza jelitowa- sekretyna zwiększa wydzielanie

pepsynogenu. W tej fazie trawienia dzięki obecności

jonów H+ w dwunastnicy może dochodzić

do wydzielania pepsynogenu.

ŚLUZ

Śluz to wydzielina komórek

śluzowych .

W postaci grubej, lepkiej

,zasadowej warstwy jest głównym

składnikiem bariery śluzówkowej

żołądka. Warstwa ta zabezpiecza

komórki wyściełające wnętrze

żołądka przed uszkodzeniem przez

kwas solny w świetle żołądka- czyli

przed samostrawieniem!

Prędkość wytwarzania śluzu jest bardzo duża;

5*10^5 komórek śluzówki opróżnia się co minutę,

a całkowita wymiana śluzu następuje co 1-3dni.

 
Łagodne uszkodzenie komórek śluzowych prowadzi

do zwiększenia sekrecji śluzu i złuszczania się

powierzchni śluzówki, po którym następuje

regeneracja.

 
Poważniejsze uszkodzenie komórek śluzowych

powoduje obnażenie powierzchni śluzówki i,

tworząc wrzód oraz wywołując trawienia.

 
Czas regeneracji uszkodzonej śluzówki zależy od

rozmiarów uszkodzenia i wynosi od 48h do 3-5

miesięcy.

SOK TRZUSTKOWY

Sok trzustkowy



1 – 1,5 dm

3



Klarowna, bez barwna ciecz



Gęstość  1,007 – 1,014 g/cm

3



Standardowy

odczyn

zasadowy

wynoszący

pH=8

do

pH=8,3

uwarunkowany

jest

dużą

zawartością

NaHCO

2

,

którego

stężenie wynosi 100 mmoli/dm

3

Ze

składników

nieorganicznych

występują
w nim przede wszystkim chlorki
i wodorowęglany sodu. Znaczenie
wodorowęglanów

polega

na

zobojętnieniu kwasu solnego treści
żołądkowej , co jest ważne dla
procesów trawienia w jelicie.

Elektrolity soku

trzustkowego



Na

+

i K

+

 stężenie tych jonów w

soku trzustkowym jest takie samo
jak

w

osoczu

krwi

tzn.

odpowiednio 142 mEq/l oraz 4,8
mEq/l



HCO

3

-

 stężenie jest znacznie

wyższe niż w osoczu ( tu 24 mEq/l)
i wynosi 100 mEq/l

Wydzielanie HCO

3

–

przez

komórki przewodów wymaga

udziału czynnego transportu.

HCO

3

–

i H

+

powstają z dysocjacji kwasu

węglowego przy udziale enzymy

anhydrazy węglanowej

H

+

jest transportowany przez blonę

podstawną komórek w procesie

przeciwtransportu Na

+

- H

+

HCO

3

–

jest transportowany przez błonę

szczytową komórek przewodów

Jony Na

+

towarzysza HCO

3

–

w drodze do przewodów

trzustkowych. W większości jony Na

+

przechodzą

biernie pomiędzy komórkami , niewielkie zaś ilości

mogą być transportowane czynnie w poprzek błony

szczytowej

W miarę przepływu soku trzustkowego wzdłuż

przewodów wyprowadzających następuje wymiana

HCO

3

–

na jony Cl

–

. Im szybszy jest przepływ , tym

mniejsza jest wymiana. Tak więc stężenie HCO

3

–

jest

największe na szczycie wydzielania trzustkowego.



Ze związków ogranicznych najważniejsze
są enzymy, dzięki któym odbywa się w
jelitach

trawienie

3

podstawowych

składników pokarmowych:białek,tłuszczów
i cukrów.



