Analiza systemu

Analiza systemu

dystrybucji na

dystrybucji na

czterech rynkach

czterech rynkach

produktowych

produktowych

(zbożowym,

(zbożowym,

owocowo-

owocowo-

warzywnym,

warzywnym,

mięsnym i

mięsnym i

mlecznym) w

mlecznym) w

Polsce w latach 90.

Polsce w latach 90.

Opracowanie jest diagnozą

Opracowanie jest diagnozą

systemu dystrybucji na

systemu dystrybucji na

czterech rynkach

czterech rynkach

produktowych (zbożowym,

produktowych (zbożowym,

owocowo-warzywnym,

owocowo-warzywnym,

mięsnym i mlecznym),

mięsnym i mlecznym),

która umożliwia

która umożliwia

sformułowanie cech

sformułowanie cech

charakterystycznych

charakterystycznych

odnoszących się do całości

odnoszących się do całości

dystrybucji artykułów rolno-

dystrybucji artykułów rolno-

spożywczych w Polsce w

spożywczych w Polsce w

latach 90.

latach 90.

Z punktu widzenia

Z punktu widzenia

instytucjonalnego

instytucjonalnego

krajowy system obrotu

krajowy system obrotu

(dystrybucji) składa się z

(dystrybucji) składa się z

trzech ogniw (szczebli

trzech ogniw (szczebli

obrotu towarowego)

obrotu towarowego)

kanałów dystrybucji, a

kanałów dystrybucji, a

mianowicie:

mianowicie:



ogniwa skupu artykułów rolnych

ogniwa skupu artykułów rolnych

(hurtu pierwotnego) obejmujące:

(hurtu pierwotnego) obejmujące:

firmy prywatne zajmujące się

firmy prywatne zajmujące się

skupem artykułów rolnych,

skupem artykułów rolnych,

spółdzielnie ogrodniczo-

spółdzielnie ogrodniczo-

pszczelarskie, rynki hurtowe, giełdy

pszczelarskie, rynki hurtowe, giełdy

towarowe, kupców hurtowych, działy

towarowe, kupców hurtowych, działy

zaopatrzenia w przedsiębiorstwach

zaopatrzenia w przedsiębiorstwach

przetwórstwa artykułów rolnych;

przetwórstwa artykułów rolnych;



ogniwa hurtu

ogniwa hurtu

wtórnego, które

wtórnego, które

tworzą: ogólnopolskie sieci

tworzą: ogólnopolskie sieci

hurtowni, regionalne sieci hurtowni,

hurtowni, regionalne sieci hurtowni,

hurtownie lokalne, sieci

hurtownie lokalne, sieci

ogólnopolskich hurtowni typu cash-

ogólnopolskich hurtowni typu cash-

carry, lokalne hurtownie typu cash-

carry, lokalne hurtownie typu cash-

carry, hurtownie producentów,

carry, hurtownie producentów,

hurtownie detalistów, targowiska

hurtownie detalistów, targowiska

hurtowe, agenci handlowi;

hurtowe, agenci handlowi;



ogniwa detalu,

ogniwa detalu,

obejmujące

obejmujące

hipermarkety (pojedyncze sklepy i

hipermarkety (pojedyncze sklepy i

sieci), supermarkety (pojedyncze sklepy

sieci), supermarkety (pojedyncze sklepy

i sieci), sklepy ogólnospożywcze

i sieci), sklepy ogólnospożywcze

(pojedyncze sklepy i sieci), sklepy

(pojedyncze sklepy i sieci), sklepy

specjalistyczne (np. sklepy mięsne,

specjalistyczne (np. sklepy mięsne,

piekarniczo-ciastkarskie, itd.), hale

piekarniczo-ciastkarskie, itd.), hale

targowe, targowiska, restauracje, bary i

targowe, targowiska, restauracje, bary i

stołówki.

stołówki.

Z punktu widzenia

Z punktu widzenia

funkcjonalnego krajowy

funkcjonalnego krajowy

system obrotu (dystrybucji)

system obrotu (dystrybucji)

jest ściśle związany z

jest ściśle związany z

procesem wymiany oraz

procesem wymiany oraz

usuwaniem dysproporcji

usuwaniem dysproporcji

pomiędzy popytem i podażą.

pomiędzy popytem i podażą.

