Usługi psychologiczne na

odległość

• Telefon

• Internet

• Psycholog w mediach

Telefon

• APA 1995:
Ograniczenie do wąskiego zakresu usług

1)Informacje z zakresu psychoedukacji.
2)Wsparcie dla osób z myślami

samobójczymi.

3)Krótka interwencja kryzysowa.
4)Działalność rozjemcza.

• Usługa psychologiczna przez telefon

powinna mieć charakter jednorazowy.

• Nie można oferować telefonicznej

psychoterapii.

• Nie ma możliwości telefonicznej

diagnozy psychologicznej.

Telefony zaufania

• Dla osób z problemem alkoholowym.
• Dla rodzin osób z zespołem Downa.
• AIDS.
• Depresja.
• Dla kobiet.

Charakter informacyjno-edukacyjny,

wsparcie.

Psycholog on-line

Psycholog „asynchroniczny”

Psycholog w sieci

Jasna informacja co do zalet i ograniczeń

pomocy psychologicznej w internecie:

System umożliwia przechowywanie

wszystkich informacji (nie zaleca się

przekazywania ich klientowi).

System nie chroni poufności i

prywatności.

Istnieją ograniczenia anonimowości.
Metoda eksperymentalna i nie wiadomo

jaka jest jej skuteczność.

• Nie tworzy się relacja terapeutyczna

(nawet na czacie).

• Możliwości diagnozowania bardzo

ograniczone.

• Zaleca się, aby kontakt był

jednorazowy.

Ograniczenia usług

psychologicznych na odległość

• Brak przygotowania zawodowego.
• Brak kompetencji.
• Brak danych obserwacyjnych.
• Krzywda klienta?
• Czy nie należy przekierować klienta

do psychologa „stacjonarnego”?

• Koszt usługi (połączenia)?

Dokumentacja

• Jak przechowywać poufną

dokumentację z interakcji z
klientem?

• Nagrywanie połączeń

telefonicznych?

Narzędzia diagnostyczne

udostępniane w internecie

• Tylko przesiewowe

• Tylko dostępne bez ochrony praw

autorskich (pytania prezentowane
pojedynczo)

• Ograniczone zastosowanie – do celów

psychoedukacyjnych, nie do
profesjonalnej diagnozy

Kontrakt

• Nie ma relacji terapeutycznej
• Nie ma świadomej zgody
• Nie ma poufności i prywatności

• Czy można zaoferować usługę

spełniającą oczekiwania klienta?

APA

• Kodeks etyki
2.01 Granice kompetencji
… Psycholog pracujący w

nowopowstających obszarach psychologii,
dla których nie opracowano jeszcze
odpowiednich metod szkoleniowych,
podejmuje stosowne kroki, aby zapewnić
profesjonalizm swojej pracy i nie szkodzić
osobom z którymi pracuje.

APA

2.02 Interwencja kryzysowa
W nagłych wypadkach psycholog udziela

pomocy osobom, które nie mają innego

dostępu do usług psychologicznych,

nawet jeśli nie ma odpowiedniego

przeszkolenia w danym zakresie, aby

osoba nie pozostała bez wsparcia.

Pomoc należy zakończyć, gdy kryzys

minął lub dostępna jest inna usługa

psychologiczna.

Obszary zastosowań pomocy

na odległość

• Wobec klientów, którzy nie mają

bezpośredniego dostępu do usług

psychologicznych:

Osoby z trudnościami w przemieszczaniu

się (np. niepełnosprawne, sprawujące

opiekę nad niepełnosprawnymi,

małymi dziećmi itp.),

Osoby zamieszkujące tereny wiejskie,
Osoby przebywające za granicą, słabo

znające lokalny język…

Etyka zawodowa wymaga

profesjonalnego podejścia do usług
oferowanych na odległość.

Aktualnie ich jakość jest niska a dobro

klienta nie zabezpieczone.

Psycholog w mediach

• Porady

• Eksperci

Porady w prasie/tv

• Z punktu widzenia Redakcji, celem

rubryki „psycholog radzi” nie jest

udzielanie pomocy psychologicznej, lecz

urozmaicenie oferty pisma/programu.

• Poradę uzyskuje nie tylko osoba

zainteresowana, ale ogół

czytelników/widzów.

• Porady udziela się bez kontaktu, bez

możności dopytania, często pod presją

czasu.

• Anonimowość
• Niemożność postawienia diagnozy
• Nie osądzać, nie etykietować
• Unikać kategorycznych twierdzeń
• Przedstawiać kilka propozycji, a nie

jedną, jedynie słuszną

• Opierać się na danych naukowych
• Nie stwarzać wrażenia, że

nawiązano relację terapeutyczną

• Ekspert – kompetencje?

• Ekspert – prywatne zdanie vs wiedza

• Autoryzacja tekstu…

Psycholog jako odbiorca wypowiedzi

innego psychologa w mediach.

Czy wypowiedzi takie mogą być dla

nas źródłem profesjonalnej wiedzy?

Regulacje etyczne ważne dla

psychologa w mediach

• Karta etyczna mediów (1995)
• Zasady etyki zawodowej polskiego

radia , uchwała Zarządu PR SA (

www.prsa.com.pl/komisja_etyki/

)

• Rozporządzenie KRRiT 1994, 2003

Psycholog a wymiar

sprawiedliwości

• Psycholog współpracujący z

wymiarem sprawiedliwości, oprócz
wiedzy i umiejętności
profesjonalnych, musi posiadać
wiedzę z zakresu prawa i procedur
sądowych.

