Dr Małgorzata Ganczar

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

Ubiegłe stulecie można określić mianem wieku

rewolucji. Jego początek to kontynuacja burzliwego
rozwoju społeczeństwa przemysłowego, który
rozpoczął się pod koniec XIX w. Natomiast w
ostatnich jego latach jesteśmy świadkami kolejnej
rewolucji technicznej – rewolucji informacyjnej. Jej
motorem stały się: elektronika (przede wszystkim
wynalezienie wspomnianych już komputerów),
miniaturyzacja, digitalizacja treści, telekomunikacja,
Internet, programowanie pracy urządzeń
elektronicznych czyli cała technologia
komunikacyjno-teleinformatyczna, oznaczona
skrótowo ICT(ang. Information and Communication
Technology).

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

W kontekście zachodzących przemian upowszechniło się

pojęcie społeczeństwa informacyjnego (SI).

Określa ono nowy system społeczeństwa,

kształtujący się w krajach o wysokim stopniu

rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie

informacją, jej jakość, szybkość przepływu są

zasadniczymi czynnikami konkurencyjności

zarówno w przemyśle jak i w usługach, a stopień

rozwoju wymaga stosowania nowych technik

gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i

użytkowania informacji.

Nie jest to oczywiście jedyna istniejąca definicja

opisująca społeczeństwo informacyjne. We wszystkich

ogromne znaczenie przypisuje się informacji. Na jej

wymianie i komunikacji międzyludzkiej opierał się

rozwój społeczny, gospodarczy, kulturalny i polityczny

w ciągu długiej historii ludzkości.

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

Owa informacja często dziś określana jest mianem

informacji cyfrowej, i charakteryzuje się:



transformowalnością – łatwe i szybkie przetwarzanie

za pomocą komputerów i ludzi, których pracę

wspomagają,



transmitowalnością – łatwe, szybkie i jeżeli potrzeba

automatyczne transmitowanie przez sieci

komputerowe i telekomunikacyjne,



replikowalnością – łatwe kopiowanie przy czym jakość

kopii zachowuje dokładnie jakość oryginału,



niezniszczalnością – oczywiście nie chodzi o brak

możliwości skasowania informacji z pamięci komputera

lecz o zachowanie jej pierwotnej formy, nie uleganie

degradacji, np. zjedzenie przez mole czy też

zżółknięcie, jak to zdarza się w przypadku danych

zapisanych na papierze.

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

Społeczeństwo staje się zatem społeczeństwem

informacyjnym, gdy osiąga stopień rozwoju oraz
skali i skomplikowania procesów odpowiedzialnych
za jego funkcjonowanie wymagający zastosowania
nowych technik wykorzystywania olbrzymiej masy
informacji generowanych przez te procesy. W takim
społeczeństwie informacja i wynikająca z niej wiedza
oraz nowoczesne technologie są podstawowym
czynnikiem wytwórczym a wszechstronnym
czynnikiem rozwoju jest właściwe wykorzystywanie
teleinformatyki.

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

Obecnie pojawił się nowy termin Społeczeństwa Sieci,

zgodnie z którym tym mianem określa się społeczności,

których struktury społeczne i działalność zorganizowana

jest poprzez elektroniczne systemy przetwarzania

informacji, w przeciwieństwie do zorganizowanych grup w

hierarchicznie powiązane struktury. Termin ten odnosi się

do społeczeństw, które charakteryzują dwie zasadnicze

cechy:



obecność wyrafinowanych - prawie wyłącznie cyfrowych -

technologii komunikacji sieciowej i zarządzania dystrybucją

informacji; technologii, które tworzą infrastrukturę coraz

większego układu społecznych, politycznych i

ekonomicznych praktyk;



reprodukowanie i instytucjonalizacja - poprzez i pomiędzy

tymi społeczeństwami - sieci, rozumianych jako

podstawowe formy społecznej organizacji oraz relacje w

poprzek szerokiego zakresu społecznych, politycznych i

ekonomicznych konfiguracji i połączeń.