Należa do niech:

– enzymy proteolityczne: trypsyna,

chymotrypsyna,

elastaza,

karboksyptydazy

–

enzymy

rozszczepiające

kwasy

nukleinowe

– a

-

amylaza trzustkowa

– lipaza trzustkowa

Trypsyna



należy do endopeptydaz



optimum działania: pH 8 – 9



powstaje z trypsynogenu pod wpływem

enterokinazy i autokatalitycznie



specyficzność

działania:

wiązania

peptydowe utworzone przez aminokwasy

zasadowe, uwalnia peptydy z argininą lub

lizyną jako aminokwasami terminalnymi



przyspiesza krzepnięcie krwi



nie ścina mleka

Chymotrypsyna



powstaje z chymotrypsynogenu pod
wpływem trypsyny

i autokatalitycznie



optimum działania: pH 8



specyficzność

działania:

wiązania

peptydowe utworzone przez aminokwasy
aromatyczne,

uwalnia

peptydy

z

fenyloalaniną,

tyrozyną

i

tryptofanem

jako

aminokwasami

terminalnymi

Elastaza

(pankreatopeptydaza)



powstaje z proelastazy pod wpływem
trypsyny



specyficzność

działania:

wiązania

peptydowe

utworzone

przez

aminokwasy

alifatyczne,

uwalnia

peptydy z waliną, leucyną, seryną
i

alaniną

jako

aminokwasami

terminalnymi

Karboksypeptydaza A



powstaje

z

prokarboksypeptydazy

pod

wpływem trypsyny



specyficzność działania: wiązania peptydowe

utworzone przez aminokwasy C-terminalne,

głównie aromatyczne i alifatyczne uwolnione

przez chymotrypsynę i elastazę

Karboksypeptydaza B



powstaje

z

prokarboksypeptydazy

pod

wpływem trypsyny



specyficzność działania: wiązania peptydowe

utworzone przez aminokwasy C-terminalne,

głównie zasadowe (lizynę i argininę)

uwolnione przez trypsynę

Dezoksyrybonukleaza trzustkowa



hydrolizuje wiązanie fosfodiestrowe w
pozycji 0-3', uwalniając przy tym C-5'-
oligonukleotydy



jej optymalne działanie przypada na pH 6-7.

Rybonukleaza trzustkowa



jest nukletydylotransferazą atakującą
wiązania fosfodiestrowe z tworzeniem
oligonukleotydów

zakończonych

2',3'-

fosfonukleozydem pirymidynowym



odznacza się termostabilnością (wytrzymuje
krótkie ogrzewanie nawet w 90°C).

- amylaza trzustkowa

•

Hydrolizuje do dwucukrów glikogen,

skrobię oraz większość węglowodanów

złożonych poza celulozą

•

Wydzielana w postaci czynnej

•

Do jej aktywności niezbędne są niektóre

jony nieorganiczne, szczególnie chlorki

(podobnie jak w przypadku amylazy

ślinowej)

•

Optymalne pH działania  6,5 - 7,2.

•

Amylaza trzustkowa, w odróżnieniu od

ślinowej trawi skrobie niegotowaną

Lipazy trzustkowe (lipaza,

lipaza cholesterolu,

fosfolipaza)



Wydzielane w postaci czynnej



Hydrolizują estry nierozpuszczalne w wodzie.

Rozkłada pierwszorzędowe wiązania estrowe

w pozycji 1 i 3 triacylogliceroli powodując

powstanie

2-monoacyloglicerolu,

który

następnie ulega izomeryzacji do 1- lub 3-

monoacyloglicerolu i rozkładowi ww. lipaze.



Lipaza trzustkowa jest bardzo nietrwała i

łatwo traci swe właściwości pod działaniem

kwasów.



Optymalne pH wynosi 7 - 8,5.



Wymaga obecności soli kwasów żółciowych,

kolipazy, fosfolipidów, fosfolipazy A

2

:,



Jak wszystkie lipazy jest ona odporna na

niską temperaturę i rozwija swą czynność

jeszcze

w 25°C.

Fospolipaza Ca

2+

i kolipaza są wydzielane w

postaci zymogenow. Aktywność fosolipazy A

2

jest zależna od Ca

2+

. Organiczna hydroliza

wiązania estrowego w pozycji 2 fosfolipianu

przez fosfolipaze A

2

sprawia, że lipaza zostaje

związana przez substrat na granicy faz i

zachodzi szybka hydroliza triacyloglicerolu.

Kolipaza wiążąc się z faza graniczną wpływa na

powinowactwo dla lipazy.

