1

Lech Próchnicki

Lech Próchnicki

Makr

oVi

ew

!

!

!

Wiesława

Wiesława

Mazurkiewicz

Mazurkiewicz

Wydawnictwo Infoplan
ISBN 837240-016-4
Warszawa 2004

Wykład multimedialny do książki Lecha Próchnickiego
Zrozumieć gospodarkę – Makroekonomia

2

3

4

Proces

Proces

gospodarowan

gospodarowan

ia

ia

5

FUNDAMENTY

EKONOMII

6

Bez czego ekonomia jako

nauka

i praktyka nie istniałaby

W danym momencie człowiek nie można mieć

wszystkiego, na co ma ochotę

Powodem jest rzadkość zasobów

produkcyjnych, rozumiana jako

ograniczoność.

Ty, za swoją płacę nie jesteś w stanie

w skali miesiąca nabyć wszystkich

towarów, które pragnąłbyś. Zasób

finansowy jest taki

jaki jest, a twoje potrzeby ogromne

Zasoby nie wystarczają na zrealizowanie

wszystkich odczuwanych potrzeb.

Na tym polega twoja ograniczoność.

Natrafiasz na barierę rzadkości

Podobnie jest w skali całej gospodarki

7

W danym momencie ilość surowców,

ziemi,

wody, maszyn,

słowem – zasobu produkcyjnego –

jest ograniczona. Można z nich wytworzyć

tylko taką a nie większą ilość dóbr.

Ta pozyskiwana wielkość dóbr nie

zaspokaja wszystkich potrzeb ludzi.

Chuć ludzka jest nienasycona.

Skoro nie można mieć wszystkiego

czego się pragnie, to trzeba koniecznie

wybierać. Skoncentrować się tylko na

części

a nie na wszystkim

.

Wybór polega na rezygnacji z jednych

potrzeb (wytwarzanych dóbr) na rzecz

innych.

W konkretnej rzeczywistości sprowadza

się

do odpowiedzi na pytania

Co – ile –
jak

Ekonomia jest nauką wyboru

8

Ekonomia jest nauką wyboru

Wybór nie może być przypadkowy.

Jakim kryterium się kierować?

Skoro z danych zasobów nie można

pozyskać wszystkiego co by się chciało, to

w tej sytuacji

z rozporządzalnych zasobów należy

uzyskać maksimum tego co się da

Z danego zasobu maksimum efektu

9

Z danego zasobu maksimum efektu

W skali makro efekt jest mierzony skalą pożytku

osiąganego z rozporządzalnych zasobów

dany zasób wykorzystać do produkcji

takich dóbr, które społeczeństwu

dostarczają maksimum pożytku (frajdy,

satysfakcji, korzyści).

Proces prowadzący do uzyskania takiej

struktury produkcji, która zapewnia

maksimum pożytku

z posiadanych zasobów nazywamy:

EKONOMIZACJĄ

EKONOMIZACJĄ

Ekonomizacja chroni

gospodarkę przed

marnotrawstwem

Jeżeli wybór dokonany jest tak,

iż z posiadanego zasobu uzyskujemy

maksimum efektu, to mówimy,

iż wybór jest racjonalny i wypełnia wymóg

racjonalnego gospodarowania

10

Zasada racjonalnego gospodarowania

to fundamentalna norma postępowania

ekonomicznego. Pierwsze prawo Mojżeszowe

ekonomii

Z danego zasobu maksimum efektu

Nie marnuj niczego !!!

Na tej zasadzie zbudowana jest cała

ekonomia.

Kto nie przestrzega tej zasady,

ten nie ma nic wspólnego z biznesem i

ekonomią

11

Ekonomizacja często wywołuje
psychiczne blokady

Z danego zasobu maksimum efektu

Nie marnuj niczego !!!

Pojawiają się one, gdy trzeba
zwalniać ludzi z braku pracy

Trzeba to robić

12

W biznesie obowiązuje nieco inny system

wartościowania aniżeli w innych sferach

działań ludzkich (inna moralność)

W kościele

W biznesie

miłuj bliźniego swego

jak siebie samego

wyciśnij wszystkie soki

z bliźniego swego

Nie ma w tym nic zdrożnego.

To jest norma

Jeśli chcesz funkcjonować w biznesie,

to ten specyficzny system wartości musisz przyjąć

W przeciwnym wypadku

pójdziesz z torbami

13

Co, ile , jak

Ograniczoność
zasobu

wybór

maksimum pożytku

Zasada racjonalnego

gospodarowania

Rzadkość jest źródłem ekonomii

Obfitość czyni zbędną każdą ekonomizację

Ograniczoność jest przyjacielem ekonomii

Obfitość jest wrogiem ekonomii

14

Właściwości procesu

Właściwości procesu

gospodarowania

gospodarowania

Właściwości procesu

Właściwości procesu

gospodarowania

gospodarowania

15

Gospodarowanie to jednolity proces,

niemniej jednak przyjęło się dzielić ów

akt

na dwie części

:

produkcję

konsumpcję

Chcemy ukazać podstawowe prawa,

które rządzą produkcją i

konsumpcją,

tzw. prawa grawitacji ekonomii

16

Na tych to prawach, jak na

fundamencie opiera się cały proces

gospodarowania

I choć często ludzie nie uświadamiają

ich sobie, to jednak determinują one

wszelkie ekonomiczne poczynania

Chcemy ukazać podstawowe prawa,

które rządzą produkcją i

konsumpcją,

tzw. prawa grawitacji ekonomii

Nie sposób zrozumieć ekonomii

nie poznawszy tych praw

17

Prawidłowości

procesu produkcji

18

Do procesu produkcji

niezbędne są czynniki

produkcji

kapita

ł

K

praca

L

ziemia

S

Produkcja

dane maszyny

W danej firmie produkcja jest zawsze

dokonywana na konkretnych maszynach

są one częścią

składową posiadanego

kapitału

Maszyny są nośnikiem określonej

technologii

jest ona zapisana w tzw.

technicznych normach

produkcji

techniczne normy

produkcji

Techniczne normy produkcji

wyznaczają maksymalną zdolność

przerobową maszyn

Rzeczywista produkcja

nigdy nie będzie większa od tej,

wyznaczonej przez normy techniczne

Q

Technologia decyduje o tym,

ile z danego zasobu czynników

produkcji wytworzy się dóbr

Matematycznie zależność tę

pokazuje funkcja produkcji

Q = f (K, L, S)

19

Technologia decyduje o tym, ile

z danego zasobu czynników

produkcji wytworzy się dóbr

praca

ziemia

Są one częścią

składową posiadanego

kapitału

Matematycznie zależność

tą pokazuje funkcja produkcji

Q = f (K, L, S)

Funkcja produkcji posłuży do

przedstawienia

podstawowych właściwości procesu

produkcji

zaprezentowania praw

zaprezentowania praw

grawitacji ekonomii

grawitacji ekonomii

20

Technologia decyduje o tym, ile

z danego zasobu czynników

produkcji wytworzy się dóbr

praca

ziemia

Są one częścią

składową posiadanego

kapitału

Matematycznie zależność

tą pokazuje funkcja produkcji

Q = f (K, L, S)

Poczynimy tu uzasadnione

uproszczenie

Jeśli firma na odcinku surowcowym

przestrzega zasad racjonalnego

gospodarowania, to surowce w procesie

produkcji mają charakter bierny,

tzn. ani nie przeszkadzają, ani nie

ułatwiają

procesu produkcji

przy tym założeniu funkcja produkcji

przyjmuje postać

Q = f (K, L)

21

Q = f (K, L)

Najpierw omówimy, jak zmiana pracy,

przy stałym

poziomie kapitału

, wpływa na wielkość produkcji

potem uczynimy odwrotnie, zobaczymy,

jak zmiana kapitału,

przy stałym

zatrudnieniu

,

wpływa na poziom produkcji

Te założenia czynimy, aby jak najprościej

Te założenia czynimy, aby jak najprościej

ukazać prawa grawitacji w ekonomii

ukazać prawa grawitacji w ekonomii

22

Stały kapitał

Stały kapitał

23

Załóżmy, iż masz fabryczkę lodów. Znajdują się

w niej określone maszyny, chłodnie, zamrażarki.

Są też budynki, komputery, samochody

.

Słowem, majątek produkcyjny jest dany i znany

Przyjmijmy też, iż w danym czasie nie dokonujesz

żadnych zmian w potencjale wytwórczym

Magazyny surowców są pełne

w tej sytuacji wielkość produkcji

zależy tylko od liczby

zatrudnionych

taki układ produkcyjny zapisujemy

Q =

f(L);

K

park produkcyjny (kapitał)

jest znany, dany i niezmienny

24

Jaki jest efekt produkcyjny, każdego kolejno

zatrudnianego pracownika, czyli o ile rośnie

produkcja

w następstwie zatrudnienia każdej kolejnej

osoby

Q = f(L);

K

w tej sytuacji wielkość produkcji

zależy tylko od liczby

zatrudnionych

W miarę powiększania zatrudnienia produkcja

rośnie,

ale rośnie tylko do pewnego momentu,

tj. do wyczerpania technicznej zdolności

posiadanego potencjału

Chcesz wiedzieć

Ile wynosi graniczna zdolność wytwórcza

twojej fabryczki oraz przy jakim poziomie

zatrudnienia jest ona osiągana

Przyrost produkcji osiągany w

następstwie

zatrudnienia kolejnej osoby

nazywamy

Marginalnym produktem pracy

MPL

n

Marginalny produkt pracy jest wyrażony

w jednostkach fizycznych lodów (kg, gałki, paczki)