Do podstawowych funkcji

Do podstawowych funkcji

dystrybucyjnych, (które są

dystrybucyjnych, (które są

realizowane przez podmioty

realizowane przez podmioty

rynkowe działające w

rynkowe działające w

różnych ogniwach systemu

różnych ogniwach systemu

dystrybucji) można zaliczyć:

dystrybucji) można zaliczyć:



planowanie produktu, tj. przygotowanie

planowanie produktu, tj. przygotowanie

projektu nowego produktu, jego

projektu nowego produktu, jego

wprowadzenie i wdrożenie do masowej

wprowadzenie i wdrożenie do masowej

produkcji;

produkcji;



standaryzację, tj. określanie norm

standaryzację, tj. określanie norm

umożliwiających ujednolicenie jakości

umożliwiających ujednolicenie jakości

oferowanych produktów;

oferowanych produktów;



badania rynkowe, tj. zbieranie informacji

badania rynkowe, tj. zbieranie informacji

przydatnych przy podejmowaniu decyzji

przydatnych przy podejmowaniu decyzji

marketingowych;

marketingowych;



promocję, tj. rozwijanie i przekazywanie

promocję, tj. rozwijanie i przekazywanie

przekonujących informacji o ofercie

przekonujących informacji o ofercie

rynkowej;

rynkowej;



dopasowanie, tj. kształtowanie i powiązanie

dopasowanie, tj. kształtowanie i powiązanie

oferty rynkowej z wymaganiami nabywców

oferty rynkowej z wymaganiami nabywców

poprzez takie działania, jak: przetwarzanie,

poprzez takie działania, jak: przetwarzanie,

sortowanie, kompletowanie, rozmieszczanie,

sortowanie, kompletowanie, rozmieszczanie,

asortymentacja i pakowanie;

asortymentacja i pakowanie;



negocjacje, tj. próbowanie osiągnięcia

negocjacje, tj. próbowanie osiągnięcia

finalnego porozumienia w zakresie ceny i

finalnego porozumienia w zakresie ceny i

innych warunków sprzedaży produktu lub

innych warunków sprzedaży produktu lub

usługi;

usługi;



fizyczną dystrybucję, tj. transportowanie i

fizyczną dystrybucję, tj. transportowanie i

magazynowanie;

magazynowanie;



finansowanie, tj. uzyskiwanie środków

finansowanie, tj. uzyskiwanie środków

finansowych na działanie systemu

finansowych na działanie systemu

dystrybucji;

dystrybucji;



ponoszenie ryzyka, tj. branie na siebie ryzyka

ponoszenie ryzyka, tj. branie na siebie ryzyka

związanego ze sprzedażą produktów.

związanego ze sprzedażą produktów.

Uzasadnienie

Uzasadnienie

wyboru rynków

wyboru rynków

produktowych

produktowych

Do diagnozy zostały wybrane

Do diagnozy zostały wybrane

cztery rynki produktowe. Dwa

cztery rynki produktowe. Dwa

z nich są związane z

z nich są związane z

produkcją roślinną: zbóż i

produkcją roślinną: zbóż i

owocowo-warzywny, a dwa

owocowo-warzywny, a dwa

pozostałe z produkcją

pozostałe z produkcją

zwierzęcą: mięsny i mleczny.

zwierzęcą: mięsny i mleczny.

Te rynki produktowe mają

Te rynki produktowe mają

istotne znaczenie dla całej

istotne znaczenie dla całej

polskiej gospodarki

polskiej gospodarki

żywnościowej, gdyż stanowiły

żywnościowej, gdyż stanowiły

one ponad 70% produkcji

one ponad 70% produkcji

globalnej oraz ponad 80%

globalnej oraz ponad 80%

produkcji towarowej w

produkcji towarowej w

rolnictwie w Polsce w 1996r.

rolnictwie w Polsce w 1996r.

Następną przyczyną wyboru tych

Następną przyczyną wyboru tych

rynków produktowych jest różna

rynków produktowych jest różna

specyfika produktowa.

specyfika produktowa.

Na rynek owoców i warzyw

Na rynek owoców i warzyw

znaczna cześć produkcji może

znaczna cześć produkcji może

być sprzedawana w postaci

być sprzedawana w postaci

nieprzetworzonej, z kolei

nieprzetworzonej, z kolei

pozostałe rynki dotyczą

pozostałe rynki dotyczą

produktów, które wymagają

produktów, które wymagają

większego lub mniejszego

większego lub mniejszego

stopnia przetworzenia, zanim

stopnia przetworzenia, zanim

trafią do finalnych nabywców.

trafią do finalnych nabywców.

