Pedagogika i jej

główne funkcj

Сzym jest pedagogika jako nauka i

jakie są jej główne funkcje?

W uogólniającym określeniu

pedagogika jest nauką o

wychowaniu

Główne funkcje pedagogiky:

naukowo-teoretyczna

i

konstrukcyjno-

technologiczna

Сo to znaczy

wychowanie?

Wychowanie - to je celowy

wpływ na rozwój osobowości.

Dla sukcesywnego wykonania

tego zadania powinniśmy
przede wszystkim zgłębić
istotę i czynniki rozwoju
osobowości, miejsce i rolę
w nich wychowania.

Więc czym jest rozwój

osobowości?

Rozwój to rozciągnięty w czasie

proces ilościowych i jakościowych
przemian w organizmie i
psychice człowieka, jego
myśleniu,

poczuciach i zachowaniu,
które następują pod wpływem jak

kontrolowanych, tak i
niekontrolowanych czynników

.

Glówni czynniki rozwój

osobowości:

spadkowośc,

środowisko,

aktywnośc samego człowieka

spadkowośc

aktywnośc

samego

człowieka

środowisk

o

1. Rola spadkowości w

rozwoju osobowości

Pod pojęciem spadkowości

rozumiemy przekazanie dzieciom
przez rodziców pewnych

naturalnych jakości i specyfiki
psychologicznej

.

Spadkowość biologiczna

jest

uwarunkowana przez geny, które są
zlokalizowane w chromosomach –
specyficznych strukturach jądra
komórki.

Określa ona

budowę i wielkość ciała,

w tym mózgu, stadia dojrzewania
organizmu, biologiczne i niektóre
psychiczne jakości

.

Socjobiologowie

uważają

zachowanie współczesnego
człowieka zawiera

uwarunkowane genetycznie
działania

,

celowość których jest
udowodniona wieloletnim
doświadczeniem przeszłych
pokoleń.

2. Kształtowanie

osobowości w trakcie

socjalizacji

Oswojenie się jednostki

ze stosunkami

socjalnymi

,

które się dokonuje drogą przyswojenia

doświadczenia socjalnego i jego
odzwierciedlenie w działalności i
komunikacji nazywa się

socjalizacją

.

Czynnikami socjalizacji są

celowe i

poprzednio przemyślane

wpływy

wychowawcze na rozwój
osobowości, a także

przypadkowe

,

żywiołowe wpływy otoczenia
socjalnego:

- rowieśników,
- znajomych,
- krewnych,
- środków masowego przekazu, etc.

Celowe i poprzednio przemyślane

wpływy wychowawcze na rozwój

osobowości nazywają się

wychowaniem.

Celowe

wpływy

(wychowanie)

Przypadkowe

wpływy

W przeciwieństwie do żywiołowych
wpływów socjalnych na osobowość

wychowanie to specjalnie
zorganizowany proces społeczny

,

skierowany na rozwój jej

- wartości,
- potrzeb,
- cech charakteru,
- wiedzy, umiejętności, nawyków
- i zdolności.

Rola wychowania

w rozwoju

osobowości jest

różnie

oceniana, przy czym rozpiętość
zdań jest bardzo szeroka

- od stwierdzenia jego

całkowitej bezsilności

(w

sytuacji niesprzyjającej
spadkowości i złego wpływu
środowiska)

- do

przyznania, że jest to

jedyny środek

przemian natury

ludzkiej.

„Od wszelkiego

wychowania uciekaj,

mój przyjacielu, całą

parą” (Wolter)

„Wychowanie jest

wszechmogące”

(K.A. Helwecjusz)

„Wychowanie

może

zrobić wiele, ale nie
jest ono
wszechmogące

.

Za pomocą
krzyżowania można
zmusić dziką jabłoń
dawać jabłka
ogrodowe, ale żaden
majstersztyk
ogrodnika nie może
zmusić ją dawać
żołędzie”

(W.G. Bieliński)

3. Rola aktywności w

rozwoju osobowości

Rozwój osobowości w znacznym stopniu

zależy również

od doświadczenia

indywidualnego

, które nabywa ona w

trakcie współdziałania z naturalnym i

socjalnym otoczeniem.

Przy czym rola aktywności jako

czynnika rozwoju stopniowo zwiększa

się w trakcie osobowościowego

kształtowania dziecka.

Teorji rozwoju

osobistości

1) Biogenetyczną

(pierwszeństwo spadkowości)

2) Sociogenetyczną

(pierwszeństwo

środowiska)

3) Teorje

współdziałania faktorów

:

a) konfrontacji
b) konwergencji

4)

Personalistyczną

(pierwszeństwo aktywności

osobistości).