25

Marginalnym produktem pracy

MPL

n

Interesuje Cię MPL

n

każdej kolejno

zatrudnianej osoby

26

MPL

N

Efekt produkcyjny

pierwszej osoby

wynosi

Zatrudniasz drugą osobę

Efekt produkcyjny drugiego

zatrudnionego jest mniejszy

Efekt produkcyjny

pierwszej osoby

wynosi

Zatrudniasz drugą osobę

Efekt produkcyjny drugiego

zatrudnionego jest mniejszy

Zatrudniasz trzecią osobę

Jej efekt produkcyjny jest

jeszcze mniejszy

Stwierdzamy

Efekt produkcyjny z każdej

kolejnej osoby jest

coraz mniejszy

W ten sposób ujawnia się

prawo

malejącej produktyw-

ności pracy

wszechobecne i wszędo-

bylskie prawo

27

MPL

N

malejącej produktyw-

ności pracy

Nakład pracy taki sam

a

efekt coraz mniejszy

28

Teraz interesuje Cię
wielkość produkcji
jaką osiągasz

z kolejnej wielkości

zatrudnienia

Jak zmienia się produkcja globalna

pod wpływem wzrostu zatrudnienia

Q

N

K

29

MPL

N

Gdy zatrudniona jest jedna

osoba,to produkcja wynosi

tyle,ile MPL pierwszej osoby

N

Q

Gdy zatrudniamy dwie osoby,

to globalna produkcja

wynosi tyle, ile suma MPL

pierwszej i drugiej osoby

K

30

MPL

N

K

N

Q

Zatrudniamy trzecią

osobę

Przy trzech osobach pracu-

jących produkcja wynosi

tyle, ile suma

wszystkich trzech MPL

W miarę powiększania

zatrudnienia

produkcja rośnie

31

Zatrudniamy kolejne osoby

32

MPL

N

K

Każdy kolejny

zatrudniony

przynosi coraz

mniejszy efekt

produkcyjny

Zatrudnienie 15 -tej osoby nie

przynosi już żadnego

efektu produkcyjnego

Graniczny poziom

zatrudnienia

33

K

N

Q

W miarę powiększania zatrud-

nienia globalna produkcja

rośnie, ale rośnie

w coraz mniejszym stopniu

Przestaje ona rosnąć w

punkcie

w którym zatrudnienie

osiąga poziom graniczny

W miarę powiększania zatrud-

nienia globalna produkcja

rośnie, ale rośnie

w coraz mniejszym stopniu

Przestaje ona rosnąć w

punkcie

w którym zatrudnienie

osiąga poziom graniczny

34

N

Q

Graniczna produkcja

osiągana jest przy

granicznym

poziomie zatrudnienia

K

35

Q = f(L); K

N

Q

Linia ta to graficzny

zapis funkcji produkcji

Opisuje ona właściwości

produkcyjne posiadanego

kapitału wytwórczego

K

Tym samym mówi

36

N

Q

Co tu jest możliwe a co nie

Punkty leżące pod linią i na linii są technicznie osiągalne

Punkty leżące nad

linią nie są

osiągalne

Punkty leżące pod liną

nie są efektywne

Tu prawo Mojżeszowe nie jest przestrzegane

Tu ma miejsce marnotrawstwo

37

N

Q

Co tu jest możliwe a co nie

Tu ma miejsce marnotrawstwo

Punkty leżące pod liną

nie są efektywne

38

Maksimum efektu z

danego zasobu

osiąga się będąc

na linii

funkcji produkcji

N

Q

w danym momencie gospodarka

może być tylko w jednym punkcie

o tym w którym

decyduje

popyt

39

N

Q

Co dla firmy przestrzegającej Prawa

Mojżeszowego oznacza funkcja produkcji ?

Mówi jak firma ma reago-

wać na zmiany popytu

40

N

Q

Niechaj gospodarka znajduje się w punktach

Popyt rośnie

Tak jest dobrze

Tak jest źle

41

N

Q

Czy funkcja

produkcji ukazuje prawo malejącej

produktywności pracy???

TAK

Prawo to jest wpisane w krzywiznę linii

Funkcja nie jest linią prostą ,lecz krzywą

o malejącej pochyłości

Gdyby prawo to nie działało, to efekt

produkcyjny każdego kolejnego

zatrudnionego byłby taki sam

Skutkiem czego

Funkcja produkcji byłaby linią prostą

Efek

t dzi

ałan

ia pr

awa

mal

ejące

j pro

dukt

ywno

ści

42

Uwidaczniają się

w kosztach produkcji

Konsekwencje oddziaływania

prawa malejącej produktywności

dla biznesu

43

N

Q

Obecność firmy na funkcji produkcji
oznacza,

koszt wytworzenia pro-

duktu jest dużo wyższy

iż daną wielkość produkcji

wytwarza ona najniższym kosztem

w tym miejscu

44

N

Q

Najefektywniej oznacza najtaniej

Jeśli firma będzie poruszać

się wzdłuż funkcji produkcji

to jednostkowy koszt produktu

będzie najniższy z możliwych

45

N

Q

ale nie oznacza to, że

będzie cały czas taki sam

Pytanie

Jak będzie zmieniał

się koszt produktu w

miarę powiększania

skali produkcji ?

będzie rósł

46

Jak będzie zmieniał

się koszt produktu w

miarę powiększania

skali produkcji ?

będzie rósł

kolejne stutonowe partie lodów

q

j

tor kosztów

Powiększanie produkcji

sprawia,iż koszt wytworzenia

kolejnych partii (mierzony

nakładem pracy)

jest coraz

wyższy

ten poziom kosztu

ma miejsce, gdy firm

jest na funkcji produkcji

Q

N

47

Jak będzie zmieniał

się koszt produktu w

miarę powiększania

skali produkcji ?

będzie rósł

kolejne stutonowe partie lodów

q

j

tor kosztów

Q

N

gdy firma porusza się

wzdłuż funkcji produkcji

to porusza się po torze

minimalnych kosztów

marginalnych

jeśli jednak firma operuje

pod funkcją produkcji

to produkuje po kosztach

wyższych od minimalnych

48

Prawo malejącej produktywności oznacza

q

K

Każdy kolejny zatrudniony

przynosi coraz mniejszy

przyrost produkcji

Powiększanie produkcji przy

danym kapitale powoduje

wzrost kosztów wytwarzania

49

Prawo malejącej produkty-

wności transformuje się

rosnącego nakładu

dla danego efektu

w prawo

q

K

50

Każdy menadżer musi wiedzieć, iż powiększając

produkcję drogą wzrostu zatrudnienia,

doprowadzi do wzrostu kosztów wytwarzania

51

Rosnący koszt produkcji wyłania nowe problemy:

cena

rentowność

konkurencyjność

 kosztu

Ale jeśli cena do danej firmy

przychodzi z rynku (mała firma)

52

Ale jeśli cena do danej firmy

przychodzi z rynku (mała firma)

wzrost ceny pozwala firmie

pokryć wyższy koszt jednostkowy

firma może produkować

dalsze jednostki

po wyższych kosztach

to wówczas

P

 q

j

dzięki temu

Ilustracja graficzna

q

j

Q

53

q

j

P

Ilustracja graficzna

Q

cena wynosi

przy tej cenie

produkcja wynosi

cena pokrywa koszt

wytworzenia ostatniej

jednostki

54

q

j

P

Ilustracja graficzna

Q

cena rośnie

wyższa cena pokryje

teraz wyższy

koszt jednostkowy

ten wyższy koszt jednostkowy ma

miejsce przy większej skali produkcji

55

q

j

Q

wzrost ceny,

pozwalając

pokryć wyższy koszt

jednostkowy

, powoduje

wzrost produkcji

P

U podstaw prawa podaży

leży prawo

malejącej produktywności

jest to

prawo podaży

prawo podaży

56

dotąd omówiliśmy jak zmiana pracy,

przy stałym

poziomie kapitału

, wpływa na wielkość produkcji

Teraz uczynimy odwrotnie: zobaczymy,

jak zmiana kapitału,

przy stałym

zatrudnieniu

,

wpływa na poziom produkcji

Q =

f(L);

K

57

Stała wielkość pracy

58

Załóżmy, iż w swej fabryczce z różnych powodów

nie możesz nikogo zwolnić ani zatrudnić

Słowem zasób pracy jest dany i znany

i w najbliższym czasie nie ulegnie zmianie

W tej sytuacji wielkość produkcji

zależy tylko od zmian kapitału,

czyli inwestycji

Taki układ produkcyjny zapisujemy

Q =

f(K);

L

zasób pracy jest

znany, dany i niezmienny

59

Q =

f(K);

L

W tej sytuacji wielkość produkcji

zależy tylko od wielkości kapitału

W miarę powiększania kapitału

produkcja rośnie

Chcesz wiedzieć

Jaki jest efekt produkcyjny, każdej kolejnej

jednostki kapitału, czyli o ile rośnie

produkcja

w następstwie powiększania kapitału o

jednostkę

60

Jaki jest efekt produkcyjny, każdej kolejnej

jednostki kapitału , czyli o ile rośnie

produkcja

w następstwie powiększania kapitału o

jednostkę

Przyrost produkcji uzy-

skany w następstwie

wzrostu kapitału o

jednostkę nazywamy

Marginalnym produktem kapitału

MPK

n

Interesuje Cię MPK

n

każdej kolejnej

jednostki kapitału

61

MPK

K

L

Każda kolejna jednostka kapitału

przynosi coraz mniejszy

efekt produkcyjny

W ten sposób ujawnia się prawo

malejącej produktywności kapitału

Nakład kapitału taki sam a efekt

produkcyjny coraz mniejszy

62

Sytuacja jest podobna

do tej,

jaka

miała miejsce,gdy powiększa-

liśmy zatrudnienie

Również funkcja produkcji

zapisana od kapitału

przyjmuje podobny kształt

Q

K

L

Podobnie sprawa ma się z kosztami

.

Chcąc powiększyć produkcję o tą

samą wielkość, konieczny jest

coraz większy nakład kapitału

63

Powiększanie produkcji

- drogą wzrostu kapitału -

sprawia,iż koszt wytwo-

rzenia kolejnych partii

(mierzony nakładem kapi-

tału) jest coraz wyższy

Rosnący koszt kapitału

stawia firmę przed

nowymi problemami

Cena

rentowność

konkurencyjność

q

Kolejne stu tonowe partie lodów

N

a

k

ła

d

k

a

p

it

a

łu

L

64

Powiększanie produkcji tylko drogą

wzrostu zatrudnienia włącza prawo

malejącej produ-ktywności, czego

skutkiem jest wzrost kosztów

Q =

f(L);

K

Powiększanie produkcji

tylko drogą wzrostu

kapitału

włącza prawo malejącej

produktywności czego skutkiem jest wzrost

kosztów

Q =

f(K);

L

Q =

f(L);

K

Obie ścieżki wzrostu produkcji

prowadzą

do wzrostu kosztów

W obu przypadkach wyłania się problem

ceny, konkurencyjności, opłacalności

Czy można temu zaradzić

TAK

65

Antidotum na wzrost kosztów produkcji jest

powiększanie w stosownej proporcji kapitału i pracy

Jeśli jednocześnie podwoisz

kapitał i zatrudnienie

to podwoisz skalę produkcji

a koszt jednostkowy pozostanie taki sam

66

Przyczyny funkcjonowania

prawa

malejącej produktywności

67

MP

l

l

K

Powodem dla, którego zatrudnianie kolejnych

osób przynosi coraz mniejszy efekt

produkcyjny jest niezmienny poziom kapitału

Malejąca produk-

tywność pracy

Gdy zatrudniona została pierwsza osoba,

to cały kapitał stał do jej dyspozycji. Inwentarzowe

uzbrojenie tej osoby było maksymalne

Gdy zatrudniona została druga osoba,

to ilość kapitału jaka przypadała na nią w

momencie zatrudniania była duża mniejsza

Na trzecią zatrudnioną osobę przypadało jeszcze

mniej kapitału. Podobnie było z czwartą,

piątą, szóstą osobą

Sukcesywne powiększanie zatrudnienia sprawia,

iż techniczne (inwentarzowe) uzbrojenie

pracy kolejnej osoby jest coraz mniejsze

Z tej racji

Gorzej technicznie (wartościowo) uzbrojony

pracownik przynosi mniejszy efekt produkcyjny

68

MPK

K

L

Powodem dla, którego powiększanie kapitału o

kolejne jednostki przynosi coraz mniejszy efekt

produkcyjny jest stały poziom zasobu pracy

Malejąca

produk-

tywność
kapitału

69

Właściwości

produkcji

Załóżmy, iż w swej firmie pracujesz na

swoim komputerze. Dzięki temu Twój

komputer jest cały czas wykorzystywany

.

