

Patofizjologia jest przedmiotem obowiązkowym, dla
którego zaplanowano 20 godzin wkładów.



Zajęcia w postaci wykładów odbędą się 10 razy po 2
godziny i po ich zakończeniu obowiązuje zaliczenie ze
stopniem i wpisem do indeksu.



Treści programowe oraz cele i zadania kształcenia
będą realizowane zgodnie z podanym przez WSZUiE
programem.



Wykłady kończą się testem pisemnym i 3 pytaniami
opisowymi, za który można uzyskać łącznie od 0 do 40
punktów. Termin egzaminu zaliczeniowego zostanie
wyznaczony w okresie zimowej sesji egzaminacyjnej.



Ostateczna ocena z wykładów wynika z sumy punktów
uzyskanych z części testowej i opisowej (40 punktów). Ocena
ustalana jest na podstawie następujących kryteriów:



37-40 punktów = 5.0,



33-36 punktów = 4.5,



29-32 punktów = 4.0,



25-28 punktów = 3.5,



21-24 punktów = 3.0,



0- 20 punktów = 2.0.



Zaliczenie wykładów z przedmiotu po upływie
regulaminowego terminu (ostatni dzień sesji egzaminacyjnej
dla semestru zimowego) jest możliwe dopiero po
indywidualnym umówieniu się z wykładowcą).

1.

Podstawowe czynniki chorobotwórcze. Mechanizmy
odczynu zapalnego.

2.

Patofizjologia nowotworów.

3.

Choroby układu sercowo-naczyniowego.

4.

Zaburzenia podstawowych procesów w układzie
dokrewnym.

5.

Patofizjologia układu pokarmowego.

6.

Choroby krwi i układu krwiotwórczego.

7.

Wybrane choroby nerek i dróg moczowych.

8.

Patofizjologia tkanki łącznej.

9.

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-
zasadowej.

10.

Patofizjologia procesu starzenia się organizmu.



Literatura podstawowa:



Wykłady z patofizjologii, 2010/2011 rok.



Guzek J.W. Patofizjologia człowieka w zarysie. PZWL,
Warszawa 2005.



Kruś S. Patologia. Podręcznik dla licencjackich
studiów medycznych. PZWL, Warszawa, 2006.



Brook C., Marshall N., Buczkowski E., Podstawy
endokrynologii. Wydawnictwo Medyczne Urban
&Partner 1999.



Literatura uzupełniająca:



 



Maśliński J., Różewski J. Patofizjologia. PZWL, Warszawa, 2000.



Thor P. Podstawy patofizjologii człowieka. Wydawnictwo UJ, Kraków,
20001.



Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. Biochemia
Harpera, PZWL, Warszawa 2004.



Plath J. Cukrzyca. Agencja Wydawnicza J. Mostowski, Warszawa,
2006.



Kozłowski S., Nazar K., Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. PZWL,
Warszawa, 2000.



WHO | WHO and UNAIDS announce recommendations from expert
consultation on male circumcision for HIV prevention



HIV/AIDS and Life Expectancy – Drugs Extend HIV/AIDS Life
Expectancy

Zdrowie

To nie tylko brak choroby, lecz pełny dobrostan społeczny,

psychiczny i biologiczny

Światowa Organizacja Zdrowia

To nie tylko brak choroby, lecz zespół cech pozytywnych

pozwalających człowiekowi na wykorzystanie wszelkich

możliwości twórczych oraz osiągnięcie siły i szczęścia.

R. Dubois

Proces dynamiczny, nie tylko brak choroby czy niedomagania,

lecz także dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania

się biologicznego i społecznego do środowiska, jaki jest

osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunków
M. Kacprzak

ZDROWIE, według definicji ogłoszonej przez Światową

Organizację Zdrowia, to całkowity fizyczny, psychiczny i
społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub
niedomagania. Zdrowie zależy od czterech grup czynników
określonych w 1973 roku przez Lalonda jako tzw. pola zdrowotne.

Zdrowie jest to proces dynamiczny, system wzajemnych

uwarunkowań w relacji organizm-środowisko. Jest to potencjał

zdolności przystosowania się organizmu do wymogów środowiska,

wyposażający organizm w dyspozycję do utrzymania równowagi

pomiędzy nim a wymogami środowiska. Jeżeli możliwości

przystosowawcze organizmu przekraczają granice wymogów

środowiska, to można mówić o zdrowiu optymalnym. Jeżeli

pokrywają się z wymogami środowiska to mówimy o zdrowiu

minimalnym.