Biogenetyczne teorji

rozwoju

Rozwój indywida jest kierowany

wewnętrznymi siłami

dojrzewania,

a wpływ warunków sociokulturnych
I wychowanie

są nieistotne

.

Rozwój odbywa się na gruncie

niezmiennej, uniwersalnej schemy

,

która nie jest zależna od
sociokulturnego otoczenia.

Następnica tej teorji Beits

Eims podawała rodzicom

take propozycje:

1)

Odmówić się od myśli, że te, kim
stanie wasze dziecko, zależy tylko od
was, i że nie można gubić ani chwili.

2)

Sprobójcie ocenić dziwo rostu.
Spoglądajcie i otrzymujcie
zadowolenie od tego,że każdy tydzien
i każdy mieśiąc przynoszą coś
nowego dla rozwoju waszego dziecka.

3) Z szanowaniem odnośćie się do jej

niedojrzałośći. Weźmćie do uwagi ten

fakt, że dziecko z obowiązkową

prawidłowośćią odrazu czołga się, a

tylko póżniej zaczyna chodżić, wyrażać

swoje myśli z pomocą jednego słowa,

zanim zacznie wymawiać duże frazy, i

kazać „nie” skorzej aniż skazać „tak”.

4) Spróbójcie nie myśleć o tym, co

stanie się potem. Ciesz się, i niech

twoje dziecko otrzymuje zadowolenie

od każdej stadji rozwoju, przed tym

żeby iśc dalej.

Sociogenetyczne teorji

rozwoju.

Przedstawicieli kierunku

sociogenetycznego

za cynnik główny

rozwoju osobistośći uważają

środowisko socjalne.

Taka pozycja właśćiwa najpierw dla

psychologów i pedagogów z orientacją

bihewiorystyczną

, i zwolenników

rozwoju za koncepcją

kulturalno-

historyczną

.

Przedstawicieli kierunku

bihewiorystycznego

uważają,

że rozwój osobistośći
wyznacza

się otoczeniem

,

a większość form zachowania
formuje się przez

nauczenie

.

Ono nie ogranicza się formalnym

uczeniem w szkole

, opanowaniem

podstaw naukowych, a zawiera
jeszcze

- przyswojenie zasad moralnych,
- przekonań
- i sposobów, takich jak sposób

rozmawiania, gestykulacji i t.in.

Jeden z tworców tej

teorii

John Broadus

Watson

(1878 –

1958)

uważał, że

czlowiek staje
takim,

jakim

nauczył śię

być

.

Demonstrując swoją wiare w siłe wychowania, on

pisze w swojej książce „Bihewioryzm” (1924):

„Zwierzcie na mnie dziesięcioro dzieci,

normalnych i zdrowych, nadajcie
możliwość wychowywac ich tak jak sam
mam za potrzebe i daje gwarancje, że
wyjąwszy bądź kogo z nich naoślep ja

zrobie z niego tego kim zechce

:

lekarzem, prawnikiem, malarzem,
komersantem, nawet żebrakiem albo
złodziejem, niezależnie od jego danych,
zdolnośći i powołania albo rasy jego
rodziców”.

Jednym z rodzajów teorji

bihewiorystycznej są teorja

socjalno-kognitywna

Bandura A. uważa,
że najczęśćiej w życiu

nauczenie odbywa się dzięki

spostrzeżeniom:

dziecko spostrzega za tym co robią,

jak zachowują się rodzice, babcia
z dziadem, przyjaciele, inne ludzi,
i stara się naśladować ich
zashowanie.

Dziecko będe pragnąć do kopiowania

pewnych spraw, postępków,
wykonanie których zachęca się.

W jej osnowie leżą poglądy, mówiące, że

rozwój osobistośći składa punkty

o

kulturalno- historycznym pochodzeniu
funkcji psychicznych

człowieka i form

kulturalnych zachowania.

Kulturalno-historyczna

teorja są rodzajem teorji
bihewiorystycznej,
opracowanej L.
Wygotskim (1896 –
1934).

Formowanie psychicznych

funkcji najwyższych zajmuje
dużo czasu w rozwoju dziecka,
w procesie którego odbywa się
przeobrazenie

socjalnych form

zachowania zewnętrznych do
wewnętrznej formy
świadomośći indywidualnej

– „wrośnięcie zewnątrz do

środka”.