Wydzielanie soku trzustkowego jest

regulowane za pomocą układu
nerwowego

i

hormonalnego.

Drażnienie

nerwu

błędnego

powoduje

wydzielanie

soku

trzustkowego, zawierającego dużo
enzymów.

Czynność trzustki jest również

pobudzana

przez

hormony

wytwarzane w ścianie dwunastnicy.

Pod wpływem zetknięcia się błony śluzowej

jelita

z kwasową treścią żołądkową (po przejściu

jej

przez

odźwiernik

żołądka)

z

prosekretyny powstaje czynna

sekretyna

,

która z krwią dostaje się do trzustki i

pobudza funkcję jej komórek gruczołowych.

Jest ona niskocząsteczkowym białkiem,

regulującym głównie wydzielanie wody i

składników nieorganicznych soków.

Drugi hormon wytwarzany również w błonie

śluzowej dwunastnicy,

pankreozymina

=

cholecystokinina

(33-peptyd)

wzmaga

wydzielanie

proenzymów

soku

trzustkowego.

Żółć



zielonkawo-brunatny, lepki i kleisty płyn
o pH nieco wyższym niż 7



jest wytwarzana przez komórki nabłonka
wątroby (hepatocyty) oraz komórki
nabłonka

wyściełającego

przewody

żółciowe

(komórki

przewodów

wyprowadzających)



dobowa sekrecja żółci wynosi 250-
1100ml



żółć jest wytwarzana w sposób ciągły, ale
w

okresie

międzytrawiennym

jest

magazynowana w pęcherzyku żółciowym
(ilość zmagazynowanej żółci dochodzi do
20-50 ml), gdzie ulega zagęszczeniu w
wyniku reabsorpcji wody oraz traci część
zasad i jej pH zmniejsza się



jest wydzielana do dwunastnicy w
okresie trawienia tylko wtedy, gdy miazga
pokarmowa

spowoduje

wydzielanie

cholecystokininy (CCK)

Skład żółci:

1. Kwasy żółciowe :
-

pierwotne

(trihydroksycholowy

i

dihydroksychenodezoksycholowy), które są syntetyzowane
z cholesterolu

-

wtórne (dezoksycholowy i litocholowy)

2. Barwniki żółciowe:

-

bilirubina

i

biliwerdyna

(metabolity

hemoglobiny

wytwarzane
w wątrobie i sprzężone z kwasem glukuronowym jako estry
glukuronowe, nadają żółci złocistożółty kolor)

3. Fosfolipidy (głównie lecytyna):
- fosfolipidy nierozpuszczalne w wodzie tworzą micele z solami

żółciowymi, co umożliwia ich rozpuszczanie oraz ułatwia
rozpuszczanie innych lipidów

4. Cholesterol:
- występuje w małych ilościach

-

jest nierozpuszczalny w wodzie, jego rozpuszczenie przed
wydzieleniem do żółci umożliwiają micele soli żółciowymi

5. Elektrolity:

-

skład elektrolitowy żółci jest podobny do składu
elektrolitowego soku trzustkowego i osocza

6. W przewodach żółciowych następuje tworzenie się

odpowiednich soli po związaniu się tych kwasów z sodem
lub potasem. Sole kwasów żółciowych wydzielone do
światła jelita:
a) obniżają napięcie powierzchniowe
b) łączą się z produktami lipolizy: kwasami tłuszczowymi
o długich łańcuchach i monoglicerydami
c) aktywują lipazę (enzym hydrolizujący tłuszcze)

 

procentowa zawartość w całej

żółci

żółć wątrobowa

natywna

żółć

pęcherzykow

a

woda

97

85,92

składniki stałe

2,52

14,08

kwasy żółciowe

1,93

9,14

mucyna i

barwniki

żółciowe

0,53

2,98

cholesterol

0,06

0,26

kwasy żółciowe

estryfikowane i

nieestryfikowane

 

0,14

0,32

sole

nieorganiczne

0,84

0,65

gęstość względna

1,01

1,04

pH

7,1-7,3

6,9-7,7

Rola żółci:



niezbędna

do

trawienia

i

wchłaniania

tłuszczów

oraz

do wydalania substancji nierozpuszczalnych
w wodzie (cholesterol, bilirubina)



obecność żółci w świetle jelit w istotnym
stopniu wspomaga trawienie, jak i wchłanianie
tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach (witaminy A,D,E,K)



neutralizuje

kwasową

miazgę

jelitową,

przygotowując ją do trawienia w jelicie



z żółcią wydalane są liczne leki, toksyny,
różnorodne substancje nieorganiczne np.
miedź, cynk i rtęć

Regulacja wydzielania żółci:

1.

