Zasady opracowania materiału

Zasady opracowania materiału

oligobiopsyjnego pobranego z

oligobiopsyjnego pobranego z

przełyku, żołądka i jelit

przełyku, żołądka i jelit

Dr n. med. Alicja Czorniuk – Śliwa

Dr n. med. Alicja Czorniuk – Śliwa

Zakład Patomorfologii CMKP

Zakład Patomorfologii CMKP

Warszawa Bielany

Warszawa Bielany

Karta skierowania do badania

Karta skierowania do badania

oligobiopsyjnego przełyku powinna

oligobiopsyjnego przełyku powinna

zawierać:

zawierać:



Nazwisko i imię pacjenta, pesel

Nazwisko i imię pacjenta, pesel



Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

przyjmował leki, poprzednie badania

przyjmował leki, poprzednie badania

oligobiosyjne: kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?

oligobiosyjne: kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?



Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian.

Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian.



Na jakiej wysokości przełyku (licząc w cm od

Na jakiej wysokości przełyku (licząc w cm od

siekaczy) zostały pobrane wycinki i ich liczba.

siekaczy) zostały pobrane wycinki i ich liczba.

Jakiego użyto utrwalacza?

Jakiego użyto utrwalacza?



Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

strony klinicysty.

strony klinicysty.



Pieczątka zakładu leczniczego w którym został

Pieczątka zakładu leczniczego w którym został

pobrany materiał.

pobrany materiał.



Pieczęć i podpis lekarza wykonującego badanie.

Pieczęć i podpis lekarza wykonującego badanie.

Wskazania do oligobiopsji

Wskazania do oligobiopsji

przełyku

przełyku

•

zapalenie błony śluzowej

zapalenie błony śluzowej

•

owrzodzenie

owrzodzenie

•

przełyk Barretta

przełyk Barretta

•

nowotwory

nowotwory

•

sztywność ściany

sztywność ściany

•

zmiany bliznowate

zmiany bliznowate

•

zmiany polipowate

zmiany polipowate

•

zwężenie światła przełyku

zwężenie światła przełyku

•

uchyłki

uchyłki

•

reflux żoładkowo-przełykowy

reflux żoładkowo-przełykowy

Zasady pobierania oligobioptatów

Zasady pobierania oligobioptatów

ze zmian patologicznych w

ze zmian patologicznych w

przełyku

przełyku

•

w zapaleniach kilka wycinków ze

w zapaleniach kilka wycinków ze

zmienionej śluzówki

zmienionej śluzówki

•

w przełyku Barretta – (tylko gdy nie ma

w przełyku Barretta – (tylko gdy nie ma

zapalenia – po 4 wyc co 2cm, co 1cm

zapalenia – po 4 wyc co 2cm, co 1cm

gdy ciężka dysplazja lub rozlana

gdy ciężka dysplazja lub rozlana

dysplazja małego stopnia

dysplazja małego stopnia

•

z brzegów owrzodzenia kilka wycinków –

z brzegów owrzodzenia kilka wycinków –

nie brać z mas martwiczych

nie brać z mas martwiczych

•

z brzegów nowotworu i tzw. ‘pola

z brzegów nowotworu i tzw. ‘pola

rażenia’

rażenia’

Karta skierowania do badania

Karta skierowania do badania

oligobiopsyjnego żołądka powinna

oligobiopsyjnego żołądka powinna

zawierać:

zawierać:



Nazwisko i imię pacjenta, pesel

Nazwisko i imię pacjenta, pesel



Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

przyjmował leki, poprzednie badania oligobiosyjne:

przyjmował leki, poprzednie badania oligobiosyjne:

kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?

kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?



Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian i opis

Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian i opis

zmian zapalnych wg. klasyfikacji endoskopowej –

zmian zapalnych wg. klasyfikacji endoskopowej –

systemu Sydney w modyfikacji Houston, opis zmian

systemu Sydney w modyfikacji Houston, opis zmian

typu owrzodzeń, nowotworu, ich wygląd, lokalizacja,

typu owrzodzeń, nowotworu, ich wygląd, lokalizacja,

wielkość.

wielkość.