To twierdzenie było oświetlone w „

Ustawie

rozwoju najwyższych funkcji

psychicznych

” L.S.Wygotskiego:

„Bądź jaka funkcja w rozwoju kulturalnym

dziecka zjawia się w spektaklu

dwókrotnie

, we dwóch formach, najpierw

socjalnej

, zatym

psychologicznej

,

najpierw pomiędzy ludżmi, jako kategorja

interpsychiczna, potem we środku

dziecka, jako kategorja intrapsychiczna.

To wszystko równosilnie stosuje się

nieskrępowanej uwagi, pamięci logicznej,

kształtowania pojęć, rozwoju woli”.

Więc, psychiczne funkcje

najwyższe istnieją najpierw
jako forma zachowania

kolektywna

i jak forma

stosunków z ludzmi innymi, i
tylko póżniej stają
psychicznymi funkcjami
wewnętrznymi

samego dziecka

.

Jeśli dla przedstawicieli

kierunku

bihewiorystycznego

nie są ważliwe czy jest
środowisko

organizowanym

lub stychyjnym

,

to zwolenniki koncepcji

kulturalno-historycznej

role

wyjątkową nadają socjalnym
wpływam

organizowanym-

czyli wychowaniu

.

”Tylko takie wychowanie są

dobrym, które pozostawia

po sobie

rozwój

” – teza

kluczowa,

która charakteryzuje sens

pozycji L.Wygotskiego.

Teorje współdziałania faktorów

rozwoju osobistośći.

• Jak stwierdza autor teorji

psychoanalitycznej

Z. Frejd

, między

spadkowośćią a środowiskiem
kulturalnym istnieje stała

konfrontacja

.

• Na odmian od tego

W. Stern, Z. Piaże

ta in., rozglądają rozwój jako

konwergencje

(schodzenie,

przeplecienie) spadkowośći i
środowiska.

Personalistyczne teorje

rozwoju

Głównym faktorem rozwoju osobistośći

uważają

aktywność właśnie

osobistośći

(angl. Personality), które

przejawiają się przez forme
samoaktualizacji, samorozwoju.

Psychologi kierunku humanistycznego

o

drzucają

determinizm pociągów,

instynktów albo środowiska.

Głównym czynnikem rozwoju osobistośći

oni uważają

jej aktywność osobistą

i

ludzie sami wybierają, jak im żyć i jakimi
im być.

W nauce psychologo-

pedagogicznej, pod

wpływem

teorii rozwoju

osobistośći,

które już istnieją, utworzyły
się nie mniej aniż

trzy punkty

widzenia

spółzależnośći nauczania i
rozwoju

.

Charakterystyką pierwszą dla

psychołogów orientacji

bihewiorystycznej

(J.Wotson,

E.Torndike, B.Skinner), które

identyfikują

rozwój

poznawczy iz zaswojeniem
wiedzy i umiejętności przez
uczniów.

Rozwój, według ich myśli – nie

inaczej aniż

stopniowe nagromadzenie

nowej wiedzy, umiejętności i
nawyków

dla ucznia

przez formowanie refleksów

umownych.

Inny punkt widzenia polega na

tym, że rozwój poznawczy odbywa
się

niezależnie od nauczania

,

które przyzwyczaja się do niego.

Wtedy uważa się, że rozwój

rozumowy zależy

od dojrzewania

systemu nerwowego i odbywa się
spontannie

.

Trzecia grupa

teorii łączy pierwsze

dwa punkty widzenia i dopełnia ich
nowym regulaminem:

nauczenie może iść nie tylko „noga w

nogę” z nim, ale i być

w

awangardzie rozwoju, przesuwając
go dalej

.

L.Wygotski określił

dwa stopnia

rozwoju

poznawczego:

Pierwszy

–

to stopień

aktualnego

rozwoju

dziecka, uwarunkowany zdatnośćią
rozwiązywać zadania indywidualne.

• Drugi

–

to stopień jego

rozwoju

potencjalnego

, który charakteryzuje się

składnośćią zadania, jakie dziecko może
rozwiązać tylko pod przewodzeniem dorosłych,
albo w spółpracy z odnolatkiem, który ma
więcej zdolnośći.

• Dystans między tymi stopniami L.Wygotski

nazywa

zoną rozwoju najbliższego

.

stopień

aktualne

go

rozwoju

zonie

rozwoju

najbliższ

ego

stopień

rozwoju

potencjaln

ego

stopień

aktualne

go

rozwoju

zonie

rozwoju

najbliższ

ego

stopień

rozwoju

potencjaln

ego

stopień

aktualne

go

rozwoju

zonie

rozwoju

najbliższ

ego

stopień

rozwoju

potencjaln

ego

Sl. 1.Testy

1.

Które z twierdzeń wyraża istotę teorii

socjogenetycznych

rozwoju

osobowości?