Ilość wydzielanej żółci i zawartość w niej soli żółciowych są

regulowane oddzielnie

2.

Frakcja żółci wydzielana niezależnie od żółci
- oznacza ilość płynu wydzielanego prze wątrobę składającego

się

z elektrolitów i z wody
- płyn wydzielany jest razem z żółcią, ale jego wydzielanie jest

regulowane niezależnie od wydzielania żółci
- wydzielanie tego płynu reguluje sekretyna

3.

Frakcja żółci wydzielana zależnie od żółci
- odnosi się do ilości soli żółciowych wydzielanych prze

wątrobę
- ilość soli żółciowych wydzielana prze wątrobę jest

bezpośrednio

zależna

od ilości żółci reabsorbowanej w

hepatocytach ( tzn. im więcej żółci ulega

reabsorpcji z

krążenia wrotnego, tym więcej żółci wydziela wątroba)
- całkowita ilość żółci jest względnie stała, ponieważ wątroba

ma

ograniczone możliwości syntezy jej składników

- substancje nasilające wydzielanie żółci noszą nazwę

substancji

pobudzających wydzielanie żółci( są sole i

kwasy żółciowe)

4. Synteza i wydzielanie żółci przez wątrobę nie podlega

bezpośredniej regulacji hormonalnej i nerwowej
-

w czasie trawienia pokarmów w jelicie cienkim żółć

wytwarzana

przez komórki wątroby odpływa do

dwunastnicy

przez

przewodziki

żółciowe,

przewód

wątrobowy prawy i lewy, przewód wątrobowy

wspólny i

przewód żółciowy wspólny
-

w okresach pomiędzy trawieniem pokarmów mięsień

zwieracz

bańki wątrobowo-trzustkowej (Oddiego) jest

skurczony i żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym
-

w czasie opróżniania się żołądka do dwunastnicy

występuje

odruchowy

(za

pośrednictwem

nerwów

błędnych)

rozkurcz

mięśnia

zwieracza

bańki

wątrobowo-trzustkowej i jednoczesny skurcz błony
mięśniowej pęcherzyka żółciowego
-

tworząca się w błonie śluzowej dwunastnicy i krążąca

we krwi

cholecystokinina (CCK) wywołuje również

skurcz błony mięśniowej pęcherzyka i jego opróżnianie się
z

żółci

odpływającej

do dwunastnicy

SOK JELITOWY

Sok jelitowy wydzielany jest przez
gruczoły

dwunastnicze

(Brunnera)
i jelitowe (Lieberkuhna). Czysty
sok jest ciecza bezbarwną i
klarowną
o odczynie lekko zasadowym (pH
7-8)

Zawiera on około 0,5% NaCl, 0,3%

NaHCO

3

i 1% białka oraz następujące enzymy

trawienne:



Hydrolazy peptydylo-aminokwasów, aminoacylopeptydów,

dwupeptydów (karboksypeptydazy, aminopeptydazy

i dwupeptydazy). Rozkładają one białko nadtrawione

przez enzymy soku żołądkowego i trzustkowego do

aminokwasów. Optimum działania przy pH około 8



Hydrolazy alfa- i beta-glikozydów ( maltaza, sacharaza,

laktaza). Rozszczepiają one odpowiednie dwucukry

na elementy składowe. Maksymalna aktywność przy pH 5-

7



Enzymy rozkładające nukleotydy do zasad azotowych,

fosforanu i pentoz (nukleozydazy i nukleotydazy)