Rynek zbóż

Rynek zbóż

Produkcja zbóż stanowiła wiodącą

Produkcja zbóż stanowiła wiodącą

część produkcji rolniczej w Polsce,

część produkcji rolniczej w Polsce,

zwłaszcza w przypadku produkcji

zwłaszcza w przypadku produkcji

globalnej, ponieważ w okresie 7 lat

globalnej, ponieważ w okresie 7 lat

(1990-1996) miała ona

(1990-1996) miała ona

następujący udział (obszar

następujący udział (obszar

zmienności):

zmienności):

-w produkcji globalnej 14,5- 22,4%

-w produkcji globalnej 14,5- 22,4%

-w produkcji towarowej 5,4- 9,9%

-w produkcji towarowej 5,4- 9,9%

Struktura produkcji ( W 1996 r.)

Struktura produkcji ( W 1996 r.)

była następująca: pszenica - 8,6

była następująca: pszenica - 8,6

mln ton (33,2%), żyto - 6,3 mln ton

mln ton (33,2%), żyto - 6,3 mln ton

(24,3%), jęczmień - 3,3 mln ton

(24,3%), jęczmień - 3,3 mln ton

(12,7%), owies i mieszanki - 5,3

(12,7%), owies i mieszanki - 5,3

mln ton (20,5%), pszenżyto - 2,1

mln ton (20,5%), pszenżyto - 2,1

mln ton (8,1 %), pozostałe 0,3 mln

mln ton (8,1 %), pozostałe 0,3 mln

ton (1,2%).

ton (1,2%).

W ramach pięciu

W ramach pięciu

podstawowych

podstawowych

ogniw systemu

ogniw systemu

dystrybucji na

dystrybucji na

rynku zbóż można

rynku zbóż można

wyróżnić:

wyróżnić:



Ogniwo producenta zbóż,

Ogniwo producenta zbóż,

które składa się z

które składa się z

gospodarstw skarbowych i indywidualnych.

gospodarstw skarbowych i indywidualnych.



Ogniwo hurtu pierwotnego.

Ogniwo hurtu pierwotnego.

W tym ogniwie

W tym ogniwie

zboże było skupowane przez 80 dealerów

zboże było skupowane przez 80 dealerów

(96%), giełdy (2%) i bezpośrednio przez

(96%), giełdy (2%) i bezpośrednio przez

magazyny PZZ i ARR (2%).

magazyny PZZ i ARR (2%).



Ogniwo przetwórstwa zbóż.

Ogniwo przetwórstwa zbóż.

Tutaj można

Tutaj można

wyróżnić cztery sektory: młyny, mieszalnie

wyróżnić cztery sektory: młyny, mieszalnie

pasz, piekarnie i makaroniarnie.

pasz, piekarnie i makaroniarnie.



Ogniwo hurtu wtórnego.

Ogniwo hurtu wtórnego.

Jedynie w przypadku

Jedynie w przypadku

sprzedaży makaronu i mąki na cele

sprzedaży makaronu i mąki na cele

konsumpcyjne pojawia się hurt instytucjonalny.

konsumpcyjne pojawia się hurt instytucjonalny.



Ogniwo detalu

Ogniwo detalu

obejmowało głównie piekarnie i

obejmowało głównie piekarnie i

ciastkarnie (ok. 3,2 tys. - malejąca tendencja)

ciastkarnie (ok. 3,2 tys. - malejąca tendencja)

oraz sklepy spożywcze (137 tys. - rosnąca

oraz sklepy spożywcze (137 tys. - rosnąca

tendencja).

tendencja).

Rynek warzyw i

Rynek warzyw i

owoców

owoców

Produkcja warzyw i owoców

Produkcja warzyw i owoców

oraz związany z nią system

oraz związany z nią system

dystrybucji był enklawą

dystrybucji był enklawą

rynkowych warunków

rynkowych warunków

gospodarowania przed

gospodarowania przed

rokiem 90. Dlatego też, na

rokiem 90. Dlatego też, na

tym rynku można

tym rynku można

zaobserwować stosunkowo

zaobserwować stosunkowo

najlepiej funkcjonujące

najlepiej funkcjonujące

mechanizmy rynkowe i

mechanizmy rynkowe i

podmioty w porównaniu z

podmioty w porównaniu z

innymi rynkami artykułów

innymi rynkami artykułów

rolnych.

rolnych.