Twój potencjał umysłowo intelektualny w

całości poświęcasz swemu komputerowi

I oto teraz dostajesz do obsługi drugi taki

sam komputer. Swój czas i wysiłek umy-

słowy musisz dzielić pomiędzy dwa.

Wykorzystanie drugiego komputera nie jest

teraz tak duże jak pierwotnie pierwszego

Gdy otrzymasz do obsługi trzeci, czwarty

komputer, to jego wykorzystanie będzie

coraz mniejsze.

Efekt „produkcyjny jaki osiągasz z każdego

kolejnego komputera jest coraz mniejszy

70

Właściwości

produkcji

Gdy otrzymasz do obsługi trzeci, czwarty

komputer, to jego wykorzystanie będzie

coraz mniejsze.

Efekt „produkcyjny jaki osiągasz z każdego

kolejnego komputera jest coraz mniejszy

.

W miarę obsługi coraz większej ilości

komputerów męczysz się coraz bardziej.

Twój potencjał umysłowy i fizyczny,jaki

możesz poświęcić na obsługę kolejnego

komputera jest coraz mniejszy

71

Właściwości

produkcji

MPK

K

L

Malejąca

produk-

tywność
kapitału

W miarę powiększania kapitału wydolność

fizjologiczna i intelektualna załogi jest

coraz bardziej wykorzystywana

Z tej racji

Efekt produkcyjny, jaki dana załoga

uzyskuje z kolejnej jednostki

kapitału jest coraz mniejszy

72

Prawo malejącego efektu z danego zasobu

(

prawo malejącej produktywności

),

nie jest specyficznym prawem

procesu gospodarowania

Jest to podstawowe prawo,

którego oddziaływanie objawia

się w każdej dziedzinie życia

społecznego i fizycznego

73

Załóżmy, iż dzisiaj masz dziesięć godzin zajęć.

I masz je z tym samym wykładowcą

.

W miarę upływania kolejnych

godzin, chłonność Twojego

umysłu będzie malała

z godziny na godziny

.

U, W

Ilość informacji jaką przyswoisz sobie

na każdej kolejnej godzinie będzie coraz mniejsza

Mamy tu do czynienia

z malejącą chłonnością

(produktywnością)

Twojego umysłu

74

Załóżmy, iż masz do

przebiegnięcia 10 km. Każdy

kilometr będziesz biegł w tym

samym szybkim tempie

Przebiegnięcie pierwszego kilometra

przyszło Ci z dużą łatwością

Pokonanie kolejnych kilometrów

było coraz trudniejsze

Jogging

wysiłek

km

Na każdy kolejny kilometr

zużywałeś coraz więcej sił

W ten sposób w

Twoim przypadku

ujawnia się

Prawo rosnącego nakładu dla

osiągnięcia kolejnego

takiego samego efektu

75

Prawo malejącego efektu ( rosnącego nakładu)

działa w każdej dziedzinie życia społecznego,

przyrodniczego,

ekonomia jest tylko jedną z bardzo wielu

płaszczyzn, na której

to podstawowe prawo przejawia się

Prawo to także

działa w

sferze konsumpcji

76

PRAWIDŁOWOŚCI

KONSUMPCJI

77

Właściwości

konsumpcji

Załóżmy, iż Ewa konsumuje wyprodukow-

ane przez Ciebie lody

Ela spożywa kolejne, jednakowe, niewielkie

porcje lodów

Ela ma określić post factum, jaką frajdę

czerpała ze zjedzenia każdej kolejnej porcji

Efekt jaki Ela osiąga ze zjedzenia lodów

to frajda, przyjemność, satysfakcja,

korzyść, pożytek

Efekt jaki Ela czerpie ze zjedzenia

każdej

kolejnej porcji lodów nazywamy

marginalną

użytecznością (MU)

efekt jest mierzony relatywnie,

tj. przy pomocy punktów

Dla oceny frajdy ( marginalnej użyteczności),

jaką Ela miała ze zjedzenia każdej

kolejnej porcji lodów dajemy Eli

dziesięć punktów

skala oceny od zera do dziesięciu punktów

78

Właściwości

konsumpcji

MU

Ela spożywa pierwszą porcję lodów

Uzyskaną frajdę

wycenia na 10 punktów

10

Ela spożywa drugą porcję lodów

Frajdę wycenia

teraz na 7 pkt

Ela spożywa trzecią porcję lodów

Frajda szacowana

jest na na 4 pkt

W miarę jedzenia apetyt nie rośnie

lecz maleje

Frajda z kolejnych porcji

jest coraz mniejsza

7 4 3 2 1 0 -2

W ten sposób ujawnia

się prawo

Malejącej

użyteczności

krańcowej

Nakład taki sam a

efekt coraz mniejszy

79

Konsekwencje oddziaływania

prawa malejącej

użyteczności krańcowej

Potencjalny popyt

prawo popytu

80

MU

Malejąca użyteczność sprawia, iż spożycie

siódmej porcji lodów nie przynosi żadnej frajdy

MU

7

= 0

Konsumpcja ósmej porcji

sprawia już przykrość

Ela zje co najwyżej siedem porcji lodów.

Rzeczywisty popyt nigdy nie będzie większy od

siedmiu porcji lodów.

Ten maksymalny poziom popytu nazywamy

potencjalnym popytem

wyznacza go ta jednostka,

której spożycie nie

dostarcza już ludziom

żadnego pożytku

81

Ela przybywa do lodziarni, spragniona lodów

Ela doskonale zna mapkę swej

marginalnej użyteczności

10

7

4

2

1

0

Uwaga

kupując jakikolwiek towar

nigdy nie płacisz za towar

jako taki, ale płacisz

za frajdę jaką

oczekujesz po nim

7

4

2

1

0

Sprzedawca żąda 1 dolara za porcję

1$

Ela płaci i z rozkoszą

zjada lody

Sprzedawca proponuje

drugą porcję

PYTANIE

PYTANIE

Jaką maksymalną cenę Ela jest

gotowa zapłacić za drugą porcję

4

2

1

0

70c

W pierwszej porcji

jeden punkt

frajdy kosztuje 10c

W drugiej porcji

jeden punkt frajdy

nie może

być droższy

2

1

0

Za kolejne porcje lodów Ela gotowa

jest zapłacić co najwyżej

40c

20c

10c

00c

82

10

7

4

2

1

0

1$

70c 40c

20c

10c

00c

Co powinien zrobić lodziarz, aby Ela

kupiła więcej porcji lodów?

Jeśli lodziarz będzie obniżał cenę,

to Ela kupi więcej porcji lodów

83

10

7

4

2

1

0

1$

70c 40c

20c

10c

00c

WNIOSEK

Skoro w miarę nasycenia potrzeb, Ela jest

coraz mniej skłonna płacić tę samą cenę za

daną porcję lodów

to,

chcąc nakłonić ją do kupna

większej ilości lodów

należy obniżyć cenę

Ta -

wynikająca z malejącej

użyteczności

- właściwość

leży u podstaw prawa popytu

cena

popyt

Gdy cena maleje to popyt

na dane dobro rośnie

84

W poszukiwaniu

dalszych

prawidłowości

Wokół postępu

technicznego

Marginalna a

przeciętna produktywność pracy

85

Ale nie oznacza to, że

gdy pracują już trzy osoby, to każda z nich wytwarza

tyle ile wynosi jej marginalny produkt pracy (MPL

)

Zatrudnianie kolejnych praco-

wników przynosi coraz to

mniejszy przyrost produkcji

MPL

N

Gdy pracują już trzy osoby, to

każda z nich wytwarza tyle samo

To ile wytwarza, każdy z zatrudnionych nazywamy

Przeciętną produktywnością pracy (A

t

)

86

MPL

N

Jak obliczamy przeciętną

produktywność pracy??

42

33

24

Niechaj marginalne produktywności kolejnych

zatrudnionych wynoszą

Jak obliczamy przeciętną

produktywność pracy??

A

t

(3)

=

42 + 33 + 24

3

=

99

3

33

A

t

(3)

=

99

3

33

MPL

N

42

33

24

Każdy z zatrudnionych wytwarza po

trzydzieści trzy produkty

A

t

Zatrudniamy czwartą osobę

13

Przeciętna produktywność pracy maleje

A

t

(4)

=

28

87

MPL

N

42

33

24

A

t

13

marginalna produktywność pracy

przeciętna produktywność pracy

Przy stałym kapitale

w miarę powiększania

zatrudnienia

maleje

MPL

N

A

t

K

88

MPL

N

A

t

K

marginalna produktywność pracy

przeciętna produktywność pracy

Przy stałym kapitale

w miarę powiększania

zatrudnienia

maleje

89

MPL

N

A

t

K

marginalna produktywność pracy

przeciętna produktywność pracy

Przy stałym kapitale

w miarę powiększania

zatrudnienia

maleje

90

MPL

N

A

t

K

Spadek produktywności oznacza, iż

każdy z zatrudnionych wytwarza mniej

Taka sytuacja

Nie stwarza przesłanek pod wzrost

płac realnych - dobrobyt nie rośnie

Czy tą barierę można

jakoś pokonać ???