Przeobrażenia społeczne związane z

rozwojem cywilizacyjnym

Społeczeństwa sieci

to zjawisko szersze niż

społeczeństwa informacyjne, wydaje się, że
powstają w wyniku ewolucji społeczeństw
informacyjnych. społeczeństwa sieci tworzą w coraz
większym stopniu formy organizacyjno-prawne a
także związane z nimi systemy normatywne,
kulturowe i społeczne. Z punktu widzenia
funkcjonowania administracji publicznej zauważyć
należy, ze w ramach tych społeczeństw tworzą się
struktury organizacyjno-prawne, w szczególności
konstrukcje organizacji życia publicznego. W tym
systemie społecznym fizyczne granice są bez
większego znaczenia i w konsekwencji będą
zanikały.

Unia Europejska jako Społeczeństwo

Informacyjne

Najważniejsze dla upublicznienia i określenia

polityki UE w dziedzinie budowania SI było
opublikowanie w 1994 roku przez Komisję
Europejską dokumentu

Europe and the

Global Information Society.
Recommendations to the European
Council

(Europa i społeczeństwo globalnej

informacji. Zalecenia dla Rady Europejskiej),
zwanego, od nazwiska propagującego go
członka Komisji Europejskiej Martina
Bangemanna,

Raportem Bangemanna.

Dokument wyznaczył perspektywy i kierunki
działań w jakich powinna pójść Europa.

Unia Europejska jako Społeczeństwo

Informacyjne

Najważniejszą inicjatywą jest

eEurope – an Information

Society for all

(eEurope – społeczeństwo informacyjne dla

wszystkich), której otwarcie ogłoszono 8 grudnia 1999 r.

Zawiera ona konkretne programy i rozwiązania mające na celu

przyspieszenie transformacji krajów Unii Europejskiej do
społeczeństwa informacyjnego oraz przybliżone daty ich
wdrożenia. W eEuropa Komisja zaproponowała krajom
członkowskim realizację

trzech głównych celów

strategicznych:



wprowadzenia obywateli Europy, we wszystkich sferach ich
działalności: w pracy, w domu, w szkole, w interesach, w
kontaktach z administracją publiczna w wiek cywilizacji
cyfrowej,



wspieranie rozwoju nowych technologii informatycznych i
komunikacyjnych,



wzmocnienie spójności socjalnej Romano Prodi był jednym z
członków grupy opracowującej Raport Bangemanna.

Unia Europejska jako Społeczeństwo

Informacyjne

Komisja Europejska w dokumencie eEurope – an

Information Society for All. Progress Report dokonała
podsumowania dyskusji i konsultacji toczonych na
temat inicjatywy eEurope w Unii Europejskiej.

Dokument ten stanowił podstawę do dyskusji podczas

specjalnego posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie
w dniach 23-24 marca 2000 r., gdzie państwa
członkowskie przyjęły tzw.

Strategię lizbońską.

Jej głównym celem jest stworzenie do 2010 r.

,,najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki
świata, opartej na wiedzy, zdolnej do zrównoważonego
rozwoju oraz zapewniającej więcej i lepsze miejsca
pracy oraz większą spójność społeczną".

Strategia Lizbońska

Priorytety dotyczące rozwoju społeczeństwa

informacyjnego zawarte w Strategii lizbońskiej zostały

następnie rozwinięte w dokumentach Komisji

Europejskiej – najważniejszym jest eEurope 2005: An

Information Society for All. An Action Plan

przygotowanym na szczyt Rady Europejskiej w Sewilli

21-22 czerwca 2002 r.

Realizację inicjatywy eEurope koordynuje Komisja

Europejska. Jej adresatami są administracje krajów

członkowskich, przemysł ICT, nauka, operatorzy i

dostawcy usług ICT, szeroko pojęty biznes, mieszkańcy

Europy, słowem wszyscy, którzy widzą w niej

płaszczyznę zainteresowania. Źródła finansowania tego

przedsięwzięcia pochodzą z funduszy przeznaczonych

na poszczególne zadania przez m.in. administracje

państw członkowskich, przemysł europejski, banki.

