Sok żołądkowy – jeden z soków trawiennych, który jest wydzieliną gruczołów trawiennych znajdujących się w błonie śluzowej żołądka. Płyn bezbarwny, przezroczysty, o kwaśnym odczynie.
W skład soku żołądkowego wchodzą:
podpuszczka ścina białka mleka,
pepsynogen (w kwaśnym pH aktywowany do pepsyny) i rozpoczyna trawienie białek,
kwas solny w dużym stężeniu, który nadaje sokowi żołądkowemu odczyn kwaśny (ok. 1,5 pH),
lipaza żołądkowa, która rozpoczyna trawienie tłuszczów,
śluz chroniący ściany żołądka przed kwasem solnym, czynnikami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi, biologicznymi, a także samostrawieniem. Warstwa śluzu ma grubość ok. 1 mm. Działa bakteriobójczo.
Fazy wydzielania soku żołądkowego:
głowowa - inaczej faza nerwowa, występuje wydzielanie soku żołądkowego pod wpływem impulsacji z nerwów błędnych. W fazie tej uczestniczą zarównoodruchy warunkowe jak i bezwarunkowe.
żołądkowa - pokarm pojawia się w żołądku, na skutek mechanicznego podrażnienia błony śluzowej żołądka zachodzi odruchowe i bezpośrednie oddziaływanie na komórki dokrewne G znajdujące się w błonie śluzowej żołądka. Wydzielają one do krwi gastrynę, która pobudza do wydzielania gruczoły błony śluzowej żołądka.
jelitowa - pod wpływem treści pokarmowej przechodzącej z żołądka do dwunastnicy na drodze nerwowej i humoralnej zachodzi zarówno pobudzanie jak i hamowanie czynności żołądka. Wytwarzane w dwunastnicy gastryna i cholecystokinina pobudzają wydzielanie soku żołądkowego natomiast sekretyna działa hamująco. Za pośrednictwem odruchu jelitowo-żołądkowego następuje hamowanie opróżniania żołądka i wydzielania soku żołądkowego
Sok trzustkowy – płynna wydzielina zewnątrzwydzielniczej (gruczołowej) części trzustki, jeden z soków trawiennych.
Składa się przede wszystkim z wody, wodorowęglanów, elektrolitów oraz enzymów trawiennych (niektóre w postaci nieaktywnych proenzymów):
chymotrypsyna A i B
α-amylaza
Karboksypeptydazy A i B
fosfolipaza A i B
Żółć (łac. bilis lub fel, gr. chole) – płynna wydzielina wątroby, jedna z substancji wspomagających soki trawienne.
Jest to zielonkawo-brunatny, lepki i kleisty płyn. Zawiera barwniki żółciowe, kwasy żółciowe i ich sole, cholesterol, lecytynę, mocznik, sole mineralne, sole kwasów tłuszczowych. Żółć jest niezbędna w procesie emulgowania tłuszczów, czyli rozbijania ich na drobną zawiesinę umożliwiającą trawienie.
Wydzielana przez wątrobę, a magazynowana w pęcherzyku żółciowym, z którego spływa do dwunastnicy po zadziałaniu cholecystokininy, w czasie trawienia pokarmów.
Żółć wspomaga trawienie i wchłanianie tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K i F. Razem z żółcią wydalany jest cholesterol, kwasy żółciowe, leki, toksyny, barwniki żółciowe i substancje nieorganiczne, takie jak związki miedzi, cynku i rtęci.
Wydzielone do jelita kwasy żółciowe po zakończeniu swego udziału w trawieniu podlegają reabsorpcji w procesie krążenia wątrobowo-jelitowego.
W pewnych stanach chorobowych dochodzi do odkładania jej składników, w wyniku czego wytrącają się kamienie żółciowe, prowadząc do kamicy dróg żółciowych.