Wprowadzając

Wprowadzając

postęp techniczny

postęp techniczny

TAK

95

Jak długo kapitał i technologia są stałe, tak

długo o zamianach produktywności

decyduje tylko zatrudnienie

MPL

A

t

K

Prawdą jest, iż

Rośnie zatrudnienie, to

przeciętna i marginalna

produktywność maleje

96

MPL

A

t

K

Sytuacja się zmienia, gdy wpro-

wadzamy postęp techniczny

Postęp techniczny podnosi

produktywność pracy

97

Jak długo kapitał i technologia są stałe, tak

długo o zamianach produktywności

decyduje tylko zatrudnienie

Postęp techniczny podnosi

produktywność pracy

Linie produktywności

przesuwają się do góry

stając się miej pochyłe

MPL

A

t

K

N

MPL

N

A

t

Produktywność każdego

zatrudnionego rośnie

Symbolem postępu

technicznego jest

A

t

Teraz każdy wytwarza więcej -

Teraz każdy wytwarza więcej -

jego płace realne mogą rosnąć

jego płace realne mogą rosnąć

98

Postęp techniczny,

to takie zmiany w technice,

które prowadzą do wzrostu produktywności

(użyteczności) posiadanych zasobów

DEFINICJA

Nie każdą zmianą w technice lub pro-

dukcie nazywamy postępem technicznym

99

POSTĘP

TECHNICZNY

100

Postęp techniczny (doskonalsza maszyna) pozwala

osiągnąć z tych samych nakładów pracy i kapitału

większą niż poprzednio ilość dóbr

oznacza to

Iż do wytworzenia tej samej ilości dóbr zużywa się

teraz mniej pracy i kapitału

dzięki temu

Koszt wytworzenia jednostki produktu maleje

Koszt wytworzenia jednostki produktu maleje

101

Postęp techniczny (doskonalsza maszyna) pozwala

osiągnąć z tych samych nakładów kapitału i pracy

większą niż poprzednio ilość dóbr

Pytanie:

Jak rozumieć stwierdzenie

Z tych samych nakładów kapitału osiągnąć

większą niż poprzednio ilość dóbr

102

Postęp techniczny zawsze oznacza

wymianę starej maszyny na nową doskonalszą

Pojęcie”

ten sam kapitał

” odnosi się nie do maszyny

jako takiej, ale do realnej wartości

inwentarzowej (księgowej) obu maszyn

Z tych samych nakładów kapitału osiągnąć

większą niż poprzednio ilość dóbr

Z tych samych nakładów kapitału osiągnąć

większą niż poprzednio ilość dóbr

Wyjaśnienie

Początkowa realna wartość księgowa

nowej maszyny jest taka sama, jak

początkowa wartość księgowa

starej maszyny

103

Załóżmy, iż dziesięć lat temu firma kupiła

komputer PC-286, z zamiarem jego

eksploatacji przez dziesięć lat.

Za komputer firma zapłaciła 2500zł

*

Przez dziesięć lat firma amortyzowała sprzęt

i teraz realna wartość amortyzacji

(po uwzględnieniu inflacji)

wynosi 4200zł

Po dziesięciu latach firma wyrzuca stary

komputer i za zgromadzoną amortyzację

kupuje nowy PC- 586

Początkowa realna wartość inwentarzowa

obu komputerów jest taka sama

104

Postęp techniczny na wykresie

Q

N

10

Firma początkowo

zatrudnia 10 osób

Wielkość produkcji

wyznacza punkt

Firma wprowadza postęp techniczny

(wymienia stare maszyny na

nowe doskonalsze)

105

Postęp techniczny na wykresie

Q

N

10

Funkcja produkcji

przesuwa się do góry

106

Postęp techniczny na wykresie

Q

N

10

Funkcja produkcji

przesuwa się do góry

107

Postęp techniczny na wykresie

Q

N

10

Funkcja produkcji

przesuwa się do góry

108

Postęp techniczny na wykresie

Q

N

10

Funkcja produkcji

przesuwa się do góry

Jeśli dalej zatrudnia się

10 osób, to produkcję

opisują punkty

Dzięki postępowi

technicznemu

dokonał się

przyrost produkcji

Z tego samego

zatrudnienia

i z tego samego

kapitału uzyskuje się

wzrost produkcji

W obu przypadkach wartość

inwentarzowa majątku

trwałego jest ta sama

K

109

Q

N

10

wzrost produkcji

osiągaliśmy jedynie

drogą wzrostu

zatrudnienia bądź

wzrostu kapitału

Do tej pory

Obecnie

możemy go także

osiągać wprowadzając

postęp techniczny !!!

jes

t t

o n

ow

a j

ak

oś

ć

110

Postęp techniczny to kolejny czynnik

wzrostu produkcji

możemy go także

osiągać wprowadzając

postęp techniczny !!!

111

Są trzy dynamiczne czynniki produkcji

zapewniające rozwój

Q

A

t

postęp techniczny

Wzrost produkcji to jedyna cecha, która łączy

postęp techniczny z kapitałem i pracą

.

wszystko inne je różni

Gdy wzrost produkcji osiągany jest

poprzez kapitał, to zasób kapitału (materii) rośnie

Gdy wzrost produkcji osiągany jest

poprzez

pracę

, to zasób pracy (materii) rośnie

Gdy wzrost produkcji osiągany jest

poprzez

postęp techniczny,

to zasób

pracy i kapitału nie ulega zmianie

Gdy produkcja rośnie pod wpływem zmian pracy

bądź kapitału, to koszt jednostkowy rośnie

Gdy produkcja rośnie pod wpływem postępu

technicznego to koszt jednostkowy maleje

K

L

kapita

ł

praca

wzrost zasobu

wzrost zasobu

zasób bez zmian

Koszt rośnie

Koszt rośnie

Koszt maleje

112

Q

kapita

ł

praca

wzrost zasobu

wzrost zasobu

K

L

Koszt rośnie

Koszt rośnie

Gdy produkcja rośnie pod wpływem postępu

technicznego to koszt jednostkowy maleje

Dzieje się tak dlatego, gdyż gdy rozwój dokonuje

się poprzez ściężkę pracy bądź kapitału to

Rozwojem rządzi prawo malejącego

efektu z danego nakładu

To prawo nie rządzi, gdy rozwój

dokonuje się ścieżką postępu technicznego

A

t

zasób bez zmian

Koszt maleje

Tu mamy do czynienia nie z malejącą

lecz rosnącą produktywnością

113

Q

kapita

ł

praca

wzrost zasobu

wzrost zasobu

K

L

Koszt rośnie

Koszt rośnie

A

t

zasób bez zmian

Koszt maleje

Wzrostem produkcji

rządzą dwa prawa

malejącej produktywności

rosnącej produktywności

114

Q

A

t

K

L

Wzrost produkcji dokonuje

się pod wpływem wzrostu

trzech czynników produkcji

Chcemy teraz określić, jaką rolę w danym staty-

stycznym wzroście ( np. 20000zł) odegrał postęp

techniczny, jaką praca, a jaką kapitał

innymi słowy

Ile procent tego wzrostu przypisać pracy, ile kapi-

tałowi, a ile postępowi technicznemu

Zanim to jednak uczynimy

to wprzódy ukażemy, jak na rysunku obrazować

zmiany w produkcji wywołane

oddziaływaniem każdego z trzech czynników

115

Q

N

Przyjmijmy, iż gospodarka w okresie wyjściowym

znajduje się w danym punkcie

Wielkość produkcji wyznacza punkt

Wzrost popytu wymusza

wzrost produkcji

Jest on osiągany drogą

wzrostu zatrudnienia

Jest on osiągany drogą

wzrostu zatrudnienia

Gospodarka przesuwa

się wzdłuż funkcji

produkcji

Produkcja osiąga poziom graniczny.

Dalszy wzrost produkcji

wymaga wzrostu kapitału

bądź wprowadzenia

postępu technicznego

Rośnie kapitał

Produkcja rośnie pod wpływem zatrudnienia

116

Q

N

Rośnie kapitał

Dalszy wzrost produkcji

wymaga wzrostu kapitału

bądź wprowadzenia

postępu technicznego

Wzrost kapitału, to

zakup takich samych

maszyn i urządzeń

Funkcja produkcji

przesuwa

się równolegle do góry

Gospodarka przechodzi na nową funkcję produkcji

Wzrost zatrudnienia

wyczerpuje możli-

wości wytwórcze

nowego kapitału

Dalszy wzrost produkcji

dokonuje się dzięki

postępowi technicznemu

Funkcja produkcji przesuwa się do góry

Gospodarka przechodzi na nową funkcję produkcji

117

Q

N

Dzięki oddziaływaniu

trzech czynników produkcji

uzyskano znaczący

przyrost produkcji

119

Q

N

W skali kraju i w ciągu roku rozwój

jest zawsze efektem oddziaływania

wszystkich trzech czynników

Istotną kwestią jest

ustalenie

w jakim stopniu

osiągnięty

wzrost produkcji jest

efektem

kapitału, pracy i

postępu technicznego

Osiągnięty wzrost

produkcji

Efekt

oddziaływania

postępu

technicznego

Efekt

oddziaływania

wzrostu

kapitału

Efekt

oddziaływania

wzrostu

zatrudnienia

Aby liczbowo ustalić rolę pracy, kapitału,

postępu technicznego w osiągniętym

wzroście produkcji posługujemy się

Formułą Solowa

Formułą Solowa

120

FORMUŁA SOLOWA

FORMUŁA SOLOWA

121

Q

Q

=

+

+

Q

Q

Stopa wzrostu

produkcji

A

t

A

t

A

t

A

t

Stopa wzrostu

produktywności



K

K

K

K

Stopa wzrostu

kapitału



L

L

L

L

Stopa wzrostu

zatrudnienia



ile procent wygenerowanego, w okresie

bazowym, dochodu skierowano

na zapłatę za kapitał



ile procent wygenerowanego, w okresie

bazowym, dochodu skierowano

na zapłatę za pracę

122

Q

Q

=

+

+

A

t

A

t

postęp techniczny



K

K

kapitał



L

L

praca

parametry

123

=

+

źródłem informacji jest rocznik statystyczny

Te parametry obliczy się w

oparciu

o rocznik statystyczny



K

K



L

L

Q

Q

+

A

t

A

t

tego parametru z rocznika się nie obliczy

Ten parametr traktujemy jako niewiadomą

X

źródłem informacji jest rocznik statystyczny

tego parametru z rocznika się nie obliczy

Ten parametr traktujemy jako niewiadomą

=

+



K

K



L

L

Q

Q

+

A

t

A

t

X

Jest to równanie z jedną niewiadomą. Po jego rozwiązaniu

wartość przyrostu produktywności (niewiadomej)

wstawiamy do wzoru

A

t

A

t

Następny etap to

Obustronne podzielenie równania przez

Q

Q

przykład numeryczny

przykład numeryczny

124

Mamy następujące dane wzięte

z rocznika statystycznego

Q

Q =

3,1%

K

K

=

2,8%

L

L

=

1,9%

 = 0,25

1-  = 0,75

A

t

A

t

=

?