Z jakich zmian i okolic zostały pobrane wycinki, jaka

Z jakich zmian i okolic zostały pobrane wycinki, jaka

była ich liczba

była ich liczba



Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

strony klinicysty.

strony klinicysty.



Pieczątka zakładu leczniczego w którym został

Pieczątka zakładu leczniczego w którym został

pobrany materiał.

pobrany materiał.



Pieczęć i podpis lekarza wykonującego badanie.

Pieczęć i podpis lekarza wykonującego badanie.

Wskazania do oligobiopsji

Wskazania do oligobiopsji

żołądka

żołądka

•

zapalenie błony śluzowej

zapalenie błony śluzowej

•

owrzodzenie

owrzodzenie

•

nowotwory

nowotwory

•

blizny

blizny

•

sztywność ściany żołądka

sztywność ściany żołądka

•

polipy

polipy

•

zmiany przerostowe błony śluzowej

zmiany przerostowe błony śluzowej

żołądka

żołądka

•

reflux jelitowo-żołądkowy

reflux jelitowo-żołądkowy

Zasady pobierania oligobioptatów

Zasady pobierania oligobioptatów

ze zmian patologicznych w

ze zmian patologicznych w

żołądku

żołądku

•

w zapaleniach – 2-3cm od odźwiernika z

w zapaleniach – 2-3cm od odźwiernika z

krzywizny większej i mniejszej po 1 wyc, 2

krzywizny większej i mniejszej po 1 wyc, 2

wyc. z trzonu około 8cm od wpustu, po 1m

wyc. z trzonu około 8cm od wpustu, po 1m

wycinku z krzywizny większej i mniejszej oraz

wycinku z krzywizny większej i mniejszej oraz

przynajmniej 1 wycinek z krzywizny mniejszej

przynajmniej 1 wycinek z krzywizny mniejszej

w okolicy wcięcia kątowego żoładka

w okolicy wcięcia kątowego żoładka

Wycinki z każdej z tych okolic po pobraniu

Wycinki z każdej z tych okolic po pobraniu

powinno się utrwalić w osobnych naczyniach i

powinno się utrwalić w osobnych naczyniach i

prawidłowo oznaczyć

prawidłowo oznaczyć

•

w owrzodzeniu 6-10 wyc. z brzegów zmiany

w owrzodzeniu 6-10 wyc. z brzegów zmiany

(pozostałe wycinki liczba i lokalizacja jak przy

(pozostałe wycinki liczba i lokalizacja jak przy

zapaleniu)

zapaleniu)

•

w nowotworach około 10 wycinków oraz z

w nowotworach około 10 wycinków oraz z

tzw. „pola rażenia”

tzw. „pola rażenia”

Wskazania do oligobiopsji jelita

Wskazania do oligobiopsji jelita

cienkiego /pierwsze klikadziesiąt

cienkiego /pierwsze klikadziesiąt

cm i końcowy odcinek/

cm i końcowy odcinek/

•

diagnsotyka morfologiczna przyczyn

diagnsotyka morfologiczna przyczyn

zespołu złego wchłaniania (choroba

zespołu złego wchłaniania (choroba

Whipple’a, choroba Crohna, a-beta

Whipple’a, choroba Crohna, a-beta

lipoproteinemia, rozszerzenie naczyń

lipoproteinemia, rozszerzenie naczyń

limfatycznych, zanik kosmków)

limfatycznych, zanik kosmków)

•

zapalenia

zapalenia

•

owrzodzenia

owrzodzenia

•

nowotwory

nowotwory

Karta skierowania do badania

Karta skierowania do badania

oligobiopsyjnego jelita grubego

oligobiopsyjnego jelita grubego

powinna zawierać:

powinna zawierać:



Nazwisko i imię pacjenta, pesel

Nazwisko i imię pacjenta, pesel



Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

Dane kliniczne: dolegliwości chorego, jakie

przyjmował leki, poprzednie badania oligobiosyjne:

przyjmował leki, poprzednie badania oligobiosyjne:

kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?

kiedy?, gdzie? I jaki był wynik?



Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian:

Dokładny opis endoskopowy oglądanych zmian:

zapalnych, owrzodzeń, zmian nowotworowych,

zapalnych, owrzodzeń, zmian nowotworowych,

polipów, ich lokalizacja i rozległość.

polipów, ich lokalizacja i rozległość.



Z jakich opisywanych zmian i części anatomicznych

Z jakich opisywanych zmian i części anatomicznych

jelita zostały pobrane wycinki, ich liczba. W

jelita zostały pobrane wycinki, ich liczba. W

przypadku polipektomii konieczne zaznaczenie czy

przypadku polipektomii konieczne zaznaczenie czy

jest to zmiana usunięta w całości, czy też pobrany

jest to zmiana usunięta w całości, czy też pobrany

wycinek

wycinek



Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

Sugerowane rozpoznanie kliniczne, zapytania ze

strony klinicysty.

strony klinicysty.

Wskazania do oligobiopsji jelita

Wskazania do oligobiopsji jelita

grubego

grubego

•

zapalenia błony śluzowej

zapalenia błony śluzowej

•

owrzodzenia

owrzodzenia

•

polipy i polipowatość

polipy i polipowatość

•

nowotwory

nowotwory

•

zmiany bliznowate

zmiany bliznowate

•

uchyłki

uchyłki

•

podejrzenie amyloidozy

podejrzenie amyloidozy

•

monitorowanie chorego po

monitorowanie chorego po

przeszczepieniu szpiku

przeszczepieniu szpiku

Diagnostyczność

Diagnostyczność

oligobiopsji

oligobiopsji

•

w zależności od stosowanych

w zależności od stosowanych

szczypczyków bioptaty są różnej

szczypczyków bioptaty są różnej

wielkości, najczęściej 1x2mm. Optymalna

wielkości, najczęściej 1x2mm. Optymalna

wielkość powinna wynosić 2x5mm

wielkość powinna wynosić 2x5mm

•

bioptat musi obejmować całą grubość

bioptat musi obejmować całą grubość

błony śluzowej aż do muscularis mucosae

błony śluzowej aż do muscularis mucosae

•

biopsja może być niediagnostyczna jeśli

biopsja może być niediagnostyczna jeśli

obejmuje tylko powierzchowne warstwy

obejmuje tylko powierzchowne warstwy

błony śluzowej

błony śluzowej

Najczęstsze artefakty

Najczęstsze artefakty

stwierdzane w biopsjach

stwierdzane w biopsjach

endoskopowych

endoskopowych

•

zgniecenie materiału

zgniecenie materiału

•

wybroczyny krwawe lub ogniskowe

wybroczyny krwawe lub ogniskowe

przekrwienie

przekrwienie

•

odarcie nabłonka powierzchniowego

odarcie nabłonka powierzchniowego

•

pofragmentowanie materiału (brak

pofragmentowanie materiału (brak

odczynu tkankowego)

odczynu tkankowego)

Zasady opracowania

Zasady opracowania

materiału

materiału

•

bioptat wyjęty pęsetką z końcówki endoskopu

bioptat wyjęty pęsetką z końcówki endoskopu

rozciągnąć na bibule filtracyjnej lub na krążku

rozciągnąć na bibule filtracyjnej lub na krążku

mikrogąbki (nie na gazie) powierzchnią błony

mikrogąbki (nie na gazie) powierzchnią błony

śluzowej ku górze (zalecana jest kontrola

śluzowej ku górze (zalecana jest kontrola

ułożenia materiału za pomocą lupy)

ułożenia materiału za pomocą lupy)