O znaczeniu tych rynków

O znaczeniu tych rynków

mogą stanowić następujące

mogą stanowić następujące

fakty:

fakty:

-wyższy udział w produkcji

-wyższy udział w produkcji

towarowej niż globalnej;

towarowej niż globalnej;

-udział w produkcji

-udział w produkcji

globalnej w ciągu ostatnich

globalnej w ciągu ostatnich

7 lat (obszar zmienności):

7 lat (obszar zmienności):

10,3-12,8%;

10,3-12,8%;

-udział w produkcji

-udział w produkcji

towarowej w ciągu

towarowej w ciągu

ostatnich 7 lat (obszar

ostatnich 7 lat (obszar

zmienności): 11,1-15,8%.

zmienności): 11,1-15,8%.

Zbiory warzyw

Zbiory warzyw

gruntowych kształtowały

gruntowych kształtowały

się w 1996 r. na poziomie

się w 1996 r. na poziomie

zbliżonym do lat 1986-

zbliżonym do lat 1986-

1990, z wyjątkiem

1990, z wyjątkiem

pomidorów i ogórków,

pomidorów i ogórków,

gdzie ze względów

gdzie ze względów

pogodowych zanotowano

pogodowych zanotowano

znaczny spadek

znaczny spadek

produkcji.

produkcji.

Ponadto istnieje w Polsce

Ponadto istnieje w Polsce

produkcja warzyw pod osłonami

produkcja warzyw pod osłonami

(głównie pomidory i ogórki),

(głównie pomidory i ogórki),

wykazująca dość stabilną tendencję

wykazująca dość stabilną tendencję

rosnącą, bowiem przeciętne zbiory

rosnącą, bowiem przeciętne zbiory

w latach 1986-1990 wynosiły 296

w latach 1986-1990 wynosiły 296

tys. ton, w latach 1990-1995 r.- 272

tys. ton, w latach 1990-1995 r.- 272

tys. ton i w 1996 r. 319 tys. ton.

tys. ton i w 1996 r. 319 tys. ton.

Stanowi ona około 5% całości

Stanowi ona około 5% całości

produkcji warzyw.

produkcji warzyw.

Zbiory owoców z drzew i owoców

Zbiory owoców z drzew i owoców

jagodowych w 1996 r. osiągnęły

jagodowych w 1996 r. osiągnęły

znaczny wzrost produkcji w relacji

znaczny wzrost produkcji w relacji

do lat 1986-1990, wynoszący

do lat 1986-1990, wynoszący

prawie 50%.

prawie 50%.

W poszczególnych ogniwach

W poszczególnych ogniwach

kanałów rynkowych dla warzyw i

kanałów rynkowych dla warzyw i

owoców oraz instytucji

owoców oraz instytucji

wspomagających można wyróżnić

wspomagających można wyróżnić

następującą sytuację:

następującą sytuację:



Ogniwo producenta warzyw i owoców

Ogniwo producenta warzyw i owoców

jest związane z

jest związane z

działalnością 350 400 tys. samodzielnych gospodarstw.

działalnością 350 400 tys. samodzielnych gospodarstw.

Średnia powierzchnia tych gospodarstw wynosi 5

Średnia powierzchnia tych gospodarstw wynosi 5

hektarów w przypadku sadów i poniżej dla działek

hektarów w przypadku sadów i poniżej dla działek

warzywnych.

warzywnych.



Ogniwo hurtu pierwotnego.

Ogniwo hurtu pierwotnego.

Sprzedaż owoców i warzyw

Sprzedaż owoców i warzyw

dla przetwórstwa odbywa się przez targowiska,

dla przetwórstwa odbywa się przez targowiska,

pośredników, regionalne rynki hurtowe i zakupy

pośredników, regionalne rynki hurtowe i zakupy

bezpośrednie. Natomiast sprzedaż świeżych owoców i

bezpośrednie. Natomiast sprzedaż świeżych owoców i

warzyw na poziomie hurtu pierwotnego jest realizowana

warzyw na poziomie hurtu pierwotnego jest realizowana

przez następujące kanały dystrybucji: targowiska

przez następujące kanały dystrybucji: targowiska

hurtowe, bezpośrednią sprzedaż ogrodników na

hurtowe, bezpośrednią sprzedaż ogrodników na

targowiskach ulicznych i bezpośrednie zakupy dużych

targowiskach ulicznych i bezpośrednie zakupy dużych

punktów handlowych lub sieci detalicznych

punktów handlowych lub sieci detalicznych



Ogniwo przetwórstwa warzyw i owoców.