R. Bures

Wiedza o samym sobie.

Oznacza to  konieczność zrozumienia wszystkich
podstawowych zasad funkcjonowania organizmu, w takim
stopniu, aby człowiek umiał oceniać stan swojego
zdrowia, prawidłowo interpretować różne dolegliwości i
co najważniejsze, aby posługując się tą wiedzą umiał
uprawiać strategię zdrowego stylu życia, planować i
realizować różne przedsięwzięcia wyprzedzające chorobę,
nie dopuszczać do zachorowań, przewidywać, wybiegać
myślą w przyszłość, nie tylko unikać choroby, ale
wspomagać zdrowie.

Utrzymywanie sił obronnych w stałej gotowości.
Takie postępowanie opiera się na 6 zasadach:

1. Niedopuszczanie do zachowań, które mają bezpośredni wpływ

na obniżenie bariery immunologicznej (lekomania, palenie
papierosów, alkohol, narkotyki, itp.)

2. Postępowanie w sposób wzmacniający siły obronne (właściwe

odżywianie, systematyczna aktywność fizyczna, hartowanie
ciała, itp.)

3. Umiejętne postępowanie podczas różnych chorób i

dolegliwości, by nie tylko nie spowodowały one niekorzystnych
następstw, ale aby wykorzystać je dla wzmocnienia organizmu
(leki, medycyna naturalna, itp.)

4. Pogłębianie umiejętności wykorzystania naszych sił

psychicznych (autopsychoterapia)

5. Nie nadużywanie leków

Podstawą tej zasady jest stosowanie leków tylko w sytuacji, gdy jest to
konieczne i to pod kontrolą lekarza.

6. Utrzymywanie wszechstronnej aktywności fizycznej

Odpowiednio częsty i intensywny ruch pozwala na wzmocnienie
organizmu i zachowanie właściwej tężyzny fizycznej i psychicznej.



Prawidłowe odżywianie się.

Należy stosować się tutaj do kilku prostych zasad:



Trzeba jeść tylko tyle, ile się zużywa



Maksymalne wyeliminowanie z diety tłuszczów zwierzęcych i zastąpienie
ich tłuszczami roślinnymi oraz produktów wysokoprzetworzonych, np.
cukru, soli, białej mąki.



Spożywanie dużych ilości warzyw i owoców



Ograniczenie spożycia potraw o wysokiej ilości cholesterolu



Hartowanie się
Chodzi tutaj o świadome, planowe poddawanie swego ciała i psychiki
różnego rodzaju bodźcom, czasem nawet ekstremalnym, by wzmocnić
się, przygotować do sytuacji trudnych, uodpornić się na ekstremalne
bodźce w sferach: fizycznej, psychicznej i społecznej.



Rozwijanie umiejętności walki ze stresem
Polega to na umiejętności rozróżniania „dobrego” i „złego” stresu i
stałego uczenia się sterowania swoimi reakcjami, ograniczanie i
eliminowanie wpływu bodźców negatywnych, ale też na pełniejsze ich
wykorzystanie.



Mają tu zastosowanie wszelkie techniki psychoterapeutyczne, m.in.
trening asertywności, umiejętność relaksacji i odreagowywania
negatywnego stresu, także poprzez wysiłek fizyczny.



Wyeliminowanie nałogów
Mamy tu na myśli  wszelkie działania mające na celu zachęcenie
ludzi do pozostawania wolnym od nałogów i podejmowania wysiłku
ich porzucenia.  Kluczem do sukcesu jest motywacja i wsparcie.



Życzliwość dla innych
Jest to jeden z podstawowych wymiarów społecznego wymiaru
zdrowia. Inaczej mówiąc, zdrowym społecznie jest ten, kto czyni
dobro, jest życzliwym dla innych, zna wartość pojęć: tolerancja i
kompromis i posługuje się nimi w praktyce, będąc jednocześnie
asertywnym.



Zachowanie postawy copingowej
Coping to z ang. dawanie sobie rady w życiu. Jest to
reguła zamykająca w sobie pozostałe.  Człowiek
prowadzący zdrowy styl życia to taki, który jest
odbierany jako życiowy optymista, odbierany przez
innych jako człowiek sukcesu. Dzięki temu jest osobą
atrakcyjną dla innych, posiadającą wielu przyjaciół.
Jest mu po prostu łatwiej żyć.

