SLAJD 1: wstęp
Przewód pokarmowy pełni kluczową dla naszego organizmu funkcję, dostarcza mu bowiem niezbędnych materiałów budulcowych i energii.
Pokarm pobierany przez człowieka z otoczenia ma przeważnie postać nie pozwalającą na bezpośrednie wykorzystywanie go przez ustrój. Zespół procesów, którym zostaje on poddany w przewodzie pokarmowym nazywamy trawieniem.
Trawienie składa się z procesów mechanicznych i chemicznych.
Do procesów mechanicznych należą: żucie, połykanie, ruchy robaczkowe przełyku, ruchy żołądka i jelit, oddawanie stolca.
Trawienie chemiczne polega na przekształceniu dużych cząstek złożonych substancji organicznych w związki prostsze, które mogą przenikać przez błony komórkowe i które organizm może użyć do budowy własnych tkanek.
SLAJD 2: przeczytać to co na slajdzie
SLAJD 3: na tym slajdzie jest tylko rysunek układu pokarmowego i tu omawiając można wskazywać „drogę” pokarmu wraz z poszczególnymi narządami.
Jak odbywa się trawienie:
Trawienie rozpoczyna się w jamie ustnej. Kiedy jesz, np.chleb z twarogiem, wtedy enzymy zawarte w ślinie rozkładają skrobię występującą sw chlebie, wielocukry na cukry proste. Kiedy przeżuwasz chleb bardzo długo zaczynasz wyczuwać słodkawy smak. Pożywienie staje się miękkie i prześlizguje przez przełyk do żołądka. Tam „oczekuje” już na nie kwas solny w soku żołądkowym i enzym pepsyna, który rozkłada białko twarogu na peptydy. Do dwunastnicy, następnego miejsca trawienia pokarmu, trzustka wysyła swoje enzymy, które dalej rozkładają węglowodany na dwucukry, tłuszcz na kwasy tłuszczowe i glicerynę oraz pozostałe białka na peptydy. Jednocześnie pęcherzyk żółciowy dostarcza żółci, a w niej kwasów żółciowych, które pomagają w rozkładzie tłuszczu, emulgując tłuszcz na drobne kuleczki. Kiedy treść pokarmowa nie jest całkowicie strawiona, górna część jelita cienkiego, przez które przesuwa się papka, wysyła następne enzymy rozkładające peptydy na aminokwasy, dwucukry oraz cukry proste, głównie glukozę. Jednocześnie papka zostaje jeszcze raz bardzo silnie wymieszana. Powstałe z rozkładu składniki, np. glukoza ze skrobii przedostają się przez ściany jelit do krwi i rozprowadzane są do komórek organizmu. Nie strawione pozostałości (substancje balastowe) przesuwają się do jelita grubego, a stamtąd do odbytnicy (prostnicy).
SLAJD 4: coś w rodzaju wstępu. Omówić po krótce każdy ze składników pokarmowych.
Węglowodany:
Węglowodany są podstawowym składnikiem diety człowieka. Stanowią one około 60-70% spożywanego pokarmu i pokrywają 25% zapotrzebowania energetycznego organizmu. Praca niektórych organów np. mózgu w 100% czerpie energię z glukozy. Węglowodanem, który spożywamy w największych ilościach jest skrobia, której najwięcej znajduje się w produktach zbożowych i warzywach. Skrobia jest związkiem zbudowanym z mieszaniny glukozy i amylozy (tzw. cukrów prostych).
Tłuszcze:
Tłuszcze, ważny składnik naszej diety, są estrami kwasów tłuszczowych i glicerolu. Pokrywają one nawet do 50% dziennego zapotrzebowania na energię. Ich obecność jest także niezbędna do prawidłowego wchłaniania rozpuszczalnych w tłuszczach witamin A, D, E i K.
Białka:
Białka w przeciwieństwie do węglowodanów stanowią znacznie bardziej złożoną materię pokarmową. Zbudowane są z aminokwasów połączonych ze sobą przy pomocy wiązań chemicznych. Duża różnorodność aminokwasów oraz związane z tym możliwości połączeń między nimi specyficzne dla każdego organizmu zarówno zwierzęcego i roślinnego stanowią o tak wielkiej różnorodności tej grupy. Białko jest niezbędnym dla człowieka składnikiem diety. Zapotrzebowanie na nie jest bardzo zróżnicowane. Dorosły człowiek przeciętnie potrzebuje około 0,75g białka na kilogram swojej wagi na dobę. Oznacza to, że ważący 70 kg powinien spożywać 50 gram białka dziennie. U noworodka ilość ta jest dwukrotnie większa, a u dziecka w wieku 5 lat nawet sześciokrotnie. Zapotrzebowanie na białko jest także zwiększone u kobiet w ciąży, matek karmiących oraz u rekonwalescentów. Tak jak w przypadku węglowodanów nie może być ono zużyte przez organizm w formie złożonej- wcześniej musi być rozłożone do poszczególnych aminokwasów. Proces ten jednak zapoczątkowany jest dopiero w żołądku.