Ogniwo przetwórstwa warzyw i owoców.

Wg

Wg

statystyki GUS, przetwórstwem owocowo-

statystyki GUS, przetwórstwem owocowo-

warzywnym zajmuje się około 1400

warzywnym zajmuje się około 1400

przedsiębiorstw (w tym państwowych ok. 54).

przedsiębiorstw (w tym państwowych ok. 54).

Do największych zakładów należą: Hortex,

Do największych zakładów należą: Hortex,

Agros, Tymbark, Tolkmicko, Owintar, Kotlin,

Agros, Tymbark, Tolkmicko, Owintar, Kotlin,

Pudliszki i Alima-Gerber.

Pudliszki i Alima-Gerber.



Ogniwo hurtu wtórnego.

Ogniwo hurtu wtórnego.

W ramach tego ogniwa

W ramach tego ogniwa

dominują hurtownie prywatne (prawie

dominują hurtownie prywatne (prawie

wszystkie zajmujące się obrotem artykułów

wszystkie zajmujące się obrotem artykułów

spożywczych mają w swojej ofercie przetwory

spożywczych mają w swojej ofercie przetwory

owocowo- warzywne, z wyjątkiem mrożonek

owocowo- warzywne, z wyjątkiem mrożonek

owocowo- warzywnych ze względu na konieczną

owocowo- warzywnych ze względu na konieczną

infrastrukturę transportową i magazynową).

infrastrukturę transportową i magazynową).



Ogniwo detalu.

Ogniwo detalu.

Sprzedaż detaliczna świeżych i

Sprzedaż detaliczna świeżych i

przetworzonych warzyw i owoców jest

przetworzonych warzyw i owoców jest

realizowana za pomocą targowisk ulicznych (ok.

realizowana za pomocą targowisk ulicznych (ok.

2 tys.), sklepów owocowo- warzywnych (6,3

2 tys.), sklepów owocowo- warzywnych (6,3

tys.) i spożywczych (ok. 137 tys.).

tys.) i spożywczych (ok. 137 tys.).

Rynek mięsa

Rynek mięsa

Produkcja zwierzęca stanowi jeden z istotnych

Produkcja zwierzęca stanowi jeden z istotnych

elementów polskiej gospodarki, ze względu na

elementów polskiej gospodarki, ze względu na

duży udział w PKB (ok. 6%). Ponadto udział

duży udział w PKB (ok. 6%). Ponadto udział

żywca rzeźnego w produkcji rolniczej,

żywca rzeźnego w produkcji rolniczej,

globalnej i towarowej kształtuje się na

globalnej i towarowej kształtuje się na

wysokim poziomie, przy czym jest zauważalna

wysokim poziomie, przy czym jest zauważalna

tendencja malejąca.

tendencja malejąca.

W przypadku produkcji globalnej udział ten

W przypadku produkcji globalnej udział ten

wynosił w 1990 r. 34,2%, a w 1996 r. 24,6% i

wynosił w 1990 r. 34,2%, a w 1996 r. 24,6% i

odpowiednio w przypadku produkcji

odpowiednio w przypadku produkcji

towarowej 47,6% i 41,2%. Największy udział

towarowej 47,6% i 41,2%. Największy udział

w produkcji zwierzęcej w ujęciu

w produkcji zwierzęcej w ujęciu

wartościowym ma trzoda chlewna (ok. 42%),

wartościowym ma trzoda chlewna (ok. 42%),

bydło (ok. 13%) i drób (ok. 11%).

bydło (ok. 13%) i drób (ok. 11%).

Produkcja żywca wieprzowego,

Produkcja żywca wieprzowego,

wołowego i drobiowego w

wołowego i drobiowego w

przeliczeniu na mięso kształtowała

przeliczeniu na mięso kształtowała

się w 1996 r. na poziomie

się w 1996 r. na poziomie

nieznacznie mniejszym niż w latach

nieznacznie mniejszym niż w latach

1986-1990 (znacznie spadła

1986-1990 (znacznie spadła

produkcja żywca wołowego, a

produkcja żywca wołowego, a

wzrosła drobiu).

wzrosła drobiu).