Obszary pracy:

• Biegły sądowy

• Zakłady penitencjarne

• Mediacje

Biegły sądowy

• Biegły sądowy jest niezależnym ekspertem

powoływanym przez sąd do oceny
psychologicznej w sprawach karnych,
cywilnych i rodzinno-opiekuńczych.

• W charakterze biegłego nie może

występować psycholog pracujący z
pacjentem. Na nim spoczywa obowiązek
odmowy i poinformowanie sądu o
etycznych i prawnych podstawach tego
stanu.

• Psycholog pracujący z klientem, który

godzi się wystąpić w roli biegłego w
sprawie swojego klienta lub jego
rodziny postępuje niezgodnie z
nakazami etyki zawodowej

• (np. konflikt ról – kodeks APA, zasady

tajemnicy zawodowej) oraz niektórymi
przepisami prawa (por. wykład nt
poufności: Ustawa o zawodzie
psychologa 2001; Ustawa o ochronie
zdrowia psychicznego 1994).

Biegły sądowy – niezależny

ekspert

• Klientem biegłego jest sąd lub

prokuratura.

• Podmiotem diagnozy jest osoba badana.

• Nadal obowiązują podstawowe zasady

uczciwości i szacunku. Cel, granice

poufności i konsekwencje muszą być

uczciwie przedstawione osobie badanej.

Psycholog poszukuje przyzwolenia i

współpracy za strony osoby badanej.

Przekazuje jej informacje zwrotne.

Zagadnienia wymagające

ekspertyzy

• Świadomość, wolna wola w chwili

sporządzania testamentu lub aktu kupna-

sprzedaży.

• Zdolność do podejmowania czynności

cywilno-prawnych (ze względu na

upośledzenie umysłowe, zaburzenia

emocjonalne, osobowościowe, demencję).

• Ocena rodziców pod kątem przyznania

opieki nad dziećmi, pozbawienia praw

rodzicielskich.

• Ocena małżonków i ich wkładu w rozpad

małżeństwa…

• Osobowość sprawcy przestępstwa.
• Procesy psychiczne u świadków.
• Psychologiczne konsekwencje

traumy do celów
odszkodowawczych.

Pułapki

• Uleganie stereotypom
Np. Stereotypy płciowe w sprawach

rodzinno-opiekuńczych.

• Własne przekonania etyczne

(religijne)

Np. etyka katolicka w sprawach

rozwodowych.

• W pewnych sytuacjach (np.

określanie poczytalności lub
działania pod wpływem silnego
wzburzenia) psycholog de facto
zwalnia lub nie oskarżonego od
ponoszenia odpowiedzialności karnej
za swoje czyny.

Bezstronność

• Wyjątkowo trudna, wtedy gdy „wina”

wydaje się oczywista, a sprawa
drastyczna, np. procesy o pedofilię,
przemoc domową itp.

• Jednak to sąd decyduje o winie. Biegły

sądowy ma za zadanie przedstawić
bezstronną, profesjonalną ekspertyzę.

• Biegły sądowy ponosi

odpowiedzialność prawną i moralną
za to jak zaplanował badanie, jak je
wykonał, za to co zaniedbał i za
końcowe wnioski.

Język ekspertyzy:

• Jasno i konkretnie odpowiadać na

pytania sądu.

• Opierać się wyłącznie na zabranych

faktach diagnostycznych.

• Unikać etykietowania.
• Nie podawać niezwiązanych

informacji poufnych (rozprawa ma
charakter jawny).

Metody

• Kodeks postępowania karnego:
„niedopuszczalne jest stosowanie hipnozy

albo środków chemicznych lub

technicznych wpływających na procesy

psychiczne przesłuchiwanej osoby albo

mających na celu kontrolę nieświadomych

reakcji jej organizmu w związku z

przesłuchaniem”

Metody te można stosować tylko

dobrowolnie.

• Nie zaleca się również stosowania

metod projekcyjnych.

• Po pierwsze, ograniczają prawo do

obrony, po drugie ich wyniki są
niepewne.

Przymus

• Kodeks postępowania karnego:
„oskarżony jest obowiązany poddać

się badaniom psychologicznym i
psychiatrycznym”

Nie ma kontraktu, nie ma relacji

zaufania.

W relacjach z nieletnimi

• Wskazania Narodów Zjednoczonych

(tzw. Wskazania Rijadzkie) –
zapobieganie przestępczości
nieletnich

• Wzorcowe Reguły Minimum (tzw.

Reguły Beijińskie) – zasady
funkcjonowania wymiaru
sprawiedliwości wobec nieletnich

• Przestępcze postępowanie może być

jedynie przejawem zmian
rozwojowych, zanikających wraz z
dojrzałością.

• Unikać stygmatyzowania

prowadzącego do utrwalania
niechcianych zachowań.

• Konwencja Praw Dziecka ONZ 1989:

Żadne dziecko nie będzie podlegało

arbitralnej lub bezprawnej ingerencji
w sferę jego życia prywatnego,
rodzinnego lub domowego czy w
korespondencję ani bezprawnym
zamachom na jego honor i reputację.

Prawo to może być naruszone np. w

imię bezpieczeństwa dziecka.