1) Człowiek sam kształtuje siebie, dążąc do

samorealizacji;

2) Rozwój człowieka charakteryzuje się

wzajemnym działaniem czynników

dziedziczenia i środowiska;

3) Rozwój osobowości zależy głównie od

środowiska socjalnego, w którym on

przebywa;

4) Rozwój człowieka zależy przede

wszystkim od genów, spadkowości.

2. Które założenie najlepiej

charakteryzuje

rolę spadkowości

w

rozwoju osobowości?

1) Rozwój osobowości w 80% jest określany przez

spadkowość;

2) Spadkowość nie odgrywa istotnej roli w rozwoju

osobowości, która się kształtuje głównie pod
wpływem wychowania;

3) Rozwój człowieka charakteryzuje się wzajemnym

działaniem spadkowości i środowiska;

3. Które z twierdzeń wyraża istotę teorii

personalistycznych

rozwoju

osobowości?

1)Człowiek sam się kreuje, dążąc do

samorealizacji;

2) Rozwój człowieka charakteryzuje się

wzajemnym działaniem spadkowości i
środowiska;

3) Rozwój osobowości zależy głównie od

środowiska socjalnego, w którym on
przebywa;

4) Rozwój człowieka zależy przeważnie

od genów, spadkowości.

4.

Oswojenie się jednostki ze

stosunkami socjalnymi, które się
dokonuje

drogą

przyswojenia

doświadczenia socjalnego i jego
odzwierciedlenie w działalności i
komunikacji nazywa się ………

5. Przekazanie dzieciom przez

rodziców pewnych naturalnych
jakości

i

specyfiki

psychologicznej nazywa się …….

.

6. Która teoria rozwoju osobowości

wyraża twierdzenie K.A.
Helwecjusza

„Wychowanie jest wszechmogące”?

7.

Która teoria rozwoju osobowości

wyraża twierdzenie Woltera

„Od wszelkiego wychowania

uciekaj, mój przyjacielu, całą
parą”?

8. Która teoria rozwoju osobowości

wyraża twierdzenie W.G. Bielińskego?

„Wychowanie może zrobić wiele, ale

nie jest ono wszechmogące.

Za pomocą krzyżowania można

zmusić dziką jabłoń dawać jabłka

ogrodowe, ale żaden majstersztyk

ogrodnika nie może zmusić ją dawać

żołędzie”?

9. Przedstawicieli jakigo kierunku

uważają, że rozwój osobistośći
wyznacza się otoczeniem, a
większość form zachowania
formuje się przez nauczenie .......

(bihewiorystycznego,

biogenetycznego)

10. Przedstawicieli jakigo kierunku

uważają, że rozwój indywida jest
kierowany wewnętrznymi siłami
dojrzewania, a wpływ warunków
sociokulturnych ta wychowanie są
nieistotne .................

(sociokulturnego, biogenetycznego)

11. Któru teoriju rozwóju osobowości wyraża

twierdzeńie Johna Watsona

„

Zwierzcie na mnie dziesięcioro dzieci, normalnych i

zdrowych, nadajcie możliwość wychowywac ich tak

jak sam mam za potrzebe i daje gwarancje, że

wyjąwszy bądź kogo z nich naoślep ja zrobie z niego

tego kim zechce: lekarzem, prawnikiem, malarzem,

komersantem, nawet żebrakiem albo złodziejem,

niezależnie od jego danych, zdolnośći i powołania

albo rasy jego rodziców”.

1) biogenetyczną (pierwszeństwo spadkowości),
2) sociogenetyczną (pierwszeństwo środowiska),
3) teorje współdziałania faktorów: a) konfrontacji, b)

konwergencji,

4) personalistyczną (pierwszeństwo aktywności

osobistości

12. Zwolenniki której koncepcji

wyjątkową role w rozwóju

osobowości nadają socjalnym

wpływam organizowanym - czyli

wychowaniu?

- kulturalno-historycznej,
- bihewiorystycznej,
- konfrontacji,
- konwergencji,
- personalistyczną.

13. Zwolenniki której teorij głównym

faktorem rozwoju osobistośći

uważają aktywność właśnie

osobistośći, które przejawiają się

przez forme samoaktualizacji,

samorozwoju?

- kulturalno-historycznej,
- bihewiorystycznej,
- konfrontacji,
- konwergencji,
- personalistyczną

14.

Kto określił dwa stopnia

rozwoju poznawczego dziecka

-

stopień aktualnego rozwoju,
stopień jego rozwoju
potencjalnego ?

- L.Wygotski,
- J.Wotson,
- E.Torndike,
- B.Skinner,
- Z. Piaże)