Stan patologiczny, objawiający się dysfunkcjonalnością (niesprawnością,

niewydolnością) narządu, organu, układu w organizmie człowieka.

Pojęcie choroby najczęściej pojmowane jest jako wyraz patologii,

postrzeganej przez samego chorego jako stan upośledzenia i

dyskomfortu (o zróżnicowanym nasileniu), a ponad to dającej się

rozpoznać klinicznie (zdiagnozować).

Choroba może też oznaczać i obejmować stany, których możemy być

nieświadomi, bo nie odczuwamy żadnych dolegliwości, a które można

wykryć tylko dzięki bardzo czułym testom laboratoryjnym i

klinicznym.

Wg Talcotta Parsonsa choroba to stan ograniczający lub

uniemożliwiający pełnienie przez jednostkę zwykłych, codziennych ról

społecznych, z racji uczestnictwa w życiu społecznym i przynależności

do różnych grup (rodziny, grupy zawodowej i innych).

Klasa Chorób- przykład choroby
1. Choroby zakaźne -Wirusowe zapalenie wątroby
2. Nowotwory -Nowotwór złośliwy szyjki macicy
3. Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego i przemiany materii oraz zaburzenia

odżywiania i immunologiczne - Cukrzyca

4. Choroby krwi i narządów krwiotwórczych - Niedokrwistość z niedoboru żelaza
5. Zaburzenia psychiczne - Zespół zależności alkoholowej
6. Choroby układu nerwowego i narządów zmysłów - Padaczka
7. Choroby układu krążenia - Nadciśnienie pierwotne ( samoistne)
8. Choroby układu oddechowego - Pylica płuc
9. Choroby układu trawiennego - Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
10. Choroby układu moczowo-płciowego - Ostre zapalenie nerek
11. Powikłania ciąży, porodu i połogu - Zaburzenia krzepliwości krwi w połogu
12. Choroby skóry i tkanki podskórnej - Przewlekłe owrzodzenia skóry
13. Choroby układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej - Płaskostopie
14. Wady rozwojowe wrodzone - Rozszczep kręgosłupa
15. Stany chorobowe płodów lub noworodków w okresie okołoporodowym -Wcześniactwo
16. Objawy, oznaki i stany niedokładnie określone - Ból głowy
17. Urazy i zatrucia - Złamanie obojczyka

źródło: M. Sokołowska " Socjologia medycyny"



Homeostaza (gr. homoíos - podobny, równy; stásis -
trwanie) – zdolność do utrzymania stanu równowagi
dynamicznej środowiska wewnętrznego organizmu, w
którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo
sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i
zewnątrzkomórkowych. Pojęcie homeostazy
wprowadził Walter Cannon w 1939 roku na podstawie
założeń Claude Bernarda z 1857 r. dotyczących
stabilności środowiska wewnętrznego. Homeostaza
jest podstawowym pojęciem w fizjologii. Pojęcie to
jest także stosowane w psychologii zdrowia dla
określenia mechanizmu adaptacyjnego.

Sposoby kontroli składu płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych
Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga regulowania lub kontrolowania

wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu.
Należą do nich głównie:



temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych),



pH krwi i płynów ustrojowych,



ciśnienie osmotyczne,



objętość płynów ustrojowych,



stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych,



ciśnienie tętnicze krwi,



ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi.

Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez receptory (głównie

chemoreceptory), które informacje o wartości określonego parametru przekazują
do interpretatora (np. w przypadku temperatury ciała ssaków do podwzgórza),
gdzie dokonuje się porównanie wartości wykrytej ze stałą wartością prawidłową
(tzw. Punktem nastawczym) lub, co zdarza się częściej, z jej przedziałami
akceptowalnymi. Jeśli aktualny stan parametru jest zbyt wysoki lub zbyt niski,
centrum integrujące wymusza na efektorach odpowiedź odpowiednią do sytuacji.

Mechanizmy wytwarzania odpowiedzi i tym samym regulacji

wartości parametru można podzielić na dwie grupy:



fizjologiczne (np. zwiększenie częstotliwości skurczów
mięśni w celu podwyższenia temperatury) oraz



behawioralne (np. wyjście z cienia, w celu podwyższenia
temperatury).