Wstawiamy dane do wzoru

Q

Q

=

+

+

A

t

A

t



K

K



L

L

Wykonujemy działania

Obliczamy parametr wzrostu produktywności

3,1 = X +

0,25

2,8 +

0,75

1,9

3,1 = X + 0,7 + 1,42

125

Wykonujemy działania

Obliczamy parametr wzrostu produktywności

3,1 = X + 0,7 + 1,42

X

=0,98

Wstawiamy wzrost produktywności do wzoru

0,98

Obustronnie dzielimy równanie przez

3,1

otrzymujemy

1 = 0,32 + 0,22 + 0,46

126

Interpretacja

Interpretacja

1 = 0,32 + 0,22 + 0,46

Uzyskany w ciągu roku wzrost produkcji

(200.000zł, 3,1%)

w 32% jest zasługą postępu technicznego

w 22% jest zasługą wzrostu kapitału

w 46% jest zasługą wzrostu zatrudnienia

Uzyskany efekt (wzrost produkcji) jest następ-

stwem współdziałania trzech grup społecznych

Jedna dała kapitał, druga pracę, a trzecia

przyczyniła się do wdrożenia postępu technicznego

Jak wynagradzać te trzy

grupy społeczne

Jeśli podstawą podziału będzie „ klucz” Solowa,

to zapłata będzie sprawiedliwa; wszystkie

trzy grupy będą skłonne współdziałać ze

sobą ponownie w następnym okresie

127

1 = 0,32 + 0,22 + 0,46

200.000zł

200.000 = 64000 + 44000 + 92000

64000

64000

zapłata dla osób, stojących za

postępem technicznym

44000

92000

44000

zapłata dla dawców kapitału

92000

środki na płace dla nowo

zatrudnionych

128

Przestrzeganie podziału wyzna-

czonego przez formułę Solowa

zapewnia w czasie harmonijny

rozwój społeczno gospodarczy

zapewnia

że rozwój dokonuje się w warun-
kach spokoju społecznego

Z tej racji formuła Solowa jest

normatywem harmonijnego

rozwoju gospodarczego

aby zapewnić gospodarce rozwój,

to w dłuższym okresie,

niezbędny jest spokój społeczny

(brak antagonizmów)

129

Istnieją cztery czynniki zapew-

niające długofalowy rozwój

wzrost pracy

wzrost kapitału
postęp techniczny

spokój społeczny

zgoda buduje

niezgoda rujnuje

130

RACJONALNY

WYBÓR

131

Co dotąd zrobiliśmy

:

132

I

prawo Mojżeszowe : nie marnuj niczego

prawo harmonijnego rozwoju
ekonomicznego (Formuła Solowa)

dwa prawa rządzące rozwojem:

prawo malejącej produktywności

(

leży u podstaw prawa popytu i podaży)

prawo rosnącej produktywności

133

Czego dotąd nie zrobiliśmy

:

Nie zajęliśmy się wyborem

134

Ekonomia jest nauką wyboru

Rzeczywista gospodarka to

notoryczny wybór

Ograniczoność zasobów zmusza bowiem

społeczeństwo do stosownej selekcji

Wybór jest przeprowadzany

według kryterium

racjonalnego gospodarowania

„maksimum pożytku z danego zasobu”

135

Chcemy teraz w dotychczasowe

rozważania wprowadzić

problematykę wyboru

A chcemy to uczynić po to, aby poznać,

nowe prawa, prawidłowości i dylematy, jakie

związane są z ekonomicznym wyborem

Kwestie racjonalnego wyboru wyboru przedsta-

wimy w sposób wysoce uproszczony.

Posłużymy się przykładem gospodarki,

która wytwarza nie tysiące dóbr, ale tylko dwa:

pszenicę i koce

Takie daleko idące uproszczenie jest potrzebne

Nie chcemy bowiem przedstawiać fotografii

gospodarki, ale ukazać w sposób najprostszy

dalsze, niepoznane dotąd prawidłowości

funkcjonowania gospodarki.

A konkretnie te, na jakie gospodarka

natrafia w warunkach wyboru

136

Aby ukazać problematykę „

wyboru

” musimy

stworzyć nowe narzędzia

Lina

G

ranicznych

M

ożliwości

P

rodukcyjnych

L

inia

O

graniczeń

B

udżetowych

LOB

Krzywe

obojętności

Instrumenty wyboru konsumenta

GMP

Instrument wyboru producenta

137

GMP

GMP

Założenia

wyjściowe

138

Gospodarka wytwarza dwa towary : pszenicę i koce

Dana jest wielkość zasobu pracy i

kapitału funkcjonującego w

gospodarce

K

L

Wiadomo ile z tegoż kapitału funkcjonuje

w produkcji pszenicy a ile koców

K

P

K

K

139

P

K

W tej ćwiartce

będziemy

opisywać produkcję

pszenicy

W tej ćwiartce

będziemy

opisywać produkcję

koców

W tej ćwiartce

powstanie linia

GMP

P

K

Skoro znana jest nam wielkość

kapitału,

to wiadomo jednocześnie jakim

sprzętem

dysponuje rolnictwo. Znane są tym

samym

właściwości produkcyjne tegoż

sprzętu

(kapitału)

Innymi słowy

Znana jest nam funkcja

produkcji pszenicy

K

P

N

p

140

P

K

K

P

K

K

Podobnie jest z kocami.

Skoro jest kapitał, to znane

są także właściwości produk-

cyjne tegoż kapitału

Znana jest więc funkcja

produkcji koców

Dany zasób pracy graficznie

wyznacza linia

Linię tą odkładamy na osiach

N

p

N

k

141

P

K

K

P

K

K

N

p

N

k

142

P

K

K

P

K

K

K, L

Przyjmujemy założenie, iż

zasób pracy jest cały czas

wykorzystany

hipotetyczny brak

bezrobocia

Tworzymy symulacyjnie

linię GMP

Początkowo wszystkich

zatrudniamy przy

produkcji pszenicy

Na funkcji produkcji

pszenicy

jesteśmy w punkcie

Na funkcji produkcji

koców

jesteśmy w punkcie

zerowym

Od wyznaczonych

punktów ciągniemy

linie na pierwszą ćwiartkę

Powstaje pierwszy punkt

linii GMP

N

p

N

k

143

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwalniamy część osób z

produkcji pszenicy

N

p

N

k

144

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwalniamy część osób z

produkcji pszenicy

N

p

N

k

145

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwolnione osoby

zatrudniamy przy

produkcji koców

Na funkcji produkcji

pszenicy i koców

jesteśmy w punktach

Od wyznaczonych

punktów

ciągniemy linie

na pierwszą ćwiartkę

Powstaje drugi punkt

linii GMP

N

p

N

k

146

P

K

K

P

K

K

K, L

Znowu zwalniamy ludzi

z produkcji pszenicy i

zatrudniamy ich przy

produkcji koców

N

p

N

k

147

P

K

K

P

K

K

K, L

Znowu zwalniamy ludzi

z produkcji pszenicy i

zatrudniamy ich przy

produkcji koców

Tworzymy kolejny punkt

linii GMP

N

p

N

k

148

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwalniamy pozostałe

osoby z rolnictwa i

zatrudniamy je

przy produkcji koców

N

p

N

k

149

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwalniamy pozostałe

osoby z rolnictwa i

zatrudniamy je

przy produkcji koców

N

p

N

k

150

P

K

K

P

K

K

K, L

Zwalniamy pozostałe

osoby z rolnictwa i

zatrudniamy je

przy produkcji koców

N

p

N

k

151

P

K

K

P

K

K

K, L

Łączymy przy pomocy

linii wszystkie punkty

GMP

GMP

152

O czym informuje

O czym informuje

linia GMP

linia GMP

153

P

K

linia GMP powstała z odpo-

wiedniej kompilacji punktów

tworzących obie funkcje

produkcji

Z tej racji mówi to samo co funkcje

produkcji plus coś nowego

Co jest możliwe a co nie

154

P

K

K, L

Co jest możliwe a co nie

Kombinacje leżące

pod liną i na linii są

osiągalne

Kombinacje leżące

nad linią nie są

osiągalne

155

P

K

K, L

Kombinacje tworzące łuk obrazują

wszystkie możliwe

stany efektywne

W każdym z nich

Z danego zasobu

pracy i kapitału

osiąga się

maksimum efektu

brak tu marnotrawstwa

156

P

K

Marnotrawstwo ma miejsce,
gdy gospodarka znajduje się

w punktach pod

linią GMP

157

P

K

K, L

wiele kombinacji, w których

z danego zasobu pracy

i kapitału uzyskuje

się maksimum efektu

Na łuku

( w przeciwieństwie do funkcji produkcji)

istnieje

158

P

K

Przypomnijmy:

wiele kombinacji, w których

z danego zasobu pracy

i kapitału uzyskuje

się maksimum efektu

kolejne kombinacje powstawały

drogą przesuwania zatrudnienia

z jednej branży do drugiej

159

P

K

Przypomnijmy:

P

kolejne kombinacje powstawały

drogą przesuwania zatrudnienia

z jednej branży do drugiej

160

P

K

Przypomnijmy:

kolejne kombinacje powstawały

drogą przesuwania zatrudnienia

z jednej branży do drugiej

każde takie jedno przestawienie,

to kolejna kombinacja

na linii GMP

161

Gospodarka w danym momencie może

znajdować się tylko w jednym punkcie

ale mnogość potencjalnych

punktów pozwala na

wybór jednej

z kombinacji

P

K

i o to właśnie chodzi

i o to właśnie chodzi

162

Nowe prawa i właściwości

Nowe prawa i właściwości

GMP

163

P

K

Załóżmy, iż początkowo

produkujemy tylko zboże

*

znajdujemy się w punkcie

W następnym okresie

chcemy wytwarzać

daną ilość koców

Przestrzegamy Prawa

Mojżeszowego

Na linii GMP znajdujemy

się w punkcie

Wielkość produkcji pszenicy wyznacza punkt

164

P

K

zmalała

W porównaniu ze stanem wyjściowym

produkcja pszenicy

W warunkach pełnej efektywności

Aby wzrosła produkcja

koców musiała zmaleć

produkcja pszenicy

Chcąc powiększać

produkcję jednego dobra

należy koniecznie

ograniczyć

produkcję drugiego

Coś za coś

Coś za coś

W ten sposób daje o sobie znać zasada

W ten sposób daje o sobie znać zasada

165

Wystąpienie zasady

coś za coś

jest empirycznym dowodem na to,

iż gospodarka osiągnęła stan

najwyższej efektywności.