Kanały rynkowe dla mięsa z

Kanały rynkowe dla mięsa z

lat 1994/95 składają się z

lat 1994/95 składają się z

następujących ogniw i

następujących ogniw i

podmiotów rynkowych:

podmiotów rynkowych:



Ogniwo producenta mięsa,

Ogniwo producenta mięsa,

które tworzyły w 79%

które tworzyły w 79%

gospodarstwa indywidualne, 5% gospodarstwa

gospodarstwa indywidualne, 5% gospodarstwa

spółdzielcze, 16% gospodarstwa skarbowe

spółdzielcze, 16% gospodarstwa skarbowe

(dawne PGR). Około 1,5 mln gospodarstw

(dawne PGR). Około 1,5 mln gospodarstw

zajmuje się hodowlą trzody chlewnej i 1,5 mln

zajmuje się hodowlą trzody chlewnej i 1,5 mln

gospodarstw hodowlą bydła. Koncentracja

gospodarstw hodowlą bydła. Koncentracja

produkcji jest na bardzo niskim poziomie. Stada

produkcji jest na bardzo niskim poziomie. Stada

świń liczące od 2 do 20 sztuk znajdują się w

świń liczące od 2 do 20 sztuk znajdują się w

gospo darstwach o powierzchni 1-7 ha. Jedynie

gospo darstwach o powierzchni 1-7 ha. Jedynie

6% gospodarstw posiada dużą koncentrację

6% gospodarstw posiada dużą koncentrację

produkcji powyżej 100 sztuk. W przypadku

produkcji powyżej 100 sztuk. W przypadku

hodowli bydła poziom koncentracji jest jeszcze

hodowli bydła poziom koncentracji jest jeszcze

niższy, bowiem 50% gospodarstw ma mniej niż 5

niższy, bowiem 50% gospodarstw ma mniej niż 5

zwierząt.

zwierząt.



Ogniwo hurtu pierwotnego

Ogniwo hurtu pierwotnego

obejmujące w: 60%

obejmujące w: 60%

skup prywatny (ok. 2000 punktów), 13%

skup prywatny (ok. 2000 punktów), 13%

punkty zbiorcze, a 27% zakupy bezpośrednie

punkty zbiorcze, a 27% zakupy bezpośrednie

dokonywane przez przedsiębiorstwa przemysłu

dokonywane przez przedsiębiorstwa przemysłu

mięsnego. Niewielkie znaczenie odgrywają

mięsnego. Niewielkie znaczenie odgrywają

rynki formalne w obrocie towarowym, gdyż na

rynki formalne w obrocie towarowym, gdyż na

większą skalę jest prowadzona tylko jedna

większą skalę jest prowadzona tylko jedna

aukcja 'żywego inwentarza przez PEKPOL w

aukcja 'żywego inwentarza przez PEKPOL w

Warszawie.

Warszawie.



Ogniwo przetwórstwa mięsa,

Ogniwo przetwórstwa mięsa,

składające się z

składające się z

dwóch faz: ubój i dalsze przetwórstwo. Ubój

dwóch faz: ubój i dalsze przetwórstwo. Ubój

zwierząt odbywa się w 15% w gospodarstwach

zwierząt odbywa się w 15% w gospodarstwach

rolnych, 35% w ubojniach prywatnych i 40% w

rolnych, 35% w ubojniach prywatnych i 40% w

ubojniach przemysłowych. W ramach dalszego

ubojniach przemysłowych. W ramach dalszego

przetwórstwa można wyróżnić: użytek własny

przetwórstwa można wyróżnić: użytek własny

15%, przetwórstwo prywatne 25-30%,

15%, przetwórstwo prywatne 25-30%,

przetwórstwo spółdzielcze 5-10% oraz

przetwórstwo spółdzielcze 5-10% oraz

przetwórstwo w zakładach państwowych 50%.

przetwórstwo w zakładach państwowych 50%.



Ogniwo hurtu wtórnego,

Ogniwo hurtu wtórnego,

które tworzyły w

które tworzyły w

1995 r.: hurtownie prywatne 65%,

1995 r.: hurtownie prywatne 65%,

hurtownie spółdzielcze 10%, hurtownie

hurtownie spółdzielcze 10%, hurtownie

państwowe 25% (głównie hurt

państwowe 25% (głównie hurt

funkcjonalny dużych zakładów mięsnych).

funkcjonalny dużych zakładów mięsnych).