Strategia Lizbońska

Dziś wiadomo, że założone w Strategii Lizbońskiej

cele nie zostały osiągnięte do 2010 roku, do czego
oficjalnie przyznała się 2 lutego 2005 r. Komisja
Europejska. Wskazała cztery obszary stanowiące
największe zagrożenie dla realizacji celów Strategii
Lizbońskiej:



niewłaściwy stan finansów publicznych,



niewystarczające działania na rzecz wzrost

zatrudnienia i produktywności pracy,



słabość rynku wewnętrznego i konkurencji,



niewystarczające działania na rzecz zapewnienia

zrównoważonego wzrostu gospodarczego.

Europa 2020



Strategia „Europa 2020” jest nowym,

długookresowym programem rozwoju
społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej
(UE), który zastąpił realizowaną od 2000 r.,
zmodyfikowaną pięć lat później, Strategię
Lizbońską.



W opublikowanym 3 marca 2010 r. Komunikacie

„

Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i

zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu”

podkreślona została potrzeba

wspólnego działania państw członkowskich na rzecz
wychodzenia z kryzysu oraz wdrażania reform
umożliwiających stawienie czoła wyzwaniom
związanym z globalizacją, starzeniem się
społeczeństw czy rosnącą potrzebą racjonalnego
wykorzystywania zasobów.

Europa 2020



W celu osiągnięcia powyższych założeń

zaproponowano trzy podstawowe, wzajemnie
wzmacniające się priorytety:



wzrost inteligentny (ang. smart growth), czyli

rozwój oparty na wiedzy i innowacjach,



wzrost zrównoważony (ang. sustainable

growth), czyli transformacja w kierunku gospodarki
niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i
konkurencyjnej,



wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu

(ang. inclusive growth), czyli wspieranie
gospodarki charakteryzującej się wysokim
poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność
gospodarczą, społeczną i terytorialną.

Wdrażanie społeczeństwa informacyjnego w

Polsce

Sejm swoją uchwałą z 14 lipca 2000 r. w sprawie

budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego

w Polsce, zobowiązał rząd do podjęcia działań

sprzyjających rozwojowi SI, do koordynacji i realizacji

polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego we

wszystkich

działach

i

na

wszystkich

szczeblach

administracji rządowej. Rada Ministrów dnia 28 listopada

2000 r. zajęła stanowisko w sprawie wskazanej uchwały

Sejmu oraz przyjęła dokument programowy pt. Cele i

kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w

Polsce, przygotowany wspólnie przez Komitet Badań

Naukowych

i

Ministerstwo

Łączności.

Następnie

szczegółowa strategia na wzór eEurope+, zatytułowana

e-Polska – Plan działań na rzecz rozwoju

społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata

2001-2006, opracowana przez Ministerstwo Gospodarki,

została przyjęta przez rząd 11 września 2001 r. Oprócz

planu

działań

zawierała

oszacowanie

skutków

finansowych realizacji polityki państwa w tej materii.

Wdrażanie społeczeństwa informacyjnego w

Polsce

Kolejnym przejawem informatyzacji naszego kraju było

utworzenie w grudniu 2001 r. nowego działu
administracji rządowej pod nazwą Informatyzacja. Po
raz pierwszy w historii Rzeczypospolitej informatyka i
informatyzacja zyskały tak istotną pozycję w życiu
politycznym naszego państwa.

Aktualnie wszelkie prace nad transformacją Polski do

społeczeństwa informacyjnego prowadzone są w
oparciu o:



Proponowane kierunki rozwoju społeczeństwa

informacyjnego w Polsce do 2020 r.



Strategia rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w

Polsce do roku 2013,

www.mswia.gov.pl/strategia

;



Strategia Rozwoju Kraju 2020 (przyjęta 25 IX 2012 r.)

Raport ONZ