Nowe prawa i właściwości

Nowe prawa i właściwości

GMP

Coś za coś

Coś za coś

170

Pojęcia

Koszt alternatywny

171

P

K

W warunkach pełnej efektywności

Chcąc uzyskać wzrost

produkcji koców

należy

zmniejszyć

produkcję pszenicy

172

P

K

Ilość pszenicy jaką należy poświęcić

aby uzyskać

określony przyrost

produkcji koców

nazywamy

Kosztem alternatywnym

wytworzenia dalej ilości koców

173

P

K

Koszt alternatywny, to

wymierne

określenie zasady

Coś za coś

174

P

K

Chcemy powiększać

produkcję

koców o tę samą

wielkość

interesuje nas

Koszt alternatywny

każdej kolejnej

partii koców

175

P

K

Chcemy powiększać

produkcję

koców o tę samą

wielkość

interesuje nas

Koszt alternatywny

każdej kolejnej

partii koców

176

P

K

Chcemy powiększać

produkcję

koców o tę samą

wielkość

interesuje nas

Koszt alternatywny

każdej kolejnej

partii koców

Odkładamy koszt alternatywny na osi

kolejne koce

K

o

s

z

t

a

lt

e

rn

a

ty

w

n

y

P

K

Aby wytworzyć kolejne

takie same partie koców,

trzeba rezygnować

z coraz to większej

ilości pszenicy

Koszt

alternatywny

kolejnych partii

koców

jest coraz

wyższy

W ten sposób ujawnia się prawo

Rosnącego

Rosnącego

kosztu

kosztu

alternatywneg

alternatywneg

o

o

177

Prawo rosnącego kosztu alternatywnego

działa tylko dlatego,

gdyż produkcją koców i pszenicy rządzi

prawo malejącej produktywności

178

P

K

Gdyby

produkcją pszenicy i koców
nie rządziło prawo malejącej

produktywności to

obie funkcje produkcji

byłyby liniami prostymi

W tej sytuacji

Linia GMP byłaby nie

łukiem,

ale linią prostą

179

P

K

Pojawia się ono

dopiero przy

wyborze

Jak wyglądałby wówczas

koszt alternatywny

Koszt alternatywny każdej

kolejnej partii koców byłby

taki sam

Prawo

rosnącego kosztu

alternatywnego

jest inną postacią prawa

malejącej produktywności

180

Nowe prawa i właściwości

Nowe prawa i właściwości

GMP

„ coś za coś”

Prawo rosnącego kosztu

alternatywnego

181

Rozwój

Kiedy rozwój, a kiedy nie

182

P

K

Wytwarzana jest dana ilość

pszenicy i koców

Załóżmy, iż w okresie bazowym

gospodarka jest w punkcie

K, L

183

P

K

K, L

Oto teraz gospodarka na skutek pewnych sił

zostaje zmuszona do wzrostu produkcji koców

Produkcja pszenicy maleje

184

P

K

K, L

Taka zmiana nie wynika z chęci lecz konieczności

Nie rezygnujemy z pszenicy

dlatego, iż jej nie pragniemy,

lecz dlatego, gdyż musimy

zwiększyć produkcję koców

Nie jest to pełnia szczęścia

Społeczeństwo jest zadowolone

z tego, iż wzrosła produkcja koców,

ale nie cieszy się

ze spadku produkcji pszenicy

185

P

K

K, L

Tego typu zmiana to

nie rozwój, to dziadowanie

Rozwój jednej branży

dokonał się kosztem drugiej

Społeczeństwo będzie

kontente jeśli zwiększy

się produkcja nie

jednego dobra lecz obu

Taką zmianę nazywamy

rozwojem

rozwojem

186

K

P

rozwojem

rozwojem

K, L

w wersji graficznej nastąpi on gdy:

Linia GMP przesunie

się na prawo

187

K

P

K, L

W kontekście rozwoju

oceńmy ponownie

wzrost produkcji koców

dokonywany kosztem

ograniczenia produkcji

pszenicy

188

K

P

K, L

K

P

K, L

Gdyby wcześniej zapewniono rozwój, to

Taka zmiana to

kara

za brak rozwoju

gdy trzeba było

powiększać podaż koców

,

Nie musiano by

ograniczać

produkcji pszenicy

189

K

P

K, L

K

P

K, L

wniosek

Nie chcąc popaść w opisaną

pułapkę należy gospodarce

zawczasu zapewnić rozwój

190

K

P

K, L

O warunkach rozwoju

stanowi

formuła Solowa

W wersji graficznej rozwój obrazujemy

przesuwając linię GMP do przodu

Q

Q

=

+

A

t

A

t



K

K



L

L

+

Linia GMP przesunie się pod wpływem

Postępu technicznego

Wzrostu

kapitału

Wzrostu zatrudnienia

191

Rozwój

wzrost kapitału

i

zatrudnienia

192

Wzrost kapitału w praktyce oznacza
pojawianie się:

nowych fabryk, firm

nowych oddziałów istniejących firm

rozbudowę istniejących zakładów

dodatkowe maszyny w
funkcjonujących firmach

Na skutek tych zmian

Rośnie zatrudnienie

 K

 L

W dalszych rozważaniach przyjmiemy

konwencję,

iż za wzrostem kapitału automatycznie

kryje się wzrost zatrudnienia

193

Wzrost kapitału - od strony formalnej - to

wzrost wartości księgowej majątku trwałego

Majątek trwały firmy rośnie pod wpływem

inwestycji

inwestycji

194

Są trzy rodzaje inwestycji

Inwestycje nowe (netto)

Inwestycje odtworzeniowe

Inwestycje brutto

Są trzy rodzaje inwestycji

Inwestycje nowe (netto)

Inwestycje odtworzeniowe

Inwestycje brutto

W firmie transportowej na skutek

wypadku kasacji uległ samochód

Zdolność przewozowa firmy

uległa zmniejszeniu

W niedzielę właściciel firmy na

giełdzie zakupił taki sam samochód

*

zdolność przewozowa firmy została

odbudowana

Ten zakupiony samochód

to

Inwestycje

odtworzeniowe

przyjmijmy teraz, iż właściciel nabył nie

jeden lecz trzy takie same samochody

Ten pierwszy to inwestycja

odtworzeniowa

Dwa pozostałe to inwestycje nowe

(netto

)

A wszystkie trzy to inwestycje brutto

195

Typ inwestycji

a linia GMP

196

K

P

Jeśli inwestycje brutto wynoszą tyle

ile wymagają tego inwestycje odtworzeniowe to

Łuk utrzymuje

swą pozycję

Zdolność wytwórcza nie ulega zmianie

197

K

P

ZAPAMIĘTAJ

Aby utrzymać potencjał wytwórczy na

dotychczasowym poziomie konieczny

jest wysiłek w postaci inwestycji

odtworzeniowych

198

K

Łuk się kurczy

K

P

Jeśli inwestycje brutto są

mniejsze od wymaganych

inwestycji odtworzeniowych

P

to

Zdolność wytwórcza

potencjału maleje

199

K

P

K

P

Jeśli inwestycje brutto są

większe od wymaganych

inwestycji odtworzeniowych

To

łuk przesuwa się

do góry

Zdolność wytwórcza

potencjału rośnie

Rozwój wymaga

inwestycji nowych

Inwestycje nowe to:

Inwestycje nowe to:

Inwestycje brutto

Inwestycje brutto

minus

minus

inwestycje odtworzeniowe

inwestycje odtworzeniowe

inwestycje odtworzeniowe

finansuje amortyzacja „A”

I

n

=

I

B

-

A

200

Rozwój wymaga

inwestycji nowych

Aby firmy mogły nabywać dodatkowe maszyny,

urządzenia; budować nowe budynki, statki itp.

To w gospodarce musi istnieć

specjalny dział produkcji

.

Sektor produkcji

dóbr inwestycyjnych

201

Rzeczywista gospodarka obejmuje

dwa sektory

Sektor produkcji

dóbr konsumpcyjnych

Sektor produkcji

dóbr inwestycyjnych

Do tej pory nasza gospodarka składała się

tylko z sektora produkcji dóbr konsumpcyjnych

Obecnie w nasz dotychczasowy model,

musimy wmontować sektor produkcji

dóbr kapitałowych

pszenica - koce

202

P

K

I

n

Kapitał i praca jakim rozporządza gospodarka

funkcjonuje obecnie w trzech, a nie dwóch sferach

produkcji pszenicy
produkcji koców

produkcji dóbr

inwestycyjnych

K,L

Rysunek trójosiowy jest mało przejrzysty.