•

wycinek przyczepiony do bibuły filtracyjnej

wycinek przyczepiony do bibuły filtracyjnej

wkładamy do naczynia z utrwalaczem

wkładamy do naczynia z utrwalaczem

Rodzaje utrwalacza:

Rodzaje utrwalacza:

•

10% wodny zbuforowany roztwór formaliny

10% wodny zbuforowany roztwór formaliny

•

płyn Bouina

płyn Bouina

czas utrwalania minimum 2-3

czas utrwalania minimum 2-3

godziny

godziny

Zasady opracowania

Zasady opracowania

materiału

materiału

•

po utrwaleniu dalsze postępowanie

po utrwaleniu dalsze postępowanie

rutynowe dla techniki parafinowej

rutynowe dla techniki parafinowej

•

w trakcie zatapiania w parafinie

w trakcie zatapiania w parafinie

wycinek należy ułożyć w ten sposób

wycinek należy ułożyć w ten sposób

aby z bloku parafinowego możliwe

aby z bloku parafinowego możliwe

było skrojenie skrawków

było skrojenie skrawków

prostopadłych do powierzchni błony

prostopadłych do powierzchni błony

śluzowej i wzdłuż długiej osi wycinka

śluzowej i wzdłuż długiej osi wycinka

Zalecane barwienia w

Zalecane barwienia w

oligobiopsji błony śluzowej

oligobiopsji błony śluzowej

przełyku

przełyku

•

hematoksylina i eozyna

hematoksylina i eozyna

•

odczyn p.a.s + błękit alcjanu (pH 2.5)

odczyn p.a.s + błękit alcjanu (pH 2.5)

(przy podejrzeniu przełyku Barretta)

(przy podejrzeniu przełyku Barretta)

Zalecane barwienia w

Zalecane barwienia w

oligobiopsji błony śluzowej

oligobiopsji błony śluzowej

żołądka

żołądka

•

hematoksylina i eozyna (podstawowe)

hematoksylina i eozyna (podstawowe)

•

barwienie wg. metody Giemsy (identyfikacja H. pylori)

barwienie wg. metody Giemsy (identyfikacja H. pylori)

•

barwienie wg. metody Ziehl-Nielsen (identyfikacja m.

barwienie wg. metody Ziehl-Nielsen (identyfikacja m.

in. Mycobacterium avium intracellulare) rutynowe u

in. Mycobacterium avium intracellulare) rutynowe u

pacjentów z AIDS

pacjentów z AIDS

•

odczyn p.a.S z kontrolnym trawieniem diastazą

odczyn p.a.S z kontrolnym trawieniem diastazą

•

odczyn p.a.S + błękit alcjanu (pH 2.5)

odczyn p.a.S + błękit alcjanu (pH 2.5)

•

błękit alcjanu (pH 2.5)

błękit alcjanu (pH 2.5)

•

high iron diamine + błekit alcjanu (pH 2.5)

high iron diamine + błekit alcjanu (pH 2.5)

Ostatnie cztery barwienia zalecane do pełnej

Ostatnie cztery barwienia zalecane do pełnej

diagnostyki metaplazji jelitowych błony śluzowej

diagnostyki metaplazji jelitowych błony śluzowej

żołądka

żołądka

Zalecane barwienia w

Zalecane barwienia w

oligobiopsji błony śluzowej

oligobiopsji błony śluzowej

jelita cienkiego

jelita cienkiego

•

hematoksylina i eozyna (barwienie

hematoksylina i eozyna (barwienie

podstawowe)

podstawowe)

•

odczyn p.a.S

odczyn p.a.S

•

barwienie wg metody Massona

barwienie wg metody Massona

(ułatwia identyfikację Giardia

(ułatwia identyfikację Giardia

Lamblia)

Lamblia)

•

barwienie wg metody Giemsy

barwienie wg metody Giemsy