Lipaza jelitowa, która chociaż występuje w małej ilości ma

dość ważne znaczenie w trawieniu tłuszczów gdyż jest

bardziej trwała niż trzustkowa

Składnikiem soku jelitowego jest
też enteropeptydaza aktywująca
trypsynogen. Poza tym w śluzówce
jelita cienkiego występują jeszcze
takie

enzymy

jak

arginaza

(rozkładająca argininę na ornitynę
i

mocznik)

i fosfataza zasadowa (usuwająca
resztę fosforanową z organicznych
związków fosforanowych)

enzym optymalne pH substrat

produkt

Wpływ hormonów

tkankowych

na wydzielanie

Wydzielanie żołądkowe

Substancje wpływające na wydzielanie HCl:

1) Pobudzenie wydzielania HCl:

•

  ACh, histamina i gastryna wpływają

bezpośrednio na komórki okładzinowe,

pobudzając wydzielanie HCl

•

    ACh jest neuroprzekaźnikiem uwalnianym z

neuronów

unerwiających

komórki

okładzinowe

•

  Histamina jest wydzielana z komórek

tucznych,

znajdujących się w trzonie

żołądka, ma działanie parakrynne (dyfunduje

z miejsca

uwalniania do komórek

okładzinowych)

Gastryna

- Jest uwalniana z podstawno- bocznej powierzchni

komórek G w dystalnej części żołądka

- Pobudza wydzielanie HCl, zwiększa aktywność

ruchową żołądka i jelit, aktywność wydzielniczą
trzustki, jest niezbędna do prawidłowego wzrostu
śluzówki żołądka

- Dostaje się do narządów docelowych przez układ

krążenia

- Gastryna występuje w 2 postaciach, jako G-17

(mała gastryna) oraz G-34 (duża gastryna)

- G-17 jest bardziej aktywna ale w układzie krążenia

w większym stężeniu występuje duży peptyd

2) Hamowanie wydzielania HCl:

•

       Somatostatyna

hamuje

wydzielanie

HCl

przez

komórki okładzinowe oraz
wydzielanie

gastryny

przez

komórki G

 

•

  Somatostatyna jest wydzielana
przez

interneurony

w

śródściennych splotach jelitowych

Regulacja wydzielania kwasu

żołądkowego:

1) Pobudzanie w fazie głodowej:

o

Nerw błędny pobudza wydzielanie Ach i

hamuje wydzielanie somatostatyny, co zwiększa

wydzielanie HCl

2) Pobudzanie w fazie żołądkowej:

o

Najważniejszym czynnikiem determinującym

wydzielanie HCl jest ilość spożytych białek

3) Hamowanie w fazie żołądkowej:

o

Wydzielanie kwasu jest hamowane przez

2 mechanizmy:

a) Niska wartość pH hamuje wydzielanie gastryny

i HCl
b) Niskie pH zwiększa uwalnianie somatostatyny

4) Pobudzanie w fazie jelitowej:
-

Za pobudzanie wydzielania kwasu jest

odpowiedzialny bliżej nieznany hormon

zwany enterooksyntyną

-  Aminokwasy krążące we krwi również

mogą pobudzać wydzielanie HCl

5) Hamowanie w fazie jelitowej:
-  Żołądkowy peptyd hamujący (GIP) hamuje

zarówno

wydzielanie HCl jak i gastryny

-  GIP

pobudza

także

wytwarzanie

somatostatyny

i insuliny

Wydzielanie trzustkowe:



Wydzielanie

trzustkowe

jest

przede

wszystkim

pobudzane

przez cholecystokininę (CCK) oraz
sekretynę



Hormony te są wydzielane przez
komórki dokrewne dwunastnicy i
jelita

czczego

podczas

fazy

jelitowej

wydzielania

soku

trzustkowego

Cholecystokinina (CCK)

- CCK oprócz wpływu na pęcherzyk

żółciowy

działa

pobudzająco

na

wydzielanie enzymów trzustkowych

- Podobnie jak gastryna CCK występuje

w

dwóch

fizjologicznie

czynnych

postaciach: jako oktapeptyd: CCK-8
oraz polipeptyd o łańcuchu złożonym z
33 aminokwasów- CCK-33

