Wstęp do makroekonomii

Makroekonomia bada struktury

zachowania, dokonania, osiągnięcia

gospodarki jako całości (oczywiste

jest, iż ilość kontrowersji w

makroekonomii jest większa niż w

mikroekonomii).

PODSTAWOWE CELE

MAKROEKONOMII:

- szybki wzrost gospodarczy,

- wysokie zatrudnienie,

- stabilne ceny,

- równowaga zewnętrzna

Cele polityki makro-ekonomicznej Narzędzia polityki makro-

ekonomicznej

~~~~ Produkcja – PKB -Y
- wysoki poziom zarówno
bezwzględny, jak i w stosunku
rozporządzanego potencjału

~~~~ Zatrudnienie
- wysoki poziom zatrudnienia,
- niski poziom bezrobocia
przymusowego, osiągniecie
stopy bezrobocia naturalnego

~~~~ Stabilność poziomu cen

~~~~ Bilanse zagraniczne
- równowaga eksportu i importu,
- stabilność kursu waluty

~~~~ Polityka fiskalna
- wydatki publiczne
- przychody publiczne
podatki

~~~~ Polityka monetarna
- kontrolowanie podaży pieniądza

poprzez stopy procentowe

~~~~ Polityka dochodowo-cenowa
- od swobodnego kształtowania
relacji płac i cen do środków ich
kontroli

~~~~ Stosunki międzynarodowe
- polityka handlu zagranicznego i
kształtowania kursów
walutowych

Narzędzia realizacji polityki ekonomicznej są wprowadzane sposób formalny
(ustawowy).

Porównanie podstawowych kierunków w ekonomii:

rynkowego i rynkowego z elementami

interwencjonizmu

Adam Smith

• 1) Gospodarka niekontrolowana

(niewidzialna ręka rynku)

• 2) Automatyczne dostosowania się

cen, popytu, podaży i bezrobocia,

itp. – pełna elastyczność

• 3) Gospodarka prywatna osiąga

równowagę pod wpływem sił

rynku przy danej polityce

państwa

• 4) Podaż stwarza swój własny

popyt. Działa prawo rynków

Saya – każdy produkt

znajduje nabywcę konsumpcja

= dochód AD = AS

J. M. Keynes

 

1) Interwencjonizm państwowy
korygujący działania sił rynku

 

2) Brak znaczących dostosowań
się - sztywności - lepkości

nominalne: cenowe i płacowe,
zwłaszcza w dół

3) Ułomności rynku powodują
powstawanie przymusowego
bezrobocia i nadmiernych
fluktuacji PKB

4) Niewidzialna ręka rynku nie
jest w stanie przekształcić
egoistycznych, prywatnych
interesów w optimum
społeczne. W prawdzie rynki
konkurencyjne mogą w pełni
wykorzystać czynniki produkcji,
nie mogą jednakże wyznaczyć
wielkości optymalnych
zatrudnienia i produkcji – musi
to zrobić rząd

K

on

su

m

pc

ja

P r o d u k c ja

AS=AD

Prawo rynków Saya źródłem

optymizmu klasyków

• J. B. Say w 1803 roku opublikował Traktat o

ekonomii politycznej.

• Główną tezą traktatu było stwierdzenie: produkcja

stwarza możliwość zbytu produktów, tzn. tworzy

efektywny popyt zapewniający zakup całej

podaży.

• W systemie gospodarczym nie może wystąpić

nadprodukcja.

• Pogląd Saya wynikał z założenia o neutralności

pieniądza.

Pieniądz jest neutralny, kiedy zmiana jego ilości w obiegu

Pieniądz jest neutralny, kiedy zmiana jego ilości w obiegu

powoduje wyłącznie zmiany wielkości nominalnych (cen).

powoduje wyłącznie zmiany wielkości nominalnych (cen).

Pieniądz nie wpływa na kształtowanie się wielkości realnych

Pieniądz nie wpływa na kształtowanie się wielkości realnych

(poziomu i struktury produkcji, poziomu zatrudnienia itp).

(poziomu i struktury produkcji, poziomu zatrudnienia itp).

P

ro

du

kc

ja

d

ób

r A

GMP

KPS

AD

AS

Y*

GMP - granica (krzywa) możliwości produkcyjnych

KPS – krzywa preferencji społecznych (krzywa obojętności

)

AD – krzywa zagregowanego popytu

AS –krzywa zagregowanej podaży

Y* - produkt potencjalny

PRĄDY MYŚLOWE W MAKROEKONOMII

1. Analiza długookresowego

wzrostu z naciskiem na elastyczne

ceny pochodzi z

KLASYCZNEJ MAKROEKONOMII

. Szkoła klasyczna

dominowała w myśleniu makroekonomicznym przed wielkim

kryzysem lat trzydziestych. Klasyczna makroekonomia jest w

zasadzie zastosowaniem standardowej analizy podaży i popytu

do całej gospodarki. Model wzrostu rozwija ten typ analizy

pokazując, jak zwiększający się kapitał i praca determinują

wzrost potencjalnego PKB.

2. Analiza krótkookresowych

odchyleń od ścieżki wzrostu wywodzi

się z tradycji zapoczątkowanej przez

KEYNESA

opartych na

doświadczeniach związanych z wielkim kryzysem lat

trzydziestych. Dla Keynesa i kontynuatorów jego myśli

doświadczenia te wydawały się bardzo odległe od prognoz

modelu klasycznego.