Fizjologiczne mechanizmy opierają się na sprzężeniu
zwrotnym (ang. feedback):



ujemnym



W wyniku tego sprzężenia zwrotnego następuje zmiana
wartości parametru na zbliżoną do punktu stałego.
Zasadniczo osiągnięcie wartości punktu nastawczego jest
niemożliwie, toteż wartości zawsze wymagają regulacji (tzw.
ang. hunting about the norm).



Możliwe jest modyfikowanie wartości punktu stałego w wyniku
adaptacji. wyprzedzającym (wczesnym)



W wyniku tego sprzężenia zwrotnego występuje reakcja na
zmiany parametru kontrolowanego, pomimo że w chwili
odpowiedzi wartość parametru pozostaje jeszcze w zakresie
wartości akceptowalnych (np. picie wody w czasie jedzenia
przez szczury). Wymaga działania celowego - przewidywania
dodatnim



W wyniku tego sprzężenia zwrotnego występuje reakcja na
bodziec, poprzez pogłębienie wartości nieprawidłowej dla
innego celu (np. odczuwanie bólu na poziomie
neurotransmiterów). W tym sprzężeniu pewne parametry są
regulowane, podczas gdy inne mogą przyjmować wartości
różne od akceptowalnych i nie podlegają regulacji (ale
pozostają pod kontrolą).



Homeostaza jest niezbędnym warunkiem zdrowia
(prawidłowego funkcjonowania) organizmu, a co za tym idzie,
choroby u swego podłoża mają zaburzenia mechanizmów
utrzymania homeostazy.



Obecnie zastępuje się pojęcie homeostazy, nowym –
homeodynamiką.



Homeostaza może być utrzymywana w organizmach żywych
lub układach technicznych. W latach 50. XX wieku elektryczny
model homeostatu opracował William Ross Ashby. W teorii
systemów autonomicznych zadaniem jednego z podsystemów
funkcjonalnych (nie należy go mylić z odrębnym organem)
zwanego homeostatem, jest utrzymywanie równowagi
funkcjonalnej systemu przez przeciwdziałanie przepływom
informacji i energii zmniejszającym możliwość oddziaływania
systemu na otoczenie.



Zmiany środowiska zewnętrznego wywołujące chorobę nazywamy
czynnikami chorobotwórczymi. Czynniki wywołujące chorobę bada
dziedzina medycyny zwana patologią.

Czynniki chorobotwórcze, ze względu na ich właściwości, dzieli się na trzy

zasadnicze grupy:



Czynniki fizyczne: mechaniczne, termiczne, energia elektryczna i
słoneczna, ciśnienie atmosferyczne;



Czynniki chemiczne: trucizny;



Czynniki biologiczne ? chorobotwórcze drobnoustroje (bakterie, wirusy,
grzyby) i pasożyty
Należy dodać, ze każdy z wymienionych czynników może działać
chorobotwórczo tylko w pewnych określonych warunkach. W innych
warunkach ten sam czynnik może być bodźcem fizjologicznym lub
czynnikiem obojętnym.



Zapalenie, reakcja zapalna - uporządkowany proces rozwijający się w
tkance unaczynionej pod wpływem czynnika uszkadzającego. Zapalenie
może być spowodowane czynnikami: chemicznymi, fizycznymi,
biologicznymi (zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi) - ogólnie
czynnikami egzogennymi lub endogennymi.



Celem zapalenia jest szybkie i selektywne zgromadzenie komórek
zdolnych do usunięcia danego czynnika szkodliwego i rozpoczęcie
naprawy powstałego uszkodzenia.



U podłoża reakcji zapalnej są zmiany w naczyniach krwionośnych.
Dochodzi do rozszerzenia naczyń, zwiększenia ukrwienia tkanki i
przepuszczalności naczyń, dzięki czemu do zaatakowanej tkanki mogą
przedostawać się różne białka osocza, pełniące funkcje obronne, np.
przeciwciała lub dopełniacz.



Niezależnie od tego ścisłego znaczenia, nazwa zapalenie odnosi się
również do zespołu objawów np. zaczerwienienie, ból, podwyższona
temperatura, obrzęk, które towarzyszą wymienionym procesom.