Witaminy:
Witaminy to organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i amina - związek chemiczny zawierający grupę aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 roku. Funk jest także odkrywcą witamin - w 1912 roku wyizolował tiaminę. Witaminy z definicji są niezbędne człowiekowi do życia i muszą być dostarczone z zewnątrz. Z reguły tej wyłamuje się witamina D (kalcyferol), która produkowana jest przez komórki skóry pod wpływem promieni UV. Ciekawostką jest to, że witamina D początkowo określona była mianem A (odkryta była przed obecną A - retinolem), od łacińskiego antyrachitic, jako że chroniła przed krzywicą (u dzieci) i osteoporozą. Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych - pełnią funkcję regulacyjną.
SLAJD 5: ten slajd będzie tylko” tłem” do tego co będziemy omawiać. Tekst poniżej.
Węglowodany stanowią bardzo ekonomiczne źródło energii, która jest wykorzystywana przede wszystkim do utrzymania stałej temperatury ciała, do wykonywania prac fizycznych oraz prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych. Jeden gram węglowodanów wyzwala około 4,1 kalorii. Ostatecznymi produktami metabolizmu węglowodanów są woda i dwutlenek węgla, które są bardzo łatwe do usunięcia z organizmu. Poziom glukozy we krwi jest stały i wynosi on około 70-120 mg%. Węglowodany są materiałem do budowy składników strukturalnych komórek i ciał czynnych.
Cukry w organizmie człowieka pełnią nie tylko rolę energetyczną. Glukoza i produkty pośrednie jej utlenienia służą do produkcji innych związków chemicznych, np. związki, które powstają na skutek połączenia glukozy i białek pełnia kluczową role w budowaniu struktury komórek oraz w regulowaniu różnych procesów biochemicznych. Bardzo ważna rolę w organizmie pełni także ryboza, która jest zaliczana do cukrów prostych. Ryboza wchodzi w skład kwasów nukleinowych, które stanowią podstawę aparatu genetycznego w komórkach.
SLAJD 6: omawiając, wyświetlamy po kolei.
Trawienie węglowodanów
Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Pokarm znajdujący się w jamie ustnej zostaje rozdrobniony na mniejsze kawałki i przeżuty.
Podczas żucia, w którym biorą udział zęby, mięsnie policzków i warg kurczą się, aby wspomóc działanie języka przesuwającego pokarm wewnątrz jamy ustnej. W jamie ustnej pokarm jest wymieszany ze śliną zawierającą enzym- amylazę, która rozkłada skrobię (wielocukier) na mniejsze fragmenty z odłączeniem maltozy (dwucukru). Działanie amylazy ślinowej trwa stosunkowo krótko, gdyż po połknięciu pokarmu unieczynnia ją wydzielany w żołądku kwas solny, który jednocześnie w niewielkim zakresie sam hydrolizuje niektóre węglowodany.
Wszystkie dwucukry (maltoza, laktoza, sacharoza) znajdujące się w dwunastnicy zostają rozłożone przez odpowiednie enzymy jelita cienkiego na cukry proste (glukoza, fruktoza, galaktoza).
Powstałe w wyniku trawienia cukry proste są następnie pochłaniane do krwi z udziałem specjalnego przenośnika białkowego.
SLAJD 7: czytamy to co na slajdzie
SLAJD 8: omijamy, to tylko w ramach informacji, że zmieniamy temat.
SLAJD 9: czytamy, po kolei wyświetlając elementy wykresu obok.
SLAJD 10: slajd posłuży tylko jako tło do tekstu poniżej
Trawienie tłuszczów
Trawienei tłuszczów jest pierwszym etapem ich wchłaniania. Zachodzi ono pod wpływem enzymów żołądka i trzustki i prowadzi do zamiany tłuszczu nierozpuszczalnego w wodzie na produkty rozpuszczalne i łatwo przyswajalne w jelicie. Poza enzymami, niezbędnymi czynnikami w procesie trawienia są: sole żółciowe i wodorowęglany.
Aby strawić tłuszcze, należy najpierw je rozdrobnić w procesie zwanym emulsyfikacją. Niezbędne są tutaj sole żółciowe wydzielane przez wątrobę. Takie zemulsyfikowane cząstki rozkładane są następnie przez lipazę trzustkową, która "odczepia" kwasy tłuszczowe od glicerolu. Powstałe produkty rozpadu rozpuszczają się lepiej w tłuszczach niż w wodzie; dlatego niezbędna jest dalsza pomoc soli żółciowych tworzących tzw. micele - rodzaj przenośnika dostarczającego te produkty do błony śluzowej jelita, gdzie ulegają wchłonięciu.
Trawienie tłuszczów, jak również ich wchłanianie i transport w organizmie, komplikuje fakt, że związki te są nieropuszczalne w wodzie, enzymy (lipolityczne) zaś trawienne działają tylko przy jej udziale.
Pomimo więc, że pierwsze z nich wydzielane są już w jamie ustnej i żołądku, trawienie tłuszczu i zachodzi głównie w jelicie cienkim. Musi ono bowiem zostać poprzedzone rozdrobnieniem tłuszczu na maleńkie kuleczki, w czym zasadniczą rolę ogrywa zółć. W ścianie jelita tłuszcze zamieniane są na większe cząsteczki i transportowane do różnych tkanek.
SLAJD 11: