CECHY PROCESU EDUKACYJNEGO

Proces edukacyjny -

proces wspierania rozwoju dziecka w sposób świadomy i celowy, który zmierza do ukształtowania osobowości dziecka. Źródła cech procesu edukacyjnego tkwią w samej definicji procesu oraz w cechach osobowościowych dziecka (to, w stosunku do kogo organizujemy proces edukacyjny).

1. Cechy procesu edukacyjnego:

• celowość - proces edukacyjny jest zawsze celowy,

• integralność - zarówno oddziaływań wychowawczych i nauczających jako jednorodnej całości,

• zintegrowanie - scalanie oddziaływań w toku realizacji treści,

• ciągłość -brak ma przerw (czasowych i merytorycznych), każda sytuacja ma wymiar wychowawczo - nauczający, zarówno te zaplanowane przez nauczyciela, jak i te, których twórcami są dzieci,
  a które nauczyciel winien edukacyjnie wykorzystywać; w wymiarze merytorycznym ciągłość oznacza także powrót do już zorganizowanych i interpretowanych sytuacji,

• etapowość - edukacja przebiega w pewnych etapach po sobie następujących, których nie można pominąć ani przyspieszyć; charakter działań edukacyjnych i stopień trudności jest zróżnicowany w kolejnych etapach
  i dostosowywany do etapów rozwojowych (od łatwiejszego do trudniejszego),

• systematyczność - proces edukacyjny jest prowadzony w sposób rytmiczny, miarowy, regularny i stały; organizowane działania edukacyjne uwzględniają w najlepszy dla dzieci w wieku 3 - 6 lat przyjęty sposób:

• aktywność własna - odpoczynek,

• aktywność kierowana - odpoczynek,

• aktywność własna - odpoczynek, itd.

• dynamiczność - działanie, rozwój dziecka; jej obrazem jest intensywność działania: dzieci są uczestnikami procesu edukacyjnego poprzez swoją aktywność, ruchliwość dzieci jest silna, a jej natężenie często trudne do zmniejszenia i wyciszenia; jest to następstwo zaspakajania podstawowej potrzeby dziecka, jaska jest ruch; dynamika obejmuje łączenie aktywności fizycznej i poznawczej dzieci,

• plastyczność - podatność na zmiany; proces edukacyjny uzależniony jest od nastawienia poznawczego dziecka, które ulega szybkim i częstym zmianom, w wyniku czego proces także ulega zmianom (podlegają im tempo, dobór pomocy dydaktycznych, rodzaj aktywności dziecka); zmianie nigdy nie ulega cel,

• wielozmysłowość - jest wynikiem sposobu poznawania świata przez dziecko, poznawania wszystkimi zmysłami; działania edukacyjne dzieci winny angażować wszystkie zmysły: wzrok, słuch, dotyk, węch, smak; im bardziej sytuacje edukacyjne są bogate w bodźce oddziałujące na kilka zmysłów jednocześnie, tym efektywniejsze są dla rozwoju dziecka,

• dwupodmiotowość - uczestnikami procesu edukacyjnego są dwa podmioty: nauczyciel i dziecko; interakcje zachodzące między nimi jako osobami dają znaczące efekty edukacyjne; zarówno nauczyciel jak i dziecko są osobami ze swoimi prawami do wyrażania siebie, swojego zdania, z gotowością autonomicznej możliwości przejścia od bierności do czynu; uwzględnienie tych właściwości pozwoli na rozwój osoby dziecka z poszanowaniem jego indywidualności i wartości jako osoby,

• zindywidualizowanie - proces edukacyjny musi uwzględniać niepowtarzalność każdego dziecka, jego specyficzne cechy, doświadczenie, które zdobyło w dotychczasowym życiu; konieczne jest kreatywne łączenie przez nauczyciela działań ukierunkowanych na wszystkie dzieci w grupie przedszkolnej, ale z gotowością do działań ukierunkowanych na indywidualny rozwój każdego wychowanka,

• oparcie na własnej aktywności dziecka - głównym uczestnikiem procesu edukacyjnego dziecka, jego reżyserem i aktorem z jego własna aktywnością jest dziecko: to ono ma być czynne, działać dynamicznie twórczo inspirowane pomocą nauczyciela (przygotowaną przestrzenią edukacyjną i zadaniami).

2. Kompetencje językowe - kształtowanie języka ojczystego i obcego, kształtowanie edukacji polonistycznej poprzez wspomaganie rozwoju mowy, poznawanie literatury ojczystej oraz przygotowanie do czytania i pisania (w przedszkolu) i nauka czytania i pisania (w klasach I-III).

Przygotowanie dzieci przedszkolnych do nabywania kompetencji językowych:

• ćwiczenia ortofoniczne:

• słuchowe (słuchu fizjologicznego, muzycznego, fonematycznego),

• artykulacyjne (poprawność wypowiadania),

• słownikowe (wzbogacanie zasobu słownictwa dziecka),

• frazeologiczne (ćwiczenia w budowaniu skomplikowanych całości),

• oddechowe (prawidłowe gospodarowanie oddechem),

• intonacyjne (odpowiedni akcent, intonowanie poprzez wysokość i natężenie dźwięków.

• praca z lekturą:

• oglądanie książek i czasopism,

• opowiadanie,

• czytanie,

• tworzenie własnych książek - układanie i ilustrowanie stron, tworzenie tekstu.

• kreowanie wypowiedzi (zabawy językowe):

• tworzenie własnych opowiadań,

• kończenie opowiadań nauczycielki i kolegów,

• tworzenie scenek improwizowanych,

• układanie scenariuszy opowiadań,

• rozmowa, komunikatywność:

• podejmowanie tematów uczniów,

• rola pytającego i odpowiadającego,

• formy grzecznościowe w rozmowie,

• dialog edukacyjny jako odmiana rozmowy,

• specyfika rozmowy dziecięcej.

---