Każda reakcja zapalna zachodzi w kilku krokach, które w sensie ogólnym są
takie same, zaś dzięki pewnym różnicom obserwowane efekty mogą być
zupełnie odmienne. Te różnice dotyczą głównie zestawu białek, które na
każdym z etapów odgrywają zasadniczą rolę. Mamy bowiem do czynienia z
określonymi rodzinami białek, których przedstawiciele mogą między sobą
różnić się dosyć subtelnymi szczegółami, ale mającymi niebagatelny wpływ
na całość. Ogólnie w przebiegu zapalenia można wyróżnić następujące etapy,
przedstawione dalej w sposób bardziej szczegółowy:



marginację, która zwykle nie bywa w ogóle wyodrębniana, jest bowiem
zależna jedynie od fizycznych właściwości krwi



toczenie się, które jest procesem zależnym od selektyn



aktywację, w której główną rolę odgrywają cytokiny, zwłaszcza ich duża
grupa zwana chemokinami



ścisłą adhezję, zależną głównie od grupy białek noszących nazwę integryn



diapedezę, czyli proces przechodzenia leukocytu przez barierę śródbłonka
oraz tkankę do miejsca występowania antygenu.



Marginacja



Proces polegający na wypchnięciu leukocytu z
głównego strumienia krwi w kierunku ściany naczynia
krwionośnego przebiegający w żyłkach
pozakapilarnych, czyli naczyniach znajdujących się po
sieci naczyń włosowatych. Istotny jest tutaj fakt, że
ścianę żyłek stanowią jedynie komórki śródbłonka, bez
występującej pod nimi warstwy mięśniowej, co pozwala
leukocytom łatwiej przechodzić do tkanki. Ponadto
tlen, który miał być dostarczony do komórek organizmu
został już oddany w naczyniach włosowatych, dzięki
czemu duże ilości leukocytów przyczepiających się do
śródbłonka nie blokują transportu tego gazu.



Toczenie się



Zjawisko toczenia się (ang. rolling) jest następstwem
marginacji. Leukocyty, stykając się ze ścianą naczynia
(komórkami śródbłonka), napotykają tam selektyny. Na
powierzchni leukocytu występują odpowiednie receptory,
które mogą się wiązać z selektynami. Efektem tego
wiązania jest chwilowe zaczepienie się komórki o
śródbłonek, jednak napór wypływającego z naczynia
włosowatego osocza oraz innych komórek powoduje, że
połączenie między leukocytem a śródbłonkiem jest
zrywane, a sama komórka lekko się obraca. Związanie się
kolejnych receptorów z leżącymi dalej selektynami
sprawia, że cały proces znowu się powtarza, leukocyt
zaczyna więc toczyć się po śródbłonku



Aktywacja



Podczas toczenia się komórka łączy się nie tylko z selektynami.
Za pomocą innych receptorów bada ona powierzchnię komórek
śródbłonka. Jeżeli napotka określone substancje, dojdzie do jej
aktywacji, jeśli nie – leukocyt odłączy się od śródbłonka i wróci
do głównego strumienia krwi, aby dalej krążyć po organizmie.
Najważniejsze substancje aktywujące to chemokiny, które
odegrają ważną rolę także podczas diapedezy. Znamy obecnie
ponad 40 rodzajów tych cytokin oraz kilkanaście receptorów dla
nich. Podobnie jak było to w wypadku selektyn, także tutaj
leukocyt musi posiadać receptory dla chemokin, które występują
na śródbłonku. Jest to prawdopodobnie najważniejszy etap
selekcji leukocytów w danym procesie zapalnym, gdyż
poszczególne populacje i subpopulacje leukocytów mają
odmienny repertuar receptorów dla chemokin.



Aktywacja c.d.



Z kolei to, jakie chemokiny znajdą się na powierzchni
śródbłonka, zależy w znacznej mierze od charakteru
antygenu, który wywołał reakcję zapalną. Tak więc na
etapie aktywacji w zasadzie zostaje podjęta decyzja
wyboru mechanizmu, za pomocą którego zostanie
usunięty patogen. Ma to duże znaczenie, gdyż inne
mechanizmy uczestniczą w usuwaniu infekcji
wirusowej, a inne w odpowiedzi przeciwbakteryjnej.
Wybór złego mechanizmu może mieć fatalne skutki,
gdyż komórki odpowiedzialne za zwalczanie bakterii
praktycznie nie mogą zwalczyć wirusa.