Można zaobserwować tendencję rynkową

Można zaobserwować tendencję rynkową

związaną z zanikaniem hurtu wtórnego w

związaną z zanikaniem hurtu wtórnego w

układzie instytucjonalnym. Jest on

układzie instytucjonalnym. Jest on

zastępowany przez hurt funkcjonalny

zastępowany przez hurt funkcjonalny

zakładów mięsnych i sieci handlu

zakładów mięsnych i sieci handlu

detalicznego.

detalicznego.



Ogniwo detalu,

Ogniwo detalu,

obejmujące w roku

obejmujące w roku

1994/95 sklepy prywatne 60%,sklepy

1994/95 sklepy prywatne 60%,sklepy

spółdzielcze 10%, sklepy państwowe 30%.

spółdzielcze 10%, sklepy państwowe 30%.

Rynek mleka

Rynek mleka

Mleko, pomimo dużego załamania na

Mleko, pomimo dużego załamania na

tym rynku produktowym w wyniku

tym rynku produktowym w wyniku

likwidacji dopłat do mleczarstwa, ciągle

likwidacji dopłat do mleczarstwa, ciągle

pozostaje ważnym produktem dla

pozostaje ważnym produktem dla

polskiego agrobiznesu. Świadczy o tym

polskiego agrobiznesu. Świadczy o tym

udział w produkcji globalnej i towarowej,

udział w produkcji globalnej i towarowej,

mieszczący się w ciągu 6 lat w przedziale

mieszczący się w ciągu 6 lat w przedziale

8,0-14,1% (produkcja globalna) i 13,5-

8,0-14,1% (produkcja globalna) i 13,5-

16,2% (produkcja towarowa). Produkcja

16,2% (produkcja towarowa). Produkcja

mleka surowego w 1996 r. była prawie o

mleka surowego w 1996 r. była prawie o

30% niższa niż w 1989 r.

30% niższa niż w 1989 r.

Kanały rynkowe mleka z lat

Kanały rynkowe mleka z lat

1994/95 składają się z

1994/95 składają się z

następujących ogniw :

następujących ogniw :



Ogniwo producenta mleka,

Ogniwo producenta mleka,

które tworzą w 85 %

które tworzą w 85 %

gospodarstwa indywidualne i w 15% (obecnie

gospodarstwa indywidualne i w 15% (obecnie

tylko 6%) gospodarstwa skarbowe (dawne PGR),

tylko 6%) gospodarstwa skarbowe (dawne PGR),

przy czym tylko 8% produkcji mleka powstaje w

przy czym tylko 8% produkcji mleka powstaje w

gospodarstwach wielkotowarowych. 62,7% mleka

gospodarstwach wielkotowarowych. 62,7% mleka

oddanego do skupu pochodziło z gospodarstw

oddanego do skupu pochodziło z gospodarstw

rolników, którzy dziennie dostarczali do 20 litrów.

rolników, którzy dziennie dostarczali do 20 litrów.



Ogniwo hurtu pierwotnego,

Ogniwo hurtu pierwotnego,

obejmujące w 53%

obejmujące w 53%

skup spółdzielczy, 2% prywatne mleczarnie, 14%

skup spółdzielczy, 2% prywatne mleczarnie, 14%

sprzedaż bezpośrednią do zakładów

sprzedaż bezpośrednią do zakładów

przetwórczych, 31 % konsumpcję i spasanie w

przetwórczych, 31 % konsumpcję i spasanie w

gospodarstwach rolnych.

gospodarstwach rolnych.



Ogniwo przetw6rstwa mleka,

Ogniwo przetw6rstwa mleka,

które w roku

które w roku

1994/1995 tworzyły 343 mleczarnie

1994/1995 tworzyły 343 mleczarnie

spółdzielcze (97,6% obrotu), 114 prywatne

spółdzielcze (97,6% obrotu), 114 prywatne

(1,8% obrotu) i państwowe (0,5% obrotu).

(1,8% obrotu) i państwowe (0,5% obrotu).



Ogniwo hurtu wtórnego,

Ogniwo hurtu wtórnego,

obejmujące 50%

obejmujące 50%

hurtowni prywatnych, 30% spółdzielczych i

hurtowni prywatnych, 30% spółdzielczych i

20% bezpośrednich dostaw do detalu.