1.1 MONETARYŚC

I – zazwyczaj identyfikowani z laureatem Nagrody

Nobla Milionem Friedmanem (poprzednio z University of Chicago,

a obecnie z Hoover Institution w Stanford University), utrzymują,

że stabilny wzrost podaży pieniądza najlepiej stabilizował wzrost

zagregowanego popytu.

1.2 NOWA SZKOŁA KLASYCZNA

– do której zaliczani są tacy

ekonomiści jak Robert Lucas z University of Chicago i Thomas

Sargent ze Stanford University, także przywiązują duże

znaczenie do stabilności łącznego popytu. Podobnie jak

ekonomiści klasyczni, również nowi klasycy utrzymują, że ceny

dostosowują się do zmian bardzo szybko. W ich modelach

odchylenia od poziomu potencjalnego wynikają z błędnego

interpretowania przez przedsiębiorstwa i robotników

niespodziewanych zmian cen i płac. Modele te kładą nacisk na

utrzymanie stabilnego wzrostu popytu w celu zminimalizowania

wielkości i częstotliwości takich niespodzianek cenowych.

Również ci ekonomiści zalecają stabilny przyrost pieniądza.

2.1 Makroekonomiści ze

SZKOŁY KEYNESOWSKIEJ

twierdzą, że

zmiany w podatkach i wydatkach rządowych są również

wskazane. James Tobin z Yale University, Robert Solow z MIT i

Franco Modigliani z MIT (wszyscy są laureatami Nagrody Nobla)

są makroekonomistami zazwyczaj utożsamianymi z tą szkołą.

Opowiadają się również za aktywnym wykorzystaniem polityki

pieniężnej do neutralizowania źródeł niestabilności, zamiast

pasywnej polityki stabilnego wzrostu podaży pieniądza

proponowanej przez monetarystów i nowych klasyków.

NOWY KEYNESIZM

–opiera swoją teorię na

keynesowskim założeniu sztywności cen i płac,

ale bada mikroekonomiczne podstawy tej

nieelastyczności i wykorzystuje wiele tych samych

założeń dotyczących oczekiwań, co nowi klasycy.

Do rozwoju tej szkoły przyczynili się Edmund

Phelps z Columbia University i Olivier Blanchard z

MIT.

SZKOŁA REALNEGO CYKLU KONIUNKTURALNEGO

–

której przywódcami są Finn Kydland z Carnegie-

Mellon University i Edward Prescott z University of

Minnesota. Wyjaśniają recesje i inne ruchy w

zatrudnieniu jako rezultat zmian potencjału

gospodarki. W modelu realnego cyklu

koniunkturalnego.

Czy cykle koniunkturalne mają charakter
międzynarodowy?

Cykle koniunkturalne
w latach 1980 – 1999

Cykle koniunkturalne
w krajach Unii Europejskiej

Metody oddziaływania państwa na przebieg

cyklu koniunkturalnego

Interwencjonizm państwowy:

- interwencjonizm antykryzysowy

podejmowanie działań w celu łagodzenia skutków zaistniałego już

kryzysu

- interwencjonizm antycykliczny

rozszerzenie interwencji na wszystkie fazy cyklu; przeciwdziałanie

bieżącym wahaniom koniunktury, zwłaszcza poziomu zatrudnienia

Prowadzenie polityki fiskalnej:

-

łagodnej

– ekspansywnej -luźnej- zmniejszanie przychodów budżetu oraz

wzrost wydatków, w wyniku czego wzrasta zazwyczaj deficyt budżetowy;
tego rodzaju polityka prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i
inwestycyjnych, jej rezultatem jest zwiększenie poziomu produkcji i
zatrudnienia, przy czym procesom tym towarzyszy zwykle wzrost cen

-

restrykcyjnej (nastawionej na hamowanie koniunktury)

- rząd dąży do

zwiększenia przychodów budżetu oraz ograniczenia wydatków, co
przyczynia się do zmniejszenia konsumpcji i inwestycji; obniża się poziom
zatrudnienia i produkcji oraz zmniejsza się tempo wzrostu cen

Prowadzenie polityki pieniężnej (monetarnej)

-

Restrykcyjną p. p. (politykę drogiego pieniądza)

realizuje

BC

poprzez wzrost:

- stóp podstawowych NBP,

-

stopy rezerw obowiązkowych,

-

sprzedaży państwowych papierów wartościowych.

Działania te zmniejszają podaż pieniądza i powodują podwyższenie

rynkowej stopy procentowej i zmniejszenia rozmiarów kredytów.

Prowadzi to następnie do zmniejszenia inwestycji, popytu

globalnego, poziomu zatrudnienia i produkcji oraz tempa wzrostu

cen.

-

Ekspansywna p. p. (polityka taniego pieniężna)

-

polega

na

obniżaniu:

- stóp podstawowych NBP,
- stopy rezerw obowiązkowych,
- sprzedaży państwowych papierów wartościowych.
Działania te prowadzą do wzrostu podaży pieniądza, wzrostu

możliwości udzielania kredytów przez banki i obniżki się

rynkowej stopy procentowej, Prowadzi to do wzrostu inwestycji i

popytu globalnego, a następnie do zwiększenia zatrudnienia i

produkcji oraz zwiększenia tempa wzrostu cen