Ścisła adhezja



W wyniku aktywacji dochodzi do gruntownych zmian w
architekturze leukocytu, czego efektem jest gwałtowna zmiana
kształtu komórki: z praktycznie kulistego, leukocyt staje się płaski i
mocno przylega do śródbłonka. W ten sposób nie jest już narażony
na silny prąd krwi i przestaje się toczyć. Etap ten, noszący miano
ścisłej adhezji, jest możliwy dzięki połączeniu się integryn na
powierzchni leukocytów z ich ligandami na powierzchni
śródbłonka. Także tutaj, podobnie jak w dwóch poprzednich
przypadkach dochodzi do selekcji komórek układu
odpornościowego, ale już nie w tak dużym stopniu. Leukocyty
zaczynają tutaj wypuszczać nibynóżki, co pozwala na pełzanie po
śródbłonku. W efekcie mogą one dotrzeć do miejsc, w których
między komórkami śródbłonka występują przerwy. Zapoczątkowuje
to proces diapedezy.



Diapedeza



Diapedeza jest wynikiem aktywacji komórki i polega na przechodzeniu
leukocytów przez barierę śródbłonka oraz przemieszczaniu się przez tkankę
do miejsca, w którym występuje patogen. Podczas diapedezy aktywowany
leukocyt rozpoczyna wydzielanie licznych enzymów, trawiących tkankę i
torujących mu drogę. Chemokiny. Wydzielane są one m.in. przez uszkodzone
tkanki lub też różne komórki pobudzone mediatorami z innych, zniszczonych
komórek. Taka niebezpieczna sytuacja towarzyszy patogenom, dlatego też
właśnie tam, gdzie znajduje się patogen, są też wydzielane chemokiny i inne
cytokiny. Rozprzestrzeniają się one w otaczającej zagrożone miejsce tkance,
zaś ich stężenie maleje wraz z odległością od miejsca występowania patogenu.
Leukocyty mogą reagować na tak powstały gradient stężeń, mamy zatem do
czynienia z typową chemotaksją dodatnią. Drogę do zagrożonego miejsca
wyznacza więc rosnące stężenie chemokin. Po dotarciu do celu leukocyty
zaczynają, dzięki wcześniejszej aktywacji, sprawować swoją funkcję obronną,
co jest już w szczegółach zależne od ich właściwości. Nawet tutaj jednak wciąż
podlegają ścisłej regulacji, która gwarantuje sukces w zwalczeniu patogenu.



Regulacja zapalenia nie zawsze przebiega prawidłowo, czego
konsekwencją jest możliwość powstania:



zapalenia ostrego (Inflamatio acuta), które jest procesem
prawidłowym i pozwala na usunięcie patogenu, przekrwienie i wysięk,
trwa kilka dni



zapalenia podostrego (Inflamatio subacuta), którego obraz jest
wysiękowy i wytwórczy, trwa kilkanaście dni



zapalenia przewlekłego (Inflamatio chronica), które jest zjawiskiem
polegającym na doborze złych mechanizmów efektorowych lub
związane jest całkowicie z brakiem możliwości usunięcia patogenu. W
tym przypadku mamy do czynienia z utrwaleniem wadliwych
mechanizmów albo też z reakcją układu odpornościowego, która jest
wręcz szkodliwa. Przykładem zapalenia przewlekłego może być alergia
(a wskutek niej np. atopowe zapalenie skóry) lub gruźlica. Obraz
wytwórczy, trwania kilka tygodni.



Zapalenia podprzewlekłego (Inflamatio subchronica)



uszkadzające



wytwórcze



wysiękowe

◦

krwotoczne

◦

nieżytowe

◦

ropne

◦

rzekomobłoniaste

◦

surowicze

◦

włóknikowe

◦

wrzodziejące

◦

zgorzelinowe



objawy miejscowe – wynikające bezpośrednio z przedstawionych
powyżej procesów



objawy uogólnione – rzutujące na cały organizm np. gorączka albo
"łamanie w kościach" towarzyszące



Objawy miejscowe



zaczerwienienie wynikające ze zwiększonego przepływu krwi w tym
rejonie



obrzmienie będące skutkiem wycieku białek i komórek z naczyń do
tkanki



ból powstający na skutek pobudzenia receptorów bólowych przez
mediatory reakcji zapalnej i ucisk przez migrujące komórki układu
odpornościowego



ocieplenie będące również wynikiem zwiększonego przepływu krwi



utrata funkcji ( częściowa lub całkowita) danego narządu



Zapalenie żołądka, Zapalenie dziąseł , Zapalenie
przyzębia



Zapalenie cewki moczowej , Zapalenie gardła, Zapalenie
jąder



Zapalenie krtani , Zapalenie macicy, Zapalenie nerek



Zapalenie okostnej , Zapalenie opłucnej, Zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych



Zapalenie osierdzia, Zapalenie oskrzeli, Zapalenie
otrzewnej



Zapalenie pęcherza moczowego, Zapalenie pęcherzyka
żółciowego



Zapalenie płuc, Zapalenie pochwy , Zapalenie przydatków



Zapalenie sutków, Zapalenie ścięgien



Ból - wg Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu subiektywne
przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające
pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę (tzw. nocyceptywnych)
lub zagrażających ich uszkodzeniem. Należy podkreślić, że ból jest
odczuciem subiektywnym, dlatego jest nim wszystko to, co chory w
ten sposób nazywa, bez względu na obiektywne objawy z nim
związane. Receptorami bólowymi są nocyceptory.



Klasyfikacja neurofizjologiczna



Ból receptorowy - nocyceptywny - powstaje w wyniku drażnienia
receptorów nerwów czuciowych np. przez mediatory zapalne.



Ból niereceptorowy - neuropatyczny - powstaje w wyniku ucisku lub
zniszczenia struktur układu nerwowego. Typowym objawem jest



alodynia.



Istnieje wiele narzędzi pomagających określenie natężenia
odczuwanego bólu. Skale oceny stopnia natężenia bólu możemy
podzielić na trzy grupy:



Wizualna – najbardziej popularna jest tzw. skala wzrokowo –
analogowa (ang. Visual Analogue Score - VAS). Posługując się
linijką długości 10 cm, określa się natężenie odczuwanego bólu,
gdzie 0 oznacza całkowity brak bólu, natomiast 10 najsilniejszy ból,
jaki można sobie wyobrazić. Odmianą stosowaną u dzieci jest tzw.
The Wong-Baker Faces Pain Rating Scale przedstawiająca schematy
twarzy wyrażających różne nasilenie bólu.



Werbalna – oceniająca ból w sposób opisowy. W skali tej chory
może opisywać ból posługując się czterema stopniami jako: brak
bólu, ból słaby, ból umiarkowany, ból silny lub dodatkowo, stopień
piąty – ból nie do zniesienia.



Numeryczna – oceniająca ból w skali liczbowej, gdzie 0 oznacza
brak bólu, a 10 najsilniejszy ból, jaki chory może sobie wyobrazić.



ból ostry

◦

wszelkie urazy

◦

ból wieńcowy

◦

ból w ostrym zapaleniu trzustki

◦

ból spowodowany pęknięciem wrzodu żołądka lub dwunastnicy

◦

kolka żółciowa

◦

ból w zapaleniu wyrostka robaczkowego

◦

kolka nerkowa

◦

ból związany z krwawieniem podpajęczynówkowym

◦

ból w ostrym niedokrwieniu kończyny



ból przewlekły

◦

ból nowotworowy

◦

ból w przewlekłym zapaleniu trzustki

◦

ból reumatyczny

◦

ból związany z innymi zmianami zwyrodnieniowymi

◦

ból fantomowy, ból pourazowy, bóle migrenowe



Układ immunologiczny człowieka można podzielić na 4
czynnościowe składowe:



odporność zależną od limfocytów B (lub typu humoralnego),



odporność zależną od limfocytów T (lub typu komórkowego),



układ komórek fagocytarnych (składający się z neutrofilów i
makrofagów)



układ dopełniacza.



Zaburzenia limfocytów B stanowią przyczynę 50%
rozpoznawanych przypadków pierwotnych niedoborów
odporności.



Kolejny pod względem częstości występowania jest złożony
niedobór odporności komórkowej i humoralnej, stanowiący 20%
wszystkich przypadków.



Niedobory odporności wyłącznie typu komórkowego stwierdza się u
10%, a zaburzenia fagocytozy i niedobory układu dopełniacza -
odpowiednio u 20%.



Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS)



AIDS to zespół chorobowy spowodowany uszkodzeniem układu
immunologicznego i zwiększoną podatnością na infekcje, wywoływany
przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV1 i HIV2).

 



Zespół nabytego niedoboru (rzadziej upośledzenia) odporności,
AIDS – końcowe stadium zakażenia HIV charakteryzujące się bardzo
niskim poziomem limfocytów CD4, a więc wyniszczeniem układu
immunologicznego (odpornościowego), co skutkuje zapadalnością na
tzw. choroby wskaźnikowe (niektóre formy nowotworów, grzybic,
nietypowe zapalenia płuc) mogące zakończyć się śmiercią pacjenta.