20% bezpośrednich dostaw do detalu.

Jednakże występuje duże rozdrobnienie hurtu

Jednakże występuje duże rozdrobnienie hurtu

wtórnego.

wtórnego.



Ogniwo detalu,

Ogniwo detalu,

które było tworzone w latach

które było tworzone w latach

1994-1995 przez 45-50% sklepów prywatnych

1994-1995 przez 45-50% sklepów prywatnych

(obecnie znacznie większy udział), 30%

(obecnie znacznie większy udział), 30%

sklepów spółdzielczych, 10% sklepów

sklepów spółdzielczych, 10% sklepów

państwowych i 10-15 % targowisk ulicznych.

państwowych i 10-15 % targowisk ulicznych.

Wnioski z diagnozy

Wnioski z diagnozy

wybranych rynków

wybranych rynków

produktowych

produktowych

Wnioski z tej diagnozy można przedstawić

Wnioski z tej diagnozy można przedstawić

porównując sytuację obecną z kryteriami

porównując sytuację obecną z kryteriami

opisującymi efektywność rynku (dystrybucji).

opisującymi efektywność rynku (dystrybucji).

Z diagnozy czterech rynków produktowych

Z diagnozy czterech rynków produktowych

wynika, iż sytuacja na tych rynkach z punktu

wynika, iż sytuacja na tych rynkach z punktu

widzenia efektywności jest zbliżona, przy czym

widzenia efektywności jest zbliżona, przy czym

jest nieznacznie lepsza w przypadku rynku

jest nieznacznie lepsza w przypadku rynku

owocowo- warzywnego i mięsnego. Najwyższy

owocowo- warzywnego i mięsnego. Najwyższy

stopień dostosowania do rozwiązań

stopień dostosowania do rozwiązań

dystrybucji UE występuje w Polsce na rynku

dystrybucji UE występuje w Polsce na rynku

owocowo- warzywnym.

owocowo- warzywnym.

Ocena systemów dystrybucji na wybranych

Ocena systemów dystrybucji na wybranych

rynkach produktowych

rynkach produktowych

w Polsce w latach 90.

w Polsce w latach 90.

Kryteria oceny

Kryteria oceny

efektywności

efektywności

rynku

rynku

(dystrybucji)

(dystrybucji)

Rynek

Rynek

zbóż

zbóż

Rynek

Rynek

owocowo-

owocowo-

warzywny

warzywny

Rynek

Rynek

mięsa

mięsa

Rynek

Rynek

mleka

mleka

Stworzenie

Stworzenie

możliwości,

możliwości,

wyboru

wyboru

XX

XX

XXX

XXX

XX

XX

X

X

Stopień

Stopień

przejrzystości

przejrzystości

rynkowej

rynkowej

XX

XX

X

X

XX

XX

X

X

Koszty

Koszty

transakcyjne

transakcyjne

X

X

X

X

X

X

X

X

Stopień

Stopień

innowacyjności

innowacyjności

X

X

XX

XX

XX

XX

XX

XX

Poprawa jakości

Poprawa jakości

X

X

XX

XX

XX

XX

XX

XX

Dostosowanie

Dostosowanie

oferty rynkowej

oferty rynkowej

do potrzeb

do potrzeb

nabywców

nabywców

X

X

XX

XX

XX

XX

XX

XX

Dostosowanie do

Dostosowanie do

rozwiązań w UE

rozwiązań w UE

X

X

XX

XX

X

X

X

X

Diagnoza wszystkich rynków

Diagnoza wszystkich rynków

produktowych została przeprowadzona w

produktowych została przeprowadzona w

różnych ogniwach obrotu towarowego:

różnych ogniwach obrotu towarowego:

hurt pierwotny (skup), hurt wtórny i detal.

hurt pierwotny (skup), hurt wtórny i detal.

Największe problemy generuje ogniwo

Największe problemy generuje ogniwo

hurtu pierwotnego i w nim są konieczne

hurtu pierwotnego i w nim są konieczne

bardziej radykalne zmiany. Dlatego też

bardziej radykalne zmiany. Dlatego też

większość zidentyfikowanych priorytetów

większość zidentyfikowanych priorytetów

w zakresie dystrybucji produktów rolno-

w zakresie dystrybucji produktów rolno-

spożywczych będzie odnosić tego ogniwa

spożywczych będzie odnosić tego ogniwa