- Działanie CCK jest potęgowane przez

sekretynę, sama sekretyna nie wpływa
na wydzielanie enzymów

Sekretyna



Podstawowym działaniem tego hormonu jest
zwiększenie

wydzielania

jonu

wodorowęglanowego przez trzustkę



Działanie sekretyny jest potęgowane przez
CCK



Sama CCK nie ma wpływu na wydzielanie
wodorowęglanu



CCK i sekretyna wzmacniają swoje działanie,
małe ilości obu hormonów wydzielane
jednocześnie wywierają duży wpływ na
wydzielanie enzymów trzustkowych i HCO

3

Kontrola wydzielania CCK i

sekretyny:



CCK i sekretyna są wydzielane z
komórek endokrynnych w odpowiedzi
na pojawienie się miazgi pokarmowej w
jelicie



Aminokwasy (głównie fenyloalanina) ,
kwasy

tłuszczowe,

monoglicerydy

pobudzają wydzielanie CCK i sekretyny



Niskie pH<4,5 jest silnym bodźcem
uwalniającym sekretynę



Ach potęguje działanie CCK i sekretyny

Wydzielanie żółci:



Żółć

jest

wydzielana

do

dwunastnicy
w czasie trawienia gdy miazga
pokarmowa

spowoduje

wydzielanie cholecystokininy



Cholecystokinina powoduje skurcz
pęcherzyka

żółciowego

i

rozluźnienie zwieracza Oddiego

Regulacja wydzielania żółci:

1)

Frakcja żółci wydzielana niezależnie

od żółci- jest to ilość płynu składająca się
z elektrolitów i wody oraz wydzielanego
przez wątrobę- wydzielanie tego płynu
reguluje sekretyna

2) Frakcja żółci wydzielana zależnie od

żółci- jest to ilość soli żółciowych
wydzielanych

przez

wątrobę-

substancje nasilające wydzielanie żółci
to sole i kwasy żółciowe

ŚLINA

Działanie śliny:



ochronne (rozpuszczanie i
wypłukiwanie resztek pokarmowych,
właściwości bakteriobójcze,
nawilżanie jamy ustnej, zlepianie
cząstek pokarmowych w możliwy do
przełknięcia kęs)



trawienne (zawiera enzymy
trawienne)

Skład śliny:



99,5% - woda (pH=6,8)



mucyna



jony Na, K, Ca, Cl



lipaza językowa (wytwarzana przez

gruczoły Ebnera)



amylaza (rozkłada skrobię i glikogen

do maltozy i oligosacharydów, jest

inaktywowana przy pH=4,0 i dlatego

nieczynna w żołądku)

Wydzielanie śliny:



wydzielana przez 3 pary gruczołów

ślinowych i liczne, mniejsze gruczoły

rozsiane w błonie śluzowej jamy

ustnej



wydzielanie jest ustawiczne i

następuje w wyniku pobudzenia AUN



wydzielanie podlega również regulacji

hormonalnej



dobowa objętość: ok. 1000 ml

Pobudzenie AUN:



przywspółczulne (uwalnianie

acetylocholiny, pobudzenie receptorów

cholinergicznych M, aktywacja cyklazy

guanylanowej, wzrost stężenia cGMP w

kom. wydzielniczych



współczulne (uwalnianie amin

katecholowych, pobudzenie receptoró

adrenergicznych beta i cyklazy

adenylanowej, wzrost stężenia cAMP w

kom.

Wydzielanie śliny pod wpływem pokarmu

w jamie ustnej jest odruchem

bezwarunkowym. Pobudzenie

mechanoreceptorów błony śluzowej jamy

ustnej wywołuje wydzielanie za

pośrednictwem jąder ślinowych w pniu

mózgu, które pozostają pod wpływem

impulsów z różnych części ośrodkowego

ukł. nerwowego, szczególnie kory mózgu,

podwzgórza i ciała migdałowatego, które

integrują impulsy z receptorów

obwodowych drażnionych przez bodźce

pokarmowe z impulsami innych ośrodków

mózgowych. Duże znaczenie ma także

odruchowowarunkowe wydzielanie śliny

wywołane widokiem, zapachem lub

wyobrażeniem pokarmu.