Zamieniamy go na dwuosiowy

Pszenicę i koce łączymy

i odkładamy na jednej osi

P

I

n

K,L

K

Likwidujemy trzecią oś i

inwestycje odkładamy

na osi poziomej

P

K,L

I

n

K

Pszenica i koce tworzą sektor produkcji

dóbr konsumpcyjnych

C

203

K,L

I

n

Pszenica i koce tworzą sektor produkcji

dóbr konsumpcyjnych

C

Bieżący zasób kapitału

i pracy zakreśla

możliwości produkcyjne

dóbr konsumpcyjnych

i inwestycyjnych

K,L

Obrazuje to linia GMP

204

Wybór a rozwój

Wybór a rozwój

zasada „coś za coś”

zasada „coś za coś”

a rozwój

a rozwój

czyli

czyli

205

I

n

C

Aby zapewnić rozwój konieczna

jest dana wielkość inwestycji

Na linii GMP jesteśmy w punkcie

Produkcję dóbr konsumpcyjnych

wyznacza punkt

Produkcja pszenicy

zmalała

zmalała

206

Chcąc wytwarzać dobra inwestycyjne

należy koniecznie zrezygnować

z części produkcji dóbr

konsumpcyjnych

I

n

C

Rezygnacja z konsumpcji (produkcji)

dóbr konsumpcyjnych na rzecz

inwestycyjnych przybiera postać

oszczędności

S

Twoje tegoroczne oszczędności

są miarą Twojej rezygnacji

z konsumpcji bieżącej

Oszczędności płyną do banku. Stąd są

wybierane przez firmy pod postacią

kredytu inwestycyjnego

W ten sposób

W skali makro dokonuje się

rezygnacja z części konsumpcji

bieżącej na rzecz inwestycji

207

I

n

C

S

Czego formuła Solowa

nie mówi wprost

Inwestycje nowe powodują

przyrost kapitału produkcyjnego

In = K

Q

Q

=

+

A

t

A

t



K

K



L

L

+



K

K

208

I

n

C

S

Czego formuła Solowa

nie mówi wprost



K

K

In = K

Przyrost kapitału wymaga

rezygnacji z części konsumpcji

209

Q

Q

=

+

A

t

A

t



K

K



L

L

+



K

K

Patrząc na ten parametr

pamiętaj

że wzrost kapitału (inwestycje) wymaga rezy-

gnacji z produkcji części dóbr konsumpcyjnych

210

Przy rozwoju

wybór

(

zasada coś za coś

)

rozszerza się;

dobrami konsumpcyjnymi

pszenica - koce

dobrami konsumpcyjnymi

a dobrami inwestycyjnymi

Wybór nabiera

charakteru dwu

wymiarowego

Wybieramy pomiędzy

I

n

P K

P

K

I

n

oraz

I

n

P K

211

ROZWÓJ - WYBÓR

ROZWÓJ - WYBÓR

spojrzenie

przez pryzmat

czasu przyszłego

212

I

n

C

Dzisiejsze oszczędności finansują dzisiejsze inwestycje

Dziś czynione inwestycje

nie przynoszą

natychmiastowego

efektu produkcyjnego

Efekt produkcyjny

przynoszą

w okresie następnym

Linia GMP przesuwa się na prawo

213

C

Linia GMP przesuwa się na prawo

I

n

Dla społeczeństwa rozwój oznacza

wzrost

Efekt produkcyjny

przynoszą

w okresie następnym

Następuje rozwój

konsumpcji

214

C

I

n

Jeśli w następnym okresie relacje pomiędzy

oboma sektorami nie ulegają zmianie to

Na linii GMP gospodarka

jest w punkcie

215

C

I

n

Poziom konsumpcji w następnym

okresie wyznacza punkt

W porównaniu

z poprzednim okresem

konsumpcja

wzrosła

216

W okresie wyjściowym zrezygnowano

z takiego poziomu konsumpcji

Poprzez mechanizm oszczędności

i inwestycji

S

Z poczynionego wyrzeczenia uzys-

kano taki przyrost konsumpcji

Celowo zrezygnowaliśmy z

konsumpcji dzisiejszej

aby

W następnym okresie

konsumpcja była większa

W ten sposób dokonaliśmy

Zamiany konsumpcji

dzisiejszej na jutrzejszą

to

:

wybór międzyokresowy

Zamiana konsumpcji dzisiejszej

na rzecz jutrzejszej

217

S

Zasada coś za coś nabiera

charakteru

wybór międzyokresowy

międzyokresowego

O poziomie konsumpcji

jutrzejszej decydujemy

dzisiaj

a czynimy to gdy

Ustalamy poziom naszych

oszczędności, które posłużą do

finansowania inwestycji

O naszym dzisiejszym standardzie

życiowym zadecydowano wczoraj

decydowali o tym nasi rodzice

Wybór międzyokresowy ma

konsekwencje

międzypokoleniowe

218

Wybór pomiędzy konsumpcją a inwestycjami

P

K

I

n

In

C

to wybór

Pomiędzy konsumpcją dzisiejszą a

konsumpcją jutrzejszą

In

C

C

C

D

D

C

C

J

J

P

K

I

n

C

C

D

D

C

C

J

J

Dwie strony tego samego

problemu

219

220

Aby ukazać problematykę „

wyboru

” musimy

stworzyć nowe narzędzia

LOB

Krzywe

obojętności

GMP

zrobione

Wybór konsumenta

221

Wybór

Wybór

konsumenta

konsumenta

222

Konsument może wybierać jedynie

w obrębie tego co wytwarza producent

Świat konsumenta musi być kompatybilny

ze światem producenta

Nasz konsument może wybierać tylko

pomiędzy pszenicą a kocami

Konsument nie interesuje się dobrami

inwestycyjnymi

Świat producenta musimy ukazać przez

pryzmat wyboru konsumenta

Przy optyce konsumenta linia GMP obejmuje

tylko pszenicę i koce

223

Przy optyce konsumenta linia GMP obejmuje

tylko pszenicę i koce

P

K

0,9

K, L

Linia GMP oferuje sobą multum kombinacji

Spośród wielu możliwych

kombinacji realizowana

będzie tylko jedna

224

P

K

Spośród wielu możliwych

kombinacji realizowana

będzie tylko jedna

O tym, która to będzie zadecyduje

konsument

nie

producent

ale

W tym względzie kieruje się on

preferencjami

możliwościami nabywczymi

preferencjami

225

Preferencje

konsumenta

Krzywa obojętności

226

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P

K

Dana płaszczyzna usiana jest niezliczoną

ilością punktów

Każdy punkt to koszyk,

w którym znajduje się

jakaś ilość pszenicy i

jakaś ilość koców

Każdy z konsumentów deklaruje jaką frajdę

czerpałby z każdego koszyka

Frajdę ocenia przy

pomocy punktów.

Skala od 0 do 10

punktów

Każdemu z koszyków zostanie przypisany

jeden z punktów

Przy ocenie frajdy

konsument nie

sugeruje się cenami

cena piwa Żywiec

cena piwa Żywiec

nie ma wpływu

nie ma wpływu

na to, jak to piwo

na to, jak to piwo

Tobie smakuje

Tobie smakuje

cena wpływa tylko na to,

cena wpływa tylko na to,

ile Ty tego piwa wypijesz

ile Ty tego piwa wypijesz

227

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P

K

Po zagregowaniu i uśrednieniu wyników

okazuje się, iż

Multum koszyków ma

taką samą notację

Łączymy przy pomocy linii wszystkie

punkty

(koszyki)

o notacji jeden

1

W ten sposób powstała

pierwsza

Krzywa obojętności

P

K

1

Jest nam obojętne w

którym punkcie

(koszyku) leżącym na

tej linii znajdujemy się

W każdym z nich

frajda wynosi jeden

228

łączymy kolejne

koszyki o tej

samej punktacji

P

K

1 3

Powstają kolejne krzywe obojętności

5

7

Zespół wszystkich krzywych obojętności to

mapka preferencji

229

P

K

1 3 5

7

Gdy konsument jest na

danej krzywej obojętno-

ści, to jest mu obojętne

w którym punkcie tej

krzywej się znajduje

Ale nie jest mu obojętne, na której

krzywej się znajduje

Z posiadanych zasobów

stara się osiągnąć

maksimum frajdy

Co oznacza, iż

Usiłuje uplasować się

na możliwie, jak najdalej

odsuniętej krzywej

możliwości konsumenta, nie mogą

być większe od możliwości producenta

P

K

Zestawiamy możliwości producenta

z mapką

preferencji konsumenta

230

P

K

Koszyki leżące na dwóch ostatnich krzywych

obojętności są nieosiągalne

P

K

Koszyki leżące na przecięciu

„GMP” z poszczególnymi

krzywymi obojętności

Są osiągalne

231

P

K

P

K

Każdy z koszyków dostarcza innej frajdy

1

3

5

Wybrany zostanie ten punkt

Ten koszyk dostarcza

najwięcej frajdy

232

P

K

P

K

1

3

5

K,L

społeczeństwo

z posiadanego zasobu

kapitału i pracy

W punkcie styczności

osiąga -via nabywane

towary

maksimum pożytku

Optimum optimorum

Optimum optimorum

Taki stan nazywamy

Wybrany punkt obrazuje

końcowy etap

ekonomizacji

233

P

K

P

K

1

3

5

Gdy Ty w sklepie czynisz

zakupy , to nie odczuwasz

ograniczenia jakim

jest Linia GMP

To ograniczenie jest dla

Ciebie akademickie

Ograniczenie , jakie Ty realnie

odczuwasz to:

Siła nabywcza twojego portfela

Ceny i dochód

234

P

K

P

K

1

3

5

P

K

chcemy teraz w ten rysunek

„domontować”

ograniczenia konsumenta

235

Ograniczenie

konsumenta

linia LOB

236

Przykład numeryczny

Aga ma 1200 zł

cena pszenicy 12 zł

cena koca 15 zł

P

p

= 12; P

k

=

15

P

p

= 12

P

k

= 15

P

K

Jeśli Aga wyda całe

1200 zł na pszenicę

to kupi 100 buszli

ziarna

100

Jeśli Aga wyda całe

1200 zł na koce , to

kupi 80 koców

80

W obu przypadkach Aga wyda 1200 zł

Łączymy oba punkty linią

237

Na każdy koszyk leżący

na linii Aga wyda 1200 zł

12

00

P

p

= 12

P

k

= 15

P

K

100

80

Narysowana linia to linia

Popytu o wartości 1200 zł

238

12

00

P

K

100

80

Co

Co

możliwe

możliwe

a co nie

a co nie

Za posiadane środki

Aga może nabyć

wszystkie koszyki

leżące pod linią i na linii

239

12

00

P

K

100

80

Co

Co

możliwe

możliwe

a co nie

a co nie

Za posiadane środki

Aga nie nabędzie

koszyków leżących

poza linią

240

12

00

P

K

100

80

Narysowana linia

zakreśla pole

możliwości

nabywczych Agi

Co

Co

możliwe

możliwe

a co nie

a co nie

Ta linia to

Ta linia to

Linia ograniczeń

budżetowych

LOB

LOB

Linia „LOB” to graficzny obraz

możliwości konsumenta

241

tym dla producenta linia GMP

LOB

LOB

Tym czym dla konsumenta jest linia LOB,

Obie linie ukazują, co jest możliwe a co nie,

co jest optymalne, a co nie

242

12

00

P

K

100

80

Spośród wielu koszyków leżących

na linii

LOB

Aga wybiera tylko jeden

Wybór Agi

Wybór Agi

dlaczego ten

dlaczego ten

243

12

00

P

K

100

80

ten koszyk

dostarcza Agnieszce

jej najwięcej frajdy

tu z 1200 zł Agnieszka

tu z 1200 zł Agnieszka

osiąga najwięcej korzyści

osiąga najwięcej korzyści

Wybór Agi

Wybór Agi

244

12

00

P

K

100

80

Skąd wiadomo, iż to ten koszyk

dostarcza najwięcej frajdy

???

Od samej Agnieszki

jak to wygląda

jak to wygląda

na rysunku

na rysunku

245

12

00

P

K

100

80

W wybranym punkcie jedna

W wybranym punkcie jedna

z krzywych obojętności

z krzywych obojętności

jest styczna do linii LOB

jest styczna do linii LOB

2

5

4

jak to wygląda

jak to wygląda

na rysunku

na rysunku

ta linia, to linia o

ta linia, to linia o

najwyższej

najwyższej

możliwej frajdzie

możliwej frajdzie

246

12

00

P

K

100

80

W wybranym punkcie jedna

W wybranym punkcie jedna

z krzywych obojętności

z krzywych obojętności

jest styczna do linii LOB

jest styczna do linii LOB

ta linia, to linia o

ta linia, to linia o

najwyższej

najwyższej

możliwej frajdzie

możliwej frajdzie

247

12

00

P

K

100

80

Styczność krzywej obo-

jętności z

LOB

podkre-

śla fakt, iż wyznaczony

koszyk wybrany został

zgodnie z preferencjami

Tylko dzięki temu

z 1200 zł

Agnieszka osiągnęła

maksimum pożytku

Zgodnie z preferencjami

oznacza

maksimum pożytku

Możliwości konsumenta muszą

się mieścić w obrębie

możliwości producenta

248

P

100

80

P

K

Konfrontujemy możliwości

Konfrontujemy możliwości

obu podmiotów

obu podmiotów

249

K,L

Tak ten rysunek zostawiliśmy prze-

chodząc do ograniczeń konsumenta

wprowadzamy linię LOB

250

W punkcie styczności konsument

i producent realizują swe cele

Maksimum efektu z

dysponowanych zasobów

W

punkcie styczności

społeczeństwo z posiadanego

zasobu kapitału i

pracy

K,L

osiąga via wybrany koszyk

osiąga via wybrany koszyk

maksimum pożytku

maksimum pożytku

251

Równowaga

Równowaga

ekonomiczna

ekonomiczna

252

Na rysunku tym znajdują się wszystkie

Na rysunku tym znajdują się wszystkie

podstawowe agregaty

podstawowe agregaty

Linia GMP obrazuje podaż

Linia GMP obrazuje podaż

Linia LOB obrazuje popyt

Linia LOB obrazuje popyt

Styczność linii LOB z krzywą

obojętności podkreśla fakt,

iż popyt zrealizowano

zgodnie z preferencjami

253

W punkcie styczności linii

W punkcie styczności linii

popyt równa się podaży

popyt równa się podaży

stwierdzamy

stwierdzamy

Gospodarka jest w

Gospodarka jest w

stanie równowagi

stanie równowagi

Równowaga to nie zwykła równość

Równowaga to nie zwykła równość

bilansowa popytu z podażą

bilansowa popytu z podażą

ale taka równość, przy której

ale taka równość, przy której

społeczeństwo z danego zasobu

społeczeństwo z danego zasobu

uzyskuje maksimum efektu

uzyskuje maksimum efektu

254

Będąc w sklepie, przy wyborze,

kierujesz się cenami

Czy rysunek uwzględnia

ceny ???

tak

Aby to ukazać musimy wrócić

do wyboru Agi

255

12

00

P

K

100

80

12

00

P

K

100

80

P

p

= 12

P

k

= 15

Relacja ramion trójkąta

to tangens kąta

nachylenia linii LOB

100

80 =

1,25

współczynnik kątowy

nachylenia LOB

Taką samą relację daje stosunek cen obu towarów

P

k

=

15

P

p =

12

P

k

=

15

P

p =

12

=

=

1,25

256

12

00

P

K

100

80

12

00

P

K

100

80

P

p

= 12

P

k

= 15

P

k

=

15

P

p =

12

P

k

=

15

P

p =

12

=

=

1,25

W kącie nachylenia

W kącie nachylenia

linii LOB zawarta

linii LOB zawarta

jest cena relatywna

jest cena relatywna

a to oznacza

a to oznacza

257

12

00

P

K

100

80

12

00

P

K

100

80

P

p

= 12

P

k

= 15

P

k

=

15

P

p =

12

P

k

=

15

P

p =

12

=

=

1,25

Preferencje mają swe

odzwierciedlenie

w relacji cen

a to oznacza

a to oznacza

jak to rozumieć ???

jak to rozumieć ???

258

12

00

P

K

100

80

12

00

P

K

100

80

P

p

= 12

P

k

= 15

P

k

=

15

P

p =

12

P

k

=

15

P

p =

12

=

=

1,25

Preferencje mają swe

odzwierciedlenie

w relacji cen

a to oznacza

a to oznacza

jak to rozumieć ???

jak to rozumieć ???

Dla Toma cena piwa Żywiec - 3 zł

Dla Toma cena piwa Żywiec - 3 zł

jest za wysoka, cen wody

jest za wysoka, cen wody

Żywiec 1,5 zł, też jest za wysoka

Żywiec 1,5 zł, też jest za wysoka

ale Tom akceptuje fakt,

ale Tom akceptuje fakt,

iż butelka piwa,

iż butelka piwa,

kosztuje dwa razy drożej

kosztuje dwa razy drożej

niż butelka wody

niż butelka wody

Ta relacja cen jest zgodna

Ta relacja cen jest zgodna

z upodobaniami Toma

z upodobaniami Toma

Tom jest gotów oddać

Tom jest gotów oddać

dwie butelki wody

dwie butelki wody

za jedną butelkę piwa

za jedną butelkę piwa

259

12

00

P

K

100

80

12

00

P

K

100

80

P

p

= 12

P

k

= 15

P

k

=

15

P

p =

12

=

=

1,25

Preferencje mają swe

odzwierciedlenie

w relacji cen

Styczność linii LOB z

krzywą obojętności

graficznie o tej

graficznie o tej

zgodnosci, informuje

zgodnosci, informuje

263

Na rysunku tym znajdują się wszystkie

Na rysunku tym znajdują się wszystkie

podstawowe agregaty

podstawowe agregaty

Linia GMP obrazuje podaż

Linia GMP obrazuje podaż

Linia LOB obrazuje popyt

Linia LOB obrazuje popyt

Kąt nachylenia LOB

to cena relatywna

(

preferencje konsumenta)

264

gospodarka jest w

stanie

globalnej równowagi

innymi słowy

tu

tu

Podaż równa się popytowi

realizowanemu zgodnie

z preferencjami, co ma

odbicie w cenach

Podaż równa się popytowi

przy danej relacji cen

265

tu

ZAPAMIĘTAJ

Popyt równa się podaży, ale tak, że

to z czego się wytwarza i to na co

się wydaje daje maksimum frajdy

Podaż = popytowi realizowanemu

zgodnie z preferencjami

Podaż = popytowi przy

danej relacji cen

R

ó

w

n

o

w

a

g

a

g

lo

b

a

ln

a

R

ó

w

n

o

w

a

g

a

g

lo

b

a

ln

a

266

Zgodność owa ma zachodzić

także w czasie, co oznacza, iż

za wzrostem popytu musi

nadążać wzrost podaży

O związku tym stanowi

Zasada

akceleracji

267

Zasada akceleracji

Zasada akceleracji

268

269

Gdy popyt rośnie to linia

LOB przesuwa się na prawo

Przyjmijmy, iż ceny nie uległy zmianie

W tej sytuacji linia LOB przesuwa

się równolegle

W następnym okresie konsument

na linii LOB będzie w punkcie

Skoro preferencje się nie zmieniły,

to nowy dochód konsument dzieli

na pszenicę i koce

w tej samej proporcji co poprzednio

12

00

14

00

Aby w następnym okresie była

równowaga, to linia GMP,

musi przesunąć się dokładnie

do wskazanego punktu

Aby łuk przesunął się dokładnie o

wielkość wskazaną przez przyrost

popytu, to konieczny jest ściśle

określony poziom inwestycji netto

Gdy tak się stanie, to podaż

nadąży za rosnącym popytem

270

stwierdzamy

stwierdzamy

Wzrost popytu wymusza

pojawienie się inwestycji

Popyt akceleruje

Popyt akceleruje

inwestycje

inwestycje

Aby ustalić stosowną wielkość

inwestycji netto potrzebujemy

dwóch informacji

Prognozowany poziom popytu

w następnym okresie

Y*

Wartość współczynnika

kapitałowego

(k

)

Przewiduje się, iż w następnym

okresie wzrośnie popyt na lody

o 20.000 zł (

Y* = 20.000)

O tyle samo ma wzrosnąć

produkcja

Twoje moce wytwórcze

są wyczerpane

Niezbędne są nowe inwestycje,

z których uzyska się produkcję

rzędu 20.000zł

Do określenia wielkości

niezbędnych inwestycji

posługujesz się

współczynnikiem kapitałowym

„

k

”

k

Aktualna wartość aparatu

wytwórczego wynosi 1.200.000

(K = 1.200.000)

Wartość rocznej produkcji uzys-

kanego z tego kapitału wynosi

(Y = 400.000)

K = 1.200.000
Y = 400.000

k

=

1.200.000

400.000

=

3:1

k

=

3:1

Na uzyskanie jednej złotówki

w lodach konieczne są trzy

złote w majątku trwałym

k

=

3:1

Chcąc uzyskać dodatkową

produkcję rzędu 20.000zł

konieczne są inwestycje

I

n = 3 20.000 = 60.000

.

271

Formuła akceleracji

Formuła akceleracji

I

n = k

×

Y

*

272

Przyjmijmy, iż w okresie bazowym

gospodarka jest na linii GMP

Prognozy przewidują, iż

w następnym okresie

będzie spadek popytu,

linia LOB przesunie się w

lewo do środka

W tej sytuacji inwestycje

nowe nie pojawią się

Niechaj nową sytuację

opisuje rysunek

Kiedy zasada akceleracji

nie działa ???

Prognozy przewidują wzrost popytu,

co przesuwa linię LOB w prawo

Tu też inwestycje nie pojawiają się

Wzrost produkcji zapewniają

rezerwy potencjału wytwórczego

273

Kiedy zasada akceleracji

działa ???

Wzrost popytu wymusza

pojawienie się nowych inwestycji

tylko, gdy w okresie bazowym

potencjał techniczny był

w pełni wykorzystany

Linia LOB przesuwa się w prawo

Konieczny jest wzrost kapitału,

który przesunie linię GMP

274

Dziękuje

my

Do zobaczenia

na następnym

wykładzie !!!